Στην ιστορία πέρασε σαν "Επανάσταση των γαριφάλων", από τα γαρίφαλα που έραινε ο λαός τους στρατιώτες, ή σαν Απριλιανή επανάσταση. Το αντιδικτατορικό λαϊκό κίνημα στην Ελλάδα ένιωσε, με τα επαναστατικά γεγονότα στην Πορτογαλία, την ώθηση στις δικές του δυνάμεις ενάντια στη στρατιωτικοφασιστική δικτατορία. Οσοι έζησαν αυτά τα γεγονότα και την 25η Απρίλη 1974, είναι αδύνατο να τα ξεχάσουν. Αλλωστε, ένα φασιστικό δικτατορικό καθεστώς, που εγκαθιδρύθηκε το 1926, ανατράπηκε μετά από 48 ολόκληρα χρόνια, φέρνοντας στο προσκήνιο των διεθνών και ευρωπαϊκών εξελίξεων μια χώρα του νοτιοδυτικού άκρου της Ευρώπης, σχεδόν ξεχασμένη.

Η κρίση, που μάστιζε την Πορτογαλία την εποχή εκείνη, οξύνθηκε από τον υπερδεκαετή αποικιακό πόλεμο που διεξήγαγε το φασιστικό καθεστώς της στην Αγκόλα, τη Μοζαμβίκη και τη Γουινέα. Ο μισός και πλέον κρατικός προϋπολογισμός είχε διατεθεί γι' αυτόν το ληστρικό πόλεμο. Η φτώχεια και η καθυστέρηση αυξήθηκε και δημιούργησε γενική δυσαρέσκεια στο λαό, αλλά και στο στρατό. Το 1973 ιδρύθηκε το Κίνημα των Ενόπλων Δυνάμεων (ΚΕΔ), που, πριν από την 25η του Απρίλη, αποκαλούνταν Κίνημα των Λοχαγών. Το Μάρτη του 1974 ξεσπούν αντικυβερνητικές εκδηλώσεις σε αρκετές στρατιωτικές μονάδες. Στις 25 Απρίλη, εξεγερμένες στρατιωτικές μονάδες μπήκαν στη Λισαβόνα και ανέτρεψαν την κυβέρνηση Καετάνο, διαδόχου του δικτάτορα Σαλαζάρ. Το ΚΕΔ σχημάτισε το Συμβούλιο Εθνικής Σωτηρίας, που αποτέλεσε τη νέα κυβέρνηση και προχώρησε στην αντικατάσταση των κυβερνητών στις υπερπόντιες επαρχίες, διέλυσε την εθνοσυνέλευση, το Συμβούλιο του Κράτους, τη φασιστική Εθνική Λαϊκή Δράση και τη μυστική αστυνομία. Απελευθέρωσε τους πολιτικούς κρατούμενους, νομιμοποίησε τα κόμματα, επέτρεψε την ανάπτυξη λαϊκής δράσης και κατάργησε τη λογοκρισία του Τύπου. Ηρθε σε επαφή με τους ηγέτες των εθνικοαπελευθερωτικών κινημάτων των πορτογαλικών αποικιών της Αφρικής και προχώρησε στην απελευθέρωση και την ανεξαρτησία τους. Το Μάη, ανακηρύσσεται Πρόεδρος στη χώρα και σχηματίζεται προσωρινή κυβέρνηση που συμπεριλαμβάνει και εκπροσώπους όλων των πολιτικών κομμάτων και του ΚΚΠ. Η επανάσταση προχώρησε σε μια σειρά δημοκρατικές μεταρρυθμίσεις και άμεσα μέτρα ανακούφισης του λαού από τη φτώχεια. Μπροστά της έμπαινε το ζήτημα να προχωρήσει σε βαθύτερους μετασχηματισμούς. Τότε εκδηλώνονται διαφωνίες στην κυβέρνηση. Τον Σεπτέμβρη ματαιώνεται από το ΚΕΔ η προσπάθεια των αντιδραστικών δυνάμεων για το σταμάτημα των μεταρρυθμίσεων, ενώ το Μάρτη του 1975, λαός και στρατός ματαίωσαν απόπειρα πραξικοπήματος. Το ΚΕΔ θεσμοθετείται και αποτελεί κρατικό όργανο μαζί με τη συγκρότηση επαναστατικού συμβουλίου. Ταυτόχρονα προχωρούν στην εθνικοποίηση των τραπεζών, των ασφαλιστικών εταιριών εκτός απ' αυτές που είχαν επενδύσεις ξένων κεφαλαίων, των βασικών κλάδων της βιομηχανίας και των μεταφορών και στην προοδευτική αγροτική μεταρρύθμιση (μοίρασαν τη γη στους καλλιεργητές της).

