"Είναι η εξαρτησιακή νοοτροπία κάτι σαν τον ποιμενικό σκύλο, που φυλάει το κοπάδι όταν λείπει ο τσοπάνης. Και θα υπάρχουν πάντοτε - υπάρχουν και σήμερα - πολλά τσοπανόσκυλα" ("Το Βήμα", 26-4-98, Γ. Καψής).
Μια διαπίστωση άκρως επίκαιρη: από μακροχρόνιες μελέτες και βιώματα. Ακρως έγκυρη: από ικανότατο άλλοτε δημοσιογράφο, νυν βουλευτή και πρώην υπουργό. Σε μια πολύ ιερή και υπεύθυνη στιγμή: όταν οι θνητοί εμφανίζονται μπροστά στο θεό για να κάνουν τον απολογισμό των πράξεών τους. Για μια πολύ μεγάλη, σύμφωνα με το κατεστημένο, προσωπικότητα, που την είχε κιόλας ζωντανή αποθεώσει: τον Καραμανλή. Μια, μάλιστα, εφημερίδα, σε πρωτοσέλιδο τίτλο της, την ώρα που ψυχορραγούσε τον μνημόνευσε: "Τώρα ο θεός στα χέρια του θεού".
Σ' αυτές τις στιγμές είναι πολύ ανθρώπινο να θυμούνται εχθροί και φίλοι, συγγενείς και απλοί πολίτες, τις αρετές και τις κακίες, τα προτερήματα και τα ελαττώματα του θανόντα. Πολύ περισσότερο, ενός ανθρώπου που ανήλθε στα ύπατα αξιώματα της πολιτείας, που κυβέρνησε στις πιο συνταρακτικές στιγμές τον τόπο κι έβαλε τη σφραγίδα του στις εξελίξεις μιας εξηνταετίας.
Δεν υπάρχει καμιά αμφιβολία ότι ο άνθρωπος είχε ορισμένες ικανότητες. Δεν είναι τυχαίο, άλλωστε, ότι αυτόν υπέδειξαν οι Αμερικάνοι, όταν, μετά το θάνατο του Παπάγου, ρωτήθηκαν από το Παλάτι ποιον πρωθυπουργό θα προτιμούσαν. Και η ζωή τους δικαίωσε. Ο Καραμανλής αποδείχτηκε όχι μόνο δεινός αντικομμουνιστής, αλλά και μαέστρος στο να φορτώνει στους άλλους τα σπασμένα.
Πέρασε στα χρονικά της Ιστορίας το "οργισμένο" επιφώνημά του: "Ποιος, τέλος πάντων, κυβερνάει αυτόν τον τόπο;", όταν δολοφονήθηκε ο Λαμπράκης. Κι όμως, ο οργισμένος αυτός πρωθυπουργός ήταν ο δαιμόνιος οργανωτής και καθοδηγητής του παρακράτους που διέπραξε αυτό το φόνο. Κι ο ίδιος ήταν που τις μέρες εκείνες είπε σε δημοσιογράφο: "Αυτή η άτιμη Βασιλική Χωροφυλακή το παράκανε"! Ομολόγησε, δηλαδή, άθελα ότι η Βασιλική Χωροφυλακή είχε το "πράσινο φως" να σκοτώνει, αλλά στην περίπτωση του Λαμπράκη το παράκανε, δολοφονώντας τόσο προκλητικά και ξετσίπωτα έναν τόσο δημοφιλή βουλευτή και παράγοντα. Κι αυτή η φράση κρατήθηκε ως τα σήμερα - σημείο κι αυτό των καιρών - μυστική, για να μπορεί ο μεγάλος ένοχος να "νίπτει τας χείρας" του ενώπιον της Ιστορίας.
Ενα άλλο μεγάλο χάρισμα που τον ξεχώριζε από όλους τους άλλους ήταν η διορατικότητα. Είχε τέτοια οξυδέρκεια, τέτοια διαίσθηση, που μπορούσε αθόρυβα να "προλαμβάνει τας επιθυμίας" των ισχυρών χωρίς να τους εκθέτει. Ενα τέτοιο δείγμα, που ήταν ως τώρα εφτασφράγιστο μυστικό ήρθε πρόσφατα στο φως. Διαβάσαμε:
"Ακόμη πιο συγκλονιστικό, όμως, είναι ένα άλλο τηλεγράφημα του Κάβεντις Κάνον (20 Δεκεμβρίου, αρ. 1572, ώρα 8π.μ. ) που αναφέρει ότι ο Κ. Καραμανλής τού ζήτησε να μεσολαβήσει στους Τούρκους και να τους πείσει να διαμαρτυρηθούν για την απόφαση του δικαστηρίου της Θεσσαλονίκης (σ. σ. για τη βομβιστική επίθεση στο σπίτι του Κεμάλ Ατατούρκ) και με αφορμή τη διαμαρτυρία τους να παραπέμψει σε άλλο δικαστήριο, όπου θα μπορούσε να ελέγξει την απόφαση, δηλαδή να πετύχει για την Αγκυρα καλύτερη απόφαση, που να δικαιώνει περισσότερο τις ταραχές της Κωνσταντινούπολης" (Το Βήμα, 26- 4-98).
