Πριν από δέκα χρόνια, στις 21 Οκτώβρη 1994, ο Ποδονίφτης υπερχείλισε. Στο πέρασμά του, παρέσυρε στο θάνατο 17 ανθρώπους και εξαφάνισε περιουσίες αρκετών δισεκατομμυρίων. Τεράστιες ήταν και οι καταστροφές που υπέστη και η έδρα της ΚΕ του ΚΚΕ στον Περισσό, με κυριότερες αυτές του ραδιοφωνικού και τηλεοπτικού «902», της «Τυποεκδοτικής» και του Ιστορικού Αρχείου του Κόμματος. Σήμερα, αν και συμπληρώθηκε μια δεκαετία, η πολιτεία, συνεχίζει την ίδια τακτική.

Ο κίνδυνος πλημμύρας στο Λεκανοπέδιο, σύμφωνα με ομολογίες από τα πιο επίσημα χείλη, εξακολουθεί να υπάρχει και οι αιτίες είναι οι ίδιες: Μπαζωμένα ρέματα, άκρατη τσιμεντοποίηση των πάντων, αποψίλωση των δασών, κατασκευή των αναγκαίων αντιπλημμυρικών έργων με το ...σταγονόμετρο. Αλλωστε, τα έργα αυτά - παρότι καλύπτουν επείγουσες λαϊκές ανάγκες - δεν είναι έργα βιτρίνας, δηλαδή δε φέρνουν ψήφους, και δεν εξυπηρετούν τα κέρδη των μεγαλοεργολάβων...

Χαρακτηριστική περίπτωση, της ...«συμπεριφοράς», που έχει επιφυλάξει η Πολιτεία στα ρέματα της Αττικής συνολικά, είναι ο Ποδονίφτης. Μπαζωμένος σε κάποια σημεία και επιχωματωμένος σε κάποια άλλα, ενώ ακριβώς από πάνω του περνά η Λεωφόρος Βυζαντίου, ένας ακόμη δρόμος που σκεπάζει κάποιον από τους χειμάρρους της Αττικής. Ακριβώς, όμως, επειδή η ροή των υδάτων ενός ποταμού δεν αλλάζει - λόγω της γεωγραφίας του εδάφους - πολλές φορές ο χείμαρρος «διεκδικεί» την κοίτη του. Το αποτέλεσμα σε αυτές τις περιπτώσεις, είναι η υπερχείλιση του χειμάρρου με καταστροφικές συνέπειες.

Η πλημμύρα του 1994, δεν ήταν τυχαίο γεγονός, αλλά αποτέλεσμα συγκεκριμένης πολιτικής. Και η πολιτική που έπνιξε τότε τον Περισσό, την Καλογρέζα, τη Ριζούπολη και άλλες γειτονικές περιοχές, εξακολουθεί να ασκείται και σήμερα. Οσα ίσχυαν για την αντιπλημμυρική προστασία της Αττικής τότε εξακολουθούν να ισχύουν - στον ένα ή τον άλλο βαθμό - και σήμερα. Οχι μόνο για την ευρύτερη περιοχή της Ν. Ιωνίας, αλλά συνολικά της Αττικής. Συγκεκριμένα:

• Πάνω από 360 ρέματα είναι μπαζωμένα. Αυτό που συνέβη πριν από δέκα χρόνια με τον Ποδονίφτη, μπορεί να συμβεί με 360, συνολικά, ρέματα και χειμάρρους στην Αττική. Η ύπαρξη αυτών εξασφάλιζε τη διοχέτευση των νερών της βροχής στη θάλασσα. Ωστόσο, η πολιτική που ακολούθησαν όλες οι κυβερνήσεις από το 1950 μέχρι και σήμερα ήταν των κλειστών αγωγών. Δηλαδή, τα ρέματα αυτά, εγκιβωτίζονται μέσα σε αγωγούς με στόχο να λυθεί το συγκοινωνιακό πρόβλημα και όχι γιατί αυτό θωρακίζει το Λεκανοπέδιο από ενδεχόμενη νεροποντή.
• Η άκρατη τσιμεντοποίηση της Αττικής. Να σημειώσουμε πως οι αγωγοί αυτοί σχεδιάστηκαν και εγκιβωτίστηκαν πριν από δεκαετίες, για να μεταφέρουν ύδατα μιας αγροτικής ή ημιαγροτικής περιοχής. Σήμερα και μετά την τσιμεντοποίηση των πάντων, τα νερά πολλαπλασιάζονται, με αποτέλεσμα οι αγωγοί να μην τα «αντέχουν».
• Ελλιπής σχεδιασμός και ουσιαστική ανυπαρξία έργων. Το 1978, το Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδας (ΤΕΕ) είχε προτείνει ένα δεκάλογο έργων για την αντιμετώπιση των πλημμυρών και τη συνολική θωράκιση του Λεκανοπεδίου, με κόστος 20 δισ. δραχμών. Το 1994, ο τότε πρόεδρος του ΤΕΕ Κ. Λιάσκας, με αποκλειστική συνέντευξή του στο «Ρ», σημείωνε πως έχουν γίνει ελάχιστα έργα και πως απαιτούνται τουλάχιστον 250 δισ. δραχμές για τη θωράκιση της Αττικής. Λίγα χρόνια αργότερα, η τότε υπουργός ΠΕΧΩΔΕ Β. Παπανδρέου δήλωνε ότι για να ολοκληρωθεί η αντιπλημμυρική προστασία του Λεκανοπεδίου απαιτούνται έργα συνολικού ύψους 500 δισ. δραχμών.

