ΜΕΓΑΛΟ και ηρωικό κεφάλαιο της Ιστορίας μας, που μένει να μελετηθεί και πρέπει να φωτιστεί σ' όλες τις πλευρές του είναι οι συγκλονιστικές δίκες, που, στα χρόνια του Εμφυλίου, συντάραξαν την Ελλάδα. Οι καθημερινές αμέτρητες δίκες στα Εκτακτα Στρατοδικεία, που με συνοπτικές διαδικασίες δολοφονούσαν αγωνιστές του λαού μας, αγωνιστές της Εθνικής Αντίστασης.

ΜΙΑ τέτοια φοβερή δίκη είναι κι αυτή, που "στήθηκε" στη Χαλκίδα τον Απρίλη του 1949, στην οποία δικάστηκε, ανάμεσα σ' άλλους, ο δημοσιογράφος του"Ρ" Τ ά κ η ς Φ ί τ σ ο ς, μορφή ηρωική του λαϊκού μας κινήματος, που, προσδιορίζοντας της ζωής του τα πλαίσια και το στόχο, έλεγε στην απολογία του:

"ΑΓΩΝΙΣΤΗΚΑ σε όλη μου τη ζωή για την υπόθεση του ΚΚΕ, για το θρίαμβο του κομμουνισμού, για μια καλύτερη ζωή του λαού μας...". Και καθώς σημείωνε το σχετικό ρεπορτάζ: "Τελευταίος (από τους 40 κατηγορουμένους) εκλήθη και απελογήθη ο Δημ. Φίτσιος, συντάκτης του "Ριζοσπάστη", ο οποίος κατέθεσεν ότι από μικρός δεν έχει να επιδείξει αγαθοεργούς πράξεις, αλλά πράξεις, που να ωφελούν το Κομμουνιστικό Κόμμα..." ("Καθημερινή" 20/4/49).

Η ΤΟΠΙΚΗ εφημερίδα της Χαλκίδας "Εθνική Φωνή", σ' ένα ανατριχιαστικό ντοκουμέντο, που δημοσίευσε σε έκτακτο παράρτημα, στις 16 του Απρίλη 1949, μας δίνει τον τραγικό επίλογο της δίκης, με τις θανατικές καταδίκες του Τάκη και των συντρόφων του. Γράφει:

"ΕΙΣ τον χώρον του ενταύθα νεκροταφείου του Αγίου Ιωάννου εξετελέσθησαν οκτώ ΕΑΜοπροδόται..." Είναι ο Τ. Φίτσος, ο πλοίαρχος Γιάννης Χριστοφορίδης, ο Δ. Βουραζόπουλος, ο Γ. Χάνος και τέσσερις γυναίκες, η Αικατερίνη Μελεμενή, η Μαρία Λαφαζάνη, η Ευανθία Πάτσαλη. Μαζί τους και η Αλίκη Τσουκαλά, η 19χρονη αγωνίστρια, μέλος του ΚΚΕ, καταδικασμένη κι αυτή εις θάνατον διότι - κατά την απόφαση του στρατοδικείου - "αποβαίνει επιβλαβής διά την πατρίδα".

ΚΡΑΤΗΣΑ πάντα σαν μνήμη άσβηστη το στερνό πρωινό, που είχε ζήσει μαζί μας ο Τάκης Φίτσος, εξόριστος στον Εύδηλο της Ικαρίας. Ανοιξιάτικο πρωινό. Εκεί σ' ένα πλάτωμα, που είχαμε το καθημερινό προσκλητήριο, με το χωροφύλακα να διαβάζει δύο φορές τη μέρα τα ονόματά μας.

ΕΚΕΙ ακούστηκε το δικό του όνομα. Σβέλτος, χαμογελαστός, μπήκε στην άκρη και την άλλη μέρα έφυγε μεταγωγή για την Αθήνα. Ηταν ολοφάνερο πως οι σκευωροί, που σκάρωναν συστηματικά τις δίκες εξόντωσης των αγωνιστών, είχαν βάλει και το δημοσιογράφο σε κάποια δίκη για να τον βγάλουν από τη μέση.

ΒΑΘΙΕΣ και μακρινές οι αγωνιστικές ρίζες του δημοσιογράφου μέσα στο λαϊκό, το αντιφασιστικό κίνημα. Είναι από τους πρώτους που δούλεψε συστηματικά το εργατικό ρεπορτάζ κι ένας από τους λίγους, που με προσπάθειες άοκνες παρουσίαζε τότε στην εφημερίδα τους αγώνες των εργαζομένων.

ΑΛΛΑ πριν ασχοληθεί με τη δημοσιογραφία και αναδειχτεί και σε διευθυντικό στέλεχος της εφημερίδας, φοιτητής ακόμη, είχε με γραφτά του, που τα έστελνε από τη Λαμία, μια θετική και αξιοπρόσεχτη παρουσία στις σελίδες του "Νουμά", παρουσία που κάθε άλλο παρά μαρτυρούσε αρχάριο πεζογράφο. Είναι τακτικός συνεργάτης της στήλης "Χωρίς γραμματόσημο", που σ' ένα φύλλο του "Νουμά" ο συντάκτης της στήλης στέλνει στον Λαμιώτη συνεργάτη το μήνυμά του.

