Τους τελευταίους μήνες όλο και περισσότεροι φορείς (ή τουλάχιστον, κάποιοι εξουσιοδοτημένοι εκπρόσωποί τους) ανακαλύπτουν, επιτέλους, τη ρίζα του κακού που προκαλεί την ανεργία στην Αττική και τη μείωση της βιομηχανικής - βιοτεχνικής δραστηριότητας στο νομό:

• Οχι, δεν είναι η γενικότερη αντιαναπτυξιακή - αντιλαϊκή πολιτική των κυβερνήσεων της μεταπολίτευσης, που, εφαρμόζοντας ευπειθέστατα τις οδηγίες των Βρυξελλών, (με τις οποίες, άλλωστε, ταυτίζονται πλήρως), ροκανίζουν συστηματικά την παραγωγική βάση της χώρας.
• Ούτε το κυνήγι του εύκολου, γρήγορου και όσο το δυνατόν μεγαλύτερου κέρδους από την πλευρά του μεγάλου, κατά κανόνα, αλλά και του μεσαίου εγχώριου κεφαλαίου.

Τίποτα απ' όλα αυτά. Αιτία του κακού είναι το ΠΔ 84/84 "για την ίδρυση, επέκταση, εκσυγχρονισμό, συγχώνευση και μετεγκατάσταση βιομηχανιών, βιοτεχνιών και αποθηκών στην Αττική". Ετσι, τουλάχιστον προσπαθούσε επί μια δεκαετία να μας πείσει ο Σύνδεσμος Βιομηχανιών Αττικής και Πειραιώς (ΣΒΑΠ) και αυτό επιτέλους αντιλήφθηκαν από κοινού και ξαφνικά οι ηγεσίες ή εκπρόσωποι διάφορων φορέων ως εάν η μεγάλη αλήθεια που επί δεκαετίαδίδασκε σε ώτα μη ακουόντων, ο ΣΒΑΠ, πέρασε διά μιας εν είδει επιφοίτησης στα μυαλά πολλών και (συν)αρμοδίων προσώπων.

Ο ΣΒΑΠ υπαίτιο διά "πάσαν νόσον" στην Αττική κλπ. (μείωση της παραγωγικής βάσης, ανεργία, υποβάθμιση του περιβάλλοντος, παρανομίες), θεωρεί το ΠΔ 84/84, επειδή, όπως ισχυρίζεται, ανάμεσα στα άλλα (βλ. έγγρ.921/2 - 9 - 9):

- Τα αποτελέσματα από την ισχύ του υπήρξαν καταστροφικά για όλους (οποία επίδειξη κοινωνικής ευαισθησίας και ευθύνης!!!), αφού ούτε οι μονάδες μετεγκαταστάθηκαν λες και δεν αποτελούσε αυτό ψυχρή επιλογή του δίδυμου κυβέρνησης - βιομηχάνων, ούτε ελεύθερα εκσυγχρονίζονται, για να γίνουν ανταγωνιστικές (ενώ εκτός Αττικής το 'χουν ρίξει στον παραγωγικό εκσυγχρονισμό και στην ανταγωνιστικότητα, τρομάρα τους!!!) με δυσμενείς επιπτώσεις και στην απασχόληση (νάτος ο ένοχος οι βιομήχανοι της Αττικής δε φταίνε σε τίποτα) και στα επενδεδυμένα κεφάλαια (ντροπή, λιγότερο από το 3% των μονάδων, ιδρύθηκαν μετά το 1982!!!) και στο περιβάλλον (η περιβαλλοντική ασυδοσία προβάλλεται, τώρα, ως οικολογική ευαισθησία).

- Ανάγκασε μεγάλο αριθμό επιχειρήσεων να λειτουργούν χωρίς άδεια (δηλαδή πριν λειτουργούσαν νόμιμα και το ΠΔ 84/84 τους αφαίρεσε την άδεια;) ή να ακολουθούν απαράδεκτες ατραπούς για τη ρύθμιση στοιχειωδών αναγκών τους (αμάρτησαν για τις στοιχειώδεις ανάγκες τους. Συνοψίζει, όμως, και ολίγη αυτοκαταγγελία στον εισαγγελέα).

Δυστυχώς, όμως, τους τελευταίους μήνες τα πράγματα από τη σφαίρα του γελοίου πέρασαν στη ζώνη της πραγματικότητας.

