Στις βουλευτικές εκλογές που πραγματοποιήθηκαν στη Χιλή στις 11 του Δεκέμβρη του περασμένου χρόνου, το Κομμουνιστικό Κόμμα έλαβε το 7% των ψήφων. Η Δημοκρατική Συναίνεση (Concertacion Democratica - συμμαχία χριστιανοδημοκρατών, σοσιαλιστών και ριζοσπαστών που κυβερνά τη χώρα από το 1990) πέτυχε το 50% των ψήφων (5% λιγότερο από τις τελευταίες εκλογές) και η Δεξιά το 37% (αυξήθηκε κατά 3%), ενώ ανησυχητική αύξηση παρουσίασε η UDI (το κόμμα των φανατικών οπαδών του Πινοτσέτ), που αύξησε κατά 2% το ποσοστό του, πετυχαίνοντας το 14,5% των ψήφων και κερδίζοντας 6 έδρες στη Γερουσία από τις 20 συνολικά. Ενα εκατομμύριο νέοι δεν εγγράφηκαν στους εκλογικούς καταλόγους, αναγκαία προϋπόθεση για να ασκήσουν το εκλογικό τους δικαίωμα, σε ένδειξη έλλειψης ενδιαφέροντος και απόρριψης ενός "συστήματος όπου όλα είναι δεμένα και μάλιστα πολύ καλά δεμένα".

Το Κομμουνιστικό Κόμμα, που μαζί με άλλες δυνάμεις είχε συγκροτήσει το Αριστερό Σύμφωνο (Pacto de Isquierda), αύξησε το ποσοστό που είχε λάβει στις προηγούμενες εκλογές (1993) κατά 2 μονάδες, δεν κατάφερε ωστόσο να μπει στη Βουλή, λόγω του διεδρικού εκλογικού νόμου (που είχε επιβάλει το Σύνταγμα του Πινοτσέτ), που ευνοεί το δεύτερο κόμμα (στην προκειμένη περίπτωση τη Δεξιά) και αποκλείει τις μειοψηφίες. Ομως, θα πρέπει ακόμα να παρθεί υπόψη ότι το Κομμουνιστικό Κόμμα διέθετε πενιχρά οικονομικά μέσα για την εκλογική του εκστρατεία, σε αντίθεση με τα παχυλά ποσά των πολλών εκατομμυρίων που διέθεταν οι αντίπαλοί του, όπως επίσης ότι αγνοήθηκε από τα μεγάλα ΜΜΕ και εδώ ας προστεθεί και ο πρωτόγονος αντικομμουνισμός που επιζεί στη χώρα.

Παρά ταύτα οι Χιλιανοί κομμουνιστές σιγά σιγά επανακτούν μέρος της δύναμης που είχαν κάποτε. Για παράδειγμα το 1973, μήνες πριν το αιματηρό πραξικόπημα του Πινοτσέτ, το ΚΚ Χιλής είχε κερδίσει 26 έδρες από τις 170 στη Βουλή και 16% των ψήφων (τότε ίσχυε ένας αναλογικός εκλογικός νόμος). Η παρουσία των κομμουνιστών στο εργατικό και μαζικό κίνημα γίνεται όλο και πιο αισθητή. Στις πρόσφατες φοιτητικές εκλογές οι υποψήφιοι του κόμματος είχαν σημαντικές επιτυχίες. Τον περασμένο Ιούνιο οι πανεπιστημιακοί - το Κολέγιο των Καθηγητών, επικεφαλής του οποίου είναι ο Χόρχε Πάβες, μέλος του ΚΚ Χιλής, έχει 125.000 μέλη - είχαν πρωταγωνιστήσει σε μεγάλες κινητοποιήσεις ενάντια στην εκπαιδευτική πολιτική της κυβέρνησης της Δημοκρατικής Συναίνεσης. Ακόμα η παράταξη του Κομμουνιστικού Κόμματος στη Γενική Συνομοσπονδία Εργατών (CUT) κατέχει τις 5 από τις 15 θέσεις στην εκτελεστική επιτροπή της Συνομοσπονδίας.

