ΔΙΕΘΝΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ | ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ

Ναυάγιο της «παγκοσμιοποίησης» στο Μεξικό

Παπαγεωργίου Βασίλης

Σε κατάρρευση οδηγήθηκαν οι συνομιλίες στον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου (ΠΟΕ), στην πόλη Κανκούν του Μεξικού, τα ξημερώματα της περασμένης Τρίτης. «Η διαδικασία της απελευθέρωσης του παγκόσμιου εμπορίου βρίσκεται στην εντατική, μεταξύ ζωής και θανάτου», δήλωσε χαρακτηριστικά ο εκπρόσωπος της Ευρωπαϊκής Ενωσης, Πασκάλ Λαμί. Ο διεθνής Τύπος υποδέχτηκε το γεγονός με τίτλους όπως «Κόλαφος στην παγκοσμιοποίηση», ή «Το τέλος του ΠΟΕ». Ομως, πώς φτάσαμε σ' αυτό το σημείο;

Ως βασική αιτία της αποτυχίας των 146 κρατών - μελών του ΠΟΕ να καταλήξουν σε μια συμφωνία, εμφανίζεται η αντίθεση μεταξύ των «φτωχών» και των «πλουσίων» καπιταλιστικών κρατών με επίκεντρο στο θέμα των αγροτικών επιδοτήσεων που ουσιαστικά σχετίζονται με τις ενδοϊμπεριαλιστικές αντιθέσεις. Με το γεγονός ότι ο προστατευτισμός από κάθε ιμπεριαλιστικό κέντρο έχει τη ρίζα του στην αντιμετώπιση των εισαγωγών από το αντίπαλο ιμπεριαλιστικό κέντρο. Που βεβαίως δυσκολεύει και τις εξαγωγές των αδύνατων καπιταλιστικών κρατών προς τα ισχυρά.

Στη Σύνοδο του Κανκούν έκανε αισθητή την παρουσία της η «ομάδα των 22» την οποία συγκροτούσαν φτωχές χώρες από όλες τις ηπείρους, με επικεφαλής τη Βραζιλία, την Ινδία, την Κίνα και την Αργεντινή. Αυτή η ομάδα ζητούσε κυρίως από την Ευρωπαϊκή Ενωση, αλλά και από τις ΗΠΑ, να σταματήσουν τις επιδοτήσεις στους αγρότες τους και να καταργήσουν τους δασμούς στα εισαγόμενα από τρίτες χώρες προϊόντα.

Υπολογίζεται ότι οι επιδοτήσεις στην αγροτική οικονομία των πλουσιότερων χωρών του κόσμου ξεπερνούν τα 300 δισεκατομμύρια δολάρια το χρόνο. Με τις επιδοτήσεις αυτές προστατεύουν τα δικά τους προϊόντα και αφήνουν εκτός αγοράς τα προϊόντα των φτωχότερων χωρών.

Οι επιδοτήσεις και οι δασμοί που επιβάλλονται από τα τρία μεγάλα καπιταλιστικά κέντρα (ΗΠΑ, Ευρωπαϊκή Ενωση, Ιαπωνία) έχουν δημιουργήσει μια ασφυκτική κατάσταση στον υπόλοιπο κόσμο. Οι φτωχότερες χώρες που συγκεντρώνουν το 40% του παγκόσμιου πληθυσμού συγκεντρώνουν μόλις το 3% του παγκόσμιου εμπορικού εισοδήματος. Από την άλλη, οι πλουσιότερες χώρες που συγκεντρώνουν μόλις το 14% του παγκόσμιου πληθυσμού συγκεντρώνουν το 75% του παγκόσμιου εμπορικού εισοδήματος!

Οι ανισότητες μεταξύ των ιμπεριαλιστικών κέντρων και των εξαρτημένων κρατών είναι πραγματικά εκρηκτικές. Χαρακτηριστικά, το μέγεθος των εμπορικών συναλλαγών της Βρετανίας είναι ίσο με των χωρών της Νότιας Ασίας και της Υποσαχάριας Αφρικής μαζί. Τα αποτελέσματα μιας τέτοιας εκμετάλλευσης είναι γνωστά: Πάνω από 2,5 δισεκατομμύρια άνθρωποι «ζουν» με λιγότερα από 2 δολάρια τη μέρα, το πλουσιότερο 5% του πλανήτη έχει εισόδημα κατά 114 φορές μεγαλύτερο από το εισόδημα του φτωχότερου 5%, για κάθε δολάριο που παίρνουν οι φτωχότερες χώρες ως «βοήθεια» από τις πλουσιότερες, επιστρέφουν σ' αυτές δύο δολάρια μέσω των ανισότιμων εμπορικών σχέσεων.

Υπό την πίεση των λαών τους, οι κυβερνήσεις των φτωχότερων χωρών συμμάχησαν στην Κανκούν για να δηλώσουν ότι «δεν πάει άλλο». Ετσι, όταν η «ομάδα των 22» διαπίστωσε ότι οι ΗΠΑ και η Ευρωπαϊκή Ενωση δεν είναι διατεθειμένες να κάνουν κάποια ουσιαστική συζήτηση, αποφάσισε να αποχωρήσει οδηγώντας σε ναυάγιο τη σύνοδο του ΠΟΕ. Η συνέχεια στη Γενεύη, τον ερχόμενο Δεκέμβρη.

