ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ

ΚΕΝΗ

ΠΡΟΛΟΓΟΣ

Το βιβλίο αυτό είναι μία συμπύκνωση της ιστορίας. Της ιστορίας με τη μορφή που την είδα εγώ. Δεν έχει την αξίωση να είναι τίποτε περισσότερο από ένας λεπτομερειακός απολογισμός της Νοεμβριανής (*) Επανάστασης, όταν οι μπολσεβίκοι, επικεφαλής των εργατών και των στρατιωτών, πήραν στη Ρωσία την κρατική εξουσία και την παράδωσαν στα χέρια των Σοβιέτ.

Εξετάζοντας την αναπτυσσόμενη δημοφιλία των μπολσεβίκων, πρέπει να ξέρουμε ότι η κατάρρευση της οικονομικής ζωής της Ρωσίας και του ρωσικού στρατού δεν έγινε στις 7 του Νοέμβρη (25 του Οχτώβρη) του 1917, αλλά πολλούς μήνες νωρίτερα. Ηταν η αναπόφευκτη και λογική συνέπεια του προτσές, που άρχισε ακόμα από το 1915. Οι πουλημένοι αντιδραστικοί, που κρατούσαν στα χέρια τους την τσαρική αυλή, οδηγούσαν συνειδητά τη Ρωσία στην καταστροφή, για να προετοιμάσουν έτσι χωριστή ειρήνη με τη Γερμανία. Τώρα ξέρουμε πως η έλλειψη όπλων στο μέτωπο, που προκάλεσε την καταστροφική καλοκαιρινή υποχώρηση του 1915, η ανεπάρκεια των τροφίμων στο στρατό και στις μεγάλες πόλεις, η αποδιοργάνωση της βιομηχανίας και των μεταφορών του 1916, όλα αυτά ήταν ένα μέρος της τεράστιας εκστρατείας σαμποτάζ, που διακόπηκε στην αποφασιστική στιγμή από την επανάσταση του Μάρτη (***).

Στους πρώτους μήνες του νέου καθεστώτος, τόσο η εσωτερική κατάσταση της χώρας, όσο και η μαχητικότητα του στρατού της, καλυτέρευσε αναμφισβήτητα, παρά την αταξία, τόσο αναπόφευκτη σε μια μεγάλη επανάσταση, που έδωσε αναπάντεχα τη λευτεριά στα εκατόν εξήντα εκατομμύρια του πιο καταπιεζόμενου λαού στον κόσμο.

Ομως "ο μήνας του μέλιτος" δεν κράτησε πολύ. Οι εύπορες τάξεις ήθελαν το πολύ - πολύ μια πολιτική επανάσταση, που θα αφαιρούσε την εξουσία από τον τσάρο και θα την έδινε σ' αυτές. Ηθελαν να γίνει η Ρωσία συνταγματική δημοκρατία, όπως η Γαλλία κι οι Ηνωμένες Πολιτείες, ή συνταγματική μοναρχία, όπως η Αγγλία. Οι λαϊκές, όμως, μάζες επιθυμούσαν γνήσια εργατική και αγροτική δημοκρατία.

Να γιατί στη Ρωσία, στο αποκορύφωμα του εξωτερικού πολέμου, η πολιτική επανάσταση μετεξελίχθηκε σε κοινωνική, που βρήκε την ολοκλήρωσή της στο θρίαμβο του μπολσεβικισμού.

Οι ξένοι, και ιδιαίτερα οι Αμερικανοί, υπογραμμίζουν συχνά την "αμάθεια" των Ρώσων εργατών. Είναι σωστό ότι οι Ρώσοι εργάτες δεν έχουν την πολιτική πείρα των δυτικών λαών, σ' αντιστάθμισμα όμως πέρασαν από το θαυμάσιο σχολειό των εθελοντικών τους οργανώσεων. Το 1917 οι ρωσικές ενώσεις των καταναλωτών (συνεταιρισμοί), αριθμούσαν πάνω από δώδεκα εκατομμύρια μέλη, αλλά και τα ίδια τα Σοβιέτ είναι μια θαυμάσια εκδήλωση της οργανωτικής ιδιοφυϊας των εργαζομένων μαζών της Ρωσίας. Κάτι περισσότερο. Δεν υπάρχει άλλος λαός στον κόσμο που να μελέτησε τόσο καλά τη σοσιαλιστική θεωρία και την πρακτική εφαρμογή.

