Προκλητικές είναι οι εκπιπτώμενες φορολογικές δαπάνες που αφορούν τις επιχειρήσεις και έχουν θεσπιστεί από όλες τις μεταπολεμικές κυβερνήσεις. Ο αριθμός των εκπιπτώμενων αυτών δαπανών που ισχύουν για τις επιχειρήσεις, τις τράπεζες και τις άλλες χρηματιστηριακές εταιρίες, δεν έχει καταστεί δυνατό να καταμετρηθεί μέχρι σήμερα με απόλυτη ακρίβεια. Τόσες πολλές είναι. Χάρη στο πλέγμα των εκπιπτώμενων αυτών δαπανών, στα οποία έχουν ενσωματωθεί και τα περιβόητα "αναπτυξιακά" κίνητρα, το μεγάλο κεφάλαιο, καρπώνεται τη συντριπτική πλειοψηφία των κεφαλαίων των Προγραμμάτων Δημοσίων Επενδύσεων, και ουσιαστικά απαλλάσσεται από την άμεση φορολογία, τα βάρη της οποίας έχουν μετατεθεί στις πλάτες των μισθωτών και των συνταξιούχων.

Το θέμα των φορολογικών δαπανών, ιδιωτών και επιχειρήσεων, εξετάζεται σήμερα από επιτροπή στελεχών της κυβέρνησης, κοινωνικών φορέων και εκπροσώπων κομμάτων. Μια συζήτηση, η οποία έχει αρχίσει στις αρχές του Απρίλη, αναμένεται να ολοκληρωθεί στα τέλη του Μάη, και έχει μείνει μέχρι σήμερα στην αφάνεια. Δεν πραγματοποιείται δηλαδή με ανοιχτές δημοκρατικές διαδικασίες ενημέρωσης του ελληνικού λαού, μιας και αυτόν αφορούν τελικά τα όποια πορίσματα που γίνουν αποδεκτά. Το ζήτημα των δημοκρατικών διαδικασιών λειτουργίας της επιτροπής είναι υπαρκτό, όπως και σοβαρά ερωτηματικά δημιουργεί η σύνθεση των μελών της. Στην επιτροπή συμμετέχουν στελέχη της ανώτερης υπαλληλικής γραφειοκρατίας του κράτους, εκπρόσωποι των εργοδοτών, των οποίων οι αντιλαϊκές θέσεις είναι δεδομένες και τέλος εκπρόσωποι των συνδικαλιστικών φορέων των εργαζομένων. Για κακή τύχη των τελευταίων, οι συνδικαλιστικοί τους εκπρόσωποι τυγχάνουν και εκπρόσωποι του κυβερνητικού συνδικαλισμού, ο οποίος στις τελευταίες λαϊκές κινητοποιήσεις λειτούργησε εντελώς διασπαστικά. Με τα δεδομένα αυτά τα αποτελέσματα της επιτροπής επανεξέτασης των φορολογικών δαπανών, μάλλον θα είναι τα αναμενόμενα.

Για λόγους ενημέρωσης ο "Ρ" παρουσιάζει τις σημαντικότερες φοροαπαλλαγές που έχουν θεσπιστεί κατά καιρούς και προστατεύουν - φορολογικά - το μεγάλο κεφάλαιο.

Οι φοροαπαλλαγές, που απολαμβάνουν οι επιχειρήσεις, είναι πάμπολλες. Εμείς θα παραθέσουμε εδώ τις κυριότερες, που εκφράζονται με το δικαίωμα των επιχειρήσεων να αφαιρούν από το φορολογητέο εισόδημα ορισμένα ποσά.

Μεταξύ των απαλλαγών, που έχουν επιχειρήσεις και μεγαλοεισοδηματίες το νόμιμο δικαίωμα να εκπίπτουν από τα ακαθάριστα έσοδα, είναι και οι εξής:

1 Τα ποσά για την αγορά των ιδρυτικών τους τίτλων, τους τόκους που καταβάλλονται στους κατόχους προνομιούχων μετοχών, καθώς και τις αμοιβές και αποζημιώσεις των μελών του ΔΣ.