Σήμερα, ο ίδιος ο υπουργός ΠΕΧΩΔΕ Γ. Σουφλιάς - και παρά το γεγονός ότι ο σχεδιασμός αναμένεται να ολοκληρωθεί την Ανοιξη του 2005 - δήλωσε πως απαιτούνται 500 εκατ. ευρώ (περίπου 170 δισ. δραχμές) για να ολοκληρωθούν τα επείγοντα έργα. Και αυτό παρά το γεγονός ότι έγιναν κάποια βασικά αντιπλημμυρικά έργα όπως ο Κηφισός και η Αττική Οδός, που στοίχισαν πάνω από 150 δισ. δραχμές. Χαρακτηριστικό παράδειγμα, όμως, της ανερμάτιστης πολιτικής που ακολουθήθηκε και στον τομέα αυτό είναι το γεγονός ότι ακόμα και τα έργα αυτά που κατασκευάστηκαν βρίσκονται στον «αέρα». Για παράδειγμα μπορεί να έγιναν τα έργα της Αττικής Οδού, αλλά αυτά διακόπτονται, με συνέπεια τα νερά είτε να χύνονται στον Κηφισό και να πλημμυρίζουν οι περιοχές κατά μήκος του, είτε στο ρέμα της Ραφήνας που δεν έχει διευθετηθεί, με αποτέλεσμα να πλημμυρίζουν τα Μεσόγεια, είτε να χύνονται στο Σαρανταπόταμο, με αποτέλεσμα να πλημμυρίζει το Θριάσιο.

• Τέλος, ο ρυθμός των έργων που κατασκευάζονται για την αντιπλημμυρική προστασία του Λεκανοπεδίου της Αττικής, είναι πολύ χαμηλός σε σχέση με τις ανάγκες. Ετσι, και ενώ η τσιμεντοποίηση οργιάζει, η αποψίλωση των δασών της Αττικής συνεχίζεται με αμείωτη ένταση, αναδασώσεις δε γίνονται και τα ρέματα εξακολουθούν να μπαζώνονται, τα όποια αντιπλημμυρικά έργα γίνονται είναι πολύ πιο πίσω από τις νέες ανάγκες που έχουν προκύψει. Για το λόγο αυτό, με την πρώτη φθινοπωρινή μπόρα, η Αττική πλημμύρισε και γλιτώσαμε τα χειρότερα μόνο και μόνο επειδή ...σταμάτησε η βροχή.

Ο «Ρ», μίλησε, δέκα χρόνια μετά, με τον Παναγιώτη Μαυραντώνη, υπεύθυνο Συντήρησης και Αποκατάστασης του Αρχείου του ΚΚΕ, για τα προβλήματα που αντιμετώπισε το Αρχείο τότε, τη σημερινή κατάσταση, καθώς και τα σχέδια που υπάρχουν για το «αύριο».

Η πρώτη «μάχη» που έπρεπε να δοθεί, την επομένη της πλημμύρας, ήταν να διαφύγει το χαρτί από τον κίνδυνο της μούχλας: «Το σημαντικότερο ήταν να στεγνώσει το υλικό, σε συγκεκριμένο χρονικό διάστημα», μας λέει ο Π. Μαυραντώνης. Ο λόγος; «Το χαρτί είχε βραχεί αρκετά και άρχισε να αναπτύσσεται μούχλα, που αν δεν προλαβαίναμε, θα είχε ως αποτέλεσμα την καταστροφή του».

