Στο Σαλβαντόρ βρέθηκε τέλη Νοέμβρη με αρχές Δεκέμβρη η Δέσποινα Μάρκου, μέλος της Γραμματείας της Ελληνικής Επιτροπής Διεθνούς Δημοκρατικής Αλληλεγγύης (ΕΕΔΔΑ) και υπεύθυνη για το Τμήμα Λατινικής Αμερικής. Σκοπός του ταξιδιού ήταν να δει από κοντά την εκτέλεση των προγραμμάτων αναπτυξιακής βοήθειας, των οποίων τη χρηματοδότηση έχει αναλάβει η ΕΕΔΔΑ. Πρόκειται για μικρότερα ή μεγαλύτερα προγράμματα, που, αν και δεν μπορούν, φυσικά, να λύσουν το πρόβλημα της υπανάπτυξης των διαφόρων χωρών, βοηθούν, ωστόσο, ώστε να αντιμετωπιστούν ορισμένες συγκεκριμένες ανάγκες, μέσα από την οργάνωση και τη συμμετοχή των ίδιων των εργαζομένων, των κατοίκων μικρών κοινοτήτων κλπ. σε αυτές τις χώρες.

Ειδικά στο Σαλβαντόρ, μια μικρή χώρα με περίπου 6 εκατ. κατοίκους, με ένα ποσοστό ανεργίας στο 20% και υποαπασχόληση που φτάνει στο 50%, τα προγράμματα της ΕΕΔΔΑ γίνονται σε απομακρυσμένες, κυρίως ορεινές και δύσβατες, περιοχές, όπου, μετά το 12ετή εμφύλιο πόλεμο, δόθηκαν κάποιοι κλήροι στους αντάρτες του Μετώπου Φαραμπούντο Μαρτί, όπως προέβλεπε η συμφωνία που υπογράφτηκε το 1992 μεταξύ κυβέρνησης και του Μετώπου.

Αυτήν την εποχή βρίσκονται σε εκτέλεση τα εξής προγράμματα:

1. Κατασκευή, από τους ίδιους τους κατοίκους, 61 σπιτιών σε 4 κοινότητες στα νοτιοανατολικά της χώρας και πρόγραμμα υγείας σε 7 κοινότητες της ίδιας περιοχής, που προβλέπει την κατάρτιση αγροτών σε θέματα γενικής ιατρικής και μαιευτικής. Το πρόγραμμα αυτό αφορά συνολικά 560 οικογένειες.

2. Κατασκευή με τη συμμετοχή των κατοίκων ενός βρεφονηπιακού σταθμού για 120 παιδιά από 4 μηνών έως 6 ετών, που αυτή τη στιγμή "φιλοξενούνται" σε μία ακατάλληλη αίθουσα του Δήμου της Γουασάπα, μιας από τις περιοχές που επλήγησαν περισσότερο από τον πόλεμο.

3. Απασχόληση 182 οικογενειών στη μελισσοκομία και αναδάσωση της περιοχής με οπωροφόρα δέντρα, για την εκτροφή των μελισσών, σε ορεινή κοινότητα της βουνοκορφής της Γουασάπα.

Ο "Ριζοσπάστης" είχε την ευκαιρία να μιλήσει με την Δέσποινα Μάρκου για την πολιτική κατάσταση στο Ελ Σαλβαντόρ. Στη συνέχεια, παραθέτουμε τη συνέντευξη που μας παραχώρησε.

- Γνωρίζουμε ότι το Δεκέμβρη πραγματοποιήθηκε το Συνέδριο του Μετώπου Φαραμπούντο Μαρτί. Πείτε μας λίγα λόγια γι' αυτό.

- Στις 6 και 7 Δεκέμβρη πραγματοποιήθηκε στο Σαν Σαλβαντόρ το 5ο Συνέδριο του Μετώπου Φαραμπούντο Μαρτί για την Εθνική Απελευθέρωση (FMLN), ένα πολύ σημαντικό Συνέδριο, αφού σ' αυτό ψηφίστηκε το νέο Καταστατικό του κόμματος, αλλά και λόγω των εξελίξεων, που τελικά, απ' ό,τι φαίνεται, δρομολογεί.

Κατ' αρχήν, με το νέο Καταστατικό, το Μέτωπο κάνει ένα βήμα παραπέρα στην ιδεολογική και οργανωτική του μορφή και παύει να αποτελεί συνασπισμό κομμάτων και ουσιαστικά πια, αφού βάζει τις βάσεις για ένα ενιαίο κόμμα. Αλλά ας πάρουμε τα πράγματα με τη σειρά τους.

Τρεις ήταν οι βασικές αλλαγές που ψήφισε το Συνέδριο:

1. Η εξάλειψη των τάσεων, που η ύπαρξή τους είχε αποφασιστεί ήδη από το 1994, και η κατοχύρωση του "πλουραλιστικού, δημοκρατικού χαρακτήρα" του κόμματος.

2. Η επαναβεβαίωση του σοσιαλιστικού χαρακτήρα του προγράμματός του (που δεν αναφερόταν στο προηγούμενο).

