Για τη διαπίστωση 7. Είναι ενδιαφέρον να δώσει η κυβέρνηση τα στοιχεία που έχει για να καταλάβουν οι ασφαλισμένοι και οι συνταξιούχοι τι πραγματικά συμβαίνει και ποιος κερδίζει απ' την υπάρχουσα κατάσταση και η οποία καθόλου δε διορθώνεται με τα μέτρα που εξήγγειλε η κυβέρνηση.

Π. χ. η δραστική ουσία Abroxol Hcl φέρεται με τιμές 600.000 δρχ. /kg, 1.000.000 δρχ. /kg, 1.350.000 δρχ. /kg, 100.000 δρχ. /kg, 50.000 δρχ. /kg. Για τις 4 πρώτες περιπτώσεις εισαγωγέας και προμηθευτής είναι η ίδια πολυεθνική. Για την τελευταία εισαγωγέας είναι η ελληνική φαρμακοβιομηχανία και προμηθευτής η ίδια πολυεθνική. Τιμή που βρήκαμε από αντιπρόσωπο εισαγωγής πρώτων υλών 240 μάρκα /kg.

Με βάση αυτά η αξία της δραστικής στο κουτί για το ιδιοσκεύασμα mucosolvan ήταν αντίστοιχα:

Tabl. 20x30mg 360 - 600 - 810 - 60 - 30 Χονδρική τιμή τιμοκ. '96: 1.284 Sirop. 125x15mg/5ml 225 - 375 - 506 - 37,5 - 19 Χονδρική τιμή τιμοκ. '96: 966

Sirop. 125x30mg/5ml 450 - 750 - 1.012 - 75 - 38 Χονδρική τιμή τιμοκ. '96: 1.797

Amp. 5x2ml/15mg 90 - 150 - 203 - 15 - 7,5 Χονδρική τιμή τιμοκ. '96: 894 Αυτό εξηγεί σ' ένα βαθμό το λόγο για τον οποίο τα ιδιοσκευάσματα με δραστική την Ambroxol Hydrochloride παρουσιάζουν αποκλίσεις στις τιμές τους π. χ. στην έκθεση αναφέρεται: το φαρμακευτικό ιδιοσκεύασμα sirop 125mlx30mg/5ml με δραστική ουσία Ambroxol 1 Hydr. με τιμές 1.163, 1.356, 1.545.

Ανάλογα παραδείγματα είναι εκατοντάδες. Δίνουμε μερικά, στον πίνακα 5.

Νομίζουμε ότι τα παραδείγματα αρκούν για να βγάλει κάποιος τα συμπεράσματά του.

Και ενώ θα περίμενε κάποιος με βάση τα παραπάνω να παρθούν κάποια μέτρα που θα βελτίωναν την κατάσταση προέκυψε η Α. Δ. 2/96 που διαφοροποίησε την προηγούμενη κατάσταση στα εξής σημεία:

1. Μειώνει το μεικτό ποσοστό κέρδους των φαρμακεμπόρων στο 7% από 8% που ήταν πριν και των φαρμακοποιών στο 34% από 35%.

2. Για την επαλήθευση των τιμών ερευνώνται οι τιμές πώλησης στις χώρες της Ευρώπης και λαμβάνεται η χαμηλότερη προς χονδρέμπορο τιμής πώλησης μειωμένη κατά 7%. Πριν ίσχυε ο μέσος όρος των τριών φθηνότερων χωρών.

Με βάση την ΑΔ 2/96, αλλά και τις Οδηγίες 92/26, 92/28/ΕΟΚ που αναφέρονται στο διαχωρισμό μεταξύ συνταγογραφούμενων και ΜΗΣΥΦΑ και έχουν γίνει εσωτερικό δίκαιο με την αρ. 777/23.6.93 δόθηκαν αυξήσεις σε μια σειρά παυσίπονα ευρείας κατανάλωσης. Οι τιμές σε μερικά απ' αυτά π. χ. Aspirin, Algon, Panadol, Depon αυξήθηκαν μέχρι και 400%.

Η αξία των δραστικών ουσιών για το κουτί είναι:

Depon eff 10 δισκία 8 δρχ., Aspirin extra 10 δισκία 10 δρχ., Panadol extra 12 δισκία 12 δρχ., Algon 10 δισκία 15 δρχ.

