Το θέατρο του Μπέρτολτ Μπρεχτ στο Βερολίνο, γνωστό σαν "Μπερλίνερ Ανσάμπλ",υπήρξε κατά γενική ομολογία το διεθνώς ονομαστότερο γερμανικό θέατρο μετά τον Β παγκόσμιο πόλεμο. Αυτό οφειλόταν τόσο στα μεγάλης πνοής ανθρωπιστικά έργα του εξαίρετου σοσιαλιστή δραματουργού, ποιητή, πεζογράφου, όσο και στις αριστουργηματικές σκηνοθεσίες του σ' αυτό το θέατρο, που ως την ημέρα του θανάτου του κρατούσε στα χέρια του. Αλλοι παράγοντες, που συντέλεσαν στην απόκτηση παγκόσμιας φήμης του "Μπερλίνερ Ανσάμπλ", ήταν το ότι ο μεγάλος δραματουργός, σαν καλλιτεχνικός διευθυντής και καθοδηγητής του, κατόρθωσε να στήσει ένα άρτιο συγκρότημα με καλλιτέχνες, όπως ήταν η γυναίκα του Χέλενε Βάιγκελ,η οποία μετά το θάνατο του Μπρεχτ και ως το θάνατό της διηύθυνε το θέατρο, ο γαμπρός του Εκεχαρτ Σαλ,αργότερα ο μεγάλος σκηνοθέτης Μάμφρεντ Βέκβερτ και άλλοι.

Πέρα απ' αυτές τις απαραίτητες προϋποθέσεις, για να μπορέσει να λειτουργήσει ένα θέατρο και να εκπληρώσει τον προορισμό του για κοινωνική μόρφωση, διαπαιδαγώγηση και ψυχική τέρψη του κοινού, ουσιώδη ρόλο στην ομαλή λειτουργία του "Μπερλίνερ Ανσάμπλ" έπαιξαν και δύο άλλα γεγονότα: Το κράτος, η ΓΛΔ, δε φείστηκε ποτέ την οικονομική υποστήριξη του συγκροτήματος. Αλλά και το κοινό ανταποκρινόταν με θέρμη, γεμίζοντας πάντα το θέατρο, που είχε σημαντικές εισπράξεις. Η φήμη του θεάτρου ήταν τόσο μεγάλη, ώστε έτρεχαν να δουν τις παραστάσεις θεατρόφιλοι και από άλλες γερμανικές πόλεις. Αλλά και οι χαμηλές τιμές των εισιτηρίων και οι μόνιμοι συνδρομητές από κρατικές επιχειρήσεις και παντός είδους ιδρύματα της ΓΛΔ, φρόντιζαν επίσης να στηρίζουν το θέατρο, ώστε αυτό, χωρίς οικονομικές δυσκολίες, να αφοσιώνεται στο καλλιτεχνικό του έργο.

Η εποχή αυτή δυστυχώς πέρασε. Με το τέλος της ΓΛΔ άρχισαν οι δυσκολίες και διαφάνηκαν τα πρώτα συμπτώματα του κατήφορου, που στις αρχές του Δεκέμβρη 1996 πήραν τη μορφή μιας σοβαρότατης κρίσης του θεάτρου. Το πόσο δύσκολο ήταν να διευθυνθεί ένα θέατρο με τέτοια τεράστια, διεθνούς αναγνώρισης παράδοση φάνηκε ήδη το 1991, όταν στη θέση του ενός καλλιτεχνικού διευθυντή διορίστηκε μια πενταμελής διεύθυνση,με γνωστούς ανθρώπους του θεάτρου, αλλά που ο καθένας τους είχε τις δικές του αντιλήψεις για τον τρόπο συνέχισης της μπρεχτικής παράδοσης και της θεατρικής τέχνης γενικά. Από την πενταμελή αυτή επιτροπή, που τελικά λόγω διαφωνιών διαλύθηκε, ξεχώρισαν δύο προσωπικότητες από τις οποίες ο ένας ήταν ο δραματικός συγγραφέας Χάινερ Μίλερ,μαθητής και συνεχιστής σε μεγάλο βαθμό, της παράδοσης του "μετρ", του Μπέρτολτ Μπρεχτ.

Μετά το θάνατο του Χ. Μίλερ αρχίζει φανερά η κρίση. Γίνονται διάφορες προσπάθειες, πειραματισμοί θα λέγαμε, για να συνεχιστεί η λειτουργία του θεάτρου, όχι όπως το είχε στήσει και το ήθελε ο Μπρεχτ, αλλά με, νεοτεριστικό πνεύμα, προσαρμοσμένο στις αντισοσιαλιστικές, νεο-καπιταλιστικές συνθήκες. Πέρασαν διάφορα πρόσωπα πάνω στη σκηνή και τα παρασκήνια. Τελευταίο, σαν καλλιτεχνικός διευθυντής, ο Μάρτιν Βούτκε (σκηνοθέτης και πρωταγωνιστής σε ορισμένα έργα του Αϊναρ Σλέεφ). Στις αρχές του Δεκέμβρη,όμως, ξεσπάει ανοιχτά η κρίση,με πρωταγωνιστές τα δύο στελέχη του θεάτρου. Πρώτα ο Βούτκε απολύει, χωρίς προειδοποίηση του Σλέεφ και λίγες μέρες αργότερα παραιτείται και ο ίδιος.