ΒΕΒΑΙΑ - παρατηρεί ο συνεργάτης της στήλης χρειάζεται υπομονή... Ομως γιατί το κύμα της αγωνίας; Τόσο νέος - προσθέτει - και γράφεις αρκετά καλά.Δούλευε, γράφε, πελέκα. Τ' άλλα έρχονται μοναχά τους...".

ΤΙΣ συγκλονιστικές στερνές ώρες, πριν φτάσει το χάραμα της εκτέλεσης του Τ. Φίτσου, της Αλίκης και των συντρόφων τους, μας τις έχει δώσει ένας παλιός συνάδελφος, ο Γιώργος Πηλιχός, που κράτησε όλες τις λεπτομέρειες της φοβερής δίκης σαν ανταποκριτής αθηναϊκής εφημερίδας.

ΘΥΜΑΤΑΙ,λοιπόν, πως, λίγα μόλις δευτερόλεπτα πριν από την εκτέλεση στο χώρο του Νεκροταφείου, ο Τάκης έβγαλε την καμπαρντίνα του, μ' αυτήν είχε φύγει από τον Εύδηλο, πλησίασε έναν από τους παριστάμενους, που καθώς αποδείχτηκε ήταν ο νεκροθάφτης και την πρόσφερε λέγοντας: "Πάρ' την αυτή σύντροφε... Εκεί, που πάω εγώ δε μου χρειάζεται...".

ΑΝΑΨΕ έπειτα το τελευταίο τσιγάρο, μαζί με τους συντρόφους του, η ζητωκραυγή, κι έπειτα η ομοβροντία του εκτελεστικού αποσπάσματος, που έκοβε για πάντα τη ζωή μέσα στην πιο όμορφη ώρα της, την άνοιξη του 1949, που κάθε χάραμα ατέλειωτα τουφεκιζόταν ο κόσμος της Εθνικής Αντίστασης, που 'χε παλέψει και πάλευε για τη λευτεριά και την εθνική ανεξαρτησία.

ΔΑΝΕΙΖΟΜΑΙ από γραφτό δημοσιογράφου, που συναπαντήθηκε στα νιάτα του με τον Φίτσο, που τον έζησε στη δουλιά και την αγωνία της εφημερίδας, το πορτρέτο που δίνει. Γράφει: "...Μικρόσωμος, ασκητικός, κάτισχνος, σεμνός, αθόρυβος, αλλά πάντα αεικίνητος, αγαπούσε και βοηθούσε τους νέους δημοσιογράφους".

ΚΙ ΑΣ σημειώσουμε εδώ πως η εφημερίδα μας στα χρόνια που ακολούθησαν την απελευθέρωση 1944 - 1947 είχε νιάτα, είχε πολλούς νέους, που δούλευαν σ' όλους τους τομείς. Ο Φίτσος διόρθωνε συχνά τα γραφτά τους, υπέδειχνε τα λάθη, βρισκόταν πάντα δίπλα τους.

Ο ΤΑΚΗΣ ξημεροβραδιαζόταν στην εφημερίδα μας. Ξεχνούσε να φάει, αλλά ξεχνούσε και να κοιμηθεί: Ηταν η συνείδηση του "Ριζοσπάστη". "Ο Τάκης - συμπληρώνει ο Βάσος Γεωργίου - είναι ένα σύμβολο και μια πορεία... Οταν μπήκε στη φυλακή (της Αίγινας) μαθαίνουν πως σε λίγο μπαίνει στην αχτίνα ο Τάκης Φίτσος. Διακόσιοι άνθρωποι στριμώχνονται στην κιγκλίδα. Κι όσοι τον ξέρανε κι όσοι δεν τον ξέρανε... Ολοι σε μια φωνή, με σεβασμό, προφέρανε το όνομά του: Ο Τάκης, ο Τάκης Φίτσος...

ΚΑΙ ένας άλλος παλαίμαχος αντιστασιακός δημοσιογράφος, ο Παναγιώτης Πατρίκιος, προσθέτει στις μνήμες: "...Εγραφε, όσο ψηλά κι αν έφτασε, τα φαρμακεία, όπως θα έγραφε το κύριο άρθρο... Σαν νάταν μαθητευόμενος συντάκτης, πιστεύοντας πως υπηρετεί το ίδιο τη δημοσιογραφία, γιατί ποτέ δεν υπήρξε βεντέτα...".

Ο ΤΑΚΗΣ... ο Τάκης. Ηρωική μορφή του ΚΚΕ και της εφημερίδας μας. Ολοζώντανες μνήμες πάντα, καθώς τιμάμε και γιορτάζουμε τα 80χρονα του ΚΚΕ.