Κομμουνιστές συνδικαλιστές ηγήθηκαν των σημαντικότερων πρόσφατων εργατικών κινητοποιήσεων ενάντια στην οικονομική πολιτική μιας κυβέρνησης της "Κεντροαριστεράς", όπως αποκαλείται από τον αστικό Τύπο. Για παράδειγμα, εδώ και μερικούς μήνες στη Λότα (περιοχή θρυλικών απεργιών της εργατικής τάξης της Χιλής) οι κομμουνιστές πρωτοστάτησαν στην οργάνωση των κινητοποιήσεων διαμαρτυρίας ενάντια στο κλείσιμο των ανθρακωρυχείων.

Τελικά, μόνο ο ισχύων εκλογικός νόμος εμποδίζει την είσοδο του Κομμουνιστικού Κόμματος στη Βουλή, ένας εκλογικός νόμος που στόχο έχει να "αλλάξουν τα πάντα χωρίς να αλλάξει τίποτα". Δηλαδή, να υπάρχει μία "δημοκρατικά" εκλεγμένη κυβέρνηση που δε θα μπορεί, ωστόσο, να ακολουθήσει άλλη οικονομική πολιτική από τη νεοφιλελεύθερη, αφού η Δεξιά διατηρεί την πλειοψηφία στη Γερουσία, που δε θα μπορεί να άρει τα απαράδεκτα προνόμια των στρατιωτικών και που ακόμα δε θα είναι σε θέση, κατά πως φαίνεται, να εμποδίσει εκείνον το δολοφόνο, που ακούει στο όνομα Πινοτσέτ, να αναλάβει, στις 11 του Μάρτη, το αξίωμα του ισόβιου γερουσιαστή, όπως προβλέπεται από το Σύνταγμα του 1988 που είχε καταρτίσει ο ίδιος.

Ο Αουγκούστο Πινοτσέτ, που εξακολουθεί (!) να είναι αρχηγός των ενόπλων δυνάμεων, αντί να αποχωρήσει από αυτήν τη θέση στα τέλη του Γενάρη, όπως είχε συμφωνήσει με τον Πρόεδρο Εντουάρδο Φρέι, τώρα αποφάσισε να εξαντλήσει το χρονικό όριο έως τις 10 του Μάρτη, που του παρέχει το Σύνταγμα. Στη νέα αυτή πρόκληση προβαίνει ο Πινοτσέτ πριν από την έναρξη της νέας κοινοβουλευτικής συνόδου, που αναμένεται να συζητήσει το ρόλο του κατά την πολιτική εξέλιξη προς τη δικτατορία. Ομως, η κοινοβουλευτική αυτή πρωτοβουλία θεωρείται από τους υποστηρικτές του στρατηγού η απαρχή μιας πραγματικής "πολιτικής δίκης" του, γεγονός που μπορεί να αποτρέψει την ανάληψη από το στρατηγό του αξιώματος του ισόβιου γερουσιαστή.

Η κυβέρνηση Φρέι επιθυμεί η αποχώρηση του Πινοτσέτ από τη θέση του αρχιστράτηγου να γίνει με ηρεμία. Ωστόσο, τα κόμματα της αντιπολίτευσης επιδιώκουν να αποτρέψουν τη μετάβαση του στρατηγού από τους στρατώνες στη Γερουσία. Ομως, ενώ τα φιλοκυβερνητικά κόμματα αποφάσισαν να αναβάλουν, κατόπιν πιέσεως, για αργότερα (;) την απαγγελία κατηγοριών κατά του Πινοτσέτ για παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, το Κομμουνιστικό Κόμμα ήδη προχώρησε και τον κατήγγειλε για γενοκτονία.

