Ο "Ρ" ρίχνει, σήμερα, μια ματιά στο παρελθόν του κοινωνικού διαλόγου. Την ιδέα μιας μικρής ιστορικής αναδρομής στη σχετικά πρόσφατη ιστορία για το θέμα "ταξική ειρήνη", την έδωσε ο γιορτασμός τις φετινής επετείου της Αντιφασιστικής Νίκης των Λαών, που συνέπεσε με τις προετοιμασίες για τη φιέστα έναρξης του "κοινωνικού διαλόγου" (σελίδες 6 - 7)
ΑΛΛΑ και μια άλλη αναδρομή, αυτή στον στρατιωτικό αρχηγό του ΕΛΑΣ, Στέφανο Σαράφη, μας θυμίζει στιγμές από τη ζωή και τη δράση του, με αφορμή τα σαράντα χρόνια από τη στυγερή δολοφονία του. Ο Σαράφης ήταν άνθρωπος που ενσάρκωνε τους πόθους και την ελπίδα μιας Ελλάδας ελεύθερης, ανεξάρτητης χωρίς ξένους και ντόπιους "κατακτητές". Κι αυτό ήταν το θανάσιμο "αμάρτημα" που όπλισε τους Αμερικανούς ιμπεριαλιστές, προστάτες του ξενόδουλου καθεστώτος της άρχουσας τάξης της χώρας, με τη δολοφονική απόφαση (σελίδα 10)
ΜΙΑ χαρακτηριστική περίπτωση αποκαλύπτει σήμερα ο "Ρ" και αφορά μία συγκεκριμένη πελάτισσα της Κτηματικής. Το πιθανότερο, όμως, είναι ότι παρόμοιες, ή αντίστοιχες, υπάρχουν πολλές στα αρχεία της Τράπεζας και μια σειρά ανυποψίαστοι δανειολήπτες να ζούνε με την καθημερινή αγωνία για την εξέλιξη που θα έχει η σχέση τους με την ΕΚΤΕ και την τύχη που αυτή επιφυλάσσει στο ακριβοπληρωμένο ακίνητο που απέκτησαν με δάνειο. Η απίστευτη, λοιπό, ιστορία της κ. Ζαβουδάκη, που για δάνειο ύψους 6.850.000 δραχμών, η Κτηματική Τράπεζα της ζητά να επιστρέψει 37.000.000 δραχμές!... (σελίδες 12 - 13)
ΚΥΡΙΟΛΕΚΤΙΚΑ στο δρόμο κινδυνεύουν να βρεθούν οι ενοικιαστές των κατοικιών, που τον προηγούμενο Ιούλη, τον Ιούλη του 1996, συμπλήρωσαν 4 χρόνια παραμονής στο ακίνητο. Σύμφωνα με τη σχετική νομοθεσία, τον προηγούμενο Ιούλη ολοκληρώθηκε ο νόμος της "απελευθέρωσης" των ενοικίων, που είχε ψηφίσει η κυβέρνηση της ΝΔ, και διατήρησε ίδιο στην κεντρική φιλοσοφία του, με επουσιώδεις μικροαλλαγές, η κυβέρνηση ΠΑΣΟΚ (σελίδα 13)
"ΠΡΟ ΤΩΝ ΠΥΛΩΝ" είναι πλέον το κλείσιμο της "Χαλυβουργικής", μετά και την τελευταία απόφαση του ιδιοκτήτη της να κλείσει σχεδόν όλα τα τμήματα παραγωγής και να προχωρήσει σε διαθεσιμότητες και απολύσεις. Το μεγαλύτερο χαλυβουργικό εργοστάσιο της χώρας, ένας κολοσσός της βαριάς μας βιομηχανίας, βάζει "λουκέτο", εξαιτίας της τακτικής του ιδιοκτήτη του, αλλά και της πολιτικής της κυβέρνησης που καταστρέφει τον παραγωγικό ιστό της χώρας, επειδή έτσι ορίζουν τα διαβόητα "κοινοτικά πλαίσια" (σελίδα 14)ΣΕ
ΚΡΙΣΙΜΟ σημείο βρίσκεται και η ΠΥΡΚΑΛ. Το μέλλον της πρώτης αμυντικής βιομηχανίας της χώρας εμφανίζεται άδηλο. Η επιχείρηση παραπαίει οικονομικά, ενώ στο "τραπέζι" ξαναπέφτουν τα σχέδια για συγχώνευση της επιχείρησης με την άλλη δημόσια αμυντική βιομηχανία, την ΕΒΟ, συρρίκνωσή της, αλλά και ιδιωτικοποίηση και των δυο, μέσω της εισαγωγής τους στο Χρηματιστήριο. Και όλα αυτά, όταν με απόφαση της κυβέρνησης έχουν εξαγγελθεί για την επόμενη πενταετία εξοπλιστικά προγράμματα - "μαμούθ" (σελίδα 15)
ΕΝΑ σύντομο δημοσιογραφικό οδοιπορικό στην Ηπειρο είναι ικανό να πείσει - όποιος είναι ανοιχτός σε μια τέτοια προοπτική - για το βέβαιο της δήλωσης πως εκεί δε βολεύονται με λιγότερο ουρανό. Γιατί πολύ απλά και επειδή "όποιος συλλογάται ελεύθερα, συλλογάται σωστά", εκεί στην Ηπειρο, οι άνθρωποι που ξεφεύγουν από τη μέγκενη των εκσυγχρονιστών, και είναι πολλοί αυτοί, σκέφτονται λεύτερα και πράττουν με προοπτική που οδηγεί έξω από τα όρια αυτού που σήμερα βιώνουν ως εφιάλτη (σελίδες 24 - 25)
Θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ειρωνεία της τύχης, αλλά ο προσδιορισμός τραγική σύμπτωση ταιριάζει καλύτερα. Την ίδια μέρα που ο ΣΕΒ πραγματοποιούσε την ετήσια απολογιστική του συνέλευση, τρεις βιομηχανικοί κολοσσοί της Ελλάδας προσπαθούν να παρατείνουν την ψυχορραγία τους, ως τη στιγμή που ο θάνατός τους γίνεται πλέον ορατός. Δεν είναι, βεβαίως, καινούριο το πρόβλημα, ούτε ξαφνικό. Αν αναλογιστεί καθένας ότι οι εργαζόμενοι αγωνίζονται ενάντια σ' αυτόν τον προδιαγεγραμμένο θάνατο αυτών των επιχειρήσεων, την ίδια ώρα, που οι μεγαλοβιομήχανοι μετρούν την κερδοφορία τους και μελετούν την άνοδό της, απαιτώντας από την κυβέρνηση τη δημιουργία όλων των προϋποθέσεων για να την επιτύχουν, τότε πραγματικά μπορεί να αντιλαμβάνεται ότι αυτή η κοινωνική τάξη είναι περιττή για την κοινωνία. Ο πρόεδρος του ΣΕΒ ήταν αρκετά σαφής, όταν τόνιζε ότι "παρά τα κίνητρα που υπάρχουν, η βιομηχανική επένδυση συναντά ακόμη τόσο μεγάλες δυσχέρειες και αντικίνητρα, που αποθαρρύνουν τους επενδυτές" (...). "Τώρα είναι η στιγμή για πιο τολμηρές αποφάσεις". Και όλ' αυτά, τη στιγμή που διαπίστωνε ότι "η οικονομική πολιτική που εφαρμόζεται (...) αναμφισβήτητα έχει λάβει υπόψη της τις απόψεις του επιχειρηματικού κόσμου". Την ίδια στιγμή, στον ίδιο χώρο, ο Κ. Σημίτης τόνιζε ότι "η χώρα μας κερδίζει έδαφος, αναδεικνύεται σε ένα σημαντικό οικονομικό παράγοντα στο χώρο της Βαλκανικής και της Ανατολικής Μεσογείου, ανακτά την αξιοπιστία της, κερδίζει την εμπιστοσύνη των διεθνών οργανισμών, αλλά και του διεθνούς επιχειρηματικού κεφαλαίου" (...). "Εφαρμόσαμε μια οικονομική πολιτική, που δημιούργησε συνθήκες σταθερότητας και εμπιστοσύνης για την οικονομία" (...). "Η ικανοποιητική κερδοφορία των επιχειρήσεων, που σημειώνεται τα τελευταία χρόνια, προσφέρει δυνατότητες επέκτασης και καινούριες προοπτικές ανάπτυξής τους".
Η εικόνα παρουσιάζεται "ειδυλλιακή", όχι μόνο ως προς τα αποτελέσματα της επιχειρηματικής δράσης, αλλά και ως προς την πολιτική που στρώνει το έδαφος γι' αυτά τα αποτελέσματα. Μέσα, όμως, απ' αυτήν την εικόνα, ξεχωρίζουν επίσης δυο σημαντικά ζητήματα: Το ένα είναι η καταστροφή παραγωγικών δυνάμεων (κλείσιμο παραγωγικών μονάδων, άνοδος της ανεργίας κλπ.) και το δεύτερο είναι οι εκβιαστικές απαιτήσεις του ΣΕΒ από την κυβέρνηση για νέα κίνητρα (ελαστικοποίηση των εργασιακών σχέσεων, ιδιωτικοποιήσεις κλπ.), σαν όρος για να προχωρήσουν σε επενδύσεις, παρά την άνοδο της κερδοφορίας και παρά το γεγονός ότι ΣΕΒ και κυβέρνηση συμφωνούν ότι η οικονομική πολιτική που εφαρμόζεται δημιουργεί ευνοϊκές συνθήκες για τους καπιταλιστές. Ελληνες αστοί οικονομικοί αναλυτές, σχολιάζοντας την εκτίμηση του ΣΕΒ, σχετικά με τις δυσχέρειες και τα αντικίνητρα, τόνιζαν ότι τη στιγμή που υπάρχουν πιο πρόσφοροι τρόποι για μεγαλύτερη και πιο γρήγορη αύξηση της κερδοφορίας, όπως, π.χ., η κεφαλαιαγορά, γιατί να διακινδυνεύουν με επενδύσεις σ' ένα περιβάλλον όχι και τόσο ευνοϊκό; Να εξασφαλίσει η κυβέρνηση νέα κίνητρα. Αλλωστε, ο ΣΕΒ τα έχει ήδη προσδιορίσει.