Αντίθετα, από την πλευρά μας υπερθεματίζουμε - και θα επιχειρήσουμε να αποδείξουμε - ότι ο κύριος Μπλερ είναι ο πολιτικός... Πυγμαλίωνας του κυρίου Σημίτη.

Ο Ελληνας πρωθυπουργός και η κυβέρνησή του αναδεικνύονται σε ένα επιμελές αντιγραφείο του "Μπλερισμού". Αλλωστε έχουν λόγους αξεπέραστους που τους καθιστούν εγχώριο παπαγάλο των δοξασιών του Μπλερ: τη βαθιά τους προσήλωση στις αρχές και πρακτικές του θατσερισμού, του οποίου ο κύριος Μπλερ και το κόμμα του είναι η φυσική συνέχεια, στην Αγγλία. Οσο για τους δικούς μας θέλουν πολύ να τους μοιάσουν. Αλλωστε, όπως έλεγε πρόσφατα ο Γ. Παπαντωνίου, μια "νίκη" επί των εργαζομένων της "Ολυμπιακής" θα ισοδυναμούσε με μια "νίκη" όπως αυτή της κυρίας Θάτσερ επί των ανθρακωρύχων!

Αυτή η πίστη στο νεοφιλελευθερισμό είναι που υπαγορεύει στην κυβέρνηση Σημίτη να "ξεπατικώνει" τσιτάτα του εκλεκτού ομοϊδεάτη της και να τα πλασάρει στο εσωτερικό της χώρας ως "αριστερή" επιφοίτηση...

***

• "Το κλειδί για τη σύγχρονη ανταγωνιστικότητα είναι ο συνδυασμός της κινητικότητας και της ευελιξίας στην αγορά εργασίας με μέτρα", είναι μια από τις "αρετές" της "κεντροαριστεράς", όπως τις επιβάλλει και τις... εξηγεί ο Μπλερ στην Αγγλία.

Είναι περιττό στο σημείο αυτό να αναφέρουμε πανομοιότυπα λόγια του Κ. Σημίτη. Αρκεί να αναφέρουμε τις πανομοιότυπες πράξεις, όπως τα μέτρα της κατάργησης του 8ωρου και της επέκτασης της μερικής απασχόλησης που επιβλήθηκαν με το νόμο για την "Ολυμπιακή" και αποφασίστηκαν στο πρόσφατο Υπουργικό Συμβούλιο για την "ευέλικτη αναμόρφωση" των εργασιακών σχέσεων.

• "Ο κυριότερος στόχος είναι να δημιουργηθεί μια νέα προοδευτική δύναμη στη βρετανική πολιτική σκηνή. Ενα κόμμα που να μπορέσει να προχωρήσει σε ρήξη με το παρελθόν της ταξικής πολιτικής της δεκαετίας του '40 και της πολιτικής των ομάδων πίεσης των δεκαετιών του '70 και του '80", λέει ο Μπλερ στην Αγγλία.

Μερικούς μήνες αργότερα, ο κύριος Σημίτης, στο πλαίσιο της "επανίδρυσης" του ΠΑΣΟΚ, ανακάλυψε την εξής διατύπωση για να προπαγανδίσει το "θεωρητικό" υπόβαθρο της συναίνεσης και της κατασυκοφάντησης των "συντεχνιών" - εργατών: "Η νέα συλλογικότητα δεν μπορεί να εμπνευστεί από τον κοινωνικό συμβιβασμό των χρόνων 1945-1975... οι νέοι κοινωνικοί διαχωρισμοί δεν προσδιορίζονται μόνο από κοινωνικές, ταξικές ή οικονομετρικές παραμέτρους", κατά τον Ελληνα πρωθυπουργό.

• "Η δεξιά τη δεκαετία του '80 συνέλαβε την ανάγκη απελευθέρωσης των αγορών... Ανήκει στη νέα κεντροαριστερά το καθήκον να δημιουργήσει συναίνεση", υποστηρίζει ο κύριος Μπλερ, για να συνεχίσει ότι "τα συνδικάτα ως κοινωνικοί εταίροι μπορούν να παίξουν ιδιαίτερα θετικό ρόλο... Από κοινού με τις επιχειρήσεις θα πρέπει να δημιουργήσουν ένα πλαίσιο εργασίας, που θα συνδυάζει την ευελιξία και την προσαρμοστικότητα με τη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας".

Οσο για τον δικό μας, τις ώρες που εκφωνεί λόγους για τον "κοινωνικό διάλογο" και κλίνει τον όρο "συναίνεση" σε όλες τις πτώσεις, δεν ξεχνά να σημειώνει: "Οι πολιτικές δυνάμεις της προόδου και της δημιουργίας μαζί με τα συνδικάτα... θα πρέπει να αναζητήσουμε λύσεις".

