Μάχη να κρατηθεί στη ζωή δίνει από τα μέσα της βδομάδας ο Παλαιστίνιος ηγέτης Γιάσερ Αραφάτ, του οποίου η υγεία παρουσίασε ραγδαία επιδείνωση, λίγα 24ωρα μετά την εσπευσμένη μεταφορά του στο γαλλικό στρατιωτικό νοσοκομείο «Περσί». Οι πληροφορίες αντιφατικές, οι διαψεύσεις αλλεπάλληλες και η αγωνία μεγάλη. Οι ημέρες που ο Γιάσερ Αραφάτ εξερχόταν από τη Μουκάταα για να χαιρετίσει το πλήθος των συγκεντρωμένων Παλαιστινίων ή δεχόταν τους δημοσιογράφους για να τους δηλώσει την αποφασιστικότητα του παλαιστινιακού λαού να συνεχίσει τον αγώνα του, μοιάζουν να έχουν περάσει ανεπιστρεπτί.

Εκτός από την προφανώς τελευταία και σοβαρότερη μάχη του Γιάσερ Αραφάτ, τα βλέμματα όλων είναι πλέον στραμμένα και στα παλαιστινιακά εδάφη. Οι συσκέψεις των Παλαιστινίων αξιωματούχων διαδέχονται η μία την άλλη και οι συναντήσεις μεταξύ των εκπροσώπων των διαφόρων παλαιστινιακών οργανώσεων είναι πολύωρες. Ολοι ανεξαιρέτως δηλώνουν αποφασισμένοι να μην επιτρέψουν να επιβεβαιωθούν οι προβλέψεις πολλών αναλυτών, σύμφωνα με τις οποίες η απώλεια του Γιάσερ Αραφάτ θα προκαλέσει χάος στις παλαιστινιακές περιοχές, χωρίς να αποκλείεται ακόμη και το ενδεχόμενο, στο χειρότερο σενάριο, των ενδο-παλαιστινιακών συγκρούσεων.

Επισήμως, δεν έχει γίνει καμία ανακοίνωση που να γνωστοποιεί ποια ακριβώς είναι τα σχέδια της παλαιστινιακής ηγεσίας, σε συνεννόηση με τις παλαιστινιακές οργανώσεις, για τη μορφή που θα λάβει η όποια δομή μεταβατικής εξουσίας. Ως πλέον πιθανότερη εκδοχή διαγράφεται η τήρηση όσων προβλέπονται από το καταστατικό της Οργάνωσης για την Απελευθέρωση της Παλαιστίνης, η οποία είναι και το μοναδικό αρμόδιο συλλογικό όργανο να αναλάβει την εξουσία στα παλαιστινιακά εδάφη, σε περίπτωση απώλειας του Παλαιστινίου ηγέτη.

Με βάση αυτή την εκδοχή, καθήκοντα υπηρεσιακού Προέδρου της Παλαιστινιακής Αρχής αναλαμβάνει ο πρόεδρος του Παλαιστινιακού Κοινοβουλίου Ραουχί Φατούχ μέχρις ότου διεξαχθούν προεδρικές εκλογές, εντός 60 ημερών όπως προβλέπεται. Την ευθύνη των καθημερινών εσωτερικών υποθέσεων αναλαμβάνει ο πρωθυπουργός Αχμάντ Κορέι, ενώ η ευθύνη για την εξωτερική πολιτική και τη στρατηγική που θα ακολουθηθεί απέναντι στο Ισραήλ και στη διεθνή κοινότητα περνά στα χέρια της ΟΑΠ, της οποίας θα ηγηθεί, μέχρι να διεξαχθούν επίσης εκλογές, ο αντιπρόεδρός της, και πρώην πρωθυπουργός, Μαχμούντ Αμπάς.

