8ο ΜΕΡΟΣ

Τέτοια ήταν η κατάσταση, όταν η πολυπόθητη είδηση για τη διασυμμαχική διάσκεψη του Παρισιού έβαλε μ' όλη την οξύτητα τα ακανθώδη προβλήματα της εξωτερικής πολιτικής...

Ολα τα σοσιαλιστικά κόμματα της Ρωσίας θεωρητικά τάσσονταν υπέρ της άμεσης σύναψης ειρήνης σε δημοκρατική βάση. Το Σοβιέτ της Πετρούπολης, που το καθοδηγούσαν οι μενσεβίκοι κι οι εσέροι ακόμα από το Μάη (Απρίλη) του 1917, δημοσίευσε τους γνωστούς ρωσικούς όρους ειρήνης. Σ' αυτούς περιέχονταν η απαίτηση να συγκαλέσουν οι σύμμαχοι διάσκεψη για να συζητήσουν τους σκοπούς του πολέμου. Η διάσκεψη είχε καθοριστεί να γίνει τον Αύγουστο, έπειτα αναβλήθηκε για το Σεπτέμβρη, κατόπιν για τον Οχτώβρη και τώρα ορίστηκε για τις 10 του Νοέμβρη (28 Οχτώβρη) (1).

Η προσωρινή κυβέρνηση σκόπευε να στείλει στη διάσκεψη αυτή δύο αντιπροσώπους, το στρατηγό Αλεξέγιεφ, που ήταν πάρα πολύ αντιδραστικός και τον υπουργό των Εξωτερικών Τερεσένκο. Τα Σοβιέτ από την πλευρά τους εξέλεξαν αντιπρόσωπό τους τον Σκόμπελεφ και σύνταξαν ένα μανιφέστο, την περίφημη εντολή, που θα 'πρεπε να την έχει για οδηγό. Η προσωρινή κυβέρνηση δεν αναγνώρισε ούτε τον Σκόμπελεφ, ούτε την εντολή του. Διαμαρτυρήθηκε ακόμα κι η συμμαχική διπλωματία. Η υπόθεση τέλειωσε με την ψυχρή δήλωση του Μπόναρ Λόου (2), που απαντώντας σε ερώτηση στη βρετανική Βουλή των Κοινοτήτων δήλωσε: "Απ' ό,τι ξέρω, η διάσκεψη του Παρισιού δεν πρόκειται να συζητήσει τους σκοπούς του πολέμου, αλλά τους τρόπους διεξαγωγής του...".

Ο συντηρητικός Τύπος της Ρωσίας ήταν ενθουσιασμένος, ενώ οι μπολσεβίκοι φώναζαν: "Να πού οδήγησε τους μενσεβίκους και τους εσέρους η ταχτική του συμβιβασμού!".

Και σ' όλο το μέτωπο, που απλωνόταν σε χιλιάδες μίλια (3), αναταραζόταν σαν παλίρροια ο ρούσικος στρατός των πολλών εκατομμυρίων, κι έστελνε στην πρωτεύουσα όλο και νέες εκατοντάδες αντιπροσωπείες που απαιτούσαν: "Ειρήνη! Ειρήνη!".

Πέρασα πέρα απ' το ποτάμι στο τσίρκο "Μοντέρνο" και παρακολούθησα ένα από τα ογκώδη λαϊκά συλλαλητήρια, που γίνονταν σ' όλη την πόλη, και που συγκέντρωναν κάθε βράδυ όλο και πιο πολύν κόσμο. Το σαραβαλιασμένο, σκοτεινό αμφιθέατρο, φωτισμένο από πέντε λαμπίτσες που τρεμόσβηναν αδύνατα και κρέμονταν από ένα λεπτό σύρμα, ήταν γεμάτο από κάτω ως απάνω, μέχρι το ταβάνι: οι στρατιώτες, οι ναύτες, οι εργάτες, οι γυναίκες, κι όλοι άκουγαν με τέτοια ένταση, σαν να εξαρτιόταν απ' αυτό η ζωή τους. Μιλούσε ένας στρατιώτης από κάποια 548η Μεραρχία.

