Για κάποιο αδιευκρίνιστο, σε μένα, λόγο τα εξαιρετικά μυθιστορήματα του Γκράχαμ Γκριν δεν έχουν και μεγάλη τύχη στη χώρα μας. Ποτέ δεν κατάλαβα το γιατί και μάλλον ποτέ μου δε μάθω το «διότι».

Εδώ πουλάνε άλλοι συγγραφείς, κακοί, μέτριοι αλλά και καλοί, αλλά όχι οι άριστοι. Και, ο Γκράχαμ Γκριν ανήκει, και όχι μονάχα κατά τη δική μου γνώμη, στην κατηγορία των άριστων συγγραφέων. Τις προάλλες, η στήλη είχε αναφερθεί στο απολαυστικό βιβλίο «Ο άνθρωπος μας στην Αβάνα» που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις «Πόλις». Σήμερα θα πούμε δυο λόγια για ένα βιβλίο που μας είχε ενθουσιάσει πριν από πολλά χρόνια όταν είχε κυκλοφορήσει στη χώρα μας.

Για τον «Επίτιμο Πρόξενο» εκδόσεις «Νεφέλη». Η υπόθεση εκτυλίσσεται σε μια επαρχιακή πόλη της Αργεντινής, κοντά στα σύνορα της Παραγουάης. Εκεί, μια επαναστατική ομάδα που αγωνίζεται ενάντια στο δικτατορικό καθεστώς και τους Αμερικάνους προστάτες του, απαγάγει κατά λάθος έναν ασήμαντο Αγγλο Επίτιμο Πρόξενο αντί του Αμερικανού Πρεσβευτή και, με τελεσίγραφό της προς την Κυβέρνηση, απαιτεί την απελευθέρωση δέκα πολιτικών κρατουμένων που σαπίζουν στις φυλακές, απειλώντας ότι, σε αντίθετη περίπτωση, θα σκοτώσει τον πρόξενο - έναν ανύποπτο ανθρωπάκο που στα εξήντα ένα του χρόνια έχει παντρευτεί ένα κορίτσι από οίκο ανοχής. Μέσα σε ένα κωμικοτραγικό πλαίσιο, ο Γκράχαμ Γκριν κινείται με τη γνωστή του άνεση, και με αφάνταστο χιούμορ, με στιλ, με σαφήνεια και τρυφερότητα αφηγείται μια ιστορία που κρατά αμείωτο το ενδιαφέρον του αναγνώστη μέχρι το απροσδόκητο τέλος του. Μα τελικά τι είναι εκείνο που ζηλεύει σε αυτό το ασήμαντο ανθρωπάκι ο κεντρικός ήρωας του Γκριν, ο γιατρός Πλαρ, που εκτός των άλλων είναι ένας γοητευτικός νέος επιστήμονας, εραστής της γυναίκας του μεσόκοπου Προξένου και μελλοντικός πατέρας του παιδιού του; Είναι η αγάπη που νιώθει ο «Επίτιμος» απατημένος σύζυγος για τη γυναίκα του και το παιδί που εκείνη κυοφορεί, είναι ένα συναίσθημα που ο γιατρός Πλαρ συνειδητοποιεί ότι ποτέ δεν μπορεί να νιώσει. Αυτό κάνει διαφορετικό και αξιοζήλευτο τον Επίτιμο Πρόξενο, αυτό που κάνει τόσο διαφορετικό συγγραφέα τον Γκράχαμ Γκριν.

Η «Πόλη του Φωτός», η πόλη του έρωτα, η πόλη των τεχνών, των μεγάλων διαφωτιστών. Παρίσι. Αγαπημένος τόπος προορισμού για εκατοντάδες χιλιάδες τουρίστες από ολόκληρη της υφήλιο. Σήμερα πολλά θυμίζουν τις συνθήκες που οδήγησαν στην Παρισινή Κομμούνα. Κι ας θέλουν κάποιοι να την κρεμάσουν στα μουσεία και στις σελίδες της ρομαντικής ιστορίας.