3. Η δημιουργία μιας 15μελούς Πολιτικής Επιτροπής και ενός Εθνικού Συμβουλίου που αποτελείται από 52 μέλη.

Από την ίδρυσή του, το 1980, και μέχρι το Μάη του 1994, το Μέτωπο Φαραμπούντο Μαρτί αποτελούνταν από 5 κόμματα και οργανώσεις: Το Κομμουνιστικό Κόμμα του Σαλβαντόρ, τις Λαϊκές Δυνάμεις Απελευθέρωσης (FPL), το Επαναστατικό Κόμμα των Εργαζομένων της Κεντρικής Αμερικής (PRTC), το Λαϊκό Επαναστατικό Στρατό (ERP) και την Εθνική Αντίσταση (RN). Τα δύο τελευταία, το Μάη του 1984 αποχώρησαν από το Μέτωπο και ίδρυσαν το Δημοκρατικό Κόμμα.

Από το 1995 και πέρα, τρία χρόνια δηλαδή μετά από την υπογραφή της συμφωνίας ειρήνευσης, το FMLN είχε αποφασίσει επίσημα τη διάλυση των τριών κομμάτων και οργανώσεων, που απέμειναν και που εξακολουθούσαν να λειτουργούν ως ένα σημείο αυτόνομα σαν τάσεις μέσα στο Μέτωπο.

Είναι αυτονόητο ότι η απόφαση για την αυτοδιάλυση των κομμάτων και οργανώσεων δεν πέρασε εύκολα το 1995, αφού μεγάλος αριθμός μελών, κυρίως από το ΚΚ Σαλβαντόρ, που ήταν το πιο παλιό (ιδρύθηκε το 1930), καλύτερα οργανωμένο και πιο έμπειρο κόμμα, διαφώνησε, αλλά πειθάρχησε. Πολλοί κατήγγειλαν, με διάφορες ευκαιρίες, ότι το Μέτωπο έχασε την ιδεολογική του ταυτότητα, αλλά και την οργανωτική του αποτελεσματικότητα, πράγμα που δεν απέχει και πολύ από την αλήθεια, αφού δίνει όλο και περισσότερη σημασία στις εκλογικές διαδικασίες και όλο και λιγότερη στους οργανωμένους αγώνες του λαϊκού κινήματος.

Γενικός συντονιστής του ενιαίου, πια, κόμματος του FMLN εκλέχτηκε ο Φακούντο Γουαρδάδο από την οργάνωση FPL. Στο Εθνικό Συμβούλιο, που ανανεώθηκε κατά 46%, εκπροσωπούνταν όλες οι τάσεις, ή, όπως λέει το Μέτωπο, για να μην θυμίζει την παλιά κατάσταση, "εκφράζονται όλες οι απόψεις".

Ωστόσο, αν θελήσουμε να δούμε τα πράγματα από λίγο πιο κοντά, είναι φανερό ότι το πάνω χέρι πήρε η σοσιαλδημοκρατική τάση, που από καιρό έχει αποκρυσταλλωθεί μέσα στις FPL, και στην οποία ανήκει και ο ίδιος ο Γουαρδάδο. Απομένει να δει κανείς πώς θα εξελιχθεί η κατάσταση, πώς θα προχωρήσουν οι επαναστατικές δυνάμεις μέσα στο Μέτωπο, ώστε να διαφυλαχτεί ο σοσιαλιστικός προσανατολισμός του, να ανασυνταχθούν οι οργανώσεις βάσης που έχουν παραλύσει τον τελευταίο καιρό και να μπει και πάλι το FMLN επικεφαλής των λαϊκών αγώνων.

- Τον περασμένο Μάρτη, διεξήχθησαν βουλευτικές και δημοτικές εκλογές στο Σαλβαντόρ. Ποια ήταν τα αποτελέσματα για το Μέτωπο Φαραμπούντο Μαρτί και τι προβλέψεις υπάρχουν σχετικά με την επόμενη εκλογική αναμέτρηση για την ανάδειξη Προέδρου της χώρας;

- Στις βουλευτικές και δημοτικές εκλογές, που έγιναν το Μάρτη του 1997, το FMLN σημείωσε μεγάλη επιτυχία, λαμβάνοντας το 33,02% των ψήφων έναντι 35,4% της Εθνικής Επαναστατικής Συμμαχίας (ARENA). Το Μέτωπο κατάφερε να μειώσει τη διαφορά από το κυβερνητικό κόμμα ARENA σε έναν βουλευτή ή στο 2,38% των ψήφων και κέρδισε τους δήμους των κυριοτέρων πόλεων, μεταξύ αυτών και το δήμο της πρωτεύουσας. Από την άλλη πλευρά, όμως, το συνδικαλιστικό και μαζικό κίνημα έχει χτυπηθεί τελευταία σημαντικά, για λόγους, τόσο αντικειμενικούς, όσο και υποκειμενικούς.