"Σύντροφοι! - φώναζε, και στο κουρασμένο πρόσωπό του και τις γεμάτες απόγνωση χειρονομίες του υπήρχε πραγματικός πόνος - οι άνθρωποι που βρίσκονται ψηλά μας καλούν συνέχεια σε καινούριες και καινούριες θυσίες. Στο μεταξύ όμως δε θίγουν εκείνους που τα 'χουν όλα.

Πολεμούμε με τη Γερμανία. Μπορούμε λοιπόν να καλέσουμε τους Γερμανούς στρατηγούς να δουλέψουν στο επιτελείο μας; Κι όμως, ενώ πολεμούμε τους καπιταλιστές, ωστόσο τους προσκαλούμε στην κυβέρνησή μας...".

Ο στρατιώτης ρώτησε: "Πέστε μου για ποιο σκοπό πολεμώ. Για την Κωνσταντινούπολη ή για την ελεύθερη Ρωσία; Για τη δημοκρατία ή για τις καπιταλιστικές αρπαγές; Αν μου αποδείξουν ότι υπερασπίζομαι την επανάσταση, τότε θα πάω να πολεμήσω και δε θα μπορέσουν να με διώξουν με τα όπλα τους.Οταν η γη θ' ανήκει στους αγρότες, τα εργοστάσια στους εργάτες κι η εξουσία στα Σοβιέτ, τότε θα ξέρουμε γιατί πολεμούμε και θα πολεμήσουμε!".

Στις στρατώνες, στα εργοστάσια, στις γωνιές των δρόμων παντού ρητόρευαν αναρίθμητοι στρατιώτες ζητώντας άμεση ειρήνη, δηλώνοντας πως αν η κυβέρνηση δεν κάνει αποφασιστικά βήματα για να πετύχει ειρήνη, ο στρατός θα παρατήσει τα χαρακώματα και θα πάει στο σπίτι του.

Ενας αντιπρόσωπος της 8ης Στρατιάς έλεγε:

"Είμαστε αδύνατοι, απόμειναν σε κάθε λόχο μόνο μερικοί άνθρωποι. Αν δε θα μας δώσουν τρόφιμα, άρβυλα και ενισχύσεις, τότε γρήγορα θα μείνουν στο μέτωπο μόνο τα αδειανά χαρακώματα. Ειρήνη ή προμήθειες... Η κυβέρνηση, είτε να τελειώσει τον πόλεμο, είτε να εφοδιάσει το στρατό...".

Από την 46η Ταξιαρχία πυροβολικού της Σιβηρίας:

"Οι αξιωματικοί δε θέλουν να συνεργαστούν με τις επιτροπές μας, μας προδίνουν στον εχθρό, τουφεκίζουν τους προπαγανδιστές μας, κι η αντεπαναστατική κυβέρνηση τους υποστηρίζει. Εμείς νομίζουμε ότι η επανάσταση θα μας δώσει την ειρήνη. Κι αντί γι' αυτό η κυβέρνηση μας απαγορεύει ακόμα και να μιλάμε για τέτοια πράγματα, και δε μας δίνει αρκετή τροφή για να ζήσουμε, και αρκετά πολεμοφόδια για να πολεμήσουμε...".

Κι από την Ευρώπη έρχονταν φήμες για ειρήνη από την πλευρά της Ρωσίας...Η δυσαρέσκεια δυνάμωνε ακόμα περισσότερο με τις ειδήσεις για την κατάσταση των ρωσικών στρατευμάτων στη Γαλλία. Η πρώτη ταξιαρχία επιχείρησε ν' αντικαταστήσει τους αξιωματικούς της με τις στρατιωτικές επιτροπές, όπως έκαναν κι οι σύντροφοί τους στη Ρωσία, κι αρνήθηκε να πάει στη Θεσσαλονίκη, ζητώντας να γυρίσουν στην πατρίδα. Την περικύκλωσαν, την εξάντλησαν με την πείνα και, στο τέλος, τη χτύπησαν με το πυροβολικό και σκότωσαν πολλούς.

