Το σχέδιο για την επίλυση του Κυπριακού, στη βάση των προτάσεων του ΓΓ του ΟΗΕ, Κ. Ανάν, ολοκλήρωσε, κατά τα φαινόμενα, το κύκλο του την περασμένη Δευτέρα στη Χάγη. Ο ΓΓ του ΟΗΕ ανακοίνωσε πως το σχέδιο «έφτασε στο τέλος του δρόμου», χωρίς, ωστόσο, να πετύχει το στόχο του.

Η αποτυχία επίτευξης συμφωνίας αποδεικνύει για μια ακόμη φορά πως η Αγκυρα εννοεί απολύτως τη θέση, που επαναλαμβάνει σε κάθε ευκαιρία, ότι το Κυπριακό επιλύθηκε το 1974. Με βάση αυτήν τη θέση, ο Ρ. Ντενκτάς δε δέχτηκε να δώσει ούτε ένα χιλιοστό από την κυριαρχία που εξασφάλισε η εισβολή των τουρκικών στρατευμάτων το 1974. Από την άλλη πλευρά, η ελληνική κυβέρνηση καλλιέργησε ψευδαισθήσεις για την επίλυση, δημιουργώντας με αυτόν τον τρόπο το έδαφος για την άσκηση τεράστιων πιέσεων στη νέα κυπριακή ηγεσία.

Χτες τα ξημερώματα, ο Αλβάρο Ντε Σότο διάβασε την παρακάτω δήλωση του ΓΓ του ΟΗΕ, η οποία περιγράφει το τέλος του «σχεδίου Ανάν».

«Οπως συμφωνήθηκε στις 28 Φεβρουαρίου, οι δύο ηγέτες ήρθαν στη Χάγη για έναν πολύ συγκεκριμένο και συμφωνημένο σκοπό. Ερώτησα τον καθένα, κατά πόσον ήσαν προετοιμασμένοι να δεσμευτούν σήμερα να υποβάλουν το Σχέδιό μου της 26ης Φεβρουαρίου 2003 προς έγκριση σε χωριστά ταυτόχρονα δημοψηφίσματα στις 30 Μαρτίου 2003 προς το σκοπό της επίτευξης συνολικής διευθέτησης του κυπριακού προβλήματος. Ο κ. Παπαδόπουλος απάντησε ότι ήταν προετοιμασμένος να το πράξει, εφόσον ο λαός γνώριζε περί τίνος του ζητείτο να ψηφίσει. Προς το σκοπό αυτό επιθυμούσε να είναι βέβαιος ότι τα κενά σε ό,τι αφορά την ομοσπονδιακή νομοθεσία, καθώς επίσης τα συντάγματα των συνιστώντων κρατιδίων, θα συμπληρώνονταν. Υπογράμμισε τη σημασία της συμφωνίας και δέσμευσης της Ελλάδας και της Τουρκίας στις πρόνοιες ασφάλειας στο Σχέδιο. Επιπλέον, σημαντικά περισσότερος χρόνος απαιτείτο από όσο ήταν διαθέσιμος για να γίνει μια σωστή δημόσια εκστρατεία πάνω στο δημοψήφισμα. Οι όροι αυτοί χρειάζεται να εκπληρωθούν προτού διεξαχθεί δημοψήφισμα. Είπε ότι ήταν προετοιμασμένος να μην επανανοίξει τις ουσιαστικές πρόνοιές του, εάν η άλλη πλευρά ήταν προετοιμασμένη να πράξει το ίδιο.

Ο κ. Ντενκτάς απάντησε ότι δεν ήταν προετοιμασμένος να συμφωνήσει να υποβάλει το σχέδιο σε δημοψήφισμα. Είπε ότι είχε θεμελιώδεις αντιρρήσεις στο Σχέδιο πάνω σε βασικά σημεία. Πίστευε ότι περαιτέρω διαπραγματεύσεις θα είχαν πιθανότητα επιτυχίας, μόνο εάν άρχιζαν από ένα νέο σημείο εκκίνησης και εάν τα μέρη συμφωνούσαν πάνω σε βασικές αρχές. Πρόσθεσε ότι η Τουρκία σε καμιά περίπτωση δεν ήταν σε θέση να υπογράψει τη δήλωση που είχε ζητηθεί από τις εγγυήτριες δυνάμεις, διότι αυτό απαιτούσε πρώτα την εξουσιοδότηση του Κοινοβουλίου. Οι προσπάθειες συνεχίστηκαν στη διάρκεια της χθεσινής ημέρας και της νύχτας για να διασωθεί η διαδικασία και να παραμείνει ανοιχτή η προοπτική προσχώρησης μιας ενωμένης Κύπρου στην Ευρωπαϊκή Ενωση. Εισηγήθηκα, ακόμη, όπως οι διαπραγματεύσεις συνεχιστούν έως τις 28 Μαρτίου με σκοπό τη διενέργεια των δημοψηφισμάτων μία εβδομάδα αργότερα, στις 6 Απριλίου. Δυστυχώς, οι προσπάθειες αυτές δεν ήταν επιτυχείς για τους λόγους που αναφέρονται πιο πάνω.