Σύμφωνα με τις προβλέψεις αναλυτών από τις ΗΠΑ, τη Λατινική Αμερική, αλλά και το ίδιο το Σαλβαντόρ, το Μέτωπο δείχνει σταθερές τάσεις ανόδου σε όλες τις δημοσκοπήσεις, σε αντίθεση, τόσο με το κυβερνητικό κόμμα ARENA, που χάνει συνεχώς έδαφος, όσο και σε σχέση με τα άλλα μικρότερα κόμματα, που στις τελευταίες εκλογές καταποντίστηκαν κυριολεκτικά, αφού κανένα δεν έβγαλε πάνω από δύο βουλευτές. Αν η άνοδος αυτή του Μετώπου συνεχιστεί, είναι πολύ πιθανό να κερδίσει στις προεδρικές, που θα γίνουν το Μάρτη του 1999. Η πιθανότητα αυτή είναι τόσο ορατή, που οι πάντες έχουν αρχίσει να προετοιμάζονται.

Ετσι, στο ακροδεξιό κυβερνητικό κόμμα ARENA αντικαταστάθηκε ο πρόεδρός του Καλντερόν Σολ (και Πρόεδρος της χώρας) από τον γνωστό - από τις χειρότερες εποχές του εμφυλίου πολέμου - πρώην Πρόεδρο της χώρας Αλφρέδο Κριστιάνι. Ο τελευταίος, που εξακολουθεί να είναι ο πιο σίγουρος άνθρωπος των ΗΠΑ, ξανάρχισε αμέσως τις προσπάθειες για τη διάσπαση του Μετώπου, είτε αφήνοντας έμμεσα υπαινιγμούς ότι στελέχη του είναι πράκτορες της CIA, είτε χρησιμοποιώντας τη μία πτέρυγα του Μετώπου ενάντια στην άλλη, είτε ξαναγυρνώντας στις δοκιμασμένες αντικομμουνιστικές μεθόδους, που τον τελευταίο καιρό είχαν εξασθενίσει αρκετά. Ακόμα, ο Κριστιάνι κατηγόρησε τον πρώην Γενικό Γραμματέα του ΚΚ Σαλβαντόρ, Σαφίκ Αντάλ, για συμμετοχή ή συνεργασία στις απαγωγές επιχειρηματιών, που είχαν γίνει μετά από την υπογραφή των συμφωνιών, χρησιμοποιώντας, εκτός των άλλων, και δηλώσεις που έκαναν στον Τύπο, αλλά και στον εισαγγελέα τα γνωστότερα στελέχη των δύο οργανώσεων, που είχαν αποχωρήσει από το Μέτωπο το 1994. Παράλληλα, συνεχίζονται όλες οι προσφιλείς στην ακροδεξιά μέθοδοι, όπως η εξαγορά, οι απειλές, οι εκβιασμοί, αλλά και οι δολοφονίες.

- Γνωρίζουμε ότι οι ΗΠΑ δε μένουν ποτέ απλοί παρατηρητές στις γενικότερες εξελίξεις στη Λατινική Αμερική, πόσο μάλλον τώρα στην περίπτωση του Σαλβαντόρ, που προχωράει προς τις επόμενες προεδρικές εκλογές. Τι έχετε να μας πείτε πάνω σ' αυτό;

- Από το χορό δε θα μπορούσαν, φυσικά, να λείψουν οι Ηνωμένες Πολιτείες. Τελευταία, όλο και πιο συχνά επισκέπτονται τη χώρα στελέχη του Στέιτ Ντιπάρτμεντ, που, με τον έναν ή τον άλλο τρόπο, στέλνουν μηνύματα στο Μέτωπο ότι κανείς δεν επιτρέπεται να βγει ατιμωρητί από το μαντρί: Στο σημερινό κόσμο, ή κυβερνάς με τα νεοφιλελεύθερα μέτρα που καθορίζουν το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο και η Παγκόσμια Τράπεζα ή δεν κυβερνάς καθόλου. Η πρόσφατη περίπτωση της Νικαράγουα έδειξε καθαρά ότι οι ΗΠΑ δεν πρόκειται να ανεχθούν πουθενά μία δεύτερη Κούβα, πολύ λιγότερο, μάλιστα, στα πόδια τους. Αλλωστε, εκπρόσωπος του Στέιτ Ντιπάρτμεντ το είπε πρόσφατα στο Σαλβαδόρ: "Το βιολί το κρατάς με το αριστερό και το παίζεις με το δεξί".

Η παρουσία των ΗΠΑ στο Σαλβαδόρ ενισχύεται καθημερινά, κι αν το Μέτωπο καταφέρει να ξεπεράσει τα εσωτερικά του προβλήματα, να ξεκαθαρίσει πραγματικά τους σημερινούς στόχους του αγώνα του και να βοηθήσει ουσιαστικά το συνδικαλιστικό και μαζικό κίνημα να ορθοποδίσουν, οι εξελίξεις στη μικρότερη και πιο πυκνοκατοικημένη χώρα της Κεντρικής Αμερικής θα είναι ραγδαίες. Το σίγουρο είναι, πάντως, ότι στο Σαλβαδόρ έχουν αρχίσει να ακονίζονται και πάλι τα μαχαίρια.

Γ. Καρ.