Στις 26 (13) του Οχτώβρη πήγα στη μαρμαρένια κόκκινη αίθουσα, στα ανάκτορα Μαρίνσκι, όπου συνεδρίαζε το Σοβιέτ της δημοκρατίας. Ηθελα ν' ακούσω τον Τερεσέκνο: Θα διάβαζε την κυβερνητική διακήρυξη για την εξωτερική πολιτική, που τόσο καιρό και με τέτοια τρομερή ανυπομονησία την περίμενε η εξαντλημένη από τον πόλεμο και διψασμένη για ειρήνη χώρα.

Ενας ψηλός, κομψοντυμένος και ξυρισμένος νέος άντρας, με φουσκωμένα μάγουλα, διάβαζε με σιγανή φωνή τον προσεχτικά γραμμένο λόγο του, που δεν έβαζε κανένα καθήκον. Τίποτα το καινούριο... Πάλι εκείνες οι ίδιες γενικές θέσεις για συντριβή του γερμανικού μιλιταρισμού σε στενή συνεργασία με τους ένδοξους συμμάχους, για τα "κρατικά συμφέροντα της Ρωσίας", για τις "δυσκολίες", που δημιουργήθηκαν από την εντολή του Σκόμπελεφ. Ο Τερεσένκο τέλειωσε με τα παρακάτω λόγια, που αποτελούσαν την ουσία του λόγου του:

"Η Ρωσία είναι μεγάλη δύναμη. Η Ρωσία θα παραμείνει μεγάλη δύναμη ό,τι και να συμβεί. Ολοι πρέπει να την υπερασπίσουμε, πρέπει ν' αποδείξουμε ότι είμαστε υπερασπιστές του μεγάλου ιδανικού και τέκνα μεγάλης δύναμης".

(1) Η διάσκεψη δεν έγινε γιατί έπεσε η προσωρινή κυβέρνηση. Σύντ.

(2) Εντριου Μπόναρ Λόου (1858 - 1923), Αγγλος κρατικός παράγοντας, επικεφαλής των συντηρητικών. Το 1917 ήταν υπουργός του Θησαυροφυλακίου (υπουργός Οικονομικών) στην κυβέρνηση συνασπισμού του Λόιντ Τζορτζ και αρχηγός της Βουλής των Κοινοτήτων. Σύντ.

(3) Μίλι= 1,6 χιλιόμετρα. Σύντ.

ΑΥΡΙΟ ΤΟ 9ο ΜΕΡΟΣ

ΜΥΤΙΛΗΝΗ (του απεσταλμένου μας ΘΑΝΑΣΗ ΛΕΚΑΤΗ).-

Με την εξαγωγή σημαντικών συμπερασμάτων για τα ζητήματα της ασφάλειας στην Ευρώπη, τη διεύρυνση του ΝΑΤΟ, τα δικαιώματα των μειονοτήτων και το περιβάλλον, ολοκληρώθηκαν το βράδυ του Σαββάτου στη Μυτιλήνη οι εργασίες του σεμιναρίου της πολιτικής ομάδας "Ενωτική - Ευρωπαϊκή Αριστερά" του Συμβουλίου της Ευρώπης.

Στην πρώτη ενότητα για τα ζητήματα της ασφάλειας, ο εισηγητής Ορέστης Κολοζώφ,μέλος του ΠΓ της ΚΕ του ΚΚΕ, σημείωσε χαρακτηριστικά ότι με τη Συμφωνία του Ντέιτον γίνεται ένα ακόμη βήμα προς την αναγνώριση της ηγεμονίας του ΝΑΤΟ έξω από τα μέχρι τώρα όρια ευθύνης του στην Ευρώπη. Εντόπισε τον κίνδυνο να επεκταθούν παρόμοιες λύσεις "Ντέιτον" από τις ΗΠΑ, το ΝΑΤΟ και την ΕΕ στο Αιγαίο και την Κύπρο. Αναφερόμενος στην περιοχή των Βαλκανίων, τόνισε πως τόσο τα Βαλκάνια όσο και η Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη βρίσκονται στο επίκεντρο του ανταγωνισμού των ιμπεριαλιστικών δυνάμεων. Αυτός ο ανταγωνισμός - είπε - όπως έδειξε και ο πόλεμος που ακολούθησε τη διάλυση της Γιουγκοσλαβίας, αποτελεί επιπλέον σοβαρό κίνδυνο για την ασφάλεια στην περιοχή μας. Ο εισηγητής χαρακτήρισε πρόκληση για τους λαούς και το ογκούμενο κίνημα ειρήνης στην Ευρώπη την απόφαση επέκτασης του ΝΑΤΟ προς Ανατολάς. Εκτίμηση που συνάντησε την αποδοχή όλων των προερχόμενων από την Ανατολική Ευρώπη συμμετασχόντων στη συζήτηση.