2 Τα χρηματικά ποσά που καταβάλλονται για δωρεές σε δημόσιο, δήμους, κοινότητες, αθλητικά σωματεία, η αξία των ιατρικών μηχανημάτων και των ασθενοφόρων αυτοκινήτων.

3 Τα ασφάλιστρα που καταβάλλουν οι επιχειρήσεις, για ομαδική ασφάλιση ζωής του προσωπικού που απασχολούν.

4 Οι δαπάνες για τη συντήρηση και επισκευή των επαγγελματικών, γενικά, εγκαταστάσεων, μηχανημάτων και αυτοκινήτων οχημάτων.

5 Οι κάθε είδους δεδουλευμένοι τόκοι δανείων ή πιστώσεων της επιχείρησης.

6 Τα ποσά κάθε είδους φόρων, τελών και δικαιωμάτων που βαρύνουν την επιχείρηση, με εξαίρεση το φόρο εισοδήματος.

7 Τα ποσά των αποσβέσεων για την κάλυψη της φθοράς κάθε είδους μηχανημάτων, ή εγκαταστάσεων ή φθαρτών υλικών και, γενικά, κάθε ακίνητης ή κινητής αξίας της επιχείρησης. Πάγια στοιχεία μέχρι 200.000 δραχμές, μπορούν να αποσβαίνονται στη διάρκεια μιας και μόνο χρήσης. Επίσης, τα καινούρια μηχανήματα, από 1/1/93, μπορούν να αποσβαίνονται με τη μέθοδο της φθίνουσας απόσβεσης (αυξημένα ποσοστά απόσβεσης τα πρώτα χρόνια). Τέλος, μπορούν να ενεργούν συνολική απόσβεση με οποιοδήποτε συντελεστή θέλουν, σε μηχανήματα που έχουν αποκτήσει μέχρι 31/12/92 για τα δύο επόμενα έτη.

8 Τα μαθηματικά αποθέματα των ασφαλιστικών εταιριών και τα αποθέματα για την αποκατάσταση του ενεργητικού, που με βάση σύμβαση θα περιέλθει μετά την πάροδο ορισμένου χρόνου στο δημόσιο ή σε τρίτους.

Επίσης, από τον τζίρο των επιχειρήσεων εκπίπτει:

• Η ζημιά από φθορά ή απώλεια ή υποτίμηση κεφαλαίου, τα δικαιώματα που καταβάλλονται για ευρεσιτεχνίες και έρευνα, τα ποσά των διαφημίσεων, τα ποσά για αποζημίωση του προσωπικού που συνταξιοδοτείται.
• Το ποσό των προβλέψεων για επισφαλείς απαιτήσεις, ίσο με το 0,5% των τιμολογίων πώλησης ή παροχής υπηρεσιών.
• Τα ποσά των εξόδων πρώτης εγκατάστασης και κτήσης ακινήτων.
• Οι δαπάνες επισκευής και συντήρησης σε μισθωνόμενα ακίνητα της επιχείρησης κατά το χρόνο της πραγματοποίησης.

Εκτός από τις παραπάνω φοροαπαλλαγές, οι μέχρι σήμερα κυβερνήσεις δίνουν το δικαίωμα σε μεγάλες επιχειρήσεις να αφαιρούν - χωρίς δικαιολογητικά - μεγάλα χρηματικά ποσά, πολλά από τα οποία πηγαίνουν για "μίζες" ή "πριμ" σε"ημέτερους". Συγκεκριμένα:

1 Οι εξαγωγικές επιχειρήσεις, οι επιχειρήσεις που παρέχουν υπηρεσίες στο εξωτερικό, οι επιχειρήσεις ραδιοφωνίας, τηλεόρασης, όπου υπολογίζονται μόνο από διαφημίσεις ακαθάριστα έσοδα, καθώς και τα κατασκηνωτικά κέντρα και γραφεία γενικού τουρισμού, που έχουν ακαθάριστα έσοδα μέχρι 3 δισ. δραχμές,έχουν το δικαίωμα να αφαιρούν χωρίς δικαιολογητικά, ένα ποσοστό 2% επί των ακαθάριστων εσόδων.Δηλαδή, αν μια από τις παραπάνω επιχειρήσεις, έχει ετήσιο τζίρο 3 δισεκατομμύρια δραχμές - εκτός των άλλων φοροαπαλλαγών - έχει και έξτρα φοροαπαλλαγή 60 εκατ. δραχμών!

