ΛΟΥΚΕΡΝΗ (Του απεσταλμένου μας Δημήτρη ΜΗΛΑΚΑ).-

Ενώ οι διαδικασίες εδώ στη Λουκέρνη ολοκληρώνονται - εκτός απροόπτου - σήμερα, η Λευκωσία αντιλαμβάνεται πλέον ότι καλείται να σηκώσει το βάρος της ανόδου του βιοτικού επιπέδου του τουρκοκυπριακού κρατιδίου, αποδεχόμενη, ταυτόχρονα, τη συνδιοίκηση του νέου κρατικού μορφώματος. Πάνω απ' όλα, όμως, το κυπριακό Εθνικό Συμβούλιο και η ελληνική κυβέρνηση πιέζονται να υιοθετήσουν, να εγκρίνουν και να επιβεβαιώσουν ενυπογράφως ότι το προϊόν της επιδιαιτησίας του ΓΓ του ΟΗΕ, που εμφανίζεται ως σχέδιο οριστικής επίλυσης του Κυπριακού, είναι αποτέλεσμα της συμφωνίας τους με την τουρκική και τουρκοκυπριακή πλευρά.

Ομως, το σχέδιο επίλυσης του Κυπριακού, που εμφανίζεται στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων, δεν υπήρξε αποτέλεσμα συμφωνίας μεταξύ των τεσσάρων μερών, αλλά «σύνθεση» των απόψεων και των παρατηρήσεων επί του «σχεδίου Ανάν», που εγγράφως κατέθεσαν, από την Ομάδα Εργασίας του ΓΓ του ΟΗΕ.

Από όλα αυτά, λοιπόν, συνάγεται ότι η ελληνική κυβέρνηση, παρά τις περί του αντιθέτου δηλώσεις και διαβεβαιώσεις, συμμετείχε τελικά στη διαδικασία της «τετραμερούς», υποβάλλοντας μάλιστα και τις δικές της προτάσεις και παρατηρήσεις. Χτες, ο υφυπουργός Εξωτερικών, Γ. Βαλινάκης, ήταν αυτός που παρέδωσε στον Α. ντε Σότο το σχετικό κείμενο με τις ελληνικές παρατηρήσεις επί του «σχεδίου», που «εστιάζονται», κατά δήλωση του υπουργού Επικρατείας Θ. Ρουσόπουλου, «στα ζητήματα της ασφάλειας και των παρεκκλίσεων από το κοινοτικό κεκτημένο». Η ελληνική τοποθέτηση, δήλωσε χτες ο υπουργός, συνάδει με τη μόνιμη επιδίωξη της ελληνικής κυβέρνησης για την κατοχύρωση της λειτουργικότητας και του κοινοτικού κεκτημένου.

Ανάλογο κείμενο με τις θέσεις της Αγκυρας έδωσε και η τουρκική κυβέρνηση. Νωρίτερα χτες είχαν καταθέσει λεπτομερώς τις παρατηρήσεις τους επί του «σχεδίου Ανάν» η ελληνοκυπριακή και η τουρκοκυπριακή αντιπροσωπεία. Με τον τρόπο αυτό, όπως παρατηρούσαν παράγοντες της ελληνικής κυβέρνησης, σκιαγραφείται η διαδικασία της τετραμερούς, η οποία συμφωνήθηκε, άλλωστε, στις 13 Φλεβάρη του 2004 στη Νέα Υόρκη, με τη δέσμευση και των τεσσάρων μερών.

Αξίζει να σημειωθεί ότι μέχρι και την περασμένη Δευτέρα η ελληνική κυβέρνηση δήλωνε σε όλους τους τόνους ότι δεν πρόκειται να συμμετάσχει στις διαπραγματεύσεις και περιόριζε το ρόλο της στην «ενεργό συμπαράσταση» της κυπριακής κυβέρνησης. Το ίδιο κατηγορηματική ήταν η ελληνική κυβέρνηση και στην άρνησή της να υπογράψει το όποιο κείμενο - αποτέλεσμα της επιδιαιτησίας. Ομως, μετά από τις πρώτες διαβουλεύσεις στη Λουκέρνη και μετά τις τηλεφωνικές επαφές του πρωθυπουργού με ξένους παράγοντες - ανάμεσά τους και ο Πρόεδρος των ΗΠΑ - η ελληνική κυβέρνηση άρχισε, από τη μια, να μεταφέρει την πίεση στην κυπριακή αντιπροσωπεία και, από την άλλη, να αναλαμβάνει και αυτή κάποιο από το βάρος της επαχθούς ρύθμισης που μεθοδεύεται για το Κυπριακό.