• Οι εκπρόσωποι της Νομαρχίας Πειραιά και του Εργατικού Κέντρου Πειραιά σε πλήρη ομοφωνία με τον ΣΒΑΠ και τους εκπροσώπους του Εμπορικού και Βιομηχανικού Επιμελητηρίου Πειραιά και το Βιοτεχνικό Επιμελητήριο Πειραιά διαπιστώνουν, μεταξύ άλλων:

"Το ΠΔ 84/84... έχει δυσμενή επίδραση και δημιουργεί στρεβλώσεις στην ορθολογική λειτουργία και την ανταγωνιστικότητα των μεταποιητικών μονάδων. Το γεγονός αυτό έχει άμεσες δυσμενείς επιπτώσεις στην απασχόληση του εργατικού δυναμικού ολοκλήρου του λεκανοπεδίου της Αττικής. Ειδικότερα για τον Πειραιά αποτελεί βασική αιτία για τον υψηλό δείκτη ανεργίας στην περιοχή περίπου διπλάσιο του αντίστοιχου μέσου όρου της χώρας".

1. Στην ίδια γραμμή πλεύσης του ΣΒΑΠ, η οργανωτική επιτροπή του ΤΕΕ για τη διεξαγωγή σχετικής με την αναμόρφωση του ΠΔ 84/84 ημερίδας δηλώνει: "Η ισχύς του εν λόγω νομοθετήματος προκαλεί προβλήματα στη μεταποιητική δραστηριότητα, τα οποία εντείνονται και οι συνέπειές τους φαίνεται να έχουν πολλαπλασιαστικό χαρακτήρα, δημιουργώντας δυσκαμψίες και στρεβλώσεις στη βιομηχανική και βιοτεχνική δραστηριότητα και κατ' επέκταση στην απασχόληση".

Ανάγκη λοιπόν να ξαναθυμηθούμε κάποια στοιχεία:

Σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΣΥΕ από το 1974 μέχρι το 1983, δηλαδή πριν την ισχύ του ΠΔ 84/84, το σύνολο των απασχολούμενων στην Αττική σε βιομηχανικές μονάδες άνω των 20 εργαζομένων μειώνεται συνεχώς τόσο σχετικά (ως ποσοστό επί του συνόλου της χώρας) όσο και απόλυτα (ως αριθμός εργαζομένων), με εξαίρεση τα έτη 1974 (ποσοστό 57,19% επί του συνόλου της χώρας), το 1983 καταγράφονται 140.497 (ποσοστό 46,39%). Παρατηρείται, δηλαδή, μια μέση ετήσια μείωση των απασχολούμενων κατά 2.174 άτομα.

Στην περίοδο μετά την ισχύ του ΠΔ 84/84 διαπιστώνουμε μια ισχυρότερη μείωσή του από τον αριθμό των απασχολούμενων από 135.820 το 1985 (ποσοστό 45,30% επί του εθνικού συνόλου) σε 96.966 το 1995 (ποσοστό 44,04%). Παρατηρείται, δηλαδή, μια μέση ετήσια μείωση κατά 3.532 άτομα. Η μείωση όμως αυτή δεν μπορεί να αποδοθεί σε "φραγμούς", που δήθεν έθετε το 84/84, αφού οι ίδιοι ρυθμοί μείωσης των απασχολουμένων παρατηρούνται και σε εθνικό επίπεδο (από 299.850 εργαζόμενοι το 1985, στους 220.155 το 1995), όπου όχι μόνο δεν ίσχυε το ΠΔ 84/84, αλλά, αντίθετα, λειτουργούσαν ήδη, μια σειρά (αποσπασματικά) κίνητρα για τη βιομηχανική περιφερειακή ανάπτυξη.

Δηλαδή, ενώ, στην προ του ΠΔ 84/84 δεκαετία το ποσοστό (επί του εθνικού συνόλου) των απασχολουμένων στις βιομηχανικές μονάδες της Αττικής (άνω των 20 εργαζομένων) έπεσε από το 57,12% στο 46,39%, στην εντεκαετία μετά την ισχύ του ΠΔ σταθεροποιήθηκε περί το 44%. Ειδικότερα, μάλιστα, για την περιοχή εκτός του προ πολλού υπερκορεσμένου οικιστικά Λεκανοπεδίου της Αθήνας (περιοχή τέως Διοικήσεως πρωτευούσης) που αφορά κυρίως το Θριάσιο Πεδίο παρατηρείται μια σχετική αύξηση από 9,88% το 1985, σε 13,32% το 1995. Να, λοιπόν, ένα πρώτο στοιχείο από το οποίο προκύπτει ότι η μείωση της απασχόλησης στη μεταποιητική δραστηριότητα της Αττικής δεν είναι αποτέλεσμα του ΠΔ 84/84, αλλά μιας συνολικότερης αντιαναπτυξιακής πολιτικής για όλη τη χώρα.