Ομως, η κυβέρνηση Φρέι, διατηρώντας μεν την πλειοψηφία στη Βουλή, αλλά μην πετυχαίνοντάς τη στη Γερουσία, δε θα μπορέσει ακόμα να απαλλαγεί από τη βαριά κληρονομιά της δικτατορίας - εδώ, βέβαια, τίθεται και το ερώτημα κατά πόσο υπάρχει και η ανάλογη πολιτική βούληση - από τις λεγόμενες "αυταρχικές παρενθήκες", τα προνόμια, των οποίων τα βασικά σημεία είναι ο έλεγχος της τήρησης της συνταγματικής τάξης από τις Ενοπλες Δυνάμεις, η αυτονομία τους στο διορισμό σε υψηλές θέσεις και σε θέματα του προϋπολογισμού, όπως και άλλα απαράδεκτα προνόμια.

Μέχρι τώρα, οι δεξιοί μαζί με τους εννέα διορισμένους γερουσιαστές (4 από αυτούς διορίζονται από τους στρατιωτικούς, 3 από το συντηρητικό Ανώτατο Δικαστήριο και δύο από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας) έχουν μπλοκάρει οποιαδήποτε προσπάθεια της κυβέρνησης να απαλύνει κάπως τις συνέπειες αυτής της κληρονομιάς.

Το Κομμουνιστικό Κόμμα πρότεινε, πριν από τις εκλογές, στη Δημοκρατική Συναίνεση μία εκλογική συμφωνία, ώστε να επιτευχθεί η πλειοψηφία στη Γερουσία και έτσι να μπορέσουν να προχωρήσουν στην κατάργηση των παραπάνω προνομίων. Ωστόσο, στην πρότασή του το Κομμουνιστικό Κόμμα πρόσθετε και πρωτοβουλίες για τη διανομή του πλούτου, ένα νέο εκλογικό νόμο, ένα νέο κώδικα εργασίας και μέτρα κατά της ατιμωρησίας όσον αφορά την καταπάτηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Ομως, η Δημοκρατική Συναίνεση, και υπό την πίεση των μεγαλοεπιχειρηματιών, των μεγάλων ΜΜΕ, καθώς και του Χριστιανοδημοκρατικού Κόμματος (DC) δεν προχώρησε στη συμφωνία.

Γιάννα ΚΑΡΑΓΕΩΡΓΗ

Η παλινόρθωση του καπιταλισμού μετά την αντεπανάσταση του 1989 στην Τσεχοσλοβακία, χειροτέρεψε συνολικότερα την καθημερινή ζωή του λαού, ενώ παράλληλα αποτέλεσε την οικονομική βάση για μια αναζωπύρωση του τσέχικου εθνικισμού.

Στην Τσεχία υπάρχουν 300.000 Ρομάν (τσιγγάνοι), οι οποίοι φθάνουν το 4% σχεδόν του πληθυσμού. Το σκούρο δέρμα τους, η γλώσσα και ο πολιτισμός τους φανερώνουν την καταγωγή τους από το ινδικό υπογάστριο των ηπείρων απ' όπου κατέφθασαν στην κεντρική Ευρώπη πριν από 4 αιώνες και πλέον.

Η βιομηχανική ανάπτυξη της Σλοβακίας κατά τη διάρκεια της σοσιαλιστικής εξουσίας επιτεύχθηκε "σε βάρος των Τσέχων", υποστήριξαν οι Τσέχοι της δεξιάς πτέρυγας της πλειοψηφίας του νέου καθεστώτος. Ετσι, εξαπολύθηκε μια αντι - Σλοβακική εκστρατεία από τα τσέχικα ΜΜΕ που ελέγχονται από την κυβέρνηση και ανήκουν σε ιδιώτες, της οποίας βασικό στοιχείο αποτελούσε ο ρατσισμός προς τους τσιγγάνους.

Μια έκθεση που ετοιμάστηκε από το Συμβούλιο για τις Εθνότητες της κυβέρνησης της Τσεχίας, αναφέρει ότι 70% των τσιγγάνων είναι άνεργοι. Αυτοί που έχουν εργασία αμείβονται πολύ χαμηλότερα από το μέσο εθνικό μισθό. Οι άνδρες λαμβάνουν 175 δολάρια το μήνα (δύο τρίτα του μέσου εθνικού μισθού) και οι γυναίκες 73 δολάρια.