***

• "Σ' αυτό τον τρίτο δρόμο λοιπόν δεν έχουμε ένα παρεμβατικό κράτος, αλλά ένα κράτος που ενισχύει την ιδιωτική πρωτοβουλία... και τις ευκαιρίες απασχόλησης για τους εργαζόμενους", υποστηρίζει ο Μπλερ, σημειώνοντας ότι "αυτός είναι άλλωστε ο σύγχρονος ρόλος του κράτους: ούτε ασφυκτικός έλεγχος ούτε απάρνηση των βασικών του καθηκόντων".

Ο Ελληνας πρωθυπουργός έχει μια ...πανομοιότυπη άποψη. Η πολιτική μας, λέει, πρέπει να "εξασφαλίζει την ισόρροπη παρουσία της ατομικής πρωτοβουλίας και της συλλογικότητας" και έχοντας στο μυαλό του τα όποια απομεινάρια κοινωνικής πρόνοιας, γίνεται έξαλλος με το κράτος που "εθίστηκε στον προστατευτισμό".

• Να πώς περιγράφει τον "τρίτο δρόμο" ο Μπλερ: "Ευελιξία στις μορφές απασχόλησης... Μεταρρύθμιση του κοινωνικού κράτους και των υπηρεσιών πρόνοιας. Συνεργασία με τις επιχειρήσεις για την αύξηση της ανταγωνιστικότητας. Αυστηρή δημοσιονομική πειθαρχία", για να συνεχίσει πως "σημαντική προτεραιότητα για την Κεντροαριστερά αποτελεί επίσης η μεταρρύθμιση του ασφαλιστικού συστήματος (που) έχει γίνει πολύ ακριβό... Το ασφαλιστικό σύστημα πρέπει να προσανατολιστεί στην παροχή υπηρεσιών και όχι επιδομάτων... Θα πρέπει να πάψει να αποτελεί κρατικό μονοπώλιο", είναι το "όραμα" του Μπλερ.

Απολαύστε τον "αντίλαλό" του στην Ελλάδα του... σερ Σπράου: "Πρέπει να χαράξουμε έναν τρίτο δρόμο... Να προσαρμόσουμε και να ρυθμίσουμε τις εργασιακές σχέσεις στις νέες συνθήκες... Η Ευρώπη των περιοριστικών πολιτικών είναι για μας ο μόνος χώρος... Το κόστος του κοινωνικού κράτους με τη σημερινή του μορφή δημιουργεί προβλήματα", λέει ο Κ. Σημίτης. "Να δοθεί μικρότερη έμφαση σε δαπάνες στήριξης σε περίπτωση δυσπραγίας", ο εργαζόμενος "να αναλάβει ο ίδιος την ευθύνη για την ασφάλιση και την υγειονομική του περίθαλψη με αντίστοιχη μείωση των ευθυνών του κράτους", συμπληρώνει με ανείπωτο κυνισμό.

***

• "Εμείς προτείνουμε μερικά μίνιμουμ στάνταρντ κοινωνικής προστασίας" λέει ο Μπλερ. Για εμάς, το κοινωνικό κράτος "βασίστηκε σε ανεξέλεγκτες παροχές" και είμαστε υπέρ του "κοινωνικού ιστού ασφαλείας", λέει ο Σημίτης.

Οσο για την ιδιότητα του βαστάζου και διαχειριστή του συστήματος, δεν την κρύβουν: "Η κεντροαριστερά είναι σήμερα η υπεύθυνη δύναμη που εγγυάται τη σταθερότητα", διατρανώνει ο Μπλερ. "Το πρώτο στοιχείο της προσπάθειάς μας είναι η πολιτική σταθερότητα στην πορεία και τη λειτουργία του πολιτικού συστήματος" λέει το ΠΑΣΟΚ.

• Οι επικαλύψεις δεν έχουν τέλος. Ας αναφερθούμε, ως κατακλείδα, στις θέσεις τους περί της ΕΕ. "Η κοινή εξωτερική πολιτική της ΕΕ πρέπει να αποκτήσει ουσιαστική υπόσταση... στο θεσμικό επίπεδο πρέπει να επεκταθεί το πεδίο λήψης αποφάσεων με ενισχυμένη πλειοψηφία", είναι η άποψη του Μπλερ. "Αυτό που θέλουμε να επιτύχουμε είναι μια ΕΕ με ισχυρούς υπερεθνικούς θεσμούς... Επιδιώκουμε μια ισχυρή ΚΕΠΠΑ", συγχορδίζεται ο Σημίτης.

***

Αποσκοπεί σε μια πολύ ουσιαστικότερη αποκρυπτογράφηση του νεοφιλελευθέρου νήματος που συνδέει το βρετανικό "μπλερισμό" με τον "εκσυγχρονισμένο" ΠΑΣΟΚισμό: Πρόκειται για την ανυπόκριτη λατρεία τους προς το θατσερισμό. Αυτός είναι που συνιστά τον κοινό παρονομαστή, τόσο των λόγων, όσο και των έργων τους.