Για όποιον δεν ξέρει, ο Κάνον ήταν τότε πρεσβευτής των ΗΠΑ στην Αθήνα και τηλεγραφούσε στον Τζον Φόστερ Ντάλες, ο οποίος προηγούμενα είπε στον Καραμανλή για τις ταραχές εκείνες: "Βρείτε τα μεταξύ σας και κλείστε το θέμα". Κι ο Καραμανλής πήρε τότε αυτή την ακατονόμαστη πρωτοβουλία!
Στο σημείο αυτό φτάνουμε στην καρδιά του προβλήματος. Και το πρόβλημα δεν είναι οι μεγάλοι ή μικροί πολιτικοί άνδρες, όσο το κλίμα της εποχής. Αυτή η διορατικότητα, αυτή η διαίσθηση της θέλησης των Προστατών, και η προσαρμογή στις απαιτήσεις τους, είχε γίνει νόμος απαράβατος. Λυδία λίθος, Μέτρο αξιών. Το χρυσό κλειδί για όλες τις πόρτες της εξουσίας. Εισιτήριο, περγαμηνή για τα ύπατα αξιώματα. Ορος πολιτικής επιβίωσης. Τέλος, τρόπος ζωής. Τα ανακλαστικά εθελοδουλίας αυτοματοποιήθηκαν. Από κάποια στιγμή και πέρα δε χρειαζόταν πια ο βούρδουλας. Ούτε η παρουσία του τσοπάνη.
Αυτή η κατάσταση χαρακτηρίστηκε αρκετά εύστοχα σαν "εξαρτησιακή νοοτροπία", που θυμίζει "ποιμενικό σκύλο που φυλάει το κοπάδι, όταν λείπει ο τσοπάνης". Από ποιον φυλάει όμως το κοπάδι το τσοπανόσκυλο της "εξαρτησιακής νοοτροπίας"; Μα, από την "ανεξαρτησιακή νοοτροπία"! Απ' αυτήν που γέννησαν, έθρεψαν και γιγάντωσαν τα μεγάλα αντιστασιακά χρόνια, η εποχή της Εθνικής Αντίστασης.
Ιδού ο κεντρικός άξονας γύρω από τον οποίο περιστράφηκε η ζωή, δόθηκαν όλες οι φοβερές μάχες ανάμεσα στο πνεύμα της εξάρτησης και της ανεξαρτησίας.Σ' όλα αυτά τα πέτρινα χρόνια πρωταγωνίστησε ο εκλιπών για να επιβάλει την "εξαρτησιακή νοοτροπία". Και το τέλος αυτής της μάχης; Ο απολογισμός; Μηδαμινός! Αυτός έφυγε. Ομως η ζωή συνεχίζεται. Ο αγώνας για τον ίδιο σκοπό μαίνεται. Τη θέση του πήραν άλλα τσοπανόσκυλα. Κατά τον κ. Καψή είναι πολλά. Δε μας λέει ποια είναι. Ομως, οι ποιμενικοί σκύλοι έγιναν πια συνώνυμοι της υποτελειακής εξουσίας. Πρέπει να είναι και είναι οι Σημίτες και τα Σημιτάκια. Και όπως δηλώνουν, και όπως διαπιστώνουμε είναι εκσυγχρονισμένα! Γιατί δεν είναι δυνατό σήμερα η "εξαρτησιακή νοοτροπία" να αμύνεται ή να επιτίθεται με... ετεροχρονισμένα γαβγίσματα! Και τα εκσυγχρονισμένα ξεχωρίζουν άρδην από τα παλιά. Είναι πολύ πιο ξετσίπωτα και κυνικά. Οι εκσυγχρονιστές δεν αρνούνται πια την εξάρτηση. Αντίθετα μάλιστα την αναγνωρίζουν. Δέχονται δημόσια πως οι επεμβάσεις των αφεντικών είναι ξετσίπωτες, προκλητικές, εξοργιστικές κάποτε. Αλλά μοιραίες. "Τι να κάνουμε; Η υποταγή είναι μονόδρομος. Το Μάαστριχτ είναι μονόδρομος. Μονόδρομος και η Ευρωπαϊκή Ενωση. Μοιραία, απαίτηση των καιρών η απώλεια της εθνικής ανεξαρτησίας. Ανήκομεν βλέπετε εις τη Δύσιν και δεν μπορούμε, δεν έχουμε να πάμε και κάπου αλλού"!