Αξίζει να σημειωθεί ότι το 1945 υπήρχαν μόνο λίγες εκατοντάδες Ρομάν που επέζησαν από τα ναζιστικά στρατόπεδα θανάτου. Στις αρχές της 10ετίας του 1950, καθώς ξεκινούσε το ρεύμα των νέων εγκαταστάσεων βαριάς βιομηχανίας στη Βόρεια Μοραβία και Βόρεια Βοημία, χιλιάδες τσιγγάνοι από τη Σλοβακία (τότε τμήμα της Τσεχοσλοβάκικης Δημοκρατίας), καθώς και από την Ουγγαρία και τη Ρουμανία, βρήκαν εργασία και σπίτι εκεί. Ηταν εργασία ανειδίκευτων, σκληρή και βρόμικη, αλλά σχετικά καλοπληρωμένη.

Ωστόσο, από το 1990 μέχρι και το 1992 οι τσιγγάνοι βρέθηκαν μπλεγμένοι στην αντι - Σλοβακική εκστρατεία εξαιτίας της Σλοβακικής τους προέλευσης. Το κράτος υποστηριζόμενο και υποβοηθούμενο από τα ΜΜΕ καθιστούσε τους τσιγγάνους "ξένους". Παράλληλα, καθώς οι εργοδότες, στο πρώτο κύμα μέτρων κατά της "σοσιαλιστικής υπεράριθμης απασχόλησης", απέλυαν χιλιάδες Ρομάν, δημιουργήθηκαν: φτώχεια, εκφυλισμός, εγκληματικότητα και πορνεία. Τους τσιγγάνους τους απεικονίζουν διεθνώς ως "τεμπέληδες" και "απολίτιστους". Η τακτική αυτή έφερε τα αποτελέσματά της: σε δημοσκόπηση στα μέσα του 1997, το 80% των Τσέχων απαντούσαν ότι δε θα ήθελαν να έχουν γείτονα έναν τσιγγάνο.

Ετσι, εξαπολύθηκε κρατική και φασιστική τρομοκρατία κατά των τσιγγάνων. Διώχτηκαν από τα σπίτια τους με αποφάσεις δεξιών συμβουλίων της Βόρειας Βοημίας. Οργανώθηκαν αφανισμοί και πράξεις βίας στους δρόμους από νεοναζιστικές συμμορίες, με αποτέλεσμα να πεθάνουν 28 Ρομάνες και εκατοντάδες να ακρωτηριαστούν και να πληγωθούν. Τα σπίτια των Ρομάνες πυρπολήθηκαν με βόμβες πετρελαίου ή χτυπήθηκαν από συμμορίες. Η "εκδημοκρατισμένη" αστυνομία συχνά έκλεινε τα μάτια, δείχνοντας ακόμη και ανοιχτή συμπάθεια προς τους επιτιθέμενους. Δεν είναι λίγα τα παραδείγματα που οι αστυνομικοί έχουν συνοδεύσει πορείες των νεοναζί προστατεύοντάς τους από αντι - συλλαλητήρια αντιφασιστών και νεολαίας. Τέτοιες πορείες νεοναζιστών, όπου μεταξύ των συνθημάτων ήταν και "οι Γύφτοι στους θαλάμους αερίων", πήραν άδεια διεξαγωγής από τοπικά δεξιά συμβούλια. Ολα αυτά είχαν αποτέλεσμα να δημιουργήσουν οι τσιγγάνοι, σε μερικές περιοχές, τις δικές τους ομάδες αυτοπροστασίας.