Νίκος ΜΠΟΓΙΟΠΟΥΛΟΣ

Ο Ελληνας πρωθυπουργός και η κυβέρνησή του αναδεικνύονται σε ένα επιμελές αντιγραφείο του "Μπλερισμού". Αλλωστε έχουν λόγους αξεπέραστους που τους καθιστούν εγχώριο παπαγάλο των δοξασιών του Μπλερ: τη βαθιά τους προσήλωση στις αρχές και πρακτικές του θατσερισμού, του οποίου ο κύριος Μπλερ και το κόμμα του είναι η φυσική συνέχεια, στην Αγγλία. Οσο για τους δικούς μας θέλουν πολύ να τους μοιάσουν. Αλλωστε, όπως έλεγε πρόσφατα ο Γ. Παπαντωνίου, μια "νίκη" επί των εργαζομένων της "Ολυμπιακής", θα ισοδυναμούσε με μια "νίκη" όπως αυτή της κυρίας Θάτσερ επί των ανθρακωρύχων!

Η σοσιαλφιλελεύθερη κυβέρνηση των αδίστακτων "εκσυγχρονιστών" του ΠΑΣΟΚ τελευταία απέκτησε και την ιδεολογία της, εφόσον όπως ισχυρίζεται, ακολουθεί το παράδειγμα του Μπλερ. Ο Μπλερισμός, κατά τους ιδεολογικούς του κομισάριους στη Βρετανία και εδώ, παρουσιάζεται ως ο "τρίτος δρόμος" μεταξύ του άγριου θατσερισμού και του κορπορατίστικου κρατικιστικού σοσιαλισμού της συμβατικής σοσιαλδημοκρατίας. Και αυτό, γιατί υποτίθεται ότι προσπαθεί σοβαρά να παντρέψει τη λογική της αγοράς (δημοσιονομική αυστηρότητα, ανταγωνιστικότητα) στον οικονομικό τομέα, με τη λογική της αλληλεγγύης (ανακατανομή, δουλιά για όσους μπορούν, ασφάλεια για όσους δεν μπορούν) στον κοινωνικό. Στην πραγματικότητα, όπως θα προσπαθήσω να δείξω παρακάτω, ενώ ο Θατσερισμός αντιπροσώπευε πράγματι μια δομική αλλαγή, τη μετάβαση από τη σοσιαλδημοκραατική συναίνεση (1950 - 75) στη σημερινή νεοφιλελεύθερη συναίνεση, ο Μπλερισμός (και η κεντροαριστερά γενικότερα) δεν αντιπροσωπεύει καμία παρόμοια δομική αλλαγή αλλά απλώς προσπαθεί να συγκαλύψει με ψευτο - "αριστερό" μανδύα τη συνέχιση του νεοφιλελευθερισμού. Ετσι, το "νέο" Εργατικό κόμμα υιοθετεί όλες τις ριζικές αλλαγές του Θατσερισμού:

• Τις μαζικές αποκρατικοποιήσεις που επανέφεραν το στοιχείο του ιδιωτικού κέρδους ακόμη και στην κάλυψη βασικών αναγκών (με αντάλλαγμα ένα υποτυπώδη κρατικό έλεγχο στις ιδιωτικοποιημένες επιχειρήσεις).
• Την απελευθέρωση των αγορών εμπορευμάτων (που έχει οδηγήσει στην αποβιομηχάνιση και στην καταστροφή του αγροτικού τομέα των λιγότερο ανταγωνιστικών χωρών), κεφαλαίου (που δημιουργεί τις περιοδικές νομισματικές και συναλλαγματικές κρίσεις οι οποίες ήδη κατέληξαν στο τέλος του Ασιατικού "θαύματος" ενώ απειλούν συνεχώς τη δραχμή) και κυρίως της αγοράς εργασίας η οποία πρέπει να γίνεται ολοένα περισσότερο "εύκαμπτη", δηλαδή προσαρμοσμένη στις ανάγκες της αγοράς.
• Την κρατική αποδέσμευση από τον στόχο για την πλήρη απασχόληση. Αντίθετα, σύμφωνα με τους Μπλεριστές, ο ρόλος του κράτους πρέπει να περιορίζεται στη βελτίωση της υποδομής (εκπαίδευση, μετεκπαίδευση εργατικού δυναμικού).
• Τον δραστικό περιορισμό των συνδικαλιστικών δικαιωμάτων των εργαζομένων.
• Τη Θατσερική αναδιανομή εισοδήματος και πλούτου που έχει επιφέρει τη μεγαλύτερη ανισότητα στη χώρα από τη βικτωριανή εποχή.
• Τη μείωση του φορολογικού βάρους (κυρίως των ανώτερων κοινωνικών στρωμάτων, με στόχο τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας που αποτελεί όρο επιβίωσης στη σημερινή διεθνοποιημένη οικονομία της αγοράς).
• Το πετσόκομμα του κράτους πρόνοιας με την κατάργηση της αρχής της καθολικότητας και την αντικατάστασή του από ένα "ασφαλιστικό δίκτυο" που θα στοχεύει σε αυτούς που έχουν "πραγματική" ανάγκη, δηλαδή στους άπορους.