Πολλοί συγγραφείς δικαιολογούν την εχθρότητά τους προς το σοβιετικό καθεστώς με το ότι η τελευταία φάση της ρωσικής επανάστασης ήταν δήθεν πάλη των "νομοταγών" στοιχείων της κοινωνίας ενάντια στη σκληρότητα των μπολσεβίκων. Στην πραγματικότητα όμως, ακριβώς οι εύπορες τάξεις, βλέποντας ν' αναπτύσσεται η δύναμη των λαϊκών επαναστατικών οργανώσεων, αποφάσισαν να τις συντρίψουν και να σταματήσουν την επανάσταση. Για την επιτυχία αυτού του σκοπού η αστική τάξη κατέφυγε τελικά σε απεγνωσμένα μέτρα. Για να συντρίψει την κυβέρνηση του Κερένσκι και τα Σοβιέτ, αποδιοργάνωσε τις μεταφορές και προκαλούσε εσωτερικές αναταραχές. Για να τσακίσει τις εργοστασιακές επιτροπές, έκλεινε τις επιχειρήσεις, έκρυβε τα καύσιμα και τις πρώτες ύλες. Για να διαλύσει τις στρατιωτικές επιτροπές του μετώπου, επανέφερε την ποινή του θανάτου και συνεργούσε στις ήττες στο μέτωπο.

Ολα αυτά ήταν μια θαυμάσια τροφοδότηση της μπολσεβίκικης φωτιάς. Οι μπολσεβίκοι απάντησαν με τη διδασκαλία της ταξικής πάλης και με την ανακήρυξη της εξουσίας των Σοβιέτ.

Ανάμεσα σ' αυτές τις δύο κατευθύνσεις, που ήταν ολοκληρωτικά αντίθετες, βρίσκονταν και ομάδες που υποστήριζαν στο σύνολό τους ή ως ένα σημείο αυτές τις κατευθύνσεις. Σ' αυτές τις ομάδες ανήκαν και οι λεγόμενοι "μετριοπαθείς" σοσιαλιστές, οι μενσεβίκοι, οι σοσιαλεπαναστάτες, καθώς και ορισμένα μικρά κόμματα. Κι αυτές οι ομάδες καταδιώκονταν από τις εύπορες τάξεις, όμως η δύναμη της αντίστασής τους υποσκαπτόταν από τις ίδιες τις θεωρίες τους.

Οι μπολσεβίκοι, κατά τη γνώμη μου, όχι μόνο δεν είναι δύναμη καταστροφής, αλλά το μοναδικό κόμμα στη Ρωσία, που έχει δημιουργικό πρόγραμμα και αρκετή εξουσία για να το πραγματοποιήσει.

Ο,τι και να σκέφτονται οι άλλοι για τον μπολσεβικισμό, η ρωσική επανάσταση είναι, αναντίρρητα, ένα από τα μεγαλειωδέστερα συμβάντα στην ιστορία της ανθρωπότητας και η άνοδος των μπολσεβίκων στην εξουσία ένα γεγονός με παγκόσμια σημασία. Οπως ακριβώς οι ιστορικοί ψάχνουν να βρουν και τις πιο μικρές λεπτομέρειες για την Κομμούνα του Παρισιού, έτσι θα θελήσουν να μάθουν και για όλα όσα έγιναν στην Πετρούπολη το Νοέμβρη του 1917, για τον ενθουσιασμό που είχε συνεπάρει την εποχή αυτή το λαό, ποιοι ήταν, τι έλεγαν και τι έκαναν οι αρχηγοί του. Αυτά ακριβώς σκεφτόμουνα όταν έγραφα αυτό το βιβλίο.

Στην πάλη οι συμπάθειές μου δεν ήταν ουδέτερες. Αφηγούμενος, όμως, την ιστορία εκείνων των μεγάλων ημερών, προσπάθησα να εκθέσω τα γεγονότα με το μάτι του ευσυνείδητου χρονικογράφου, που ενδιαφέρεται ν' αποδώσει την αλήθεια.

Τζ. Ρ.

Νέα Υόρκη

1 του Γενάρη 1919

(*) Ολες τις ημερομηνίες ο Τζον Ριντ τις δίνει με το νέο ημερολόγιο. Στην έκδοση αυτή μπαίνουν σε παρένθεση και οι ημερομηνίες με το παλιό ημερολόγιο.

(***) Του Φλεβάρη (Παλιό ημερολόγιο).