Τα δικαστήρια, που οι δικαστές τους έχουν διοριστεί από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας Χάβελ, δείχνουν σε μεγάλο βαθμό την επιείκειά τους προς τους κακούργους εκείνους που κατηγορούνται από τους νόμους (που κληρονομήθηκαν από το σοσιαλισμό) ότι υποκινούν φυλετικό ή εθνικιστικό μίσος. Μόνον τον τελευταίο μήνα ένας δικαστής μιας πόλης της Ανατολικής Βοημίας διέγραψε την κατηγορία της βίας με φυλετικό κίνητρο εναντίον δύο νεοναζιστών, οι οποίοι είχαν απειλήσει να πετάξουν από το τρένο 4 παιδιά Ρομάν. Ο ίδιος υποστήριξε ότι η συμπεριφορά των νεοναζιστών δεν μπορεί να είχε ρατσιστικό κίνητρο, διότι Τσέχοι και Ρομάν "ανήκουν στην ίδια Ινδοευρωπαϊκή φυλή" (!) και τους καταδίκασε για συνήθη βία, η οποία τιμωρείται με μικρότερη ποινή.

Χαρακτηριστικό επίσης της κατάστασης είναι πως μια ρατσιστική συμμορία, το "Πατριωτικό Μέτωπο" είναι καταχωρημένο στο υπουργείο Εσωτερικών ως "πολιτική κίνηση"!

Μέχρι την εποχή που το ακροδεξιό Ρεπουμπλικανικό Κόμμα (που ιδρύθηκε το Φλεβάρη του 1990) εκδηλώθηκε κατά της τσέχικης κυβερνητικής πολιτικής, αυτό ήταν ελεύθερο να διεξάγει μια εκστρατεία υποκίνησης εναντίον των τσιγγάνων.

Μόνο όταν ο αρχηγός του διακήρυξε, κατά τη διάρκεια συλλαλητηρίου, ότι "λυπούμαστε που σκοτώσαμε λίγους Γερμανούς κατά τη διάρκεια του Β' Παγκόσμιου Πολέμου", μόνο τότε πάρθηκαν μέτρα άρσης της βουλευτικής του ασυλίας και άσκησης δίωξης εναντίον του, εξαιτίας των γερμανικών συμφερόντων που υπηρετεί η κυβέρνηση. Οι φωνές των Ρεπουμπλικάνων σχετικά με τη δημιουργία γκέτο των τσιγγάνων, τύπου απαρτχάιντ, γίνονταν μέχρι πρόσφατα ανεκτές επειδή εξέφραζαν τις απόψεις πολλών οπαδών του Δημοκρατικού Κόμματος των Πολιτών (ODS) του μέχρι πρόσφατα πρωθυπουργού Κλάους και άλλων "ευυπόληπτων" δεξιών κομμάτων.

Πράγματι, κατά την εποχή της διάσπασης της Τσεχοσλοβακικής Ομοσπονδίας υπήρχε σχέδιο, δημοσιευμένο στον τοπικό Τύπου εκείνων των ημερών, για απέλαση των Τσέχων τσιγγάνων στη Σλοβακία. Αυτό προκάλεσε τη διεθνή κατακραυγή και σύντομα εγκαταλείφθηκε. Στη θέση του σχεδίου αυτού, η τότε κυβέρνηση Κλάους οραματίστηκε μια μηχανορραφία ώστε να στερήσει από τους τσιγγάνους την τσέχικη υπηκοότητα, εάν κατά τα πέντε προηγούμενα έτη είχαν καταδικαστεί για εγκληματική ενέργεια. Τέτοια μέτρα δεν προβλέπονταν για τους μη τσιγγάνους και, παρά τις μεταρρυθμίσεις που έγιναν αργότερα στη νομοθεσία ιθαγένειας, η κατάσταση παραμένει ίδια μέχρι σήμερα.

Περισσότερες από 2.600 εφέσεις κατά αιτήσεων ιθαγένειας (υπηκοότητας) που έχουν απορριφθεί εκκρεμούν σήμερα και οι περισσότερες αφορούν τους τσιγγάνους. Και αυτό είναι μόνον η κορυφή του παγόβουνου, παίρνοντας υπόψη ότι πολλοί τσιγγάνοι, που τους αφαιρέθηκε το 1993 η υπηκοότητα, δεν έχουν προβεί στις απαραίτητες ενέργειες και ζούνε εκτός νόμου μέσα στην ασφάλεια που τους παρέχει το γκέτο.