Οταν φεύγει το φως της μέρας, όταν σβήνουν τα φώτα των «άφτερ» χώρων διασκέδασης, τότε μπορείς να διακρίνεις την άλλη όψη της πόλης. Αυτή που κρύβει μεθοδικά τους δεκάδες χιλιάδες άστεγους στο υπόγειο μετρό, κάτω από τις γέφυρες του Σηκουάνα, στις εσοχές των επιβλητικών κτιρίων, στα πεζοδρόμια όπου καταλήγουν οι αεραγωγοί του μετρό μεταφέροντας τη ζεστασιά του υπογείου.

Ψηλά από το Μον Παρνέ βλέπεις μόνο την ιλουστρασιόν βιτρίνα.

Αν περπατήσεις στους δρόμους της πόλης, των προαστίων και των λαϊκών συνοικιών μπορείς να νιώσεις λίγο από την πραγματικότητα που κρύβεται πίσω από τη θαυμαστή εικόνα.

Νιώθεις τι θα πει Ευρωπαίος πολίτης. Αντιλαμβάνεσαι τι σημαίνει ο στόχος σύγκλισης μισθών και εισοδημάτων και διαπιστώνεις ξαφνικά πως δεν μπορεί να παραμένει στόχος προς κατάκτηση, αφού έχει ήδη επιτευχθεί.

«Κατώτερος μισθός 900 ευρώ». Ακούμε και θαυμάζουμε. «Ενοίκιο διαμερίσματος 30-40τμ 900 ευρώ». Πάει ο μισθός, συλλογιζόμαστε. «Και πώς ζουν;» Βγαίνει αυθόρμητα το ερώτημα. «Υποχρεωτική η συγκατοίκηση αν θέλεις να επιβιώσεις», διευκρινίζει η Σοφία, πολύτιμη συνοδός στις αναζητήσεις μας.

Στο νέο Παρίσι, τις καινούριες σχετικά συνοικίες, στην περιοχή προς το αεροδρόμιο «Σαρλ Ντε Γκολ», στοιβάζεται η εργατική τάξη. Εκεί τα ενοίκια είναι ελάχιστα φθηνότερα. Πολυώροφα κτίρια νέας αρχιτεκτονικής, δηλαδή οι γνωστές πολυκατοικίες, με εκατοντάδες διαμερίσματα. Εικόνες γνώριμες, οικείες. Αφού δε διαφέρουν σε τίποτε από το απέναντι μπλοκ κατοικιών της γειτονιάς μας στα μεγάλα αστικά κέντρα.

Και η καθημερινότητα; Ιδια κι απαράλλαχτη. Αν βάλεις κάτω τις αναλογίες, το διαπιστώνεις. Το εισιτήριο για το μετρό 1,30 ευρώ. Ενα πακέτο τσιγάρα από 5 μέχρι 8 ευρώ. Ενα πιάτο φαϊ 20 ευρώ, ένα σάντουιτς 8-10 ευρώ. Υπάρχει βέβαια και το τουριστικό μενού, όπως πχ στη Μονμάρτη, όπου ένα πιάτο φαΐ χωρίς κανένα συνοδευτικό κοστίζει 10 ευρώ. Μια δαχτυλήθρα ποτό στα μπαράκια της Σατλέ 8-10 ευρώ. Ασε τις διαδρομές με το ταξί. Ξαφνικά η τσέπη σου βγάζει... καβούρια.

Και τότε αντιλαμβάνεσαι πως πίσω από τα ανέκφραστα κουρασμένα πρόσωπα, δεν κρύβεται κάποια ανεξήγητη αγένεια. Κρύβεται το άγχος της επιβίωσης.