Ποιος ήταν ο Τζον Ριντ

Ο Τζον Ριντ γεννήθηκε στο Πόρτλαντ το 1887. Στέλεχος του αμερικανικού εργατικού κινήματος, συγγραφέας και δημοσιολόγος. Ο πατέρας του ήταν δικαστής. Μετά την αποφοίτησή του από το Πανεπιστήμιο του Χάρβαντ (1910) ασχολήθηκε με τη δημοσιογραφία. Το 1914 δημοσίευσε το βιβλίο "Το επαναστατημένο Μεξικό", όπου υποστήριζε τον επαναστατικό αγώνα του μεξικάνικου λαού και καταδίκαζε την ανάμειξη των ΗΠΑ στις εσωτερικές υποθέσεις του Μεξικού. Στην επιφυλλίδα "Πόλεμος στο Κολοράντο" (1914) ο Τζ. Ριντ τάχθηκε κατά της τιμωρίας των απεργών ανθρακωρύχων. Ηταν ανταποκριτής στα μέτωπα του Α' Παγκόσμιου Πολέμου (1914 - 1915). Το 1916 δημοσίευσε το βιβλίο "Ο πόλεμος στην Ανατολική Ευρώπη", όπου αποκάλυψε τον ιμπεριαλιστικό χαρακτήρα του πολέμου. Ως πολεμικός ανταποκριτής τον Αύγουστο του 1917 ήρθε στη Ρωσία και συνδέθηκε με τους μπολσεβίκους. Χαιρέτισε θερμά την Οκτωβριανή Επανάσταση του 1917. Επιστρέφοντας στις ΗΠΑ το 1918 ο Ριντ προσχώρησε στην αριστερή πτέρυγα του Σοσιαλιστικού Κόμματος και διεξήγαγε αγώνα κατά των δεξιών οπορτουνισών καθοδηγητών, που υποστήριξαν τον ιμπεριαλιστικό πόλεμο. Με τη συμμετοχή του στη συνδιάσκεψη των αριστερών οργανώσεων της Ν. Υόρκης, το Φλεβάρη του 1919, διαμορφώθηκε οργανωτικά η αριστερή πτέρυγα του Σοσιαλιστικού Κόμματος. Ο Ριντ εκλέχθηκε συντάκτης της νέας εφημερίδας "Κομμουνιστής της Νέας Υόρκης", που άρχισε να εκδίδεται από τον Απρίλη του 1919 - το ίδιο έτος εκλέχθηκε μέλος του Εθνικού Συμβουλίου της Αριστερής Πτέρυγας. Τον Αύγουστο - Σεπτέμβρη του 1919 ήταν ένας από τους οργανωτές του Κομμουνιστικού Εργατικού Κόμματος της Αμερικής (το 1921 συγχωνεύτηκε με το Κομμουνιστικό Κόμμα Αμερικής).

Ηταν μέλος της Εκτελεστικής Επιτροπής της Κομιντέρν. Πήρε μέρος στις εργασίες του 2ου Συνεδρίου της Κομιντέρν (Ιούλης 1920). Πέθανε από τύφο. Ενταφιάστηκε στην Κόκκινη Πλατεία, στον τοίχο του Κρεμλίνου.

Α ΜΕΡΟΣ

ΠΡΟΛΟΓΟΣ ΣΤΗΝ ΑΜΕΡΙΚΑΝΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ

Διάβασα με τεράστιο ενδιαφέρον και με αμείωτη προσοχή το βιβλίο του Τζον Ριντ "Δέκα μέρες που συγκλόνισαν τον κόσμο", και συνιστώ ολόψυχα να διαβάσουν το έργο αυτό οι εργάτες όλων των χωρών. Θα ήθελα το βιβλίο αυτό να κυκλοφορήσει σε εκατομμύρια αντίτυπα και να μεταφραστεί σε όλες τις γλώσσες, γιατί δίνει μια αληθινή και με εξαιρετική ζωντάνια γραμμένη εξιστόρηση των γεγονότων, τα οποία είναι τόσο βασικά για να κατανοηθεί τι είναι προλεταριακή επανάσταση, τι είναι δικτατορία του προλεταριάτου. Τα ζητήματα αυτά σήμερα συζητιούνται πλατιά, όμως, πριν γίνουν αποδεκτές, είτε πριν απορριφτούν οι ιδέες αυτές, πρέπει να κατανοηθεί όλη η σημασία της απόφασης που θα παρθεί. Χωρίς αμφιβολία, το βιβλίο του Τζον Ριντ θα βοηθήσει να διευκρινιστεί το ζήτημα αυτό, που αποτελεί το βασικό πρόβλημα του παγκόσμιου εργατικού κινήματος.

Ν. Λένιν

1919

***

ΠΡΟΛΟΓΟΣ ΣΤΗ ΡΩΣΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ

Δέκα μέρες που συγκλόνισαν τον κόσμο! Αυτό τον τίτλο έδωσε ο Τζον Ριντ στο θαυμάσιο βιβλίο του. Με εξαιρετική σαφήνεια και δύναμη περιγράφονται στο βιβλίο αυτό οι πρώτες μέρες της Οχτωβριανής Επανάστασης. Το βιβλίο δεν είναι απλή απαρίθμηση γεγονότων, συλλογή ντοκουμέντων. Είναι μια σειρά από ζωντανές σκηνές, τόσο τυπικές, που κάνουν τον καθένα που πήρε μέρος στην επανάσταση να φέρνει στο νου του ανάλογες σκηνές, που έζησε. Ολες αυτές οι εικόνες, που είναι παρμένες από τη ζωή, εκφράζουν με θαυμάσιο τρόπο την ψυχική διάθεση των μαζών, που μόνο στο δικό της φόντο γίνεται κατανοητή κάθε πράξη της μεγάλης επανάστασης.

