Το σοβιετικό τζιπ ανεβαίνει αγκομαχώντας το Copet Dag. Το βουνό που είναι το νότιο σύνορο ανάμεσα Τουρκμενιστάν και Ιράν. Ο δρόμος πρέπει να ήταν στρωμένος πριν από χρόνια με άσφαλτο, τώρα όμως του έχουν μείνει πολύ λίγα κομμάτια σκεπασμένα από αυτό το υλικό. Ετσι ο Salar, ο οδηγός μας, με πολύ κόπο κρατάει το τιμόνι, για να μη βγει το αυτοκίνητο έξω από την πορεία του και κάθε τόσο μουρμουρίζει σύντομες, άγνωστες για μας, λέξεις που σίγουρα είναι βλαστήμιες στην τουρκμενική. Εμείς, ωστόσο, οι υπόλοιποι πέντε στριμωγμένοι στο τετραθέσιο αμάξι, δε λογαριάζουμε τον οποιονδήποτε κίνδυνο, ούτε, βέβαια την ταλαιπωρία. Μένουμε αμίλητοι και καταβροχθίζουμε το άγριο τοπίο. Ενα πέτρινο βουνό, κομμένο εδώ κι εκεί από βαθιές χαράδρες και κεντημένο με τις πρασινοκίτρινες φούντες μικρών καχεκτικών δέντρων. Δε θέλουμε ούτε να σχολιάσουμε, γιατί όσο ανεβαίνει το ταλαιπωρημένο αμάξι μας, τόσο συνειδητοποιούμε πως σε λίγο θα φτάσουμε στο Νοχούρ. Γιατί αυτός είναι ο σκοπός του ταξιδιού μας: να επισκεφτούμε την περιοχή, όπου, σύμφωνα με μια επίμονη παράδοση, ο Μεγαλέξαντρος, περνώντας από κει, για να φτάσει στη Βακτρία και να κυνηγήσει τον Σπιταμένη, τον τελευταίο σατράπη που εξακολουθούσε να αντιστέκεται στους Μακεδόνες και να τους δημιουργεί προβλήματα, άφησε όσους από τους στρατιώτες του είχαν αρχίσει να κουράζονται και να δυσανασχετούν. Και όχι, βέβαια, απλώς να την επισκεφτούμε αυτή την περιοχή, αλλά να οργανώσουμε μια συστηματική αρχαιολογική και εθνογραφική έρευνα. Να μπούμε βαθιά στην περιοχή και να επισκεφτούμε όλα τα χωριά της, τα πέντε από τα οχτώ, γιατί τα υπόλοιπα τρία είναι μέσα στο Ιράν, ενώ το ερευνητικό μας πρόγραμμα, στην πρώτη του φάση, προβλέπει την ανάπτυξη της έρευνας μόνο στην πλευρά του Τουρκμενιστάν.
Είναι αλήθεια πως οι φίλοι μας στο Ασκαμπάτ, αρχαιολόγοι κι αυτοί, ιστορικοί και αρχιτέκτονες, δε φαίνονταν πολύ πρόθυμοι να μας διευκολύνουν σ' αυτή μας την προσπάθεια. Κάθε φορά, που φέρναμε στην κουβέντα το σχέδιό μας, χαμογελούσαν και μετέθεταν την επίσκεψη. Ιδιαίτερα ο μειλίχιος μόνιμος συνοδός μας ο Μοχάμεντ Μαμέντοφ, που ήταν πάντα πρόθυμος να ικανοποιήσει οποιοδήποτε αίτημά μας, σχετικό με το πρόγραμμα της αποστολής, μάς κοίταζε μελαγχολικός και μισοχαμογελώντας απαντούσε με σιγανή φωνή.
Problem. Maybe tomorow. (Πρόβλημα. Ισως αύριο).
Την άλλη μέρα εμείς επανερχόμασταν στο αίτημα, ο Μοχάμεντ μάς απαντούσε με τον ίδιο τρόπο, ώσπου μια μέρα εμφανίστηκε ο φίλος μας με τον Σαλάρ και το σοβιετικό του τζιπ. Χαιρετιστήκαμε, είπαμε πως χαρήκαμε, και δε λέγαμε ψέματα, και αρχίσαμε τα παζάρια. Ο Σαλάρ είπε και δεν υποχώρησε.
- Χάντριντ ντόλαρς.