Αυτά τα φάρμακα πήραν καθαρή αύξηση περίπου 150 - 250 δρχ. το κουτί. Ετσι η Bayer, που πουλάει περίπου 4 εκατ. κουτιά ασπιρίνης το χρόνο, έχει καθαρά κέρδη μόνο από αυτό το φάρμακο 4x200=800 εκατ. δρχ. το χρόνο (!).Ανάλογα ποσά με τις πωλήσεις που έκανε κέρδισε η SHITH - KLINE από το Panadol, η Bristol από το Depon κλπ. Η συνολική επιβάρυνση απ' τα ευρείας χρήσης παυσίπονα θα ξεπεράσει τα 10 δισ. το χρόνο.

Αλλά και οι αυξήσεις που δόθηκαν στα άλλα 730 φάρμακα του απερχόμενου Ιούλη καθόλου δεν πήραν υπόψη τα αναφερόμενα στις διαπιστώσεις της Επιτροπής Τιμών. Ετσι, βλέπουμε π. χ. στον πίνακα 6.

Τα δημοσιεύματα του Τύπου για το θέμα ήταν καθημερινά. Εγιναν καταγγελίες από την Ομοσπονδία των συνταξιούχων και την ΟΕΦΣΕΕ. Υπήρξε και εισαγγελική παρέμβαση, το πόρισμα της οποίας άγνωστο πού βρίσκεται.

Επίσημα, η κοστολόγηση των φαρμάκων σταμάτησε. Οι εταιρίες όμως με βάση τα όσα αναφέρονται στην παρ. 1 του άρθρου 2 της Οδηγίας 89/105/ΕΟΚ εφόσον δεν τους δοθεί απάντηση στο αίτημά τους μέσα σε 90 μέρες, μπορούν να κυκλοφορήσουν το φάρμακο με την τιμή που ζήτησαν.

Με απόφαση της υπουργού Ανάπτυξης, το Νοέμβρη του 1996 φτιάχτηκε καινούρια επιτροπή με πρόεδρο τον κ. Τσιφτσόγλου, η οποία σε 2 μήνες θα έπρεπε να δώσει τις προτάσεις της για την ανακοστολόγηση.

Στις δύο πρώτες συνεδριάσεις, έγινε συζήτηση για ανακοστολόγηση των φαρμάκων με βάση πίνακες για το κόστος εργασίας βιομηχανοποίησης κατά μορφή και συσκευασία, την αξία των υλικών συσκευασίας, τα έξοδα διοίκησης, διάθεσης, διάδοσης κλπ.

Οι πίνακες αυτοί φτιάχτηκαν με βάση στοιχεία που οι ίδιες οι εταιρίες παρουσίαζαν για να πάρουν τιμές. Με βάση αυτούς τους πίνακες και την πραγματική τιμή της πρώτης ύλης, θα μπορούσε να γίνει κατά βάση σωστή ανακοστολόγηση. Ομως οι φαρμακοβιομήχανοι, αλλά και κάποιοι υπηρεσιακοί παράγοντες ήταν αντίθετοι και πολύ σύντομα οι πίνακες ξεχάστηκαν. Ακόμα πρέπει να αναφερθεί ότι οι πίνακες αφορούσαν μόνο τα παραγόμενα. Για τα εισαγόμενα, συνέχιζε η παλιά κατάσταση, δηλαδή ίσχυε ο μέσος όρος των τριών φθηνότερων ευρωπαϊκών χωρών ή η μικρότερη τιμή στην ΕΕ. Δηλαδή για τα εισαγόμενα να μη γίνεται κοστολόγηση.

Αφού εγκαταλείφθηκαν οι πίνακες, άρχισε να συζητιέται η τιμολόγηση με βάση και το ΑΕΠ, τελικά και αυτό εγκαταλείφθηκε. Εξάλλου ο τρόπος αυτός δεν έδινε στην κυβέρνηση αυτό που επιδίωκε, δηλαδή μείωση της φαρμακευτικής δαπάνης, ούτε βραχυπρόθεσμα. Αυτός ο τρόπος κοστολόγησης έβγαζε μια μείωση γύρω στο 3 - 4% για τα εισαγόμενα και μια αύξηση 10 - 12% για τα παραγόμενα. Οι τιμές αυτές προέκυπταν χωρίς μείωση του ποσοστού του ΕΟΦ, ΤΕΑΥΦΕ, ΤΣΑΥ και των ποσοστών κέρδους των φαρμακεμπόρων και φαρμακοποιών.