Από πρώτη άποψη φαίνεται παράξενο, πώς μπόρεσε να γράψει αυτό το βιβλίο ένας ξένος, ένας Αμερικανός, που ούτε τη γλώσσα του λαού ήξερε, ούτε τον τρόπο της ζωής του... Θα νόμιζε κανείς, πως σε κάθε βήμα θα 'πεφτε σε κωμικά λάθη, θα του διέφευγαν πολλά ουσιώδη ζητήματα.

Οι ξένοι γράφουν με διαφορετικό τρόπο για τη Σοβιετική Ρωσία. Είτε δεν καταλαβαίνουν καθόλου τα γεγονότα που διαδραματίστηκαν, είτε παίρνουν μεμονωμένα γεγονότα, που δεν είναι πάντα τα τυπικά, και τα γενικεύουν.

Η αλήθεια είναι πως πολύ λίγοι ήταν αυτόπτες μάρτυρες της επανάστασης.

Ο Τζον Ριντ δεν ήταν ένας αδιάφορος παρατηρητής, αλλά ένας γεμάτος πάθος επαναστάτης, ένας κομμουνιστής, που καταλάβαινε το νόημα των γεγονότων, το νόημα του μεγάλου αγώνα, Αυτό ήταν που του 'δωσε τη βαθιά εκείνη παρατηρητικότητα, χωρίς την οποία δε θα μπορούσε να γράψει ένα τέτοιο βιβλίο.

Αλλά κι οι Ρώσοι γράφουν με διαφορετικό τρόπο για την Οχτωβριανή Επανάσταση: είτε κάνουν μια εκτίμηση γι' αυτήν, είτε περιγράφουν μόνο τα γεγονότα που πήραν μέρος οι ίδιοι. Το βιβλιαράκι του Ριντ δίνει τη γενική εικόνα της πραγματικής λαϊκής μαζικής επανάστασης και γι' αυτό ακριβώς θα 'χει πιο μεγάλη σημασία για τη νεολαία, για τις μελλοντικές γενεές, για κείνους, που η Οχτωβριανή Επανάσταση θα 'ναι πια ιστορία. Το βιβλιαράκι του Ριντ είναι ένα έπος.

Ο Τζον Ριντ συνδέθηκε ολοκληρωτικά με τη ρωσική επανάσταση. Η Σοβιετική Ρωσία τού έγινε αγαπητή, δική του. Πέθανε σ' αυτήν από τύφο και θάφτηκε δίπλα στα τείχη του Κρεμλίνου. Εκείνος που περιέγραψε τον ενταφιασμό των μαρτύρων της επανάστασης, όπως ο Τζον Ριντ, άξιζε μια τέτοια τιμή.

Ν. Κρούπσκαγια

ΟΧΤΩΒΡΙΑΝΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ

Χρονικό της προλεταριακής εποποιίας

Το έργο που γαλούχησε γενιές επαναστατών σ' όλη τη Γη

Μετά τη μικρή ανάπαυλα από το τέλος του βιβλίου "CIA ΚΑΤΑ ΤΣΕ", η στήλη συνεχίζει τη δημοσίευση σε συνέχειες του επόμενου βιβλίου. Η προσπάθεια αυτή του ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗ ξεπερνά την τυπική παρουσίαση ενός συγγραφικού έργου, συνδέοντας τη σημασία του με το σήμερα, ώστε ο αναγνώστης να "ζήσει" στιγμές που ζωντανεύουν την ιστορία. Στη φετινή χρονιά, στα 1997, κλείνουν 80 χρόνια από το μεγαλύτερο κοσμοϊστορικό γεγονός όλης της ιστορίας, τη Μεγάλη Οχτωβριανή Σοσιαλιστική Επανάσταση. Τιμώντας αυτή την επέτειο της παγκόσμιας εργατικής τάξης, η στήλη με τη συμβολή των εκδόσεων "Σύγχρονη Εποχή" προσφέρουν στους αναγνώστες του "Ριζοσπάστη" το ζωντανό χρονικό της προλεταριακής επανάστασης μέσα από το μνημειώδες έργο του Τζον Ριντ, αυτόπτη μάρτυρα της εποποιίας του Οχτώβρη, "Δέκα μέρες που συγκλόνισαν τον κόσμο". Η δημοσίευση ξεκινάει με το μεστό πρόλογο στην αμερικάνικη έκδοση στα 1919 από τον ίδιο τον Λένιν, τον πρόλογο στη ρώσικη έκδοση από τη Ν. Κρούπσκαγια και αποσπάσματα από τον πρόλογο του ίδιου του συγγραφέα.