Μας περιγράφει εκείνες τις δύσκολες μέρες, όταν όλο το κτίριο της ΚΕ είχε γίνει ένα απέραντο εργαστήριο «το οποίο στέγνωνε, καθάριζε και τοποθετούσε το χαρτί στους φακέλους». Και πράγματι, οι σύντροφοι τα καταφέρανε! «Αν δεν ήταν κομμουνιστές, δε θα τα καταφέρνανε», μας λέει. «Από όλη την Ελλάδα έρχονταν και βοηθούσαν. Εβλεπες, για παράδειγμα, ένα σύντροφο ηλικιωμένο, με πόση προσοχή, προσπαθούσε να καθαρίσει το χαρτί, για να μην το σκίσει, για να σωθεί». Την ίδια όμως προσοχή, επιδείκνυαν και οι νεολαίοι σύντροφοι και φίλοι που ενίσχυσαν αυτή τη σημαντική προσπάθεια.

Υπολογίζεται ότι σε όλη αυτή τη δουλιά, μέχρι να στεγνώσει και να καθαριστεί το υλικό, πέρασαν πάνω από 25.000 σύντροφοι και φίλοι του ΚΚΕ. «Η ανταπόκριση του κόσμου ήταν συγκινητική», εξηγεί ο Π. Μαυραντώνης. Οπως μας εξηγεί, εξίσου σημαντική ήταν και η ανταπόκριση από φορείς και ιδρύματα, όπως η Εθνική Βιβλιοθήκη, το Μορφωτικό Ιδρυμα της Εθνικής Τράπεζας, η Βιβλιοθήκη της Βουλής, το ΤΕΙ Αθηνών και άλλα. Από τις πιο σημαντικές ήταν η συμβολή του Γιάννη Καλοπίση, που δεν υπάρχει πια ανάμεσά μας, για τον καθαρισμό του υλικού από τους μύκητες, αφού χωρίς αυτή τη δύσκολη αλλά άκρως απαραίτητη διαδικασία, δε θα μπορούσε να συνεχιστεί η αποκατάσταση.

Σήμερα, όμως, τι γίνεται; Ο σ. Π. Μαυραντώνης μας εξηγεί πως αφού πέρασαν όλα τα χαρτιά από ειδικούς κλιβάνους και απολυμάνθηκαν, στη συνέχεια καθαρίζονται προσεκτικά «για να μην υπάρχει το παραμικρό κομματάκι λάσπης πάνω τους». Το χαρτί, αφού καθαριστεί, περνάει από τη διαδικασία της ουσιαστικής συντήρησης, που είναι η ειδική χημική επεξεργασία του χαρτιού και από εκεί πάει στη διαδικασία της αισθητικής αποκατάστασης. Για παράδειγμα, μπορεί να υπάρχουν φθαρμένα χαρτιά με σκισίματα ή τρυπούλες. «Σε όλα αυτά επεμβαίνουμε και τελειοποιούμε το υπόστρωμα του χαρτιού», σημειώνει. Τέλος, μετά και αυτή την αποκατάσταση - και αφού έχει προηγηθεί η καταγραφή του σε φακέλους για την πρώτη αρχειοθέτησή του - το υλικό περνάει στις συνθήκες συντήρησης. Δηλαδή, τα χαρτιά, μπαίνουν σε κουτιά αρχειοθέτησης και τοποθετούνται στο «ψυγείο», που υπάρχουν σταθερές συνθήκες υγρασίας και θερμοκρασίας. Δηλαδή 55% για υγρασία και θερμοκρασία στους 17 βαθμούς, όσο προβλέπεται από τη βιβλιογραφία. Χωρίς τις συνθήκες συντήρησης, το χαρτί είναι επίφοβο να ξαναποκτήσει προβλήματα...

«Να σημειώσουμε, πως υπάρχει και ένα κόστος για τη συντήρηση και αποκατάσταση του Αρχείου του Κόμματος», συνεχίζει ο Π. Μαυραντώνης. «Κόστος που το Κόμμα το αντιμετωπίζει μόνο του. Βέβαια, το πρώτο διάστημα της πλημμύρας δόθηκε μεγάλη οικονομική βοήθεια και πάλι από μέλη, φίλους και οπαδούς του ΚΚΕ, που πρόσφεραν από το υστέρημά τους ό,τι μπορούσαν».