Εμείς ακούσαμε και δεν προσπαθήσαμε να κάνουμε τα γνωστά σε όλη την Ανατολή παζάρια. Με κανέναν τρόπο δε θέλαμε να χάσουμε την ευκαιρία. Επρεπε να πάμε στο Νοχούρ. Τα εκατό δολάρια, εξάλλου, που ζητούσε ο Σαλάρ δεν ήταν κανένα μεγάλο ποσό. Οταν, μάλιστα, γνωρίσαμε από κοντά το σχετικό τοπίο με τις πέτρες και τα καχεκτικά δέντρα, τις λακκούβες και τα νεροφαγώματα, είπαμε πως τα "χάντριντ ντόλαρς" ήταν μια πολύ καλή τιμή. Και μας φάνηκε ακόμα καλύτερη η τιμή, όταν ο Σαλάρ, θέλοντας να δείξει την ικανοποίησή του για το χοντρό μεροκάματο που του εξασφαλίσαμε, αφού σ' αυτήν την ήρεμη και έρημη χώρα ο καθηγητής του πανεπιστημίου εισπράττει το μήνα μόλις είκοσι δολάρια για μισθό, μας έβαλε στο κασετόφωνο του αυτοκινήτου του μια φριχτή κασέτα με τραγούδια του Ντέμη Ρούσου!
Συντροφιά, λοιπόν, με το "Τρίγκι, τρίγκι μάνα μου" φτάνουμε ύστερα από δυόμισι ώρες ταξίδι στο Νοχούρ, που είναι το όνομα του πρώτου χωριού. Με την εκδοχή μιας παρετυμολογίας η λέξη "Νοχούρ" είναι παραφθορά της ελληνικής λέξης "Νεοχώρι". Δεν πρέπει να είναι σωστή, όμως, αυτή η εκδοχή. Γι' αυτό δέχομαι την άποψη ότι μάλλον πρόκειται για κάποια ιρανική λέξη, που, αυτή τη στιγμή τουλάχιστον, δεν μπορώ να τη μεταφράσω. Η πρώτη εντύπωση είναι μάλλον ουδέτερη. Το Νοχούρ δε μας λέει τίποτε. Κατεβαίνουμε, όμως, από το αυτοκίνητο και αρχίζουμε να ψάχνουμε. Φυσικά, δεν ψάχνουμε να βρούμε τους Μακεδόνες του Αλέξαντρου με τα ξανθά μαλλιά και τα γαλάζια μάτια. Ολ' αυτά είναι παραμύθια των αυτοσχέδιων σκηνοθετών και των ψυχανεμισμένων δημοσιογράφων. Για άλλα πράγματα ψάχνουμε. Ψάχνουμε για τους ανθρώπους, για να μιλήσουμε μαζί τους, να καθίσουμε δίπλα τους, να τους ρωτήσουμε τι είναι τέλος πάντων αυτό το παραμύθι για τον Αλέξαντρο, από πού έρχεται, πού το έμαθαν. Και δεν αργούμε να τους βρούμε. Ενας κοντός και ηλιοκαμένος ανθρωπάκος έρχεται κοντά αμς. Φοράει μια τεράστια "τσάπκα" που τον δείχνει ακόμα πιο κοντό. Μας κάνει νόημα να πάμε μαζί του. Πάμε πρόθυμα. Μας οδηγεί πίσω από τα σπίτια που βλέπουνε προς τον κεντρικό "δρόμο". Μας δείχνει ένα μεγάλο πλατάνι, που ο κορμός του είναι σκαμμένος. Κάτι μας δείχνει, κάτι μας λέει, αλλά δεν καταλαβαίνουμε. Λυπόμαστε, γιατί και ο μικρός μας διερμηνέας, ο Μερντάν, γιος του Μαμέντοφ, δεν καταλαβαίνει τη διάλεκτο που μιλάει ο απρόσκλητος ξεναγός μας. Ο Σαλάρ, όμως, μας βγάζει από τη δύσκολη θέση. Τα καταλαβαίνει όλα, μάς λέει, και αρχίζει να μεταφράζει τα λεγόμενα του ξεναγού μας τουρκμενικά στον Μερντάν κι αυτός αγγλικά σε μας. Μαθαίνουμε, λοιπόν, πως το μεγάλο πλατάνι είναι ιερό και πως όποιος περνάει από κει πρέπει να ακουμπήσει με το χέρι του τον κορμό του και ύστερα με το ίδιο το χέρι να χαϊδέψει το μάγουλο και το μέτωπό του. Μαθαίνουμε ακόμα πως μια πλίνθινη κατασκευή δίπλα στο πλατάνι τη χρησιμοποιούσαν παλιά, δε θυμότανε από πότε, για να φτιάχνουν εργαλεία. Ητανε, δηλαδή, ένα είδος καμινιού, όμοιο μ' αυτά που βρίσκουμε στους νεολιθικούς οικισμούς. Το φωτογραφίζουμε, γιατί μας φαίνεται πως είναι πολύ σημαντικό "εύρημα". Είναι μια απόδειξη πως, αν πραγματικά ο Αλέξαντρος άφησε τους κουρασμένους στρατιώτες του εκεί, δεν τους άφησε στην ερημιά. Κάποιος οικισμός θα υπήρχε. Πρέπει να τον βρούμε και ίσως αυτό το "αρχαίο" καμίνι να μας βοηθήσει σ' αυτή μας την αναζήτηση.