Οι «μεγάλες αδελφές» στη Ρωσία

Οι εκπρόσωποι των μεγαλύτερων πετρελαϊκών εταιριών του κόσμου συνωθούνται έξω από τα κυβερνητικά γραφεία στη Μόσχα υποβάλλοντας προτάσεις και προσφορές. Από την πλευρά της, η κυβέρνηση Πούτιν διαμηνύει προς όλες τις κατευθύνσεις την πρόθεσή της να ξεπουλήσει τα τεράστια, ανεκτίμητα πετρελαϊκά κοιτάσματα της Ρωσίας.

Το χορό άνοιξε η «BP», την περασμένη άνοιξη, όταν ανακοίνωσε ότι συμφώνησε για επένδυση ύψους 7,7 δισεκατομμυρίων δολαρίων σε κοινοπραξία με την «ΤΝΚ International», για την «αξιοποίηση» κοιτασμάτων της Σιβηρίας.

Την περασμένη Τρίτη πήρε τη σκυτάλη η «Royal Dutch/Shell» η οποία ανακοίνωσε ότι θα προχωρήσει σε επένδυση ενός δισεκατομμυρίου δολαρίων για την εκμετάλλευση κοιτάσματος πετρελαίου στην περιοχή Σαλίμ της Σιβηρίας. Μια βδομάδα πριν ο πρόεδρος της «Shell», σερ Φίλιπ Γουάτς, είχε μια πολύ εγκάρδια συνομιλία με το Ρώσο Πρόεδρο Βλ. Πούτιν.

Φυσικά, δε θα μπορούσαν να μείνουν έξω από το παζάρι και οι μεγάλες αμερικανικές πετρελαϊκές εταιρίες. Την Τετάρτη, μια μέρα μετά την ανακοίνωση της «Shell», δημοσιεύτηκαν πληροφορίες στην «Wall Street Journal», ότι οι δύο αμερικανικοί κολοσσοί «Exxon Mobil» και «Chevron Texaco», θα προχωρήσουν στην εξαγορά του 25% της μεγαλύτερης ρωσικής πετρελαϊκής εταιρίας, «Yukos - Sibneft», πληρώνοντας 11 δισεκατομμύρια δολάρια!

Σαν τα όρνεα συγκεντρώνονται πάνω από τη λεία τους οι «μεγάλες αδελφές» καθώς διαπιστώνουν ότι από την άλλη πλευρά υπάρχει διάθεση για το ξεπούλημα του ρωσικού πετρελαίου και την «αξιοποίηση» των ανεκμετάλλευτων κοιτασμάτων που φέρνουν τη Ρωσία στη θέση της δεύτερης μεγαλύτερης πετρελαιοπαραγωγού χώρας στον κόσμο, μετά τη Σαουδική Αραβία. Και βέβαια το ενδιαφέρον μιας τέτοιας εξέλιξης ξεφεύγει από το στενό οικονομικό πλαίσιο, αποκτά σαφείς πολιτικές διαστάσεις.

ΗΠΑ Η βιομηχανική παραγωγή στις ΗΠΑ σημείωσε αύξηση και τον Αύγουστο κατά 0,1%. Οι περισσότερες αμερικανικές εφημερίδες εκτίμησαν ότι με την εξέλιξη αυτή οριστικοποιείται η ανάκαμψη της αμερικανικής οικονομίας. Δε λείπουν και αυτοί που αμφισβητούν μια τέτοια αισιοδοξία, σημειώνοντας ότι μόνο με την αύξηση της απασχόλησης μπορεί να γίνει λόγος για έξοδο από την ύφεση.

ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΝΩΣΗ Αρκετούς μήνες μετά την απόφαση της κυβέρνησης Μπους να επιβάλει υψηλότατους δασμούς στα εισαγόμενα ευρωπαϊκά χαλυβουργικά προϊόντα, η Ευρωπαϊκή Ενωση απάντησε. Την περασμένη Τετάρτη ανακοινώθηκε ότι η Ευρωπαϊκή Ενωση επέβαλε δασμούς στις εισαγωγές προϊόντων ανοξείδωτου χάλυβα με προέλευση τις ΗΠΑ για μια περίοδο έξι μηνών. Ο δασμός που θα εφαρμοστεί είναι της τάξης του 25%.

ΑΠΟΛΥΣΕΙΣ Στην απόλυση 2.600 εργαζομένων, ποσοστό 40% του εργατικού της δυναμικού, θα προχωρήσει η καπνοβιομηχανία «R.J. Reynolds Tobacco Holdings», στο πλαίσιο των προσπαθειών για τη μείωση του κόστους εργασίας. Οι απολύσεις εντάσσονται στο ευρύτερο σχέδιο αναδιάρθρωσης των δραστηριοτήτων της αμερικανικής καπνοβιομηχανίας, μέσω του οποίου η «R.J. Reynolds» ευελπιστεί να μειώσει το κόστος κατά 1 δισ. δολάρια μέχρι το 2005. Η εταιρία εκτιμά πως οι παραγγελίες στην αμερικανική αγορά θα μειωθούν κατά 12%.

ΙΡΑΚ Υπέρ της ιδιωτικοποίησης της πετρελαϊκής βιομηχανίας του Ιράκ τάσσεται ο νεοδιορισθείς υπουργός Πετρελαίου της χώρας. Η δήλωση του Ιμπραχίμ Μπαχρ αλ-Ουλούμ θεωρείται πρόσκληση για διεθνείς πετρελαϊκούς ομίλους που επιθυμούν να εκμεταλλευτούν τα πλούσια ιρακινά πετρελαϊκά αποθέματα.