Το πλεονέκτημα των σημερινών τσοπανόσκυλων είναι ότι έχουν τώρα ένα ισχυρό άλλοθι για κάθε τους αμάρτημα και έγκλημα! Σ' αυτά τα εκσυγχρονισμένα, αλλά και σε κάθε κατηγορίας τσοπανόσκυλα έχουμε να πούμε ότι το τραγουδάκι αυτό το ακούσαμε κι άλλες φορές, όταν παίρναμε τα όπλα ενάντια στις χιτλερικές σιδερόφρακτες μεραρχίες. Και τότε οι φρόνιμοι και οι σοφοί τους μας έλεγαν: "Είστε τρελοί! Μπορείτε να τα βάλετε με τη Γερμανία, που τσάκισε την Ευρώπη κι είναι έτοιμη να καταπιεί όλο τον κόσμο; " Μα, οι τρελοί δεν άκουσαν τους σοφούς προκατόχους των σημερινών πρωταγωνιστών της υποταγής. Και νίκησαν. Και θριάμβευσαν. Η πείρα του παρελθόντος, της ιστορίας, δείχνει ότι στη σύγκρουση αυτή των δύο κόσμων, θα νικήσει τελικά το πνεύμα της Αντίστασης, της Εθνικής Ανεξαρτησίας, της φιλίας και ισότιμης συνεργασίας των λαών που εκφράζει σήμερα τα αιτήματα της εποχής.
Νίκος ΚΥΤΟΠΟΥΛΟΣ
Ο Καραμανλής αποδείχτηκε όχι μόνο δεινός αντικομμουνιστής, αλλά και μαέστρος στο να φορτώνει στους άλλους τα σπασμένα. Πέρασε στα χρονικά της Ιστορίας το "οργισμένο" επιφώνημά του: "Ποιος, τέλος πάντων, κυβερνάει αυτόν τον τόπο;", όταν δολοφονήθηκε ο Λαμπράκης. Κι όμως ο οργισμένος αυτός πρωθυπουργός ήταν ο δαιμόνιος οργανωτής και καθοδηγητής του παρακράτους που διέπραξε αυτό το φόνο. Κι ο ίδιος ήταν που τις μέρες εκείνες είπε σε δημοσιογράφο: "Αυτή η άτιμη Βασιλική Χωροφυλακή το παράκανε"!
Ανήκω στην εποχή που η λέξη μοναξιά μάς ήταν άγνωστη, έως αστεία, στην εποχή που η μοναξιά ήταν πολυτέλεια των "βορείων προαστίων" και της "πλατείας της αστείας".
Είμαι η νέα της εποχής του "εμείς", τότε που νιώθαμε πως οι πολλοί νικούν κι ο ένας δεν μπορεί. Μεγάλωσα με το εγώ μου να γίνεται εμείς. Με το μοίρασμα των προσωπικών μου αναζητήσεων και προβλημάτων με τους συντρόφους μου και τους καθοδηγητές μου. "Ομπρέλα" μου μαζί με πολλούς η ΚΝΕ, το ΚΚΕ, η ιδεολογία του κοινού, του μαζί, του βλέπω και ακούω τον άλλο, της οικουμενικής αγάπης.
Θυμάμαι, με ευγνωμοσύνη, να μαθαίνω σιγά σιγά τον εαυτό μου μέσα από την αυτοκριτική μου και μέσα από τον τρόπο που με έβλεπαν και που με αποδέχονταν οι σύντροφοί μου. Από τη δύναμη που έπαιρνα να αντιμετωπίσω με αξιοπρέπεια το γύρω μου κόσμο - την εποχή που η Ελλάδα με μανία και αδημονία προσπαθούσε να καμαρώσει σαν μια από τις χώρες της ΕΟΚ.
