Στην Αθήνα βρέθηκε πριν από μερικές μέρες, προσκεκλημένος από το Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδας, ο Ισμπίγνιεφ Βίκτορ, πρόεδρος της Ενωσης Πολωνών Κομμουνιστών - Προλεταριάτο.Ο Βίκτορ Ισμπίγνιεφ μίλησε με το "Ρ" και μας έδωσε την εικόνα της Πολωνίας τού σήμερα, μας ενημέρωσε για το περίφημο άρθρο 13 του νέου πολωνικού Συντάγματος, που ταυτίζει τον κομμουνισμό με το φασισμό, μας ανέλυσε την άποψη του κόμματός του για την προκαταρκτική είσοδο της χώρας του στο ΝΑΤΟ και την προοπτική ένταξής της στην ΕΕ, έδωσε τη θέση του κόμματός του για την ανατροπή των σοσιαλιστικών καθεστώτων και αναφέρθηκε στους μελλοντικούς στόχους του.

- Στη χώρα σας, όπως και στις υπόλοιπες ανατολικές χώρες, πριν από μερικά χρόνια σημειώθηκαν σημαντικότατες αλλαγές με την ανατροπή των σοσιαλιστικών καθεστώτων. Ποιοι είναι, κατά την άποψη του κόμματός σας, οι κυριότεροι παράγοντες που οδήγησαν σε αυτές τις εξελίξεις;

- Θεωρούμε ότι υπάρχουν 6 κύριοι παράγοντες - αιτίες της ήττας του σοσιαλισμού στην Πολωνία.

Ο πιο σημαντικός πιστεύουμε ότι ήταν η επικράτηση του οπορτουνισμού, του ρεβιζιονισμού και των σοσιαλδημοκρατικών αντιλήψεων στους κόλπους του τότε Ενοποιημένου Εργατικού Κόμματος και ιδιαίτερα στα ηγετικά του κλιμάκια.

Ενα τμήμα των ηγετικών καθοδηγητικών στελεχών του κόμματος επιδίωκε περισσότερο την επιστροφή στον καπιταλισμό και είχε στενές σχέσεις με τα υπόλοιπα κομμουνιστικά κόμματα των σοσιαλιστικών χωρών και ιδιαίτερα με ανθρώπους από το ΚΚΣΕ, ενώ είχε επαφές και με ξένα ιμπεριαλιστικά κέντρα. Η ομάδα αυτή είχε σημαντικά μεγάλη επίδραση στο σύνολο του Ενιαίου Εργατικού Κόμματος, κατά τη δεκαετία του '70, όταν στην ηγεσία του κόμματος ήταν ο Γκέρεκ και αξίζει να σημειώσω στο σημείο αυτό ότι εκείνη την εποχή η Πολωνία χρεώθηκε, μέσω δανείων, 20 εκατομμύρια δολάρια. Ακόμη και στη σοσιαλιστική οικονομία εμφανίστηκαν στοιχεία αστικά, όπως είναι οι ιδιωτικοποιήσεις.

Η δράση των αντεπαναστατικών δυνάμεων έγινε φανερή και ανοιχτή στις αρχές της δεκαετίας του '80, οπότε και άρχισε να γίνεται γνωστό το Συνδικάτο Αλληλεγγύης.Τότε ουσιαστικά ανταγωνίζονταν δύο οπορτουνιστικά κέντρα: Αυτό της "Αλληλεγγύης" και ο οπορτουνιστικός πυρήνας του κόμματος. Στη βάση αυτής της αναμέτρησης δημιουργήθηκαν οι συνθήκες για την ανάληψη της εξουσίας από το στρατηγό Γιαρουζέλσκι και την επιβολή κατάστασης εκτάκτου ανάγκης σε όλη τη χώρα. Η όξυνση της αντιπαράθεσης έφερε τη σύμπνοια των δύο κέντρων που ήρθαν σε επαφή και αποφάσισαν ότι ήρθε η ώρα του αντεπαναστατικού πραξικοπήματος.

Οπωσδήποτε, δεν μπορούμε να μην πούμε ότι όλη αυτή η κατάσταση είχε στενότατη σχέση με την ανάδειξη στην ηγεσία του ΚΚΣΕ του Μιχαήλ Γκορμπατσόφ, ο οποίος υποστήριξε την πολιτική και τις επιλογές των ηγετικών στελεχών του Πολωνικού Εργατικού Κόμματος.