2 Αν τα ακαθάριστα έσοδα υπερβαίνουν τα 3 δισ. δραχμές, η χορηγούμενη έκπτωση είναι 1%.

3 Χωρίς δικαιολογητικά αναγνωρίζεται έκπτωση 1% επί του τζίρου σε επιχειρήσεις εξαγωγής πετρελαιοειδών και στις επιχειρήσεις διεθνών οδικών εμπορευματικών μεταφορών.

4 Εκπτωση 4% επί των ακαθάριστων εσόδων χωρίς δικαιολογητικά, στις επιχειρήσεις έκδοσης πολιτικών, οικονομικών, αθλητικών περιοδικών και εφημερίδων, ανεξαρτήτως ποσού.

5 Εμπορικές επιχειρήσεις μπορούν να μεταφέρουν ζημιά μιας χρήσης, και να τη συμψηφίσουν στις επόμενες 5 συνεχείς χρήσεις.

6 Αναγνωρίζεται έκπτωση επί των ακαθάριστων εσόδων, χωρίς δικαιολογητικά, στις εμπορικές, βιομηχανικές και βιοτεχνικές επιχειρήσεις, που σε συνεργασία με αλλοδαπές, εξάγουν βιομηχανικά, βιοτεχνικά κλπ. εμπορεύματα. Η έκπτωση είναι ίση με 5% επί του ποσού της προμήθειας που παίρνουν.

7 Εξαιρούνται από το τεκμήριο διαβίωσης τα επιβατικά αυτοκίνητα των αλλοδαπών επιχειρήσεων.

8 Δε θεωρείται και δε φορολογείται ως εισόδημα από ακίνητα, αυτό που προκύπτει από τα βιομηχανοστάσια που ιδιοχρησιμοποιούνται μαζί με τα παραρτήματα και τα εξαρτήματά τους, καθώς και οι αποθήκες και τα οικόπεδα που είναι συνεχόμενα.

9 Απαλλάσσονται από το φόρο εισοδήματος, τα κέρδη των επιχειρήσεων από υπεραξία και αγοραπωλησία χρεογράφων.

Εκτός από τις φοροαπαλλαγές "γενικής φύσης" που προαναφέρθηκαν, υπάρχουν και οι λεγόμενες αναπτυξιακές φοροαπαλλαγές. Συγκεκριμένα, παρέχεται:

• Εκπτωση στα καθαρά κέρδη βιομηχανιών, λατομικών και μεταλλευτικών επιχειρήσεων, που είναι εγκαταστημένες στις περιοχές κινήτρων Β, Γ, Δ και στη Θράκη και πραγματοποιούν παραγωγικές επενδύσεις (τα ποσοστά της αφορολόγητης έκπτωσης είναι μεταξύ 60 - 90% της αξίας της επένδυσης).
• Εκπτωση στα καθαρά κέρδη ξενοδοχειακών επιχειρήσεων που πραγματοποιούν επενδύσεις. Το ποσοστό της έκπτωσης στα πραγματοποιούμενα κέρδη κυμαίνεται από 40% μέχρι και 90% του ύψους της επένδυσης. Στην περιοχή της Θράκης, εκπίπτει όλο το ποσό της επένδυσης.
• Αφορολόγητη έκπτωση (75 - 100%) στις επιχειρήσεις που πραγματοποιούν επενδύσεις στις Βιομηχανικές Περιοχές της ΕΤΒΑ του Νομού Θεσ/νίκης, καθώς και στις βιομηχανικές περιοχές (ΒΙΠΕ) της ΕΤΒΑ.
• Εκπτωση 70% στα καθαρά κέρδη των μεταλλευτικών - λατομικών επιχειρήσεων που πραγματοποιούν επενδύσεις, καθώς και στα καθαρά κέρδη των επιχειρήσεων που πραγματοποιούν ειδικές επενδύσεις (προστασία περιβάλλοντος, εξοικονόμηση ενέργειας κλπ. ).
• Αφορολόγητη έκπτωση, ίση με 70% του ύψους της επένδυσης, στα κέρδη των ξενοδοχειακών επιχειρήσεων, των επιχειρήσεων εκμετάλλευσης λιμένων αναψυχής, γηπέδων γκολφ κλπ.
• Δικαίωμα για αυξημένες αποσβέσεις μέχρι 150% (!!) σε βιομηχανικές - λατομικές - ξενοδοχειακές επιχειρήσεις, που πραγματοποίησαν επενδύσεις μέχρι 31/12/94.
• Δικαίωμα να αποσβαίνονται 100% οι δαπάνες κατασκευής - επισκευής κτιρίων που προορίζονται για τη βελτίωση του εργασιακού χώρου. Το ίδιο συμβαίνει και για τις δαπάνες αγοράς έργων Ελλήνων καλλιτεχνών.
Οι εταιρίες χρηματοδοτικής μίσθωσης μπορούν να πραγματοποιούν έκπτωση έως 2% του ύψους των μισθωμάτων για όλες τις πραγματοποιούμενες συμβάσεις.Αλλες φοροαπαλλαγές