Σχετικά με τους λόγους της κρίσης γράφονται και λέγονται πολλά, που θα μπορούσαν να συνοψιστούν έτσι: Ο Σλέεφ αρνείται ξαφνικά να πρωταγωνιστήσει στο έργο του Μπρεχτ "ο Πουντίλα και ο υπηρέτης του Μάτι" γι' αυτό και απολύεται αμέσως. Ο Βούτκε υποβάλλει παραίτηση, γιατί,όπως δηλώνει, το υπουργείο Πολιτισμού του Βερολίνου αρνείται να του υπογράψει τη συμφωνία οικονομικής υποστήριξης ως το 2002,όπως σύμφωνα με τον Βούτκε είχε υποσχεθεί στις αρχές του περασμένου χρόνου. Αλλά, σύμφωνα με όσα ψιθυρίζονται στα παρασκήνια, υπάρχουν και άλλοι λόγοι για την εκδήλωση της κρίσης. Λέγεται π.χ. ότι η κόρη και κληρονόμος του Μπρεχτ, Μπάρμπαρα Μπρεχτ - Σαλ, δεν επιτρέπει ούτε στον Βούτκε ούτε στον Σλέεφ να σκηνοθετήσουν ή να πρωταγωνιστήσουν σε έργα του πατέρα της.Λέγεται ότι τους κατηγορεί για αλλοίωση των νοημάτων των έργων του και ότι το 1998, έτος που πρόκειται να γιορταστούν επίσημα τα 100 χρόνια από τη γέννηση του μεγάλου δραματογράφου,δε θα είναι "Ετος Μπρεχτ,αλλά λίγο - πολύ "σόου".

Μέσα στα άλλα και επιστολογράφοι εφημερίδων μέμφονται τη διεύθυνση του θεάτρου ότι ασχημόνησε ανεβάζοντας πρόσφατα στη σκηνή την ιλαροτραγωδία ενός νεαρού συγγραφέα με τον τίτλο "Εύα, η ερωμένη του Χίτλερ",σαν να μην υπάρχουν στον κόσμο άλλα, πιο επείγοντα προβλήματα, γράφει ένας αναγνώστης.Οσο για την κρατική οικονομική επιδότηση του "Μπερλίνερ Ανσάμπλ", εκπρόσωπος της Διοίκησης Πολιτισμού του Βερολίνου δήλωσε σε συνέντευξή του σε εφημερίδα της πόλης, ότι το θέατρο για το 1996 θα εισπράξει περίπου 23 εκατομμύρια μάρκα, ενώ το 1997 και 1998 από 21 εκατομμύρια μάρκα. Ποσά που κατά τη γνώμη του είναι αρκετά για να λειτουργήσει ένα ιδιωτικό θέατρο ως τα τέλη του 1998. Τι θα γίνει μετά; παραμένει άγνωστο αυτή τη στιγμή. Αλλά είναι γεγονός ότι ο αρμόδιος υπουργός επί των Οικονομικών, αρνείται να υπογράψει συμφωνία επιδότησης ως το 2002, όπως ήθελε ο παραιτηθείς Βούτκε.Αυτή την εικόνα παρουσιάζει σήμερα το θέατρο του Μπρεχτ στο Βερολίνο. Αλλά η κατάσταση και άλλων επιδοτούμενων θεάτρων, με τη λιτότητα που επιβάλλεται παντού, δεν είναι καθόλου καλύτερη.

Θ. ΒΟΡΕΙΟΣ

Π Ε Ν Τ Ε Λ Η

Καυσόξυλα 35.000

πεύκα!

Αντί αναδάσωσης, βρίσκεται σε εξέλιξη σχέδιο τσιμεντοποίησης χιλιάδων στρεμμάτων καμένου δάσους. "Μνηστήρες" του δάσους είναι τέσσερις οικοδομικοί συνεταιρισμοί με έτοιμα από το 1986 σχέδια "αξιοποίησης". Το κράτος τούς εξυπηρετεί

Σελίδες 8 - 9

"Ο κόσμος

έχει ένστικτο"

Ο "Ρ" συζητά με τον Διονύση Τσακνή, με αφορμή την τελευταία δισκογραφική του πρόσκληση "Φτιάξε καρδιά μου το δικό σου παραμύθι"...

Σελίδα 3

Εικόνες που

ζεσταίνουν

το χρόνο

Με αφορμή τα 100 χρόνια κινηματογράφου, η ελληνική εταιρία "Βελισσάριος Κλάσικ Φιλμς" κυκλοφόρησε σε μια ειδική έκδοση, σε 1.500 αριθμημένα αντίτυπα μόνο και για περιορισμένο χρονικό διάστημα, μερικές από τις καλύτερες σοβιετικές κινηματογραφικές ταινίες

Σελίδα 4

Α Θ Λ Η Τ Ι Σ Μ Ο Σ

Εξασφαλίζουν

τα αφεντικά

στο μπάσκετ

Η ουσία του νόμου που μετατρέπει τα ΤΑΚ σε ανώνυμες εταιρίες

Σελίδα 14

Γ Υ Ν Α Ι Κ Α

Η έγκαιρη διάγνωση

σώζει ζωές

Η έγκαιρη διάγνωση του καρκίνου του μαστού οδηγεί στην ίαση. Αυτό ήταν το μήνυμα που δόθηκε προς όλες τις γυναίκες, σε πρόσφατη επιστημονική ημερίδα που διοργάνωσε η Ελληνική Εταιρεία Μαστολογίας, σε συνεργασία με γυναικεία σωματεία

Σελίδα 7

Αποψη του "Μπερλίνερ Ανσάμπλ" (φωτογραφία του 1996, αρχείο "Ρ")

Ο Μπέρτολντ Μπρεχτ και η Χελένε Βάιγκελ τιμούν μια πρωτομαγιάτικη εκδήλωση στο Βερολίνο (τμήμα της ΓΛΔ)