Ενας δεύτερος παράγοντας είναι ο αναρχοσυνδικαλισμός της "Αλληλεγγύης".Στις γραμμές του εργατικού κινήματος εμφανίστηκαν μια σειρά αντικομμουνιστικές τάσεις, που με την "Αλληλεγγύη" πήραν τη μορφή του αναρχοσυνδικαλισμού. Το φαινόμενο αυτό εμφανίστηκε, κατά τη γνώμη μας, επειδή μεγάλο τμήμα της εργατικής τάξης δε συνειδητοποίησε τη σημασία των κοινωνικών κατακτήσεων του σοσιαλιστικού συστήματος και αντιμετώπισε κριτικά τη δικτατορία του προλεταριάτου.

Ως τρίτο παράγοντα κατατάσσουμε τη μικρή εμπορευματική και αγροτική παραγωγή, η οποία έδωσε τροφή στην καλλιέργεια μικροαστικών αντιλήψεων. Μετά το '56 οι συνεταιρισμοί σχεδόν εξαφανίστηκαν και έφτασαν να ελέγχουν μόνο το 2% της παραγωγής.

Ενας επίσης σημαντικός παράγοντας ήταν η αύξουσα επίδραση της καθολικής εκκλησίας,η οποία φαίνεται πλέον ότι είχε ιδιαίτερα μεγάλη απήχηση στους εργάτες και κυρίως στους εργάτες εκείνους που προέρχονταν από αγροτικές περιοχές και μεταφέρθηκαν σε αστικά κέντρα.

Εξίσου σημαντική ήταν η επίδραση που άσκησαν οι Πολωνοί του εξωτερικού μέσω των οικογενειακών δεσμών που διατηρούνταν.Ας μην ξεχνάμε ότι περίπου το 1/3 των Πολωνών ζουν εκτός της χώρας και κυρίως στις Ηνωμένες Πολιτείες.

Ως έκτο παράγοντα, εμείς θεωρούμε την εμφάνιση και επικράτηση των οπορτουνιστικών ιδεών στην ηγεσία των άλλων κομμουνιστικών κομμάτων των ανατολικών χωρών και κυρίως της ΕΣΣΔ.

- Σήμερα, μετά από όλα αυτά, ποια είναι η κοινωνική και οικονομική κατάσταση στην Πολωνία;

- Η πολωνική οικονομία ελέγχεται, πλέον, σχεδόν εξ ολοκλήρου από τα ξένα μονοπώλια, τα οποία δεν ελέγχουν μόνο εργοστάσια, αλλά ολόκληρους τομείς της οικονομίας.Ισως το ενδεικτικότερο παράδειγμα που μπορώ να σας αναφέρω, για να κατανοήσετε την κατάσταση, είναι ότι ο δείκτης συχνότητας ανέγερσης νέων οικοδομών έχει πέσει στα επίπεδα που ήταν στα τέλη της δεκαετίας του '40. Το 1978 είχαν χτιστεί 250.000 διαμερίσματα, ενώ πέρσι ο αριθμός αυτός έπεσε στις 53.000. Και αυτό είναι ένα μόνο από τα αποτελέσματα της καπιταλιστικής παλινόρθωσης. Η Πολωνία είναι σήμερα μία από τις χώρες με τη μεγαλύτερη ανεργία στην Ευρώπη, ύψους 15%.

Επιπλέον, θα πρέπει να πούμε ότι οι τωρινοί κυβερνώντες καταργούν το ένα μετά το άλλο τα κοινωνικά δικαιώματα των εργαζομένων.Οι κυβερνητικές περικοπές δεν αφορούν μόνο το χώρο της εργασίας, αλλά και και πολλά πολιτιστικά και εκπαιδευτικά κέντρα, καθώς και ιδρύματα κοινωνικής αρωγής. Καταργήθηκαν, επίσης, όλες οι παροχές στον τομέα της κοινωνικής και ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης. Οι εργάτες, οι αγρότες και γενικότερα οι εργαζόμενοι αντιμετωπίζονται σήμερα μόνο ως εργατική δύναμη. Το μεγαλύτερο μέρος των επιχειρήσεων ανήκει στην ιδιωτική πρωτοβουλία. Η ενδυνάμωση της ιδιωτικής πρωτοβουλίας αποτελεί πλέον προτεραιότητα και στην ουσία δεν είναι τίποτε άλλο από την ολοκλήρωση του έργου της αντεπανάστασης.

Στο σημείο αυτό θα ήθελα να σημειώσω ότι το νέο Σύνταγμα αποτελεί σαφή απόδειξη του πώς οι σοσιαλδημοκράτες αντιλαμβάνονται τα ανθρώπινα δικαιώματα και την ελευθερία του λόγου. Στην ουσία, το νέο Σύνταγμα δεν αποτελεί παρά άλλο ένα μέσο περιφρούρησης και επέκτασης των δικαιωμάτων της αστικής τάξης.