Οπως κι ο έρωτας. Κρύβεται κι αυτός. Τον είδαμε να στενάζει μέσα στα πανέμορφα, επιβλητικά μα συνάμα παγωμένα κτίρια της πόλης. Ξέφυγε για λίγο και βγήκε στην επιφάνεια την 21η του Ιούνη, μέρα της μουσικής. Μέρα που μικροί μεγάλοι βγήκανε στα πάρκα, τις πλατείες, στις όχθες του Σηκουάνα και ξέδωσαν μέσα σ' ένα βακχικό πανηγύρι.

Μουσείο του Λούβρου, μουσείο Πομπιντού, το μέγαρο των Απομάχων, η πλατεία Συμφιλίωσης, οι μοναδικές γέφυρες του Σηκουάνα, ο πύργος του Αϊφελ, κομμάτια της ιστορίας της πόλης, παλιάς και νεότερης. Τα περισσότερα από αυτά μπορείς να τα θαυμάσεις από κοντά, μόνο έναντι εισιτηρίου. Αλλωστε όλα έχουν την τιμή τους.

Είδαμε και τη θρησκευτική πίστη να βγαίνει στο σφυρί. Οπως και στη χώρα μας. Μόνο που εκεί γίνεται πιο μεθοδικά, πιο... ευρωπαϊκά. Παγκοσμιοποίηση βλέπετε! Στην Παναγία των Παρισίων, μνημείο που παραμένει ζωντανό, εξομολογούνται οι πιστοί έναντι αμοιβής. Και όταν φεύγουν τουρίστες και ντόπιοι πριν περάσουν το κατώφλι της εξόδου, μπορούν να αγοράσουν τα ανάλογα σουβενίρ που εκτίθενται μέσα, την ώρα της λειτουργίας.

Και ο πύργος του Αϊφελ μεγαλοπρεπής. Στέκει εκεί να θυμίζει πως πάντα οι εργάτες παλεύουν με τις ίδιες απάνθρωπες συνθήκες για να εξασφαλίσουν το μεροκάματο. Ο αρχιτέκτονας Γκ. Αϊφελ, προκειμένου να προλάβει τις προθεσμίες για την κατασκευή του έργου - που έπρεπε να είναι έτοιμο για την παγκόσμια έκθεση της εποχής του - επέβαλε πολύωρη και χωρίς διακοπή εργασία. Μάλιστα, με τη συνδρομή των αστυνομικών αρχών, απαγόρευσε τη λειτουργία καφενείων και καντίνας στην ευρύτερη περιοχή, προκειμένου να μην έχουν διέξοδο ανάπαυλας οι εργάτες. Κάτι σαν τις χημικές τουαλέτες που τοποθετήθηκαν στη στέγη Καλατράβα για να μην καθυστερούν οι εργαζόμενοι όταν νιώθουν την φυσική τους ανάγκη.

Ολα τα παραπάνω και πολλά άλλα συνέβησαν και συμβαίνουν στο Παρίσι. Οπως και σε κάθε άλλη ευρωπαϊκή πρωτεύουσα, σε μικρή ή μεγαλύτερη ένταση, με μικρότερη ή μεγαλύτερη επιτάχυνση.

Κι εμείς απλοί παρατηρητές σε ξένο τόπο, φορτώσαμε στις βαλίτσες μας τις νέες εμπειρίες και προσδοκούμε να τις μεταλλάξουμε σε πολύτιμη πείρα. Πείρα που δε θα επιτρέπει πια σε κανέναν παραμυθατζή να μας πουλάει το μύθο του ευρωπαϊκού προσανατολισμού. Είδαμε τη βιτρίνα, είδαμε και λίγο από την πραγματικότητα. Και δυστυχώς μυρίζει σαπίλα. Τη σαπίλα ενός κόσμου που δεν μπορεί να είναι το μέλλον μας. Γιατί πολύ απλά σ' αυτόν τον κόσμο ο άνθρωπος υποφέρει, εγκλωβισμένος μέσα στη μοναξιά, τον ατομικισμό, τη φτώχεια.

