Η πανηγυρική έναρξη των εργασιών της Συνόδου του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου αναβλήθηκε μέχρι νεωτέρας. Οι δρόμοι του Σιάτλ θύμιζαν κρανίου τόπο, ενώ όλη η πόλη είχε βυθιστεί κάτω από ένα σύννεφο από χημικά και δακρυγόνα. Γης μαδιάμ, μέσα και έξω από το Συνεδριακό Κέντρο, όπου διεξαγόταν η Σύνοδος. Αυτή είναι η εικόνα που έφτασε σε όλα τα μήκη και τα πλάτη της υφηλίου, για την πρώτη μέρα από τις τέσσερις που θα διαρκέσει η Σύνοδος.

Τελικά, η απόφαση του Μπιλ Κλίντον, να επιλέξει το Σιάτλ ως την πόλη που θα φιλοξενούσε τη Σύνοδο των Υπουργών του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου, μπορεί να μην ήταν η πιο ενδεδειγμένη. Από την άλλη πλευρά, όπως εξελίχτηκαν τα πράγματα, σε όποια πόλη των ΗΠΑ και να πραγματοποιόταν, το αλαλούμ θα ήταν το ίδιο ή ακόμη και μεγαλύτερο. Βέβαια, η επιλογή της πόλης αυτής του βορά δεν ήταν τυχαία, καθώς ολόκληρη η Πολιτεία της Ουάσιγκτον θεωρείται ένας εκ των τριών «παραδείσων» των πολυεθνικών, που, σύμφωνα με τους αναλυτές, ...χρωστά υπερβολικά πολλές θέσεις εργασίας στην «απελευθέρωση του εμπορίου», εξαιτίας κυρίως των δύο εξαγωγικών γιγάντων, που έχουν την έδρα τους εκεί, της «Μάικροσοφτ» και της «Μπόινγκ».

Αυτή η συγκεκριμένη εκτίμηση ουδόλως δεν πτόησε δεκάδες χιλιάδες διαδηλωτές που συνέρευσαν στο Σιάτλ, προκειμένου να εκφράσουν την οργή και αντίθεσή τους με την ακολουθούμενη πολιτική της «παγκοσμιοποίησης» και σε έναν από τους κύριους πυλώνες εφαρμογής αυτής, τον ΠΟΕ. Αρκετοί ήταν αυτοί που είχαν σαν στόχο να ματαιώσουν την έναρξη, αλλά και τη διενέργεια της Συνόδου, και το κατάφεραν. Πάντως, η παντελής παράλυση κάθε είδους ζωής της πόλης δεν έδειξε να πτοεί τους 135 υπουργούς, που είχαν «καταφθάσει αποφασισμένοι» και πίεζαν να προχωρήσουν άμεσα στην προσπάθειά τους να αρχίσουν το νέο γύρο των διαπραγματεύσεων, που στόχο έχει την απάλειψη οποιουδήποτε είδους περιορισμού για το παγκόσμιο εμπόριο. Τα τραπέζια των συνομιλιών στήθηκαν, αν και με δυσκολία...

Η δυσκολία δεν ήταν άλλη από την προσπάθεια, ώστε να κατορθώσουν να φτάσουν στο χώρο όπου ήταν το Συνεδριακό Κέντρο. Αυτό που θα γινόταν μπορεί να προκάλεσε έκπληξη σε πάρα πολλούς, αλλά μάλλον θα πρέπει να θεωρούνταν αναμενόμενο, καθώς οι διαδηλωτές, από πλείστες μαζικές, εργατικές, οικολογικές και ανθρωπιστικές οργανώσεις, είχαν ανακοινώσει από καιρό το ραντεβού τους για τη μέρα έναρξης των εργασιών της Συνόδου, το πρωί της 30ής Νοεμβρίου. Εξάλλου από την Τετάρτη, αν και λίγες και σποραδικές, οι διαδηλώσεις είχαν δώσει δείγματα γραφής.