Οσο καθόμαστε κάτω από το πλατάνι και φωτογραφίζουμε το "καμίνι", έρχεται ο επίσημος ξεναγός του χωριού. Είναι διευθυντής του μουσείου, λέει ο Σαλάρ στο Μερντάν κι αυτός σε μας. Ηταν άρρωστος, συνεχίζει, και πλάγιαζε στο σπίτι του. Οταν, όμως, έμαθε πως ήρθαν ξένοι από τη Μακεδονία σηκώθηκε και ήρθε να μας συναντήσει. Γιατί; Ρωτούμε τον Μερντάν. Γιατί και μεις είμαστε Μακεδόνες, απαντάει ο άρρωστος διευθυντής και καρφώνει τα κίτρινα μάτια του επάνω μας.
- Αλεξάνταρ Μακεντόσκι ις άουρ φάδερ, μας ψιθυρίζει ο μικρός μας διερμηνέας.
Σωπαίνουμε. Δίπλα μου έρχεται και στέκεται ένας νεαρός Νοχουρίτης. Γυρίζω, τον βλέπω κατάματα και τον ρωτάω στα ρωσικά:
- Κακ ζιβούτ τιμπιά (πώς σε λένε;)
- Andoni, μου απαντάει σοβαρός!
Φυσικά δεν ψάχνουμε να βρούμε τους Μακεδόνες του Αλέξαντρου με τα ξανθά μαλλιά και τα γαλάζια μάτια. Ολ' αυτά είναι παραμύθια των αυτοσχέδιων σκηνοθετών και των ψυχανεμισμένων δημοσιογράφων. Για άλλα πράγματα ψάχνουμε. Ψάχνουμε για τους ανθρώπους, για να μιλήσουμε μαζί τους, να καθίσουμε δίπλα τους, να τους ρωτήσουμε τι είναι τέλος πάντων αυτό το παραμύθι για τον Αλέξαντρο, από πού έρχεται, πού το έμαθαν
... για το δικό μου συμφέρον!
"Εντάξει, έχω την καλύτερη των διαθέσεων", μου είπε, πρωί - πρωί, που τον αντάμωσα στη στάση. "Και καλά ξύπνησα και καλά - και πολλά - πράγματα έχω προγραμματίσει για να κάνω. Δεν είμαι δυστυχισμένος! Ομως, υπάρχει ένα κενό. Ενα κενό, που με γεμίζει ανασφάλεια! Τίποτα, μα τίποτα δεν πάει καλά σε τούτον τον τόπο. Και γω είμαι μέρος αυτής της χώρας. Και εισπράττω - αναγκαστικά - όλη αυτή τη δυστυχία. Και, κοίτα, το λεωφορείο δε λέει να έρθει! Και το στέγαστρο χωράει δε χωράει δέκα από κάτω και μεις ξεπερνάμε τους τριάντα! Και όλοι περιμένουμε όρθιοι, λες και μας έχουν τιμωρία!
Εκείνο, όμως, που με ενοχλεί περισσότερο, είναι πως αυτή η άθλια πραγματικότητα που μου επιβάλλουν, με κάνει - χωρίς να το θέλω - γκρινιάρη. Εγώ ήθελα να ξυπνάω και να πηγαίνω χαρούμενος στη δουλιά μου. Να λέω τ' αστεία μου. Να είμαι, δηλαδή, ένας φυσιολογικός άνθρωπος! Ομως, με το που ανοίγω τα μάτια, με πλακώνουν όλες αυτές οι ειδήσεις. Και είναι η μια χειρότερη της άλλης. Και ακόμα δεν έχω προλάβει να πιω καφέ.
Αγριες περικοπές στην Τοπική Αυτοδιοίκηση! 5.500 κοινότητες να γίνουν - και αυτές - δήμοι, γυρίζει αλλού την κουβέντα ο υπουργός! Ο Μητσοτάκης, έξαλλος, κατηγορεί την "Απογευματινή". Προειδοποιήσεις της Κομισιόν για την οικονομία μας. Τέσσεροι ναυτικοί, τέσσεροι νέοι άνθρωποι, στον πάτο της θάλασσας. Ο Κωνσταντόπουλος συγκρούεται με την Δαμανάκη. Φιλότουρκος ο Βαν ντεν Μπρουκ! Ενας ναρκομανής πεθαίνει όρθιος σε τηλεφωνικό θάλαμο. Καμιά γυναίκα αρεοπαγίτης στη χώρα μας! Ο Κλίντον ξαναβγήκε πρόεδρος. Δεν προχωράνε οι μετροπόντικες. Πόσο γρήγορα ξεχάστηκε το παιδάκι, που του βγάζανε τα μάτια οι τηλεοράσεις στον Αγιο Παντελεήμονα! Το νέφος ξεπέρασε τα όρια. Και τέλος, στο πρώτο πεντάλεπτο των ειδήσεων κιόλας, έρχεται σαν αποκορύφωμα και η διαμάχη για το ποιος έχει το πρώτο χέρι στις νεκροψίες! Πάνω στο πτώμα μας, μαλώνουν οι υπηρεσίες...