Κατά συνέπεια, όπως είπα όταν αναχώρησα από την Κύπρο στις 28 Φεβρουαρίου, έχουμε φτάσει στο τέλος του δρόμου. Οι δύο ηγέτες έχουν εκφράσει την προθυμία τους να συνεχίσουν τις συνομιλίες. Αλλά χωρίς σταθερή δέσμευση να προχωρήσουν ενεργώς προς μια κατάληξη σύμφωνα με ένα αυστηρό πρόγραμμα εργασίας, που θα κορυφώνεται με χωριστά ταυτόχρονα δημοψηφίσματα, είναι σαφές ότι δε θα είναι δυνατό να επιτευχθεί συνολική διευθέτηση πριν από την ένταξη της Κύπρου στην Ευρωπαϊκή Ενωση στις 16 Απριλίου. Η δέσμευση αυτή δεν υπάρχει αυτή την ώρα. Εχω συνεπώς ζητήσει από τον κ. ντε Σότο να μεταβεί στη Νέα Υόρκη για να ετοιμάσει μια λεπτομερή έκθεση προς το Συμβούλιο Ασφαλείας. Το γραφείο του κ. ντε Σότο στην Κύπρο θα κλειστεί στις προσεχείς εβδομάδες. Συμμερίζομαι απόψε με όλους τους ειρηνόφιλους Ελληνοκυπρίους, Τουρκοκυπρίους, Ελληνες και Τούρκους ένα βαθύ αίσθημα λύπης. Δεν είμαι βέβαιος ότι άλλη μια ευκαιρία όπως αυτή θα παρουσιαστεί και πάλι σύντομα. Ωστόσο, θέλω ο λαός της Κύπρου να ξέρει ότι δεν τους έχω εγκαταλείψει. Είδα στα μάτια τους την επιθυμία τους για ειρήνη και επανένωση. Θλίβομαι γιατί έχουν αποστερηθεί της ευκαιρίας να αποφασίσουν για το δικό τους μέλλον.

Το Σχέδιό μου παραμένει στο τραπέζι, έτοιμο για τους Ελληνοκυπρίους και Τουρκοκυπρίους να το παραλάβουν από το σημείο αυτό και να το προωθήσουν προς μία λύση, εάν βρουν τη θέληση να το πράξουν. Εάν δω ότι υπάρχει μία σαφής και ρεαλιστική προοπτική για οριστικοποίηση των διαπραγματεύσεων, με την πλήρη υποστήριξη των μητέρων πατρίδων, θα είμαι έτοιμος να βοηθήσω. Ας ελπίσουμε ότι η ημέρα εκείνη είναι πολύ πιο κοντά από ό,τι φαίνεται αυτό το πρωινό».

Στην Αθήνα, η κυβέρνηση εμφανίστηκε απογοητευμένη, γιατί «χάθηκε μια ευκαιρία» για την επίλυση του Κυπριακού. Σε δηλώσεις του, ο υπουργός Εξωτερικών Γ. Παπανδρέου προσπάθησε, ως τρίτος, να ερμηνεύσει την τουρκική στάση, την οποία απέδωσε στην εσωτερική πολιτική αστάθεια και στις εξελίξεις στην υπόθεση του Ιράκ, που «δεν επέτρεψαν στην Αγκυρα να πάρει την απόφαση να λύσει το Κυπριακό». Από την πλευρά τους, οι εκπρόσωποι της κυβέρνησης και του υπουργείου Εξωτερικών σημείωσαν τις ευθύνες της τουρκικής πλευράς.

«Το αδιέξοδο που διαπιστώθηκε στη Χάγη, είπε ο εκπρόσωπος του ΥΠΕΞ, για την επίλυση του πολιτικού προβλήματος της Κύπρου, λόγω της συνεχιζόμενης αδιαλλαξίας του κ. Ντενκτάς, μας προκαλεί απογοήτευση και λύπη. Πρόκειται για μια αρνητική εξέλιξη, για την οποία φέρει ακέραια την ευθύνη η τουρκοκυπριακή ηγεσία».

Ο εκπρόσωπος του ΥΠΕΞ επισήμανε επίσης τη «θετική στάση του Προέδρου κ. Παπαδόπουλου, ο οποίος επιβεβαίωσε για μια ακόμα φορά, ποιος πραγματικά θέλει τη λύση του κυπριακού προβλήματος. Θέλουμε να ευχαριστήσουμε τον Γενικό Γραμματέα του ΟΗΕ, κ. Κόφι Ανάν, για την προσπάθεια που έχει καταβάλει και το ενδιαφέρον που έχει επιδείξει για τη λύση του Κυπριακού και την ένταξη μιας επανενωμένης Κύπρου στην ΕΕ. Ο στόχος αυτός παραμένει ζωντανός και ισχυρός. Θα συνεχίσουμε να υποστηρίζουμε σταθερά τις καλές υπηρεσίες του Γενικού Γραμματέα του ΟΗΕ, για την επίλυση του Κυπριακού στη βάση του προταθέντος από τον κ. Ανάν Σχεδίου. Η Χάγη δεν μπορεί να αποτελέσει το τέλος της προσπάθειας. Αντίθετα, η προσπάθεια θα πρέπει να συνεχιστεί, στο πλαίσιο του ΟΗΕ».

Στο ίδιο μήκος κύματος και ο υπουργός Τύπου υποστήριξε ότι «δεν κατέστη δυνατό να έχουμε θετικές εξελίξεις για την επίλυση του πολιτικού προβλήματος της Κύπρου. Ούτε καν με την αναμενόμενη συνυπογραφή του συνυποσχετικού για το δημοψήφισμα. Η ευθύνη γι' αυτήν την εξέλιξη, η οποία είναι αρνητική εξέλιξη, βαρύνει εξ ολοκλήρου την τουρκοκυπριακή και την τουρκική πλευρά».