Αξίζει, επίσης, να σημειωθεί ότι στο προοίμιο του «σχεδίου», επί του οποίου τοποθετήθηκαν τα ενδιαφερόμενα μέρη, ο ΓΓ ζητά την υπογραφή της ελληνοκυπριακής και της τουρκοκυπριακής κοινότητας στο ερώτημα αν αποδέχονται το κείμενο με όλα του τα παραρτήματα, σαν Σύνταγμα του νέου κράτους, με το οποίο η Κύπρος θα προσεγγίσει την ΕΕ ενωμένη. Μάλιστα, κάτω ακριβώς από την ερώτηση, υπάρχουν οι δυνητικές απαντήσεις «ναι» ή «όχι» σε «κουτάκια» που πρέπει να σημανθούν. Μέχρι και χτες αργά το βράδυ, παράγοντες της κυπριακής κυβέρνησης επέμεναν ότι η Λευκωσία δεν πρόκειται να υπογράψει, καθώς κάτι τέτοιο δεν προβλέπεται από τη Συμφωνία της 13ης Φλεβάρη, η οποία περιγράφει και τη δεσμευτική διαδικασία που ακολουθείται σήμερα.

Το σχέδιο του ΓΓ θα πρέπει να σημειωθεί ότι «ζητά» και την υπογραφή των κυβερνήσεων Ελλάδας, Τουρκίας και Βρετανίας για τη «συμφωνία» τους στην πτυχή της ασφάλειας. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι και γι' αυτό το ζήτημα δεν υπήρξε ελληνοτουρκική συμφωνία, αλλά η ρύθμιση αποτελεί το αποτέλεσμα της επιδιαιτησίας του ΓΓ.

Σύμφωνα με τις πληροφορίες που διακινήθηκαν ανεπισήμως από την ελληνική και την ελληνοκυπριακή πλευρά, το περιεχόμενο των εγγράφων με τις θέσεις της Λευκωσίας και της Αθήνας επί του νέου «σχεδίου Ανάν», μπορούν να συνοψιστούν ως εξής:

Η ελληνική κυβέρνηση επισήμανε τις θέσεις της για το ζήτημα της ασφάλειας, όπου δεν υπήρξε συμφωνία στις συζητήσεις που είχε διμερώς με την Τουρκία και σε ζητήματα που άπτονται με τη λειτουργικότητα του νέου κυπριακού κράτους και τα οποία δεν εξασφαλίζονται στο «σχέδιο» του ΓΓ του ΟΗΕ.

Η απάντηση της ελληνοκυπριακής πλευράς ήταν εφ' όλης της ύλης. Διατυπώθηκαν, δηλαδή, οι ενστάσεις της Λευκωσίας επί του συνόλου των προτάσεων της συμφωνίας, που η Λευκωσία θεωρεί αρνητικές.

Τα σημεία όπου επικεντρώνεται η προσοχή της Λευκωσίας είναι:

• Οχι μόνιμες παρεκκλίσεις από το κοινοτικό κεκτημένο.
• Επανεγκατάσταση από το 18% των προσφύγων, που προβλέπει το «σχέδιο», στο 21%.
• Απόλυτη αποστρατιωτικοποίηση μετά από ένα μεταβατικό διάστημα.
• Συνέχιση της διαδικασίας των προσφυγών στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο ανθρωπίνων δικαιωμάτων για τις περιουσίες.
• Αύξηση του επιστρεφόμενου εδάφους.

Από την πλευρά τους, σύμφωνα με τις πληροφορίες που διακίνησε η τουρκική αντιπροσωπεία, οι Τουρκοκύπριοι ζητούν:

• Ισχυρή νομική κατοχύρωση των μόνιμων παρεκκλίσεων.
• Αύξηση των εποίκων, που θα παραμείνουν από 45.000 που προβλέπει το σχέδιο σε 60.000, συν ένα παιδί για κάθε οικογένεια, που δε θα προσμετράται στο συνολικό αριθμό.
• Αύξηση της στρατιωτικής δύναμης που θα παραμείνει στην Κύπρο.

Μέχρι αργά χτες το βράδυ, η Ομάδα Εργασίας του ΟΗΕ μελετούσε τις προτάσεις και επισημάνσεις των τεσσάρων πλευρών. Μέχρι σήμερα τα μεσάνυχτα, που ολοκληρώνεται το χρονοδιάγραμμα, ο ΓΓ του ΟΗΕ θα καλέσει τα μέρη και είτε θα τους ανακοινώσει το αποτέλεσμα της επιδιαιτησίας τους, είτε θα επιχειρήσει έναν ακόμη μικρό γύρο διαβουλεύσεων, προκειμένου να επιτευχθούν «βελτιώσεις» σε ανθυπολεπτομέρειες. Πάντως, ανακοινώθηκε πως ο ΓΓ συγκαλεί την ερχόμενη Παρασκευή το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ, για να εγκρίνει το τελικό σχέδιο που θα τεθεί σε δημοψήφισμα. Πολιτικοί παρατηρητές συνδύαζαν αυτήν την κίνηση του ΓΓ με την πιθανότητα να μην υπήρχαν τελικά οι υπογραφές και των τεσσάρων μερών στο τέταρτο «σχέδιο Ανάν», οπότε να χρειάζεται να περιβληθεί με το κύρος μιας απόφασης ενός τέτοιου θεσμικού οργάνου.

Αργά χθες το βράδυ, έγινε επίσης γνωστό πως ο Τάσος Παπαδόπουλος κάλεσε τα μέλη του Εθνικού Συμβουλίου της Κύπρου να είναι σε ετοιμότητα για νέα συνεδρίαση.