Οι συνέπειες είναι γνωστές. Η Βρετανία σήμερα έχει τη μεγαλύτερη ανισότητα στην ΕΕ (μαζί με την Ελλάδα και την Πορτογαλία), ενώ η μείωση της ανεργίας που επικαλείται, οφείλεται βασικά, αν όχι αποκλειστικά, στην αύξηση των χαμηλόμισθων θέσεων μερικής απασχόλησης, καθώς και των θέσεων περιστασιακής απασχόλησης όπου οι εργαζόμενοι στερούνται όλων των βασικών εργατικών δικαιωμάτων (διακοπές, αναρρωτικές άδειες, συντάξεις κλπ.).

***

Ποιες είναι λοιπόν οι αρχές που υποτίθεται διαφοροποιούν τον Μπλερισμό από τον νεοφιλελευθερισμό; Η βασική αρχή του Μπλερισμού είναι ότι "η δουλιά είναι ο καλύτερος τρόπος για την αποφυγή της φτώχειας για ανθρώπους ικανούς προς εργασία". Γι' αυτό και στον πρώτο πλήρη προϋπολογισμό του Εργατικού κόμματος τον περασμένο μήνα υιοθετήθηκαν σειρά μέτρων με στόχο την αντικατάσταση της εξάρτησης από τα κοινωνικά επιδόματα με νέες δουλιές (στην πραγματικότητα βέβαια όλη αυτή η Μπλερική φιλολογία είναι απλή παράφραση της νεοφιλελεύθερης εκστρατείας κατά της "κουλτούρας εξάρτησης", δηλαδή της "εξάρτησης" των ανέργων και φτωχών από τα επιδόματα). Ο σκοπός είναι να χτυπηθεί η "παγίδα της φτώχειας", η περίπτωση δηλαδή όπου ένας άνεργος μπορεί να βρίσκει προτιμότερο να ζει με το επίδομα ανεργίας παρά να δουλεύει σε μια χαμηλόμισθη εργασία που μετά τη φορολογία αποδίδει χαμηλότερο εισόδημα. Η ιδέα πίσω από αυτό τον στόχο είναι φανερή. Η αιτία της ανεργίας δεν είναι η έλλειψη δουλιών αλλά το ότι οι άνεργοι δεν έχουν τα κατάλληλα κίνητρα για εργασία επειδή οι φόροι δε συντονίζονται με τις κοινωνικές παροχές!

Με τα νέα μέτρα, όπου οι φόροι και οι κοινωνικές παροχές συντονίζονται, η τρύπα αυτή κλείνει. Αλλο βέβαια ότι όπως υπολόγισε πρόσφατη έρευνα του Rowntree Foundation μια μητέρα που μεγαλώνει παιδί θα πρέπει να εργάζεται 45 ώρες τη βδομάδα, για 50 βδομάδες και με μισθό πάνω από το μίνιμουμ ώστε, με το νέο σύστημα, το εισόδημά της να φθάσει το οικογενειακό επίδομα! Συγχρόνως, η παράλληλη εισαγωγή μέτρων με βάση τα οποία ο άνεργος δε θα δικαιούται επίδομα ανεργίας εάν δεν είναι διατεθειμένος να αναλάβει οποιαδήποτε δουλιά του προσφερθεί δείχνει ότι τα νέα μέτρα έχουν άλλο πραγματικό στόχο. Δηλαδή, ο άνεργος να μην έχει πια την επιλογή μεταξύ του να ζει με το επίδομα ανεργίας ή να δουλεύει σε οποιαδήποτε κακοπληρωμένη δουλιά. Σήμερα, ή θα πρέπει να δεχτεί την οποιαδήποτε δουλιά του προσφέρει το γραφείο ευρέσεως εργασίας, ή θα χάνει και το επίδομα ανεργίας. Με τον τρόπο αυτό, οι σοσιαλφιλελεύθεροι πετυχαίνουν με ένα σμπάρο δυο τρυγόνια. Από τη μια μεριά μειώνουν τεχνητά τον αριθμό των άνεργων, ενώ, από την άλλη, μειώνουν τις σχετικές δημόσιες δαπάνες, κάνοντας ακόμη ευκολότερη τη μείωση του φορολογικού βάρους των εύπορων. Παράλληλα, δημιουργούν μια στρατιά ανθρώπων που είναι έτοιμοι να δεχτούν οποιαδήποτε δουλιά τους προσφέρουν οι επιχειρήσεις προκειμένου να εξασφαλίσουν ένα εισόδημα οριακά ψηλότερο από το πενιχρό επίδομα. Πράγμα που κάνει ακόμα πιο "εύκαμπτη" την αγορά εργασίας και ανταγωνιστική την οικονομία.