Η πορτογαλική επανάσταση ήταν ένα από τα πιο σπουδαία γεγονότα του 1974. Οχι μόνο για τις μεταρρυθμίσεις που πέτυχε τότε, αλλά και για τις διεθνείς επιπτώσεις που είχε τόσο στην πολιτική αλλαγή στην Ελλάδα (πτώση χούντας), όσο και σε ανάλογη αλλαγή στην Ισπανία (πτώση φασιστικού καθεστώτος Φράνκο). Με την απελευθέρωση των αποικιών, άλλαξε ο πολιτικός χάρτης του νότου της Αφρικής. Ομως, ο ιμπεριαλισμός προσπάθησε να πνίξει ό,τι πήγε να δημιουργήσει η επανάσταση. Η Πορτογαλία, ως χώρα του ΝΑΤΟ, δέχτηκε ασφυκτική οικονομική και πολιτική πίεση από τις ΗΠΑ και τη Γερμανία, ενώ σημαντικό ρόλο για το πισωγύρισμα και αυτών των αστικοδημοκρατικών μεταρρυθμίσεων έπαιξε η σοσιαλδημοκρατία με τη βοήθεια της Σοσιαλιστικής Διεθνούς. Για μια ακόμη φορά αποδείχτηκε πως ο συσχετισμός δυνάμεων είναι κρίσιμο ζήτημα στην εξέλιξη και την προοπτική της επανάστασης σε συνδυασμό με το ζήτημα της εξουσίας. Ανεξάρτητα από τη μετέπειτα πορεία, η "επανάσταση των γαριφάλων" πέρασε στην ιστορία, γράφοντας τη δική της ιστορία.

Λ.

ΑΓΚΥΡΑ. -

"Κρίσιμη" θεωρείται η σημερινή συνεδρίαση του Εθνικού Συμβουλίου Ασφαλείας για την κυβέρνηση του Νετζμετίν Ερμπακάν: οι συζητήσεις για επικείμενη παραίτησή της πληθύνονται, ενώ διοικητικά βρίσκεται σε παράλυση. Στη συνεδρίαση στρατιωτικής και πολιτικής ηγεσίας θα συζητηθούν τα μέτρα που έλαβε η κυβέρνηση κατά του "ισλαμικού εξτρεμισμού", τα οποία είχαν αποφασιστεί στην προηγούμενη συνεδρίαση του Εθνικού Συμβουλίου Ασφαλείας, την 28η Φεβρουαρίου.

Εκτοτε, αναφέρει το Γαλλικό Πρακτορείο, ο κυβερνητικός συνασπισμός έχει βυθιστεί στην απραξία. Δεν έχει λάβει καμία σημαντική κυβερνητική απόφαση, και απλώς "εξετάζει" τις δυνατότητες εφαρμογής των μέτρων, που επέβαλε το Εθνικό Συμβούλιο Ασφαλείας. Μείζον θέμα, η εκπαιδευτική μεταρρύθμιση, για τη μείωση των μαθητών στα "κορανικά" σχολεία.

Η απροθυμία του ισλαμικού Κόμματος της Ευημερίας, να εφαρμόσει τα μέτρα, προκαλεί αντιδράσεις βουλευτών του Κόμματος Ορθού Δρόμου, υπό την Τανσού Τσιλέρ. Οι υπουργοί Υγείας και Βιομηχανίας ζητούν τη διάλυση του συνασπισμού, ενώ ο Αϊντίν Μεντερές, αντιπρόεδρος του Κόμματος της Ευημερίας, συμβούλευσε τον Ερμπακάν να παραιτηθεί, για να αποφύγει την κλιμάκωση της έντασης ανάμεσα στο στρατό και τους Ισλαμιστές.