Δεν είναι δύσκολο να βρει κανείς και περισσότερες αποδείξεις ρατσισμού στα δεξιά κόμματα του κυβερνητικού συνασπισμού.

Ο γερουσιαστής Ζντένεκ Κλάουσνερ του ODS, που είναι επίσης και δήμαρχος ενός δήμου της Πράγας, πρόσφατα χρησιμοποίησε δελτίο Τύπου για να συμβουλεύσει τους ιδιοκτήτες της περιοχής να ακολουθήσουν το παράδειγμα ενός ιδιοκτήτη που έξωσε τους τσιγγάνους "προβληματικούς ενοικιαστές" και τους "επαναστέγασε" σ' ένα γκέτο εκτός πόλης. Στην πόλη Κλάντνο, κοντά στην Πράγα, ο δεξιός αντιδήμαρχος απαγόρευσε στα παιδιά Ρομάν την πρόσβαση στα τοπικά κολυμβητήρια με το πρόσχημα ότι οι τσιγγάνοι ήταν ένοχοι για την επιδημία ικτέρου "εξαιτίας των ανθυγιεινών συνηθειών τους". Και μια δήμαρχος του ODS στην Οστράβα ήταν αυτή που πρωτοκήρυξε την ιδέα της επίλυσης του "προβλήματος των τσιγγάνων" "ενθαρρύνοντάς" τους να μεταναστεύσουν στον Καναδά. Ως αντίτιμο του αεροπορικού εισιτηρίου τους, αυτή απαίτησε να δώσουν τα διαμερίσματά τους στο Δημοτικό Συμβούλιο. Αυτό βέβαια σημαίνει πως σε περίπτωση που οι καναδικές αρχές τους στείλουν πίσω στην Τσέχικη Δημοκρατία, θα βρεθούν άστεγοι και άποροι μιας και θα έχουν ξεπουλήσει όλα τα υπάρχοντά τους για να συμπληρώσουν το υπόλοιπο των εξόδων του ταξιδιού τους.

Από τα παραπάνω φαίνεται πως η ζωή των τσιγγάνων που ζουν στην Τσεχία είναι τραγική. Σήμερα ακόμα, πολλά καταστήματα και εστιατόρια αρνούνται να εξυπηρετήσουν "μαύρους", όπως τους χαρακτηρίζουν. Παράλληλα, κατά τη διάρκεια των πλημμυρών του Ιούλη του 1997, εμφανίστηκαν στις εφημερίδες δημοσιεύματα για προσφορά βοήθειας στους πλημμυροπαθείς, "αλλά όχι στους τσιγγάνους", ενώ συνεχίζεται η άρνηση προσφοράς θέσεων εργασίας στους Ρομάν με βάση τη φυλετική διάκριση...

Κλωντίν ΧΕΣΠΕΡ

(Από το μηνιαίο περιοδικό "Πόστμαρκ Πράγα")

Μια έκθεση που ετοιμάστηκε από το Συμβούλιο για τις Εθνότητες της κυβέρνησης της Τσεχίας αναφέρει ότι 70% των τσιγγάνων είναι άνεργοι. Αυτοί που έχουν εργασία αμείβονται πολύ χαμηλότερα από το μέσο εθνικό μισθό. Οι άνδρες λαμβάνουν 175 δολάρια το μήνα (δύο τρίτα του μέσου εθνικού μισθού) και οι γυναίκες 73 δολάρια

Ενα εκατομμύριο νέοι δεν εγγράφησαν στους εκλογικούς καταλόγους, αναγκαία προϋπόθεση για να ασκήσουν το εκλογικό τους δικαίωμα, σε ένδειξη έλλειψης ενδιαφέροντος και απόρριψης ενός "συστήματος όπου όλα είναι δεμένα και μάλιστα πολύ καλά δεμένα"

Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας της Τσεχίας Β. Χάβελ

Εκλογικό κέντρο στο Σαντιάγκο της Χιλής