Τα μηνύματα που δεχόμασταν τότε από τις προηγμένες καπιταλιστικές χώρες - κύρια μέσα από τις διάφορες μορφές τέχνης - ήταν κραυγή των λαών τους για την έλλειψη επικοινωνίας, τη μοναξιά που ζούσαν, την απώλεια της κοινωνικής συνείδησης, απ' τη μια, και απ' την άλλη την ανάγκη του καπιταλισμού να χωρίσει το άτομο από το σύνολο. Να μάθει το άτομο να νοιάζεται μόνο για τον εαυτό του, δίχως ν' αγωνίζεται, να γίνουν οι δρόμοι των ανθρώπων εντελώς παράλληλοι. Να μάθει ο άνθρωπος να είναι το άτομο χωρίς πρόσωπο. Η σύγκρουση μεταξύ των λαών και κυβερνήσεων είναι φανερή κι εμείς στην Ελλάδα, έξω απ' όλα αυτά, θεωρούμε εαυτούς "αλώβητους". Νιώθουμε "αυτοπεποίθηση", "δύναμη", είμαστε "ενωμένοι" στα ίδια "οράματα".
Και φτάνουμε στη μέρα που η χώρα μας γίνεται ένα κράμα τριτοκοσμικού καπιταλισμού. Και στη συνέχεια στην "κατάρρευση", όπως κάποιοι θέλουν να λένε, του υπαρκτού σοσιαλισμού. Τότε, αισθάνομαι τους γύρω μου να πισωγυρίζουν. Συνδέουν την ανατροπή με την κοσμοθεωρία που τους γαλούχησε και τους δυνάμωσε. Μπερδεύονται. Υιοθετούν όλες εκείνες τις επιταγές που εξυπηρετούν τις ανάγκες του καπιταλισμού και ο καθένας για τον εαυτό του, βαδίζει μόνος.
Δεν επικοινωνεί με τον άλλο. Δεν έχει τι να πει. Δεν έχει όραμα - το έχει χάσει. Δε νιώθει πλέον αυτοπεποίθηση - χάθηκε κι αυτή μαζί του. Δεν μπορεί να κάνει τίποτα για τους άλλους, ούτε καν για τον εαυτό του, κάτι που θα τον βοηθήσει να νιώσει και πάλι καλά. Η μοναξιά τον βαραίνει όλο και περισσότερο.
Και ψάχνει το όραμα, το οποίο αφέθηκε να το χάσει, μέσα σε βιβλία που φωνάζουν για "αγάπη", "επικοινωνία", "αλληλεγγύη", "διάλογο". Στα αμερικάνικα best sellers που, υποτίθεται, μιλούν για το πώς θ' αγγίξει την ευτυχία, πώς θα μάθει να είναι ο εαυτός του, πώς θα μπορεί να επικοινωνεί με τους άλλους. Αυτό κάνει ο σύγχρονος σαραντάρης - πολλοί σύγχρονοι σαραντάρηδες - για να βρει ξανά τον εαυτό του. Ξεχνάει, όμως, ότι αναζητεί το όραμα σε λάθος δρόμους. Οι θεωρίες που κατά κόρον εμφανίζονται, οδηγούν σε ιδεαλιστικούς μονόδρομους, σε μονοπάτια που αναγκαστικά θα τον γυρίσουν στην αφετηρία του. Είναι φανερό ότι στα κείμενα του Μαρξ θα μπορούσε να δει καθαρά τις λύσεις που επιθυμεί. Είναι βέβαιο πως χωρίς την κοσμοθεωρία μας οι ανθρωποκεντρικές προσεγγίσεις του 20ού αιώνα δε θα είχαν υπάρξει. Ασφαλώς και ο μαρξισμός - λενινισμός είναι η ελπίδα και το μέλλον. Γιατί, απλώς, είναι πάντα το καινούριο. Είναι η επανάσταση. Ισως, έχω δικαίωμα να γράψω για το πώς βλέπω την εποχή μας. Γι' αυτό που σε μένα φαίνεται δήθεν. Για το ψεύτικο, στην προσπάθειά του να φανεί αληθινό. Για την αγωνία πολλών που τη νιώθω, για το σπάνιο που έχασαν και αποζητούν.
Αναζητούν το μαρξισμό σε κείμενα άλλων. Απολαμβάνουν τη μελέτη βιβλίων που πάλι στη μοναξιά θα τους οδηγήσουν. Γιατί απ' αυτά λείπει το εμείς, η αγωνιστική διάθεση, η ουσιαστική κίνηση προς τον άλλο και το σημαντικότερο, ο προβληματισμός του γιατί έφτασαν ως εδώ.
Ο ΜΑΡΞΙΣΜΟΣ είναι πάντα in, σαραντάρη μου!
Ευδοκία ΒΑΣΙΛΕΙΑΔΟΥ - ΣΤΑΜΟΥ
Feeds