Οι τιμές που βγαίνουν με βάση τους πίνακες του υπουργείου Εμπορίου είναι σε πολλές περιπτώσεις 4 - 5 φορές μικρότερες, εφόσον ληφθεί υπόψη η πραγματική τιμή της πρώτης ύλης απ' αυτές που ισχύουν σήμερα, π. χ. για το ΖΑΝΤΑΚ που είναι πρώτο σε κυκλοφορία με τιμή για δραστική 30.000 το κιλό βγαίνει χονδρική τιμή 500 δρχ. για το ιδιοσκεύασμα tabl. coat 20x150 mg. Ενώ σήμερα η χονδρική τιμή για τα αντίστοιχα ιδιοσκευάσματα είναι 1.728 - 2.550 δρχ. Για το ιδιοσκεύασμα ADALAT caps 50x10 mg βγαίνει χονδρική τιμή 500 δρχ. και σήμερα έχει 1.625 κλπ.

Δίνουμε αναλυτικά ένα παράδειγμα, το CAPOTEN tablets 14x50 mg της Bristol - Mayers - Squibb: Αξία δραστικής 280 δολ/kg. Η ποσότητα δραστικής που περιέχεται στο κουτί 14x15mg= 700 mg (πίνακας 7).

Τα τελευταία χρόνια καθημερινή είναι η συζήτηση για το θέμα της τιμής των φαρμάκων. Η συζήτηση αυτή δεν είναι τυχαία. Η βάση της βρίσκεται στη διαφορετική αντίληψη που υπάρχει στην κοινωνία για το τι είναι και πώς πρέπει να αντιμετωπίζεται το φάρμακο. Από τη μια υπάρχει η φιλοσοφία ότι το φάρμακο είναι κοινωνικό αγαθό, παίζει αναντικατάστατο ρόλο στην υγεία και άρα πρέπει να είναι άριστης ποιότητας και προσιτό σε όλους όσοι το έχουν ανάγκη. Κατά βάση αυτή ήταν και η φιλοσοφία του ιδρυτικού νόμου του ΕΟΦ.

Από την άλλη υπάρχει η άποψη ότι ζούμε στην κοινωνία της αγοράς,ζούμε την παγκοσμιοποίηση, δεν μπορεί να πάει κανείς κόντρα στις εξελίξεις, άρα πρέπει και στο φάρμακο να εφαρμοστούν οι νόμοι της αγοράς, πρέπει και σε ό,τι αφορά το φάρμακο, το κοινωνικό κράτος να καταργηθεί.

Η δεύτερη άποψη, που την ασπάζεται η κυβέρνηση συν το πρόγραμμα ιδιωτικοποιήσεων, την προσαρμογή στην κοινοτική νομοθεσία, είναι ο οδηγός των αποφάσεων που πάρθηκαν και θα παρθούν για το φάρμακο και φυσικά και για το θέμα της τιμής των φαρμάκων που είναι μια σημαντική πτυχή, όχι όμως το κυρίαρχο στοιχείο για την πολιτική στο φάρμακο.

Η δαπάνη για τη φαρμακευτική περίθαλψη είναι μεγάλη και αυξάνει με υπερβολικούς ρυθμούς. Αρα πρέπει να παρθούν μέτρα για τον περιορισμό της. Στη διαπίστωση, ειδικά σ' ό,τι αφορά τους ρυθμούς αύξησης συμφωνούμε όλοι.Στο πού οφείλονται αυτοί οι ρυθμοί αύξησης και κυρίως στο πώς θα μειωθούν, βρίσκεται η διαφωνία.

Τα νούμερα λένε καθαρά (αυτό δείχνει ο πίνακας 1) ότι η αύξηση της φαρμακευτικής δαπάνης δεν οφείλεται στην υπερβολική κατανάλωση. Η κυβέρνηση γνωρίζει την αλήθεια, αλλά λέει συνειδητά ψέματα για να περάσει ευκολότερα τη λίστα.

Η κυβέρνηση γενικεύει ορισμένες ακραίες καταστάσεις υπερσυνταγογράφησης και κατευθυνόμενης συνταγογραφίας - που είναι καταδικαστέες - και με βάση αυτές προωθεί την πολιτική της, που είναι να πληρώσουν όσο το δυνατόν περισσότερα οι ασφαλισμένοι για τα φάρμακα που τους χρειάζονται. Αυτό το σκοπό εξυπηρετούν οι διάφορες λίστες, ο τρόπος με τον οποίο μπορεί να προμηθευτεί ο ασθενής φάρμακα που είναι εκτός λίστας, ο θεσμός των ΜΗ.ΣΥ.ΦΑ.

Αυτή η πολιτική προωθείται με νομοσχέδιο του υπουργείου Υγείας, που κατατέθηκε για να ψηφιστεί στα θερινά Τμήματα της Βουλής.