Με δεδομένη τη διαμορφωθείσα κατάσταση στα παλαιστινιακά εδάφη και λαμβάνοντας υπόψη ότι ο ίδιος ο Γιάσερ Αραφάτ δεν έχει χρίσει κάποιον διάδοχο, οι επίδοξοι αντικαταστάτες του είναι αρκετοί. Μεταξύ αυτών, τα επικρατέστερα ονόματα είναι ο νυν πρωθυπουργός Αχμάντ Κορέι, ο πρώην πρωθυπουργός Μαχμούντ Αμπάς, ο πρώην υπεύθυνος ασφαλείας στη Λωρίδα της Γάζας και σύμβουλος του Αραφάτ σε θέματα ασφαλείας, Μοχάμαντ Ντάχλαν, ο έγκλειστος στις ισραηλινές φυλακές, ηγέτης της «Φατάχ», Μαρουάν Μπαργούτι.

Ο Κορέι ή Αμπού Αλά είναι ένας από τους παλαιότερους συνεργάτες του Γιάσερ Αραφάτ, ο οποίος είχε συμμετάσχει στις διαπραγματεύσεις για τη Συμφωνία του Οσλο και είχε διακριθεί ως ένας από τους ικανότερους Παλαιστινίους πολιτικούς από τη θέση του προέδρου του Παλαιστινιακού Κοινοβουλίου. Εντούτοις, γενική εκτίμηση είναι ότι δεν έχει λαϊκό έρεισμα.

Το ίδιο ακριβώς πρόβλημα υπάρχει και με την «υποψηφιότητα» του Μαχμούντ Αμπάς, επίσης ενός από τους παλαιότερους συνεργάτες του Γιάσερ Αραφάτ. Η δημόσια εικόνα του Αμπάς στην παλαιστινιακή κοινή γνώμη επλήγη σοβαρά κατά τη διάρκεια της ολιγόμηνης πρωθυπουργικής του θητείας, όταν επέμεινε στην επίτευξη συμφωνίας με τις ένοπλες παλαιστινιακές οργανώσεις και στην τήρηση εκεχειρίας, καθώς ο ισραηλινός στρατός κλιμάκωνε τις προκλήσεις του, ενώ επίσης δήλωσε ανοιχτά ότι η ένοπλη 2η Ιντιφάντα ήταν ένα από τα μεγαλύτερα λάθη στην πολύχρονη πορεία του παλαιστινιακού αγώνα.

Ο Μοχάμαντ Ντάχλαν είναι εκπρόσωπος της λεγόμενης νεότερης γενιάς της παλαιστινιακής ηγεσίας και, σε αντίθεση με τους δύο προηγούμενους, έχει ανδρωθεί μέσα στα παλαιστινιακά εδάφη και δεν επέστρεψε από το εξωτερικό μετά την εγκαθίδρυση της Παλαιστινιακής Αρχής. Ο Ντάχλαν, όμως, θεωρείται από την παλαιστινιακή κοινή γνώμη «αρκετά ενδοτικός» απέναντι στις ισραηλινές απαιτήσεις, ιδιαίτερα μετά από τους επαίνους που έχει εισπράξει ως «καλός διαπραγματευτής» τόσο από την ισραηλινή ηγεσία όσο και από την Ουάσιγκτον.

Από όλους όσοι θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν επίδοξοι διάδοχοι του Γιάσερ Αραφάτ, ο μοναδικός που φαίνεται να έχει ισχυρό λαϊκό έρεισμα είναι ο Μαρουάν Μπαργούτι, ο οποίος βρίσκεται στις ισραηλινές φυλακές καταδικασμένος για «ενορχήστρωση» σειράς επιθέσεων κατά των ισραηλινών δυνάμεων. Ο Μπαργούτι αναδείχτηκε σε σημαίνον στέλεχος της «Φατάχ» και του παλαιστινιακού αγώνα μέσα από την πρώτη Ιντιφάντα και θεωρείται από πολλούς ως ο μοναδικός, ίσως, Παλαιστίνιος αξιωματούχος που διαθέτει «χάρισμα» ηγέτη.