Ετσι, οι μαζικές διαδηλώσεις, που θύμιζαν την εποχή του Βιετνάμ, μονοπώλησαν την προχθεσινή, αλλά και τη χθεσινή ειδησεογραφία, εξαιτίας και της μαζικότητάς τους, αλλά και των επεισοδίων που σημειώθηκαν. Χιλιάδες διαδηλωτές, που αγωνίζονται κατά της παγκοσμιοποίησης, συγκρούστηκαν με την αστυνομία σε αρκετά σημεία της πόλης, τη στιγμή που οι σύνεδροι προσπαθούσαν να καθορίσουν την ημερήσια διάταξη για το νέο γύρο διαπραγματεύσεων. Σε ορισμένες περιπτώσεις, οι διαδηλωτές ξεπέρασαν τα εσκαμμένα και έσπασαν τα πάντα που θεωρούνται «καπιταλιστικά σύμβολα», όπως τα εστιατόρια «Μακ Ντόναλντς» και «Πλάνετ Χόλιγουντ», αλλά και τράπεζες ή την «πόλη της Νάικ». Τότε οι ειδικές δυνάμεις της αστυνομίας χρησιμοποίησαν δακρυγόνα, σπρέι πιπεριού και σφαίρες από καουτσούκ για να διαλύσουν τους διαδηλωτές, που είχαν αποκλείσει κάθε πρόσβαση προς το χώρο της συνόδου, με αποτέλεσμα στη διάρκεια των συγκρούσεων να τραυματιστούν 17 άνθρωποι. Δεν ήταν λίγες οι φορές που διαδηλωτές αντέδρασαν, πετώντας πίσω στους αστυνομικούς τα δακρυγόνα... Από την άλλη πλευρά του Ατλαντικού, στο Λονδίνο, η αστυνομία απήγγειλε κατηγορίες για διατάραξη της τάξης εναντίον τεσσάρων ατόμων που συνελήφθησαν, μαζί με άλλα, κατά τη διάρκεια επεισοδίων, στα οποία διαδηλωτές κατά της παγκοσμιοποίησης του εμπορίου άναψαν φωτιές και προκάλεσαν βίαια επεισόδια σε κεντρικό σιδηροδρομικό σταθμό.

Σε αντίθεση με το σκηνικό των συγκρούσεων, η μεγάλη διαδήλωση - υπολογίζεται ότι περίπου πενήντα χιλιάδες εργάτες με τις οικογένειές τους πήραν μέρος - των Εργατικών Συνδικάτων, που πραγματοποιήθηκε το απόγευμα της Τρίτης, με επικεφαλής τη Γενική Συνομοσπονδία, την AFL-CIO, ήταν απολύτως ειρηνική, χωρίς να σημειωθεί ουδένα επεισόδιο. Αντίστοιχα, και η κινητοποίηση των λιμενεργατών σε ένδειξη αλληλεγγύης στους διαδηλωτές, που ακινητοποίησαν όλη την εμπορική κίνηση, σε όλα τα λιμάνια της δυτικής ακτής των ΗΠΑ, συμπεριλαμβανομένων και των δύο μεγαλύτερων, του Λονγκ Μπιτς και του Λος Αντζελες, ήταν απολύτως ειρηνική, αλλά μαχητική. Ειρηνική διαδήλωση πραγματοποιήθηκε και στο Σικάγο.

Για να μπορέσουν λίγο να κατευναστούν τα πνεύματα, ο δήμαρχος του Σιάτλ κήρυξε την πόλη σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης και επέβαλε συσκότιση, αλλά και απαγόρευση της κυκλοφορίας μέχρι χθες στις 7.30 π.μ. Ανάλογες κινήσεις έκανε και ο κυβερνήτης της Πολιτείας της Ουάσιγκτον, Γκάρι Λοκ, που, σε συνεργασία με το δήμαρχο Πολ Σελ, κήρυξαν όλη την Πολιτεία σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης, αλλά και κάλεσαν 200 επίλεκτα μέλη της εθνοφρουράς των ΗΠΑ, για να επιβλέψουν το εκρηκτικό σκηνικό. Αυτή ακριβώς η δράση της αστυνομίας, αλλά και των ομοσπονδιακών αρχών ζωντάνεψε τις μνήμες από την εποχή των μεγάλων διαδηλώσεων της δεκαετίας του '60 και του '70 στις Ηνωμένες Πολιτείες. Πάντως, η αστυνομία συνέλαβε 22 διαδηλωτές.

Στα διά ταύτα, μπορεί οι διαδηλώσεις να απέτρεψαν την πανηγυρική έναρξη των εργασιών της Συνόδου, παρουσία του Γενικού Γραμματέα του ΟΗΕ, Κόφι Ανάν και της υπουργού Εξωτερικών Μαντλίν Ολμπράιτ, αλλά οι υπουργοί Εμπορίου, που εκπροσωπούν τις 135 χώρες - μέλη του ΠΟΕ, προχώρησαν κανονικά στις εργασίες της συνόδου. Σύμφωνα, μάλιστα, με εκπρόσωπο της αμερικανικής αντιπροσωπείας, στις συνομιλίες επιτεύχθηκε ήδη πρόοδος στην κατεύθυνση της γεφύρωσης των διαφορών στον τομέα του εμπορίου στη γεωργία και τα ηλεκτρονικά.

Ο πρόεδρος του ΠΟΕ, Μάικ Μουρ, μιλώντας στο συνέδριο, υπεραμύνθηκε της διεθνούς οργάνωσης, κατηγορώντας τους διαδηλωτές ότι εργάζονται ενάντια στους φτωχούς ανθρώπους και τις αναπτυσσόμενες χώρες! Ο Μουρ, μάλιστα, που είναι πρώην πρωθυπουργός της Νέας Ζηλανδίας, προέβλεψε ότι η σύνοδος θα στεφθεί με επιτυχία.

