Το "μεγαλύτερο μεγάλο κατάστημα", το ΜΙΝΙΟΝ,βρίσκεται πλέον στο χείλος του γκρεμού. Εκεί που το οδήγησε η... μεγαλύτερη μεγάλη αδιαφορία των ιδιοκτητών του και μια κυβερνητική πολιτική που "θεοποιεί" την ιδιωτική πρωτοβουλία. Δυστυχώς, δεν είναι η πρώτη φορά που "υγιείς", βιώσιμες επιχειρήσεις παραδίδονται, έναντι πινακίου φακής, σε "αεριτζήδες", που τις "ξεζουμίζουν" και τις εγκαταλείπουν. Οι εκατοντάδες εργαζόμενοι του ΜΙΝΙΟΝ γνωρίζουν ότι μόνο με τον αγώνα τους θα επιβάλουν ένα διαφορετικό τέλος απ' αυτό του λουκέτου και της ανεργίας. Γι' αυτό και περιφρουρούν μέρα - νύχτα το κατάστημα. Μια από αυτές τις νύχτες βρεθήκαμε κοντά τους και δέχτηκαν πρόθυμα να μας μιλήσουν.

Η Κάτια Νικολάου,πρόεδρος του επιχειρησιακού σωματείου, γνωρίζει το ΜΙΝΙΟΝ σαν την "τσέπη" της, αφού σ' αυτό εργάζεται 22 ολόκληρα χρόνια. "Ημουν η πρώτη πρόεδρος του Σωματείου όταν αυτό ιδρύθηκε το 1982, ελπίζω να μην είμαι η τελευταία. Δε θα είμαι η τελευταία", μας λέει ξεκινώντας την κουβέντα.

"Οταν ήρθα το 1975, ήταν το μεγαλύτερο κατάστημα στα Βαλκάνια, με 1.000 περίπου εργαζόμενους. Ο ιδιοκτήτης, Γ. Γεωργακάς,γνώριζε ότι θα κέρδιζε, αν κατάφερνε να πάρει τους εργαζόμενους με το μέρος του. Κάθε Σάββατο, πριν πιάσουμε δουλιά, μας μάζευε, μας κερνούσε πρωινό και σε ορισμένους έδινε κι ένα χρηματικό ποσό, σημαντικό. Μ' αυτό τον τρόπο είχε καταφέρει να αναπτυχθούν δεσμοί μεταξύ των υπαλλήλων και να μας κάνει να αισθανόμαστε κάποια υποχρέωση απέναντί του, έτσι δουλεύαμε περισσότερο και αυξάνονταν τα δικά του κέρδη".

Γρήγορα, όμως, ήρθε η καταστροφή, όπως λέει η εργαζόμενη: "Εξι μέρες πριν τα Χριστούγεννα του '80 το κατάστημα πήρε φωτιά. Οι εργαζόμενοι ήμασταν απέξω και παρακολουθούσαμε το μέλλον μας να καίγεται. Τότε αισθανθήκαμε για πρώτη φορά τι σημαίνει η αγωνία για τη δουλιά μας. Και γιατί λέμε ότι το ΜΙΝΙΟΝ μάς ανήκει; Γιατί τότε έγινε ο καθένας μας ένας μικρός Ηρακλής. Πέσαμε με τα μούτρα στη δουλιά και το ξαναφτιάξαμε το κατάστημα. Με νύχια και με δόντια το κρατήσαμε ανοιχτό. Εμείς οι εργαζόμενοι".

Μετά την καταστροφή, το 1982, ιδρύεται το σωματείο. Η αντίδραση του Γεωργακά ήταν έντονη: "Θύμωσε, έγινε έξαλλος, ίσως γιατί κατάλαβε ότι θα ελεγχόταν, δε θα έλεγχε μονάχα. Οι συνέπειες της φωτιάς δεν άργησαν να φανούν. Πριν τη φωτιά ο Γεωργακάς είχε ανοιχτεί πολύ, είχε πάρει ένα τεράστιο δάνειο για να "στολίσει" το κατάστημα για τα Χριστούγεννα. Τότε ζήσαμε ό,τι και σήμερα. Κατασχέσεις, δικαστικοί επιμελητές, ξενύχτια, αγώνες, τρέχαμε στα υπουργεία για να μη χάσουμε τη δουλιά μας".

Το ΜΙΝΙΟΝ περνάει τελικά το 1983 στον Οργανισμό Ανασυγκρότησης Επιχειρήσεων.Τα πράγματα ηρέμησαν κάπως, όπως σημειώνει η εργαζόμενη: "Παρ' όλα τα προβλήματα οι πελάτες εξακολουθούσαν να το προτιμούν, πήγαινε καλά κι εμείς δεν αισθανόμασταν ανασφαλείς. Βλέπαμε τις πωλήσεις και ελπίζαμε ότι όλα θα πήγαιναν καλά, δε φανταζόμασταν ότι θα ερχόντουσαν οι στιγμές που ζούμε σήμερα".