Η «ώρα για τσάι» δεν ήρθε ακόμα. Αρχές Οκτώβρη, μας φαίνεται πώς είναι κάπως νωρίς να σκεφτόμαστε τα ζεστά ροφήματα, όπως είναι η ζεστή σοκολάτα ή το τσάι. Εκείνα όμως που το συνοδεύουν, τα μπισκότα ή το κέικ μπορούμε άνετα από τώρα να φέρνουμε στο νου μας, στην κουζίνα μας και στο πιάτο μας. Ας ξεκινήσουμε με ένα απλό κέικ και μετά βλέπουμε...

Θα χρειαστούμε: Ενα φλιτζάνι του τσαγιού βιτάμ, μισό φλιτζάνι ζάχαρη, μισό φλιτζάνι γάλα χλιαρό, τρία φλιτζάνια αλεύρι, τέσσερα αυγά, δυο κουταλάκια αλάτι, τέσσερα αυγά, δυο κουταλάκια κοφτά μπέικιν πάουντερ και δυο χαρτάκια βανίλιας. Θα χτυπήσουμε καλά το βιτάμ μέχρι να ασπρίσει και θα προσθέσουμε τη ζάχαρη και τους κρόκους. Θα προσθέσουμε στη συνέχεια το γάλα, τα ασπράδια (μαρέγκα) και το αλεύρι κοσκινισμένο και ανακατεμένο με το πάουντερ και τη βανίλια. Ανακατεύουμε ελαφρά έτσι ώστε να ενωθούν όλα τα υλικά και θα τα ρίξουμε σε μια φόρμα καλά βουτυρωμένη. θα το ψήσουμε σε μέτριο φούρνο για τρία τέταρτα της ώρας. Καλό φθινόπωρο να έχουμε, και ίσως η ώρα για τσάι να είναι καθ' οδόν...

Ευχάριστα είναι τα νέα για τους φίλους του ποιοτικού αστυνομικού μυθιστορήματος με την κυκλοφορία του «Κίτρινου σκύλου» από τις εκδόσεις «Αγρα». Ο περίφημος επιθεωρητής Μεγκρέ πρωτοεμφανίζεται στην αστυνομική λογοτεχνική σκηνή εκείνη την κρύα Παρασκευή του Νοέμβρη του 1931, στην επαρχία της Γαλλίας, στο Κανκαρνό, όπου τα πάντα είναι έρημα και σκοτεινά εκτός από τρία παράθυρα του κεντρικού και μοναδικού καφενείου, του Αμιράλ. Ολοι είναι ανήσυχοι και φοβισμένοι, ο δολοφόνος κυκλοφορεί ελεύθερος. Αόρατος είναι. Οι δημοσιογράφοι καταφθάνουν φουριόζοι και σπέρνουν τον πανικό με τις ανταποκρίσεις τους, ο δήμαρχος της πόλης παραπονιέται συνεχώς, τα θύματα ολοένα πληθαίνουν. Ο Μεγκρέ, όμως, είναι ατάραχος, καπνίζει ήρεμα την πίπα του και κοιτά τον «Κίτρινο σκύλο», αυτό το άγριο, βρώμικο ζώο, που εμφανίστηκε από το πουθενά και προσπαθεί να λύσει το μυστήριο.

Ο Ζορζ Σιμενόν εστιάζει την προσοχή του στο τοπίο, στους χαρακτήρες, στην ψυχολογία των ανθρώπων της γαλλικής επαρχίας και λίγο ενδιαφέρεται για τα εγκλήματα. Και παρόλο που στη συνείδηση των κατοίκων είναι πολλά, στην πραγματικότητα είναι μονάχα ένα. Ολα τα άλλα είναι απλές απόπειρες, αντιπερισπασμοί, στάχτη στα μάτια του επιθεωρητή...