Φαρμακο-οικονομία είναι η λέξη "λάστιχο" που βρέθηκε για την προώθηση της πολιτικής αυτής. Μια από τις ερμηνείες της είναι: Οι κοινωνικοί πόροι για την υγεία, άρα και για τα φάρμακα, είναι περιορισμένοι. Πρέπει αυτοί οι περιορισμένοι πόροι να διατεθούν με τον καλύτερο τρόπο. Μερικοί μάλιστα υποστηριχτές της άποψης αυτής, προχωράνε παραπέρα και ρωτάνε, θυμίζοντας την αρχαία Σπάρτη και τον Καιάδα, αφού οι δαπάνες είναι περιορισμένες τι είναι προτιμότερο, να ξοδευτούν αυτοί οι πόροι για να ζήσει κάποιος ηλικιωμένος παραπάνω ή να δοθούν για την αποκατάσταση της υγείας νεότερων σε ηλικία ανθρώπων ή παιδιών;

Αραδιάζουν μια σειρά από υπαρκτές ανάγκες για να κάνουν το ψευτοδίλημμά τους πειστικότερο. Στην ίδια λογική κινούνται επιχειρήματα του τύπου, τα όρια ηλικίας αυξάνουν, σ' αυτό συμβάλλει και η σωστή ιατροφαρμακευτική περίθαλψη, αλλά αφού θέλουμε να ζήσουμε παραπάνω, πρέπει να πληρώσουμε απ' την τσέπη μας, αφού οι πόροι είναι περιορισμένοι. Βέβαια, υπάρχουν και αυτοί που αναλογίζονται το πολιτικό κόστος και προτείνουν την ίδια πολιτική, αλλά με ...περικοκλάδες, για να μπερδέψουν τον κόσμο.

Το συνδικαλιστικό κίνημα απορρίπτει όλες αυτές τις λογικές. Η εργατική τάξη, όλος ο λαός έχει το δικαίωμα να ζει μια ζωή ανάλογη με τα επιτεύγματα της επιστήμης και τεχνικής. Το ότι αυτό δε συμβαίνει, οφείλεται στο γεγονός ότι αυτά τα επιτεύγματα βρίσκονται στα χέρια των πολυεθνικών, που τα χρησιμοποιούν για να κερδίζουν όσο το δυνατόν περισσότερα. Εμείς δεχόμαστε ότι υπάρχει μεγάλη αύξηση στη φαρμακευτική δαπάνη, αλλά διαφωνούμε με την κυβέρνηση και τους φαρμακοβιομηχάνους για τα αίτια και τα μέτρα που πρέπει να παρθούν.

Πριν αναφερθούμε στις πρόσφατες εξαγγελίες της κυβέρνησης για την τιμολόγηση, είναι σωστό να θυμίσουμε κάποιες απ' τις διαπιστώσεις της Εκτακτης Επιτροπής Τιμών του υπουργείου Εμπορίου:

Στην έκθεση που δημοσιεύτηκε το Μάρτη του 1995 αναφέρεται:

Κατά το 1993 είχε υποβληθεί μεγάλος αριθμός αιτήσεων για αυξήσεις φαρμάκων. Οι ζητούμενες αυξήσεις ανέρχονται από 3 - 353%. Μετά από έρευνα για το όλο φάσμα του φαρμάκου προέκυψε μεταξύ άλλων ότι:

1. Από τα 6.200 φάρμακα που είχαν τότε εγκεκριμένες τιμές κυκλοφορούσαν τα 3.200.

2. Δεν είχε εφαρμοστεί η διάταξη 19/92 που προβλέπει ότι οι τιμές για τα αντίγραφα δεν μπορεί να υπερβαίνουν το 86% της τιμής των πρωτοτύπων. Υπήρχαν αντίγραφα με τιμές ανώτερες του πρωτοτύπου.

3. Υπήρχε μεγάλη διαφορά στις τιμές μεταξύ των φαρμάκων με την ίδια δραστική ουσία και δεν υπήρχαν στοιχεία για τα πρωτότυπα φάρμακα (κατάλογος κλπ).

4. Παρατηρήθηκε συνεχής απόσυρση από την αγορά φθηνών φαρμάκων, συνήθως εγχώριων, διότι, ως αναφέρουν οι ενδιαφερόμενοι, είχαν πολύ χαμηλές τιμές, οι δε προσπάθειες και αιτήσεις τους για αναθεώρηση δεν απέδωσαν.

5. Παρατηρήθηκε συνεχής αντικατάσταση παραγομένων φαρμάκων από εισαγόμενα, πάντοτε ακριβότερα.