Και η Κάτια Νικολάου έρχεται στο σήμερα για να καταγγείλει: "Περάσαμε πολλές δυσκολίες και προβλήματα. Ομως, δεν είχαμε υπολογίσει την πολιτική των ιδιωτικοποιήσεων. Η ΝΔ το ξεπούλησε, το χάρισε και άφησε τους εργοδότες ανεξέλεγκτους να λύνουν και να δένουν. Ο Γεωργακάς, ο Βερνίκος και ο Ισαϊάδης,πέτυχαν την "εξυγίανση". Το διέλυσαν το ΜΙΝΙΟΝ, το αφαίμαξαν, μείωσαν το προσωπικό στους 450. Αυτοί είναι οι περιβόητοι ιδιώτες, οι εξυγιαντές, ας τους χαίρονται".

Η Λίτσα Παναγέα είναι νεότερη στο κατάστημα, εργάζεται εκεί 10 χρόνια: "Οταν το ΜΙΝΙΟΝ ήταν στον ΟΑΕ υπήρχε μια πιο ανθρώπινη συμπεριφορά απέναντι στους εργαζόμενους, το '91 που ήρθαν ο Βερνίκος και ο Ισαϊάδης τα πράγματα άλλαξαν".

"Από την πρώτη στιγμή που ήρθαν μας διευκρίνισαν ότι τους ενδιέφεραν τα κέρδη. Το κλίμα άλλαξε, απειλές, τρομοκρατία, πίεση. Η αδιαφορία τους για το μέλλον του καταστήματος φάνηκε γρήγορα και από τις επιλογές που έκαναν. Προσέλαβαν στελέχη που δεν είχαν καμία σχέση με το χώρο, δεν ήξεραν να διαβάσουν έναν κωδικό εμπορίου, δε γνώριζαν πόσες εισόδους, πόσο προσωπικό, πόσους προμηθευτές έχει το κατάστημα".

Συνεχίζει τονίζοντας την κάθε λέξη: "Ηταν απάνθρωποι. Τίποτα δεν τους αγγίζει αυτούς. Αρχισαν να δημιουργούν προβλήματα στο προσωπικό, άρχισαν τον πόλεμο κατά του σωματείου, ούτε καλημέρα δεν έλεγαν. Θυμάμαι έναν χειμώνα που έπρεπε να κάνουμε απογραφή, ήμασταν από τις 8π.μ. έως τις 10μ.μ. και δε μας έφεραν ούτε ένα ποτήρι νερό. Δεν πρόκειται να ξεχάσω εκείνη τη μέρα. Τα χέρια μας έκαναν κάλους από το γράψιμο κι ούτε ένα ποτήρι νερό. Εχω δεχτεί βρισιές από τον Ισαϊάδη που δεν μπορώ ούτε να τις αναφέρω".

"Το ΜΙΝΙΟΝ το έκανε το προσωπικό - επισημαίνει καταλήγοντας - και ήταν το μόνο που δεν πήρε τίποτα, παρά ένα μισθό. Ζητάμε τη δουλιά μας, τίποτα περισσότερο. Οχι όμως να έρθει άλλος μεγαλοκαρχαρίας, αρκετά ο λαός πλήρωσε, ας το καταλάβουν αυτό. Πρέπει να σταματήσουμε να πληρώνουμε χρέη των άλλων, των αεριτζήδων. Επιτέλους ας αγωνιστούμε για όσα δικαιούμαστε, για να σταματήσει η αθλιότητα, το παιχνίδι που παίζουν σε βάρος μας εργοδότες και κυβερνήσεις".

Στη συζήτησή μας παρεμβαίνει και ο Χ. Σαντορίδης,που θυμάται το ΜΙΝΙΟΝ στις δόξες του. Τότε που "η αστυνομία περιφρουρούσε τις βιτρίνες για να μην τις σπάσουν οι πελάτες που σχημάτιζαν ουρές για να μπουν" και γρήγορα το πρόσωπό του σκοτεινιάζει όταν φτάνει στο 1991 τότε που "μας δίνανε υποσχέσεις για ανάπτυξη και πρόοδο. Αυτό εννοούσαν πρόοδο, το λουκέτο;", ρωτάει και συνεχίζει: "Ηταν λάθος η πολιτική που ακολούθησαν οι ιδιοκτήτες, αλλά και οι κυβερνήσεις έχουν ευθύνες. Σήμερα θέλουν να μας ξεφορτωθούν, τους είναι βάρος τα δικαιώματά μας. Εμείς όμως θα υπερασπίσουμε τη δουλιά μας. Εξάλλου η καρδιά του ΜΙΝΙΟΝ είμαστε εμείς, εμείς το αναστήσαμε και το κάναμε να ζήσει".

Βάσω ΝΙΕΡΗ

"Διαμαντής","Ακρον - Ιλιον - Κρυστάλ",ΜΙΝΙΟΝ.Τρία καταστήματα ιστορικά, τρεις πανομοιότυπες ιστορίες, μέσα από τις οποίες διαγράφεται - παράλληλα με το ξεκλήρισμα χιλιάδων μικρομεσαίων επιχειρήσεων - ξεκάθαρα η τροχιά στην οποία οδηγείται ο χώρος του εμπορίου. Το παιχνίδι είναι καλοστημένο και οι κανόνες καθορισμένοι από μια χούφτα πολυεθνικές, που έχουν στόχο - και βρίσκονται πολύ κοντά στην επίτευξή του - να μονοπωλήσουν το εμπόριο.