***

Στον ίδιο στόχο αποβλέπουν συμπληρωματικά μέτρα που επιδιώκουν τη δημιουργία κινήτρων τα οποία θα πείσουν τις γυναίκες με παιδιά να αφήσουν τα παιδιά τους σε παιδικούς σταθμούς κλπ. (πράγμα για το οποίο θα παίρνουν οικονομική ενίσχυση) και να βγουν στην αγορά εργασίας. Τα μέτρα αυτά όμως δεν είναι τόσο καλοκάγαθα όσο φαίνονται, διότι, στην πραγματικότητα όπως ανέφερα παραπάνω, η μείωση της ανεργίας στη Βρετανία οφείλεται βασικά στην εξάπλωση της μερικής απασχόλησης μεταξύ των γυναικών και αυτός είναι προφανής τρόπος να βοηθήσουν την παραπέρα επέκτασή της. Φυσικά, οι περισσότερες μητέρες αρνούνται να εξαγοράσουν το δικαίωμα να μεγαλώσουν οι ίδιες το παιδί τους για μερικές επιπρόσθετες στερλίνες σε κάποιο εξοντωτικό σούπερ μάρκετ.

Η βασική αυτή αρχή όμως του Μπλερισμού δεν είναι καν πρωτότυπη. Εφαρμόζεται από χρόνια στις ΗΠΑ και ονομάζεται "ευημερία μέσω εργασίας" (welfare to work), όπου έχει ήδη δημιουργήσει ένα "θαύμα", με την αμερικάνικη ανεργία να είναι σήμερα κάτω από το 5%. Η άλλη όψη όμως του "θαύματος" που αποσιωπούν οι σοσιαλφιλελεύθεροι είναι ότι το ένα τέταρτο των αμερικανικών οικογενειών ζουν σήμερα στη φτώχεια και ότι το 20% στη βάση της κοινωνικής πυραμίδας εισπράττει 4,7% του ΑΕΠ (το χαμηλότερο μαζί με τη Βρετανία ανάμεσα στις βιομηχανικές χώρες).

Μια δεύτερη βασική αρχή του Μπλερισμού είναι αυτό που ονομάζουν "κοινωνική ενεργοποίηση" των ανέργων. Με βάση την αρχή αυτή, ο άνεργος δε δικαιούται κοινωνικής βοηθείας, απλώς και μόνο διότι το κοινωνικό σύστημα της οικονομίας της αγοράς τον καταδίκασε στην ανεργία. Γι' αυτό, θα πρέπει να παύσει να είναι παθητικός παραλήπτης ενός επιδόματος και να μετατραπεί σε "ενεργό πολίτη" που προσφέρει τις υπηρεσίες του στην κοινωνία. Στην πράξη, αυτό σημαίνει την αναγκαστική συμμετοχή των ανέργων (αν δε θέλουν να χάσουν και αυτό το πετσοκομμένο από τους Θατσερικούς επίδομα που εισπράττουν) σε προγράμματα επαγγελματικής εκπαίδευσης ή σε προγράμματα "προσωπικής εργασίας" για το περιβάλλον, την κοινότητα κλπ. Περιττό να σημειωθεί ότι τα μεν εκπαιδευτικά προγράμματα δεν προσφέρουν στους περισσότερους άνεργους καμιά εγγύηση για δουλιά, τα δε προγράμματα εργασίας καταλήγουν σε εξοικονόμηση "τζάμπα" εργατικών πόρων για ανάγκες που δεν καλύπτει ο μηχανισμός της αγοράς.

***

Τέλος, μια τρίτη βασική αρχή του Μπλερισμού είναι η κατάργηση της καθολικότητας στην παροχή των κοινωνικών υπηρεσιών. Η αρχή της καθολικότητας αποτελούσε ως γνωστόν τη θεμελιακή αρχή της παλιάς σοσιαλδημοκρατίας και στήριζε την ιδεολογία του "ενός έθνους". Και φυσικά η κατάργησή της δεν είναι Μπλερική ανακάλυψη εφόσον η διαδικασία ήδη είχε αρχίσει από τη Θάτσερ. Σύμφωνα όμως με τους απολογητές του σοσιαλφιλελευθερισμού, ενώ ο στόχος των νεοφιλελεύθερων είναι η συρρίκνωση των κοινωνικών πόρων, ο στόχος της κεντρο - "αριστεράς" είναι "η ανακατανομή τους κατά πιο δίκαιο και αποτελεσματικό τρόπο". Ετσι, οι σοσιαλφιλελεύθεροι, παίρνοντας δεδομένο το πετσόκομμα της πίτας των κοινωνικών πόρων από τους νεοφιλελεύθερους, ασχολούνται απλώς με το ξαναμοίρασμά της, σχεδιάζοντας την κατάργηση των κοινωνικών επιδομάτων για τους μη άπορους. Και αυτό, τη στιγμή ακριβώς που τα αποτελέσματα της διεθνοποίησης της οικονομίας της αγοράς (μαζική ανεργία, φτώχεια κλπ.) έχουν αυξήσει ριζικά τις ανάγκες σε κοινωνικές υπηρεσίες. Ετσι, οι σοσιαλφιλελεύθεροι, αντί ν' αυξήσουν τα φορολογικά βάρη των εύπορων στρωμάτων, με το διπλό στόχο να σταματήσει η μετατροπή του κράτους - πρόνοιας σε οργάνωση φιλόπτωχων και να μειωθεί η ανισότητα μέσω της συνακόλουθης αναδιανομής του εισοδήματος και πλούτου, προσπαθούν να εξαπατήσουν την κοινή γνώμη ότι δήθεν με την κατάργηση της καθολικότητας στοχεύουν στην ισότητα και στην κοινωνική δικαιοσύνη. Και όλα αυτά, πέρα βέβαια από το γεγονός ότι η κατάργηση της καθολικότητας, στο πλαίσιο της οικονομίας της αγοράς, αναπόφευκτα οδηγεί στην ιδιωτικοποίηση των κοινωνικών υπηρεσιών (υγεία, εκπαίδευση, ασφάλιση κλπ.).