6. Ζητούνταν από τις εταιρίες και δίδονταν συνεχώς εγκρίσεις αδειών κυκλοφορίας από τον ΕΟΦ φαρμάκων που στην ουσία δεν ήταν πάντα νέα φάρμακα, αλλά σε πολλές περιπτώσεις επρόκειτο για αλλαγή περιεκτικότητας και συσκευασίας, με σκοπό την επίτευξη υψηλότερης τιμής.

Επίσης, ζητούνταν από τις εταιρίες και εκδίδονταν νέες άδειες για νέα προϊόντα που στην ουσία διέφεραν από τα προηγούμενα σε κάποιο έκδοχο, που ελάχιστα επηρέαζε το πραγματικό κόστος του φαρμάκου, με στόχο και πάλι την επίτευξη ανώτερης τιμής από την ήδη υπάρχουσα.

7. Δεν υπήρχε αρχείο με τις εταιρίες παραγωγής και διακίνησης των δραστικών ουσιών, ούτε αρχείο με τις τιμές τους.

8. Υπήρχαν μεγάλες αποκλίσεις στις τιμές της ίδιας δραστικής ουσίας στην ίδια περίπου χρονική περίοδο. Αναφέρονται αποκλίσεις μέχρι και 5.000%.

Σχεδόν όλα ισχύουν και σήμερα με μόνη διαφορά τη διαπίστωση 2, που εφαρμόστηκε, αλλά η μείωση απ' την εφαρμογή της ουδόλως επηρέασε τη συνολική φαρμακευτική δαπάνη.

Για τη διαπίστωση 3.Η δραστική ουσία "Ranitide Hcl" περιέχεται σε 22 φάρμακα (τιμ. 96). Η τιμή του γραμμαρίου της δραστικής ουσίας στη χονδρική τιμή του φαρμάκου κυμαίνεται από (676 - 1.237 δρχ.) για την ίδια φαρμακοτεχνική μορφή σε διαφορετικά ιδιοσκευάσματα.

Το ιδιοσκεύασμα ZOVIRAX κυκλοφορεί σε διάφορες μορφές με τις εξής τιμές (τιμ. 96):

Στην ταμπλέτα 25 επί 200mg, η λιανική τιμή είναι 14.223, η τιμή ανά gr δραστικής 2.845.

Στην ταμπλέτα 70 επί 400mg, η λιανική τιμή είναι 72.927, η τιμή ανά gr δραστικής 2.607.

Στην ταμπλέτα Disp 35 επί 800mg, η λιανική τιμή είναι 59.346, η τιμή ανά gr δραστικής 2.120.

Στη Susp. 100ml επί 400mg/5ml η λιανική τιμή είναι 14.296, η τιμή ανά gr δραστικής 1.787.

Στην Cream 2g επί 5% η λιανική τιμή είναι 2.882, η τιμή ανά gr δραστικής 28.820.

Στα 10g επί 5% η λιανική τιμή είναι 8.709, η τιμή ανά gr δραστικής 17.800.

Δηλαδή, για την ίδια μορφή, επειδή απλά αλλάζει η ποσότητα, έχουμε απόκλιση τιμής 62% σε φάρμακο της ίδιας εταιρίας. Μπορούν να αναφερθούν εκατοντάδες τέτοια παραδείγματα, π.χ. απόκλιση για διαφορετική μορφή 1.600%.

Για τις διαπιστώσεις 4 και 5 οι πίνακες 2, 3 και 4 είναι κατατοπιστικοί.Για τη διαπίστωση 6 είναι χαρακτηριστική η απάντηση που έδωσε το υπουργείο Εμπορίου στην καταγγελία της Ομοσπονδίας μας, για την κατά 400% αύξηση των παυσίπονων ευρείας κατανάλωσης:

"Οσον αφορά τον προβληματισμό σας για τη σύνθεση της ασπιρίνης και του Panadol σημειώνουμε ότι παρόμοιο προβληματισμό έχει εκφράσει και η υπηρεσία μας (...).

Επ' αυτού είχε αντιταχθεί η επιχειρηματολογία ότι πρόκειται για διαφορετικό προϊόν και ότι για το συνδυασμό των δραστικών ουσιών έχουν γίνειέρευνες ετών και έχουν δαπανηθεί τεράστια ποσά".

Εμείς θυμίζουμε ότι όταν κυκλοφορούσε η "Kalmaline AC" τα 8 δισκία είχαν 58 δρχ. και του "Kalmol" τα 20 δισκία κόστιζαν 204 δρχ. που είχαν την ίδια σύνθεση με "Panadol" και "Ασπιρίνη extra". Και η Ασπιρίνη ανακαλύφθηκε πριν από 100 χρόνια...