"Είναι, λοιπόν, η χώρα μας τρελή ή τα παρκόμετρα αντισυνταγματικά; Και έχει μεγαλύτερη αξία η δέσμευση του Αρσένη, για την "εξέλιξη των καθηγητών στα ΑΕΙ", από την ίδια δέσμευση που έκανε ο προκάτοχός του και που, βέβαια, ποτέ δεν τήρησε; Και που κάνουν "έφοδο" οι εισαγγελείς στο δημόσιο θα λυθεί το πρόβλημα; Μήπως έφυγαν τα ράντζα από τα νοσοκομεία; Μήπως βρέθηκαν τα αυτοκίνητα που κλάπηκαν στη Θεσσαλονίκη, μόνο και που η αξία τους ξεπερνάει τα 2 δισ.; Η μήπως συνελήφθησαν οι 400 φοροφυγάδες με τις θαλαμηγούς; Τι να σου κάνουν τα σιντριβάνια του δημάρχου; Μια καλή λύση, ίσως, θα ήταν να μην μπούνε τα ταξί στις λουρίδες!
Οχι, κανένας σηματοδότης δεν τοποθετήθηκε πουθενά ακόμα. Ολες οι στρατιωτικές ασκήσεις του ΝΑΤΟ προβλέπουν έναν αριθμό νεκρών. Πόσα παιδάκια έχουν μέχρι στιγμής ακρωτηριαστεί; Στατιστικά, δε συμφέρει να μπούνε φανάρια! Με είκοσι μία ενέσεις, θα γιάτρευε τους καρκίνους. Κίνδυνος για το Πέραμα οι Δεξαμενές. Εκεί να δεις νεκρούς! Δε θα μείνει τίποτα όρθιο. Εφοδος του Προέδρου της Δημοκρατίας και του υπουργού Εθνικής Αμυνας για να τονωθεί το ηθικό των Ενόπλων Δυνάμεων. Οι συνταξιούχοι δεν έχουν ανάγκη. Ετούτοι αντέχουν! Οι Τούρκοι χαίρονται για τα χάλια του ναυτικού μας! Για όλα φταίνε οι Αλβανοί και οι Ελληνες της Γερμανίας, που μοιάζουν - στη μεταχείριση του τους γίνεται - με τους Αλβανούς.
Αναβλήθηκε, λέει, η δίκη του Μπαλάφα. Ναρκωτικά σε μαθητές. Μόνο το 48% των Αμερικάνων ψήφισαν στις τελευταίες εκλογές. Δεν είναι μόνον η κυβέρνηση Σημίτη μειοψηφία. Προσοχή. Φυλαχτείτε. Και άλλη αμερικάνικη πρωτοβουλία για το Αιγαίο. Και για την Κύπρο. Και για το Κουρδιστάν... Στα 8,3% ο - επίσημος - πληθωρισμός και μας είχανε πει, ορκιστεί πες καλύτερα, ότι θα ήταν μόνον 5%. Αλλη μια επιτυχία του Βαρδινογιάννη. Η ΦΙΦΑ υπέκυψε. Ο Μπορέλι θα συνεχίσει - μέχρι τον Δεκέμβριο - στον Παναθηναϊκό!
"Μπορώ, λοιπόν, να πω, τώρα - μετά απ' όλα αυτά - ότι η κρίση στη ΝΔ και οι λευκές ψήφοι των βουλευτών του ΠΑΣΟΚ δεν είναι αποτέλεσμα όλων αυτών των γεγονότων που συγκλονίζουν τη χώρα μας και τον κόσμο; Μπορεί όλη αυτή η αγριότητα των αντιθέσεων να μην είναι αποτέλεσμα της αγωνίας αυτών των ανθρώπων για τα συμβαίνοντα; Το άγχος, που τους κυριεύει και τους οδηγεί σε ακρότητες, μπορεί να είναι μόνον το πάθος τους για την εξουσία; Αν έλεγα, λοιπόν, πως ετούτος ο όμορφος κόσμος, ο ηθικός, ο αγγελικά πλασμένος, μαλώνει για το πάπλωμα, θα ήμουν τόσο κακόπιστος! Είμαι υποχρεωμένος - για να μην τρελαθώ - να δεχτώ το παράλογο. Ετούτοι οι άνθρωποι μαλώνουν για το δικό μου συμφέρον!".
Feeds