2. Το δεύτερο βασικό επιχείρημα, των κατηγόρων (παλαιών και νεόκοπων) του ΠΔ 84/84 είναι ότι αποθάρρυνε τις νέες επενδύσεις. Και πάλι όμως τα στοιχεία τούς διαψεύδουν. Τη δεκαετία 1974 - 83 οι μέσες ετήσιες ακαθάριστες επενδύσεις στην Αττική έφταναν το 28% επί του συνόλου της χώρας, ενώ στην περίοδο μετά την ισχύ του ΠΔ 84/84 (εντεκαετία 1985 - 95) ανέβηκαν στο 38%(από επεξεργασία ετήσιων στοιχείων της ΕΣΥΕ). Και πάλι λοιπόν αποδείχνεται ότι οι ισχνές πράγματι επενδύσεις στη βιομηχανία της Αττικής (το 1995 έφτασαν μόλις τα 140 δισ. δρχ.), δεν ήταν αποτέλεσμα του ΠΔ 84/84 αλλά, και πάλι, της συνολικότερης αντιαναπτυξιακής πολιτικής της κυβέρνησης σε συνδυασμό, βέβαια, με την επιδίωξη των βιομηχάνων να αποφεύγουν τις νέες επενδύσεις και να απομυζούν υπερκέρδη από την εργασία σε απαρχαιωμένες, επικίνδυνες, ανθυγιεινές και καταστροφικές για το περιβάλλον εγκαταστάσεις. Δεν μπορεί επίσης να μην καταγραφεί το γεγονός ότι η μείωση της παραγωγικής βάσης στην Αττική συνοδεύεται από μια διόγκωση του τομέα των υπηρεσιών.

3. Μια πιο διεισδυτική ματιά στα πραγματικά, πλέον, περιστατικά της τελευταίας δεκαετίας αποδεικνύει, πέρα από κάθε αμφισβήτηση του λόγου το ασφαλές. Τα στοιχεία που αναφέρονται περιέχονται στην προσεγμένη έκδοση του ΕΚΑ "Για μια βιώσιμη Ανάπτυξη στο Λεκανοπέδιο της Αττικής", του Απρίλη 1996, όπου περιέχονται τα πρακτικά της ομώνυμης ημερίδας.

α. Ο πρόεδρος του Εργατικού Κέντρου Πειραιά (διώκτης, τώρα, του ΠΔ 84/84) μεταξύ των 16 βασικών προτάσεων που κατέθεσε στην υπόψη ημερίδα για την ανάπτυξη του ευρύτερου Πειραιά, όχι μόνο δεν αναφέρεται άμεσα ή έμμεσα, στην ανάγκη για αντικατάσταση (ή αναμόρφωση, ή αλλαγή, ή τροποποίηση κλπ.) του ΠΔ 84/84, αλλά επικαλείται και τις διατάξεις του, καθώς κάνει λόγο για "Διευκόλυνση στη δημιουργία νέων μονάδων σε κλάδους με προοπτική όπως: Βιομηχανία τροφίμων, μονάδες παραγωγής νέων τεχνολογιών, βιομηχανία περιβάλλοντος (ανακύκλωση σκουπιδιών, βιολογικοί καθαρισμοί, τεχνολογικά πάρκα).

β. Ο ίδιος εισηγητής παραθέτει συγκεκριμένα στοιχεία για την περίοδο 1990 - 1995 βιομηχανιών του Πειραιά που έκλεισαν ή μείωσαν το προσωπικό τους. Είναι χαρακτηριστικό ότι στον κατάλογο των 13 μεγάλων βιομηχανικών επιχειρήσεων που έκλεισαν, περιλαμβάνονται 5 επιχειρήσεις κλωστοϋφαντουργίας που απασχολούσαν 1.750 άτομα. Σημειώνονται, επίσης, οι απώλειες θέσεων εργασίας από επιχειρήσεις όπως ο ΟΛΠ (350), η ΝΑΥΣΙ (550), τα Ναυπηγεία Σκαραμαγκά (800 - στοιχεία μέχρι το 1995), η ΑΖΕΛ (150).

Πού είναι, λοιπόν, η ευθύνη. Στο ΠΔ 84/84 ή στο δίδυμο κυβέρνησης - βιομηχάνων;

γ. Ο πρόεδρος του Εργατικού Κέντρου Ελευσίνας δίνει, επίσης, στη δική του εισήγηση, συγκεκριμένα στοιχεία για βιομηχανικές επιχειρήσεις που έκλεισαν την περίοδο 1988 - 95 ή που μείωσαν το προσωπικό τους. Ανάμεσα στις τελευταίες η "Χαλυβουργική", ο "Τιτάν" και η ΠΕΤΡΟΛΑ. Ευθύνη ενός ΠΔ ή ψυχρή επιλογή των καπιταλιστών, που μόνο στα παλαιότερα των υποδημάτων τους, μπορεί να αναζητήσει κανείς έννοιες, όπως απασχόληση, υγιεινή και ασφάλεια της εργασίας, προστασία του περιβάλλοντος, βιώσιμη ανάπτυξη.

* Ο Μπάμπης Ζιώγας είναι μέλος του Τμήματος Αυτοδιοίκησης και Περιβάλλοντος της ΚΕ του ΚΚΕ