Σύμφωνα με εκτιμήσεις τουρκικών εφημερίδων, ο κυβερνητικός συνασπισμός "έχει ήδη τελειώσει" και "θα σχηματιστεί νέα κυβέρνηση το Μάη".

Η Τανσού Τσιλέρ, η οποία έχει ταχθεί υπέρ της εφαρμογής των αντι- ισλαμιστικών μέτρων είναι έτοιμη να αποχωρήσει από το συνασπισμό, σύμφωνα με τη "Γενί Γιουζίλ" και τη "Ραντικάλ".

Η Σαμπάχ έγραψε ότι η Τσιλέρ έχει "διαγράψει" το συνασπισμό κι αναζητεί(ξανά... ) φόρμουλες για το σχηματισμό νέας κυβέρνησης.

Κατά την "Τζουμχουριέτ", ακόμη και βουλευτές του Ρεφάχ προκρίνουν την αποχώρηση του ισλαμικού κόμματος από την εξουσία, για να αποφευχθεί ένα πραξικόπημα του στρατού.

Μεσούσης της φημολογίας περί πτώσης της κυβέρνησης, ο Τούρκος υπουργός Δικαιοσύνης Σεβκέτ Καζάν ανακοίνωσε τη διεξαγωγή έρευνας κατά ενός στρατηγού που είχε επικρίνει έντονα τον ισλαμιστή πρωθυπουργό Νετζμετίν Ερμπακάν.

Η απόφαση αυτή αναμένεται να επιδεινώσει την ένταση που υπάρχει εδώ και δύο μήνες στην Τουρκία ανάμεσα στο στρατό και τους ισλαμιστές, τους οποίους οι στρατιωτικοί κατηγορούν ότι ευνοούν μια "φονταμενταλιστική παρέκκλιση".

Αλλη μια από τις αγωνιστικές εκδηλώσεις των Γερμανών εργατών, ενάντια στα μέτρα για το ασφαλιστικό, που επιχειρεί να προωθήσει η κυβέρνηση Κολ

ΛΟΝΔΙΝΟ -

Λίγες μέρες έμειναν μέχρι τις εκλογές και ο χορός καλά κρατεί. Μπορεί ο πρωθυπουργός, Τζον Μέιτζορ, να καταφέρνει σχετικά να αναδυθεί από τις στάχτες του με την αντιευρωπαϊκή του πολιτική που ακολουθεί, έρχονται όμως στελέχη του συντηρητικού κόμματος και ανατρέπουν ό,τι με κόπο καταφέρνει. Ηγετικά στελέχη που εμφανίζονται να διαφοροποιούνται από την επίσημη γραμμή, βοηθώντας τα μέγιστα στο να εδραιωθεί η εικόνα ενός κόμματος εκ των έσω διχασμένου. Τουλάχιστον το ένα τρίτο των υποψηφίων του Συντηρητικού Κόμματος και πολλοί εξ αυτών που συμμετέχουν στην κυβερνητική επιτροπή εμφανίζονται ότι δεν πρόκειται ποτέ να ψηφίσουν για ενιαίο νόμισμα, παρά την πολιτική του Μέιτζορ, που είναι "βλέποντας και κάνοντας". Για την υπεράσπιση των θέσεων αυτών ο υπουργός του θησαυροφυλακίου, Κένεθ Κλαρκ, προέβη σε δηλώσεις, όπου κάνοντας κριτική στην πτέρυγα των "ευρωσκεπτικιστών" είπε ότι "το πρόβλημά τους είναι περισσότερο πρόβλημα κομματικής πειθαρχίας και οπωσδήποτε λιγότερο σημαντικό από το μέλλον της Βρετανίας και από τον τρόπο, που θα πρέπει να αντιμετωπίσουμε τους αντιπάλους μας στο θέμα του ενιαίου νομίσματος".