Ευρωπαϊκή Ενωση και ντόπιες κυβερνήσεις, με ευαγγέλιο τη "Λευκή Βίβλο", τους προσφέρουν "γην και ύδωρ". Για χατίρι τους στέλνουν στην πυρά εργασιακά δικαιώματα, εφαρμόζοντας απάνθρωπα ωράρια εργασίας, επιβάλλοντας εξοντωτική φορολογία στους μικρομεσαίους εμπόρους.

Στην περίπτωση του ΜΙΝΙΟΝ η περιβόητη ιδιωτική πρωτοβουλία, αφού απόλαυσε τα θαλασσοδάνεια και "ξεζούμισε" την επιχείρηση, τώρα σφυρίζει αδιάφορα για τις τύχες 500 ανθρώπων.

Η πολυτάραχη πορεία του ΜΙΝΙΟΝ αποδεικνύει την απάτη της ιδιωτικής πρωτοβουλίας. Το ΜΙΝΙΟΝ ιδρύθηκε το 1934. Τότε ο Α. Σεραφειμίδης δημιουργεί ένα μικρό περίπτερο στα Χαυτεία, το οποίο προμήθευε ο μετέπειτα ιδιοκτήτης του, Ι. Γεωργακάς.Γρήγορα γίνεται συνέταιρος του Σεραφειμίδη, ο οποίος λίγα χρόνια αργότερα αποχωρεί.

Σταδιακά αρχίζει να αναπτύσσεται και το 1963 ιδρύεται η ανώνυμη εταιρία ΜΙΝΙΟΝ με κεφάλαιο 5.500.000 δραχμών, που το 1975 αυξάνεται σε 115 εκατομμύρια δραχμές. Η δεκαετία του '80 βρίσκει το ΜΙΝΙΟΝ στην άνθησή του, που όμως δε διαρκεί πολύ, αφού στις 19 Δεκέμβρη του '80 καίγεται σχεδόν ολόκληρο.

Μετά την καταστροφή ο ιδιοκτήτης αδυνατεί να το κρατήσει και το 1983 περνάει στον Οργανισμό Ανασυγκρότησης Επιχειρήσεων. Το 1991 η κυβέρνηση της ΝΔ το παραδίδει "καθαρό" έναντι 935 εκατομμυρίων δραχμών - όταν η αξία του ξεπερνούσε τα 6 δισ. δραχμές - στα χέρια των Γεωργακά, Βερνίκου και Ισαϊάδη. Ενα χρόνο αργότερα ο Γεωργακάς αποχωρεί και πουλάει τις μετοχές του στους άλλους δύο, ενώ το 1994 αποχωρεί και ο Βερνίκος.

Με την άνευ όρων παράδοση του ΜΙΝΙΟΝ στους ιδιώτες αρχίζει η αντίστροφη μέτρηση. Οι εργαζόμενοι μειώθηκαν στους 450 από 900 περίπου που είχε το 1987, εμφανίστηκε η μερική απασχόληση και το ωρομίσθιο. Αρχισε η παραβίαση της εργατικής νομοθεσίας, ενώ οι εργοδότες δεν έχαναν την ευκαιρία να επιδεικνύουν τον αυταρχισμό τους και την αποστροφή τους για το σωματείο. Ταυτόχρονα ξεπουλιούνταν τμήματα - φιλέτα της επιχείρησης που απέφεραν σημαντικά κέρδη, όπως το σούπερ μάρκετ, το εστιατόριο, τα ηλεκτρικά είδη κ.ά.

Τον περασμένο Ιούλη άρχισαν να εκδηλώνονται οι συνέπειες των ετών της κακοδιαχείρισης και της αδιαφορίας. Μέρα με τη μέρα τα προϊόντα λιγόστευαν, και οι προμηθευτές αρνούνταν να δώσουν νέα, αφού τα χρέη του ΜΙΝΙΟΝ ανέρχονται σε μερικά δισεκατομμύρια, τόσο προς αυτούς, όσο και προς τα ασφαλιστικά ταμεία και το δημόσιο. Σύντομα άρχισαν να συρρέουν στο κατάστημα δικαστικοί επιμελητές για κατασχέσεις, που αποτράπηκαν χάρη στην παρέμβαση και την επαγρύπνηση των εργαζομένων.

Οι εργαζόμενοι διεκδικούν να παραμείνει το κατάστημα ανοιχτό, να διασφαλιστούν οι θέσεις εργασίας και τα δικαιώματά τους - μιας και εκφράζονται φόβοι ότι μεγαλοσυμφέροντα πιέζουν να πάρουν την επιχείρηση χωρίς τους εργαζόμενους - και να γίνει διαχειριστικός έλεγχος σε βάθος και με τη συμμετοχή του Σωματείου.