Καταλήγοντας ο Ορ. Κολοζώφ επισήμανε πως δεν είναι υποχρεωτικό για τους λαούς να πορευτούν σύμφωνα με τους σχεδιασμούς των ισχυρών. Υπάρχει, είπε, εναλλακτική λύση και βρίσκεται στην οργανωμένη, συντονισμένη πάλη εναντίον των ιμπεριαλιστικών επεμβάσεων.

Για τα δικαιώματα των μειονοτήτων μίλησε ο Τζάκο Λάσκο, πρόεδρος της πολιτικής ομάδας "Ενωτική - Ευρωπαϊκή Αριστερά". Σημείωσε ότι υπάρχουν μια σειρά αναφορές και συμβάσεις στα διεθνή όργανα που μιλούν για την προστασία των μειονοτήτων, αλλά πουθενά δεν υπάρχει ορισμός για το τι σημαίνει "εθνική μειονότητα". Ετσι η κάθε κυβέρνηση μπορεί να ισχυριστεί ότι δεν υπάρχουν στη χώρα της τέτοιες μειονότητες.

Ο ίδιος κατέληξε με τη διατύπωση της θέσης ότι κάθε μειονότητα έχει δικαίωμα στην κατοχύρωση όλων των δικαιωμάτων της.

Με μια πλούσια παρουσίαση στοιχείων που καταδείχνουν τις καταστροφικές για το περιβάλλον της Μεσογείου επιπτώσεις από έναν συγκεκριμένο τύπο ανάπτυξης, όπου κυριαρχούν οι δυνάμεις της αγοράς, πλαισίωσε την εισήγησή του ο δημοσιογράφος - περιφερειολόγος Νίκος Μολυβιάτης. Τόνισε ότι η Μεσόγειος "έχει καταντήσει ξέφραγο αμπέλι" και κατέθεσε μια σειρά προτάσεις που μπορούν να συμβάλουν σε μια αναστροφή της κατάστασης. Ο ίδιος βέβαια αναρωτήθηκε για το αν μπορούν αυτές οι προτάσεις να υλοποιηθούν σε καθεστώς κυριαρχίας των δυνάμεων της αγοράς. Απάντησε ότι η λύση βρίσκεται στην ανάπτυξη ενός μαζικού κινήματος που θα πιέζει προς την κατεύθυνση ανατροπής αυτής της κατάστασης.

Στις επόμενες μέρες ο "Ρ" θα παρουσιάσει αναλυτικό ρεπορτάζ.

Οι διευθύνσεις του "Ριζοσπάστη" και του "902 Αριστερά στα FM" ευχαριστούν θερμά όλους όσοι ανταποκρίθηκαν στο κάλεσμά τους και πρόσφεραν από το υστέρημά τους για την ενίσχυση της Λαϊκής Δημοκρατίας της Κορέας. Η συγκινητική ανταπόκριση ενός μεγάλου αριθμού εργαζόμενων - και μάλιστα, μέσα σ' ένα σύντομο, σχετικά χρονικό διάστημα - επέτρεψε τη συγκέντρωση ενός ικανοποιητικού ποσού χρημάτων, που άμεσα θα αποδοθούν στο δοκιμαζόμενο λαό της ΛΔ Κορέας. Το γεγονός αποτελεί, ταυτόχρονα, μια χεροπιαστή απόδειξη των δεσμών φιλίας και αλληλεγγύης των δυο λαών και της κοινής τους πάλης ενάντια στον ιμπεριαλισμό και τη "νέα τάξη πραγμάτων".

Οι διευθύνσεις του "Ρ" και του "902" ενημερώνουν τους συντρόφους και φίλους τους πως η σχετική καμπάνια αλληλεγγύης ολοκληρώθηκε και κατόπιν αυτού ο σχετικός τραπεζικός λογαριασμός έπαψε πλέον να λειτουργεί.