- Με την ευκαιρία της αναφοράς σας στο νέο Σύνταγμα της Πολωνίας, θα ήθελα λίγο εκτενέστερα να μιλήσουμε για το άρθρο 13 του νέου Συντάγματος.

- Κατ' αρχάς να τονίσουμε ότι έγινε δημοψήφισμα για τη λαϊκή έγκριση του νέου Συντάγματος, στο οποίο συμμετείχε μόλις το 43% του πολωνικού λαού και από αυτό το 43% μόνο το 52% ψήφισε υπέρ του νέου Συντάγματος. Πρακτικά, από το σύνολο των Πολωνών μόνο το 21% τάσσεται υπέρ το νέου Συντάγματος.Παρ' όλα αυτά, η πολιτική ηγεσία της χώρας θεώρησε ότι εγκρίθηκε και έτσι αναμένεται η υπογραφή του από τον Πρόεδρο στις 21 του Σεπτέμβρη.

Ειδικότερα το άρθρο 13 παρέχει τη συνταγματική κάλυψη να απαγορευτούν, όχι μόνο το κομμουνιστικό κόμμα, αλλά και άλλες προοδευτικές δυνάμεις. Συγκεκριμένα, προβλέπει την απαγόρευση όλων εκείνων των κομμάτων "τα οποία επιβάλλουν ολοκληρωτικές μορφές και πρακτικές του ναζισμού, του φασισμού και του κομμουνισμού".Και μόνο το γεγονός της ταύτισης είναι μια ενέργεια που στερείται ιστορικής ορθότητας. Στο σημείο αυτό θα ήθελα να ευχαριστήσω ιδιαίτερα το ΚΚΕ, γιατί αντιλήφθηκε τη σοβαρότητα της κατάστασης και έθεσε το ζήτημα στο Ευρωκοινοβούλιο, αλλά και μέσα από τις σελίδες της εφημερίδας σας.

- Ενα άλλο φλέγον και επίκαιρο ζήτημα, όμως, που αφορά την Πολωνία, είναι η πολύ πρόσφατη προκαταρκτική "ένταξή" της στη Βορειοατλαντική Συμμαχία, που επισημοποιήθηκε στη σύσκεψη του ΝΑΤΟ στη Μαδρίτη. Ποια είναι η γνώμη σας για την εξέλιξη αυτή;

- Εμείς τηρούμε αρνητική στάση απέναντι στην ένταξη της Πολωνίας στο ΝΑΤΟ και την καταδικάζουμε κατηγορηματικά.Θεωρούμε ότι η επέκταση του ΝΑΤΟ προς Ανατολάς είναι μια νέα μορφή επιθετικής δράσης αυτού του ιμπεριαλιστικού οργανισμού ενάντια στους λαούς των πρώην σοσιαλιστικών χωρών και ιδιαίτερα ενάντια στη Ρωσία, απειλεί την ειρήνη. Επίσης, αποσταθεροποιεί τις σχέσεις Γερμανίας - Ρωσίας και η πείρα της Πολωνίας είναι πολύ αρνητική από ανάλογες περιπτώσεις αντιπαράθεσης στο κέντρο της Ευρώπης κατά το παρελθόν.

Επίσης, θεωρούμε ότι η ένταξη της Πολωνίας στο ΝΑΤΟ θα επηρεάσει αρνητικά και την εσωτερική κατάσταση στη χώρα, αφού θα οδηγήσει στη χρεοκοπία της αμυντικής βιομηχανίας της χώρας, αλλά και στην αύξηση του τμήματος του προϋπολογισμού για τις αμυντικές δαπάνες.Γι' αυτό και το Κόμμα μας πραγματοποίησε, σε συνεργασία με άλλες πολωνικές, κοινωνικές οργανώσεις, αλλά και με το Κομμουνιστικό Κόμμα Γερμανίας, συγκέντρωση διαμαρτυρίας ενάντια στην ένταξη στο ΝΑΤΟ στην παραμεθόρια πόλη Σγκόζαλετς. Επίσης, πραγματοποιήθηκε συγκέντρωση και ενάντια στην πρόσφατη επίσκεψη του Αμερικανού Προέδρου Μπιλ Κλίντον στην Πολωνία.