Οπως μας εξηγεί ο Π. Μαυραντώνης, σήμερα, η συντήρηση και αποκατάσταση του Αρχείου βρίσκεται στο 75% του συνόλου του. «Ευελπιστούμε ότι μέσα σε 3 μέχρι 5 χρόνια θα έχουμε ολοκληρώσει, σύμφωνα με το υπάρχον υλικό, τις εργασίες». Οσον αφορά το μέλλον; «Αφού τελειώσουμε με όλη τη διαδικασία συντήρησης και αποκατάστασής του, όλο το Αρχείο περνάει σε CD-ROM. Ετσι, η οποιαδήποτε χρήση από τον ιστορικό μελετητή, δε θα βλάψει το πρωτότυπο που έχει μεγάλη ιστορική αξία, αλλά θα γίνει μέσω της σύγχρονης τεχνολογίας. Ηδη, άλλωστε, ένα μεγάλο κομμάτι έχει περάσει σε ηλεκτρονική μορφή».

Σάββατο 22 Οκτώβρη. Ο «902» έχει καταστραφεί ολοκληρωτικά. Το νερό έχει φτάσει στα δυόμισι μέτρα ύψος. Από το Σάββατο, την επομένη της πλημμύρας, ο σταθμός εκπέμπει από ένα πρόχειρο στούντιο που έχει στηθεί στον 11ο όροφο της ΚΕ του ΚΚΕ. Το καμάρι του ραδιοφωνικού «902», το στούντιο του «αέρα» - από το οποίο μπορούσαν να συντονιστούν «ζωντανά» πέντε περιφερειακά στούντιο - έχει γίνει ένα με τη λάσπη. Η επισκευή είναι αδύνατη. Εχει καταστραφεί ολοσχερώς. Την ίδια μοίρα έχουν οι κάμερες και οι κονσόλες του τηλεοπτικού «902». Η καταστροφή είναι ολοκληρωτική. Το ζήτημα ήταν κατ' αρχήν να γίνει βατός ο σταθμός και όχι να αρχίσει η ουσιαστική επαναλειτουργία του...

Η προσφορά των φίλων του «902», είναι συγκινητική από την πρώτη μέρα της καταστροφής. Δίσκοι, ενισχυτής, πικ-απ, μικρόφωνα, όλα όσα είναι απολύτως αναγκαία για να αρχίσει μια υποτυπώδης λειτουργία του σταθμού, προέρχονται από δωρεές.

Οι εργαζόμενοι στο σταθμό αρχίζουν τα «κόκκινα μεροκάματα». Ξεκινούν από τις εφτά το πρωί και μέχρι να σκοτεινιάσει, στις έξι το απόγευμα δουλεύουν με αμείωτη ένταση. Μέσα στο σταθμό έχουν μείνει πάνω από δεκαπέντε πόντοι λάσπης. Μηχανήματα ατάκτως ειρημένα δεξιά και αριστερά. Ο σταθμός θυμίζει βομβαρδισμένο τοπίο, ενώ ακόμη και αυτοί που εργάζονται εκεί, σύμφωνα με τις μαρτυρίες τους, δεν τον αναγνωρίζουν.

Δεκαπέντε μέρες χρειάστηκαν για να βγάλουν οι αντλίες τα νερά. Μετά από πέντε μέρες ξαναμπήκαν οι εργαζόμενοι στο σταθμό και άρχισαν να τον καθαρίζουν... Οι δυσκολίες ξεπεράστηκαν. Ο σταθμός σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα άρχισε την επαναλειτουργία. Λίγα χρόνια αργότερα, έκανε την υπέρβαση.

Σήμερα, ο «902» αντικρίζει με αισιοδοξία το αύριο. Ο τηλεοπτικός «902», έδειξε νέα δείγματα γραφής με την κάλυψη του μεγαλειώδους Πανελλαδικού συλλαλητηρίου στις 9 Οκτώβρη. Ο ραδιοφωνικός, βρίσκεται σε σταθερή ανοδική πορεία. Ολα αυτά, κάθε άλλο παρά τυχαία ήταν...

Τεράστιο ήταν το πλήγμα και στην «Τυποεκδοτική». Στο «εργοστάσιο», όπως το λένε οι ίδιοι οι εργαζόμενοι σ' αυτήν, τόνοι χαρτιού που είχαν αποθηκευτεί για την εκτύπωση των εφημερίδων, έγιναν πολτός. Μία από τις εκτυπωτικές μηχανές του «Ρ», είχε γίνει... λάσπη. Η συνεισφορά και η αυτοθυσία των εργαζομένων, εκείνες τις κρίσιμες μέρες, έχει χαραχτεί στη μνήμη όλων. Η μάχη δόθηκε και κερδήθηκε. Σήμερα, στις νέες εγκαταστάσεις στο Κρυονέρι, η «Τυποεκδοτική» συνεχίζει την καθημερινή της δουλιά, όπως συνεχίζει και ο «Ριζοσπάστης», ένα ακόμη κομμάτι στον κρίκο της ενημέρωσης της εργατικής τάξης...