Απ' όλα τα παραπάνω, γίνεται ακόμη πιο καθαρό το γεγονός ότι οι καπιταλιστές για το μόνο που ενδιαφέρονται είναι η αύξηση των κερδών τους, ανεξάρτητα από τον τρόπο που αυτή θα επιτευχθεί. Το ίδιο το σύστημα φροντίζει γι' αυτόν το σκοπό, από τη στιγμή που το χρηματιστικό κεφάλαιο γίνεται κυρίαρχο στην οικονομία την εποχή των μονοπωλίων. Αυτοί οι άλλοι τρόποι κερδοφορίας αναδεικνύουν και τον παρασιτικό χαρακτήρα του καπιταλισμού σ' αυτό της το στάδιο. Η καταστροφή παραγωγικών δυνάμεων (κλείσιμο εργοστασίων, άνοδος της ανεργίας) φανερώνει πλευρές της κρίσης του συστήματος. Ταυτόχρονα, μέσα από τις τοποθετήσεις του ΣΕΒ και του Κ. Σημίτη, γίνεται φανερή η σχέση κράτους - μονοπωλίων και η δράση του κρατικομονοπωλιακού καπιταλισμού. Αναδεικνύεται, επίσης, η τάση της αυξανόμενης διαπλοκής των συμφερόντων της άρχουσας τάξης με το ξένο κεφάλαιο, αλλά και η τάση εξαγωγής κεφαλαίων από την Ελλάδα με την προτροπή του ίδιου του κράτους, τάση που ενισχύεται, αφού μπορεί πλέον να κινείται ελεύθερα, σύμφωνα με τη Συνθήκη του Μάαστριχτ.
Η τραγική συγκυρία, της χρονικής σύμπτωσης του απολογισμού του ΣΕΒ με τις εξελίξεις στα τρία εργοστάσια, δείχνει ανάγλυφα την πορεία της "ανάπτυξης" του καπιταλισμού στην Ελλάδα και πώς την αντιλαμβάνονται η αστική τάξη και οι κυβερνήσεις της. Ανάπτυξη θεωρείται η τάση του ολοένα και πιο πολύ αυξανόμενου κέρδους και σ' αυτήν υποτάσσουν τα πάντα. Στις σύγχρονες συνθήκες όξυνσης της κρίσης και του ανταγωνισμού και με δεδομένη την πολιτική της καπιταλιστικής ενοποίησης σαν απάντηση στη διεθνοποίηση, οι καπιταλιστές πρέπει να βρουν τρόπους για να αντεπεξέλθουν στον ανταγωνισμό προς όφελός τους. Επόμενα, δε θα ενδιαφερθούν για την ανάπτυξη της παραγωγής, με το ρίσκο, μάλιστα, να μην αποδώσουν οι παραγωγικές επενδύσεις κεφαλαίων, λόγω του ανταγωνισμού. Το παράδειγμα της "Χαλυβουργικής" είναι χαρακτηριστικό απ' αυτήν την άποψη. Προτίμησε το δρόμο της συρρίκνωσης και σήμερα βρίσκεται στα πρόθυρα οριστικής εγκατάλειψης της παραγωγικής δραστηριότητας, οδηγώντας στην ανεργία τους εργάτες, ενώ ταυτόχρονα επενδύει στο εξωτερικό (ΗΠΑ, Αγγλία) και σε άλλους τομείς. Οι καπιταλιστές παράγουν, όχι από ενδιαφέρον για τους εργάτες και την κοινωνία, αλλά για το κέρδος. Γι' αυτό και απαιτούν αδίστακτα από το κράτος και τις κυβερνήσεις ολοένα και πιο πολλά κίνητρα. Η πολιτική παροχής κινήτρων δε σημαίνει και εξασφάλιση ανάπτυξης της παραγωγής. Οδηγεί, όμως, στην ένταση της εκμετάλλευσης των εργαζομένων και, μέσω αυτής, στην αύξηση των κερδών. Αλλωστε, η εξέλιξη του καπιταλισμού στη χώρα, τα τελευταία τουλάχιστον χρόνια, αποδεικνύει ότι, παρά το γεγονός ότι οι κυβερνήσεις εφάρμοζαν πολιτική κινήτρων για τους επιχειρηματίες, κρατικοποίησαν τις προβληματικές