Συμπέρασμα: ο Μπλερισμός δεν είναι παρά μια άσκηση μάρκετινγκ της ελίτ για να "πουλήσει" στα λαϊκά στρώματα ένα νεοφιλελευθερισμό με... χαμογελαστό πρόσωπο.

*Ο Τάκης Φωτόπουλος είναι συγγραφέας, επί 20ετία καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Βορείου Λονδίνου και διευθυντής του περιοδικού "Δημοκρατία και Φύση".

"Εγώ θα συμφωνούσα απόλυτα με τη σκέψη του πρωθυπουργού Τόνι Μπλερ, ότι πρέπει δηλαδή να χαράξουμε έναν "τρίτο δρόμο" ανάμεσα στον παλαιού τύπου σοσιαλισμό... και στον άγριο καπιταλισμό". Αυτή είναι η δήλωση στην οποία προέβη ενώπιον των ομοϊδεατών του, των Ευρωπαίων σοσιαλδημοκρατών, ο Κ. Σημίτης, κατά την τελευταία συνεύρεσή τους στο Λονδίνο.

Βέβαια, τούτος ο ετεροχρονισμένος "τριτοδρομισμός", που διεκδικεί, στο εσωτερικό της χώρας, την κωμικότερη επανέκδοση του Παπανδρεϊσμού, έχει πολύ σαφέστατα προσδιοριστεί στη Γηραιά Αλβιόνα. Εκεί, ο κύριος Μπλερ, πορευόμενος τον "τρίτο δρόμο" του, επελαύνει κατά πάντων: Μετά από την "κεντροαριστερή" κατεδάφιση των ύστατων κοινωνικών επιδομάτων προχωρά στην "εκσυγχρονιστική" οικοδόμηση φυλακών για 12χρονα παιδιά (!) και από την "προοδευτική" πώληση των σχολείων σε σούπερ μάρκετ (!) περνά στην ανακήρυξη του Κλίντον σε... αριστείνδην μέλος των "σοσιαλιστών" της Ευρώπης!

Ομως, μετά τις ομολογημένες, πλέον, ιδεολογικο - πολιτικές ταυτίσεις Μπλερ - Σημίτη, δόθηκε η ευκαιρία σε κάποιους αυτόκλητους αναμορφωτές της "Αριστεράς", να περάσουν το εξής σύνθημα: Ο "Μπλερισμός" είναι η "Αριστερά" της εποχής μας (!), όπως διατείνονται, για να συμπληρώσουν, στην αμέσως επόμενη παράγραφο, πόσο ευτυχείς πρέπει να είναι οι Ελληνες, που η εδώ, η δική μας "κεντροαριστερά", έχει τόσα κοινά με τον "Μπλερισμό"...

Η υποτιθέμενη αναμόρφωση της "Αριστεράς", δηλαδή της μεταπολεμικής σοσιαλδημοκρατίας, δεν οφείλεται στο γεγονός ότι αυτή ήταν φιλολαϊκή και δεν υπηρετούσε πιστά το σύστημα. Ηταν επίσης αντιλαϊκή, αν και αναγκάστηκε να παραχωρήσει δικαιώματα στους εργαζόμενους και υπό την πίεση των αγώνων τους που σήμερα οι αναμορφωτές της τα κατεδαφίζουν.

Ετσι λοιπόν, αν είναι "ευτυχία" να υφίστασαι τη σοσιαλδημοκρατική αγυρτεία των λόγων σε συνδυασμό με το σοσιαλδημοκρατικό νεοφιλελευθερισμό των έργων, το γνωρίζουν και οι Βρετανοί και οι Ελληνες. Ιδιαίτερα οι δεύτεροι έχουν το πικρό "προνόμιο", εκτός από την πολιτική του θατσερισμού, να υφίστανται τη θατσερική προπαγάνδα σε... μετάφραση, όπως θα φανεί στο σημερινό μας αφιέρωμα.