Ενώ εντείνονται οι διεργασίες στους κόλπους της παλαιστινιακής ηγεσίας, η ισραηλινή πλευρά, επισήμως, τηρεί «σιγήν ιχθύος», ανεπισήμως, όμως, έχει καταστήσει σαφές ότι δεν πρόκειται να συνομιλήσει με κανέναν από όσους «δε θεωρεί η ίδια αξιόπιστο συνομιλητή», θέτοντας ουσιαστικά τους δικούς της όρους στη διαδικασία ανάδειξης του νέου ηγέτη της Παλαιστινιακής Αρχής. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η κυβέρνηση Σαρόν θα ακολουθήσει την ίδια επιθετική πολιτική και θα απορρίψει κάθε προοπτική διαλόγου με τον οποιονδήποτε Παλαιστίνιο ηγέτη αναδειχτεί και επιμείνει στη διεκδίκηση, άνευ προϋποθέσεων, των δικαιωμάτων του παλαιστινιακού λαού, όπως προκύπτουν από τις ειλημμένες αποφάσεις του ΟΗΕ.

Επιπλέον, η ισραηλινή ηγεσία δεν έχει κρύψει την προσπάθειά της να καλλιεργήσει κλίμα αντιπαράθεσης εντός της παλαιστινιακής πολιτικής σκηνής, παρεμβαίνοντας απροκάλυπτα και δηλώνοντας προτίμηση ή απόρριψη για τον έναν ή τον άλλο Παλαιστίνιο αξιωματούχο. Μια τέτοια προοπτική, αναμφιβόλως, θα «βόλευε» ως ένα βαθμό την κυβέρνηση Σαρόν, που, ούτως ή άλλως, δείχνει να μη χρειάζεται πλέον ούτε προσχήματα για την υλοποίηση της πολιτικής της έναντι των Παλαιστινίων, που δεν είναι άλλη από τη διαμόρφωση τέτοιων δεδομένων στο έδαφος που θα αναγκάζουν τους Παλαιστινίους να εγκαταλείψουν τις εστίες τους προκειμένου να καταφέρουν να επιβιώσουν.

Οσο για αποκλιμάκωση της έντασης, η κυβέρνηση Σαρόν δε φαίνεται να νοιάζεται και τόσο. Παρά τους χαμηλούς τόνους που τηρεί τις τελευταίες ημέρες, στελέχη της δε δίστασαν να αποκλείσουν το ενδεχόμενο ενταφιασμού του Αραφάτ στην πλατεία των Τεμενών στην ανατολική Ιερουσαλήμ, όπως ο ίδιος επιθυμεί, λέγοντας ότι «στην Ιερουσαλήμ ενταφιάζονται Εβραίοι βασιλείς και όχι Αραβες τρομοκράτες».

Αν κάτι είναι βέβαιο, πάντως, είναι ότι η έξοδος του Γιάσερ Αραφάτ από την πρώτη γραμμή του παλαιστινιακού αγώνα, θα εισάγει μια νέα εποχή στο Παλαιστινιακό και οι συνέπειές της πιθανότατα δε θα περιοριστούν στα στενά όρια των παλαιστινιακών εδαφών, αλλά θα επηρεάσουν το σύνολο του αραβικού κόσμου. Ασχέτως των πολιτικών διαφωνιών που κάποιος θα μπορούσε να διατυπώσει για τις επιλογές του, ο Γιάσερ Αραφάτ αναδείχτηκε σε σύμβολο του παλαιστινιακού αγώνα για ανεξαρτησία, ενώ διαδραμάτισε με επιτυχία το ρόλο του ενοποιητικού στοιχείου για τον παλαιστινιακό λαό.

Στο πρόσωπό του, ένα σύμβολο αγώνα κατά όσων εκμεταλλεύτηκαν και εκμεταλλεύονται τον αραβικό κόσμο, είδε ολόκληρη η αραβική κοινή γνώμη. Ο Γιάσερ Αραφάτ είναι, χωρίς αμφιβολία, ένας από τους τελευταίους μιας γενιάς ηγετών που δε φαίνεται, μέχρι στιγμής ίσως και λόγω διαφορετικών πλέον διεθνών συσχετισμών και συνθηκών, να μπορεί να αντικατασταθεί από νέο αίμα, αντίστοιχων προσδοκιών.