Ενώ η Μαντλίν Ολμπράιτ επισήμανε ότι «σοβαρά υπ' όψιν μας θα πρέπει να ληφθεί το μήνυμα» που διαβιβάζουν οι διαδηλωτές, οι οποίοι κατά χιλιάδες διαμαρτύρονται στο Σιάτλ κατά της υπουργικής Συνόδου του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου, καθώς η παγκοσμιοποίηση ήγειρε νόμιμα ερωτήματα, στα οποία οφείλουμε να απαντήσουμε από κοινού. Τα δικαιώματα των όσων διαδηλώνουν με ειρηνικό τρόπο θα πρέπει να γίνουν σεβαστά, και το μήνυμα που μένει ως απόσταγμα από τις διαμαρτυρίες τους θα πρέπει να ληφθεί υπ' όψιν», δηλώνει η Ολμπράιτ, στο κείμενο που διανεμήθηκε στους συμμετέχοντες στη Σύνοδο, η έναρξη της οποίας καθυστέρησε πολλές ώρες εξαιτίας των διαδηλώσεων.

Η ίδια έκανε έκκληση για την έναρξη «μέσα στη εβδομάδα, ενός νέου κύκλου πολύπλευρων εμπορικών διαπραγματεύσεων για την απασχόληση και την πρόοδο στον 21ο αιώνα» και υπερασπίστηκε τα οφέλη που μπορούν να προκύψουν για τους πολίτες από τη φιλελευθεροποίηση του εμπορίου.

Χθες κατέφθασε στο Σιάτλ και ο Αμερικανός Πρόεδρος Μπιλ Κλίντον, τη στιγμή που με τα μέτρα είχε μειωθεί αισθητά η ένταση των διαδηλώσεων στο κέντρο της πόλης του Σιάτλ.

Οσον αφορά την υπουργική Σύνοδο του ΠΟΕ, βρίσκεται αντιμέτωπη με δυο προκλήσεις: Το ξεπέρασμα, αφ' ενός, των εσωτερικών αντιθέσεων μεταξύ των μελών του ΠΟΕ για τη σύνταξη της ατζέντας και, αφ' ετέρου, του σκεπτικισμού της κοινής γνώμης, που κορυφώθηκε με τις βίαιες διαδηλώσεις των τελευταίων ημερών.

Κατά πρώτον, οι ΗΠΑ και η ΕΕ πρέπει να ξεπεράσουν την αμοιβαία έλλειψη εμπιστοσύνης και να βρουν κοινό έδαφος. Η στρατηγική της Ουάσιγκτον περιορίζεται στα στενά και βραχυπρόθεσμα εσωτερικά της συμφέροντα. Η ΕΕ ζητάει μια πιο τολμηρή και ευρεία ατζέντα, αλλά δεν έχει σβήσει τις υποψίες ότι προσπαθεί να αποφύγει τις διαπραγματεύσεις για τη γεωργία.

Τα δύο μεγαλύτερα και πλουσιότερα μέλη του ΠΟΕ πρέπει, επίσης, να πείσουν τους φτωχούς του κόσμου ότι θα κερδίσουν και αυτοί κάτι από το «γύρο της χιλιετίας». Ο καλύτερος τρόπος είναι να ανοίξουν τις αγορές τους. Προς το παρόν όμως, οι μεγάλες δυνάμεις κωλυσιεργούν για την εξάλειψη των δασμών στις εισαγωγές από τις φτωχότερες χώρες, ενώ οι ΗΠΑ αρνούνται να συζητήσουν την περιοριστική για τις εισαγωγές πολιτική του αντι-ντάμπινγκ.

Ακόμη χειρότερα, οι Βρυξέλλες και η Ουάσιγκτον θέλουν να προωθήσουν τα εργασιακά δικαιώματα στους κόλπους του ΠΟΕ, με το επιχείρημα ότι, αν δε γίνει αυτό, η δυτική κοινή γνώμη θα απορρίψει την περαιτέρω φιλελευθεροποίηση του εμπορίου. Στην πραγματικότητα, η πρόταση για «καλύτερους όρους εργασίας» χαϊδεύει τ' αυτιά των συνδικαλιστών και των άλλων ομάδων συμφερόντων, που είναι ευεπίφοροι στον προστατευτισμό και στους οποίους «ποντάρουν» προεκλογικά, τόσο το αμερικανικό Δημοκρατικό Κόμμα, όσο και ορισμένες ευρωπαϊκές κυβερνήσεις. Αν πιέσουν πολύ με το αίτημα αυτό οι ΗΠΑ και η ΕΕ, παρά την αντίδραση των αναπτυσσόμενων χωρών, ο ΠΟΕ κινδυνεύει να βρεθεί διασπασμένος.