- Ποια είναι η θέση του κόμματός σας αναφορικά με το ενδεχόμενο ένταξης της Πολωνίας στην Ευρωπαϊκή Ενωση;

- Εκτιμούμε ότι η Ευρωπαϊκή Ενωση δεν επιθυμεί να αποδεχτεί την Πολωνία ως ισότιμο μέλος στους κόλπους της. Ομως, μέσα στην ΕΕ υπάρχουν οι μονοπωλιακές εκείνες δυνάμεις που θέλουν να δουν την Πολωνία μέσα στην ΕΕ, όχι ως ισότιμο μέλος, αλλά κυρίως ως αντικείμενο εκμετάλλευσης και η άποψη αυτή εξαρτάται σαφώς από τις σχέσεις Πολωνίας - Γερμανίας.

Δεν είναι καθόλου τυχαίο ότι ο Γερμανός Καγκελάριος Χέλμουτ Κολ εμφανίστηκε ως ο θερμότερος υποστηρικτής της ένταξης της Πολωνίας στο ΝΑΤΟ και στην ΕΕ. Γιατί ακόμα και σήμερα στο Σύνταγμα της Γερμανίας υπάρχει το άρθρο 116 παράγραφος 1, όπου εκεί αναφέρεται ότι τα σύνορα της Γερμανίας είναι αυτά που ήταν και το 1937, δηλαδή συμπεριλαμβάνονται μεγάλα τμήματα του σημερινού πολωνικού εδάφους εντός των γερμανικών συνόρων.

Αν η Πολωνία ενταχθεί, τελικά, στην Ευρωπαϊκή Ενωση, η Γερμανία θα έχει την ευκαιρία να αγοράσει τα εδάφη αυτά, με την πίεση του κεφαλαίου να διώξουν από τα μέρη αυτά τους Πολωνούς.Το δυτικό κεφάλαιο ενδιαφέρεται ιδιαίτερα για την ένταξη της Πολωνίας στις ευρωπαϊκές δομές, βλέποντας, ουσιαστικά, την Πολωνία ως απόθεμα φτηνής εργατικής δύναμης και φτηνών πρώτων υλών.Ενα χαρακτηριστικό παράδειγμα των προθέσεων αυτών της Γερμανίας είναι το ότι η πλειοψηφία των γερμανικών επενδύσεων, σήμερα, γίνονται στις περιοχές αυτές της Πολωνίας, που χαρακτηρίζονται "γερμανικά εδάφη". Επιπλέον, εκεί έχει ιδρυθεί και αναπτυχθεί μια σειρά από πολιτιστικές γερμανικές κοινότητες. Το 90% του τοπικού Τύπου, στις περιοχές αυτές, είναι στα χέρια των γερμανικών μονοπωλίων. Μέσα από τη μέθοδο αυτή σαφώς γίνεται μια προσπάθεια να διαμορφωθεί η συνείδηση του εκεί πληθυσμού στην κατεύθυνση της εξυπηρέτησης του μεγάλου γερμανικού κεφαλαίου.

- Ποιοι είναι, σήμερα, οι άμεσοι στόχοι του κόμματός σας;

- Η Ενωση Πολωνών Κομμουνιστών - Προλεταριάτο εμφανίστηκε το 1990 μετά τη διάλυση του Ενιαίου Εργατικού Κόμματος της Πολωνίας, με σκοπό την αναγέννηση του κομμουνιστικού κινήματος στην Πολωνία. Πρώτιστο καθήκον είναι η συγκρότηση ενός ξεκάθαρου και πλήρους προγράμματος και η ανάπτυξη των σχέσεων με τους κομμουνιστές των υπολοίπων χωρών, στο πλαίσιο της ενδυνάμωσης του προλεταριακού διεθνισμού.Δρούμε υπό πολύ δύσκολες συνθήκες, γιατί η επικράτηση του καπιταλισμού είναι ολοκληρωτική. Παρ' όλα αυτά, μετά το πρώτο κύμα του ευρωενθουσιασμού που παρουσιάστηκε, σήμερα το κόμμα μας αρχίζει να σημειώνει τις πρώτες του επιτυχίες, ιδιαίτερα στο χώρο της νεολαίας και στη μεγάλη κοινωνική ομάδα των ανέργων.

Επιτακτικός για το κόμμα μας είναι ο στόχος της ανασυγκρότησης της οργάνωσης της κομμουνιστικής νεολαίας και ακριβώς αυτό το στόχο δουλεύουμε αυτήν την περίοδο.Να σημειώσω, εδώ, ότι σημαντικότατη είναι η βοήθεια που δίνουν στο κόμμα μας οι Ελληνες πολιτικοί πρόσφυγες που έχουν παραμείνει στην Πολωνία και τα παιδιά τους, είτε μέσα από τις γραμμές του κόμματος είτε ως στενά συνεργαζόμενοι μαζί μας.

Ελένη ΜΑΥΡΟΥΛΗ