Στο πανόραμα των φοροαπαλλαγών, περιλαμβάνεται ακόμη το δικαίωμα απαλλαγής:

1 Στα κέρδη των εταιριών παροχής επιχειρηματικού κεφαλαίου, από τη μερική ή ολική πώληση των μετοχών, ή των εταιρικών μεριδίων τους.

2 Στο φόρο εισοδήματος, από κάθε τέλος, εισφορά, ή ανταποδοτική κράτηση, ή τέλος υπέρ του δημοσίου, οι αλλοδαπές τεχνικές εταιρίες. Από την καταβολή φόρου εισοδήματος απαλλάσσονται και οι ελληνικές τεχνικές εταιρίες, που αποκτούν εισόδημα στο εξωτερικό.

3 Από κάθε φόρο, τέλος χαρτοσήμου ή άλλη επιβάρυνση, στα δάνεια ή πιστώσεις που χορηγούν οι ελληνικές τράπεζες, ή τα υποκαταστήματα των ξένων τραπεζών στην Ελλάδα, στα ειδικά πιστωτικά ιδρύματα (ΑΤΕ, ΕΤΒΑ, ΕΤΕΒΑ, ΕΚΤΕ κλπ. ).

4 Από κάθε φόρο στα μακροπρόθεσμα δάνεια ή πιστώσεις που χορηγούνται από ελληνικές ή ξένες τράπεζες, σε βιομηχανικές και μεταλλευτικές επιχειρήσεις για παραγωγικές επενδύσεις.

5 Από το φόρο εισοδήματος στους τόκους των δανείων ή πιστώσεων που παρέχονται από ξένες τράπεζες ή οίκους του εξωτερικού.

Για όλες αυτές τις φοροαπαλλαγές, δε μιλά σχεδόν κανείς. Ομως, πολλές από αυτές τις φοροαπαλλαγές, που απολαμβάνει το μεγάλο κεφάλαιο, αποτελούν σκάνδαλο ολκής, πολύ βαρύτερο από αυτά που ξεπηδούν καθημερινά πλέον και απασχολούν την πολιτική και κοινωνική ζωή της χώρας. Γιατί τώρα το αμαρτωλό αυτό καθεστώς των φοροαπαλλαγών δεν έχει απασχολήσει την κοινή γνώμη στο βαθμό που θα έπρεπε, η απάντηση δεν είναι δύσκολη. Θέματα τέτοιας μορφής, τα οποία αγγίζουν τα θεμέλια του καπιταλιστικού οικοδομήματος, υποβαθμίζονται μέχρι σημείου εξαφάνισης από τις στήλες των εφημερίδων και των άλλων Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης. Και είναι ευνόητο γιατί τα σοβαρότατα αυτά θέματα καλύπτονται από πέπλο σιωπής.

Θανάσης ΚΑΝΙΑΡΗΣ