Ταυτόχρονα, μετά τη δημοσκόπηση της Τετάρτης που δημοσιεύτηκε στην "Γκάρντιαν" και προκάλεσε γενική ταραχή, γιατί τα δύο κόμματα είχαν διαφορά μόνο 5%, άλλες τρεις νέες δημοσκοπήσεις παρουσιάστηκαν χτες, στους "Τάιμς", την "Ντέιλι Τέλεγκραφ" και το "Κανάλι 4", όπου δείχνει ότι η διαφορά που χωρίζει το Εργατικό από το Συντηρητικό Κόμμα είτε παρέμεινε σταθερή είτε αυξήθηκε την τελευταία βδομάδα. Η διαφορά κυμαίνεται από 19% έως 21%, με τους Συντηρητικούς να μην ξεπερνούν και στις τρεις δημοσκοπήσεις το 30%.

ΒΕΡΟΛΙΝΟ. -

Περίπου 17.000 άνθρωποι διαδήλωσαν χτες στο Βερολίνο ενάντια στη μεταρρύθμιση του Ομοσπονδιακού Γραφείου Ασφαλίσεων (BfA), τονίζοντας ότι κάτι τέτοιο θα οδηγήσει στην κατάργηση χιλιάδων θέσεων εργασίας.

Σύμφωνα με το νομοσχέδιο μεταρρύθμισης, ένα μεγάλο μέρος της εργασίας του"BfA", το οποίο απασχολεί 20.000 άτομα στο Βερολίνο και συνταξιοδοτεί περίπου 30 εκατομμύρια ανθρώπους, θα αναληφθεί από τις αρχές σε περιφερειακό επίπεδο.

Σύμφωνα με το "BfA", μια τέτοια αναδιοργάνωση θα έχει ως αποτέλεσμα την κατάργηση 10.000 θέσεων εργασίας. Επιπλέον, θα επιφέρει μια αύξηση των δαπανών πολλών δισεκατομμυρίων γερμανικών μάρκων, δήλωσε ο πρόεδρος του "BfA", Λουτζ Φράιταγκ.

Το νομοσχέδιο αυτό αναμένεται να ψηφιστεί την Παρασκευή στην Μπούντεσρατ(Ανω Βουλή) στη Βόννη.

Αλβανία

"Στρατιωτικοί και πολιτικοί κίνδυνοι"

Αρθρα, που αφορούν την πρώτη φάση της επιχείρησης "Αυγή", το πολιτικό σκηνικό και την προσπάθεια περιθωριοποίησης των εξεγερμένων πολιτών, τον διεθνή παράγοντα και το μεγάλο χαμένο της αλβανική κρίσης, που ίσως αποδειχτεί, τελικά, ο απλός πληθυσμός της χώρας

Σελίδες 42 - 43

"Αιώνας απόκρουσης του κεφαλαίου και αντεπίθεσης"

Στα πλαίσια των εκδηλώσεων για τα 80χρονα της Μεγάλης Οχτωβριανής Σοσιαλιστικής Επανάστασης, πραγματοποιήθηκε στις 15 - 16 Απρίλη διεθνής διάσκεψη κομμουνιστικών και εργατικών κομμάτων. Εκ μέρους του ΚΚΕ παραβρέθηκε ο Ορέστης Κολοζώφ, μέλος του ΠΓ της ΚΕ του Κόμματος

Σελίδες 44 - 45

Βουλγαρία

"Περιμένοντας τη "βοήθεια" της Ευρωπαϊκής Ενωσης... "

Πολλές χιλιάδες πολίτες της γειτονικής χώρας, μεταξύ των οποίων, ηλικιωμένοι, άνθρωποι των Γραμμάτων και των Τεχνών, γιατροί, μηχανικοί, αξιωματικοί και πολλοί άλλοι, περιμένουν στις ουρές, για να υποβάλουν αιτήσεις για τη χορήγηση κάποιας μηδαμινής χρηματικής βοήθειας, που έχει υποσχεθεί η ΕΕ

Σελίδα 46