υπερχρεωμένες απ' αυτούς επιχειρήσεις, φόρτωσαν τα χρέη τους μέσω του κράτους στο λαό για την εξυγίανσή τους, και, όσες δεν έκλεισαν οριστικά, τις ξαναεπιστρέφουν, μέσω της πολιτικής των ιδιωτικοποιήσεων και για ένα κομμάτι ψωμί, στους επιχειρηματίες. Δηλαδή σ' αυτούς που τις χρεοκόπησαν. Απ' αυτήν τη διαδικασία, το κεφάλαιο συνολικά, όχι μόνο δεν έχασε, αλλά ωφελήθηκε, αφού είχε τη δυνατότητα να μεταφέρει τη δραστηριότητά του σε άλλους πιο κερδοφόρους τομείς, ακόμη και σε καταθέσεις στις ξένες τράπεζες, ενώ τη ζημιά, που αυτό προξένησε, την πλήρωσε ο λαός. Το αποτέλεσμα είναι η συνεχής συρρίκνωση της παραγωγής, η άνοδος της ανεργίας και η αυξανόμενη κερδοφορία.
Ο ΣΕΒ απαιτεί ένταση στην εφαρμογή μιας πιο σκληρής πολιτικής ενάντια στους εργαζόμενους, προτείνοντας ταυτόχρονα την αποχή του κράτους από κάθε οικονομική δραστηριότητα. Φυσικά, το κράτος αναμειγνύεται όλο και πιο ενεργά στην οικονομική δραστηριότητα, αφού διαμορφώνει με την πολιτική του τις πιο ευνοϊκές συνθήκες δράσης του κεφαλαίου. Αλλωστε, ΣΕΒ και κυβέρνηση έχουν συμφωνήσει και, εν πολλοίς, εφαρμόζουν στην πράξη πολλές από τις αναπροσαρμογές, στην κατεύθυνση ευελιξίας των εργασιακών σχέσεων και της κατάργησης όλων των μέχρι σήμερα κατακτήσεων των εργαζομένων. Οι βιομήχανοι εκβιάζουν, στην κυριολεξία, τη θεσμοθέτησή τους, μέσω της διαδικασίας του "κοινωνικού διαλόγου", γιατί επιδιώκουν την απρόσκοπτη δράση τους, που οι αγώνες, όχι μόνο μπορούν να την εμποδίσουν, αλλά να ανοίγουν το δρόμο της αμφισβήτησής της. Πιέζουν δε στην κατεύθυνση της επίσπευσης από την κυβέρνηση αυτής της διαδικασίας, γιατί θέλουν άμεσα να συνεχίσουν με ένταση και χωρίς αντιστάσεις την ασύδοτη δράση τους. Θέλουν τους εργαζόμενους υποχείριά τους και έρμαια μιας ολοένα αυξανόμενης εκμετάλλευσης. Η θέση της εργατικής τάξης, μέσα απ' αυτήν τη διαδικασία, διολισθαίνει συνεχώς προς την εξαθλίωση. Αυτός είναι ο καπιταλισμός.
Η εργατική τάξη δεν έχει άλλο δρόμο από την αντίσταση και πάλη, ενάντια στην προοπτική που χαράζουν ΣΕΒ, κυβέρνηση και πολιτικοί εκφραστές του κεφαλαίου. Οι αγώνες μπορούν να δυσκολέψουν ή και να βάλουν φρένο σ' αυτήν την προοπτική, θα γίνονται δε πιο αποτελεσματικοί, όσο κατευθύνονται ενάντια στις πολυεθνικές και συμβάλλουν στην πορεία συγκρότησης ενός λαϊκού μετώπου, που θα παλεύει για την ανατροπή αυτής της πολιτικής.
Αν αναλογιστεί καθένας ότι οι εργαζόμενοι αγωνίζονται ενάντια σ' αυτόν τον προδιαγεγραμμένο θάνατο αυτών των επιχειρήσεων, την ίδια ώρα που οι μεγαλοβιομήχανοι μετρούν την κερδοφορία τους και μελετούν την άνοδό της, απαιτώντας από την κυβέρνηση τη δημιουργία όλων των προϋποθέσεων για να την επιτύχουν, τότε πραγματικά μπορεί να αντιλαμβάνεται ότι αυτή η κοινωνική τάξη είναι περιττή για την κοινωνία