ΠΟΙΚΙΛΗΣ ΥΛΗΣ - ΕΠΙΣΤΗΜΗ

Οι πάγοι των πόλων και το φαινόμενο θερμοκηπίου

Το γράφημα αυτό, που συντάχθηκε με βάση δορυφορικές μετρήσεις, δείχνει τις τάσεις μεταβολής της διάρκειας εμφάνισης των θαλάσσιων πάγων σε ολόκληρο το Νότιο Ωκεανό την περίοδο 1979-1999

Πολλά λέγονται και γράφονται τον τελευταίο καιρό για τις υποτιθέμενες μεγάλες αλλαγές στο παγκόσμιο κλίμα λόγω του φαινομένου του θερμοκηπίου. Οι μεγάλες πλημμύρες ακόμα και στο πιο μακρινό σημείο του κόσμου για τις οποίες μαθαίνουμε χάρη στην ευρεία διάδοση των ηλεκτρονικών μέσων μαζικής ενημέρωσης, οι ξηρασίες και οι θύελλες, ακόμα και οι δυνατές νεροποντές που πνίγουν την ανοχύρωτη έστω και σε στοιχειώδες επίπεδο Αθήνα, αποδίδονται συχνά στην αύξηση της συγκέντρωσης του διοξειδίου του άνθρακα και των άλλων αερίων που αυξάνουν την κατακράτηση της ηλιακής ακτινοβολίας από τη γήινη ατμόσφαιρα. Κι ας έχουν πει επανειλημμένα οι επιστήμονες ότι δεν μπορούν να βεβαιώσουν προς το παρόν συσχέτιση του φαινομένου του θερμοκηπίου με μετρήσιμες αλλαγές στο κλίμα του πλανήτη μας. Οχι ότι μακρόχρονα δεν είναι βέβαιη η επίδρασή του, αλλά ότι ακόμα δεν έχει διαπιστωθεί με βεβαιότητα κάποιο χειροπιαστό αποτέλεσμα. Γιατί κι αν υπάρχει ήδη επίδραση, η φύση έχει πολλούς τρόπους να εξισορροπεί μικρές αποκλίσεις. Ομως, τα ΜΜΕ, πιστά στην αποπροσανατολιστική τους τακτική, επιμένουν να δημιουργούν θέμα προς συζήτηση. Κι έρχονται και κάποια μεγάλα κομμάτια πάγου που ξεκολλάνε από τους παγετώνες της Ανταρκτικής, ή η μείωση των αιώνιων πάγων στον αρκτικό κύκλο και σε κάποια ψηλά βουνά και να νέες βαρύγδουπες επιστημονικοφανείς αναλύσεις.

Πίσω έχει η αχλάδα την ουρά, όπως λέει κι ο λαός μας. Ερευνα της ΝΑΣΑ, που δόθηκε στη δημοσιότητα πριν από μερικές μέρες, αποκαλύπτει ότι όπως φάνηκε από δορυφορικές μετρήσεις η ποσότητα του πάγου στην Ανταρκτική αυξάνεται διαρκώς από το 1979 και τουλάχιστον ως το 1999. Οι αλλαγές στην παγοκάλυψη του πλανήτη είναι σημαντικές όχι μόνο γιατί αποτελούν ενδείξεις ενδεχόμενων μεταβολών της μέσης θερμοκρασίας της ατμόσφαιρας, αλλά και γιατί μπορούν παραπέρα να επιφέρουν τέτοιες μεταβολές. Με περισσότερο πάγο, περισσότερη ηλιακή ακτινοβολία ανακλάται μακριά από τη Γη. Ακόμα, ο επιπλέον πάγος στη θάλασσα μονώνει καλύτερα τους ωκεανούς από την ατμόσφαιρα. Λιγότερος πάγος έχει τα αντίθετα αποτελέσματα.

Η νέα μελέτη ανέλυσε τη διάρκεια της περιόδου εμφάνισης των πάγων σε ολόκληρο το Νότιο Αρκτικό Ωκεανό για να εντοπίσει τάσεις μεταβολής. Διαπίστωσε ότι κατά μέσο όρο η περιοχή όπου εμφανίζονται επιπλέοντες πάγοι στη θάλασσα τουλάχιστον κατά μια επιπλέον ημέρα το χρόνο, είναι τώρα διπλάσια από την περιοχή που εμφανίζονται πάγοι κατά μία ημέρα λιγότερο. Σύμφωνα με την Κλερ Πάρκινσον, που διεξήγαγε τη μελέτη, τα δεδομένα έρχονται σε αντίθεση με το απλό σενάριο του φαινομένου του θερμοκηπίου και υποδείχνουν ένα πιο πολύπλοκο σύστημα αλληλεπιδράσεων.

Η διάρκεια της παγοκάλυψης που φαίνεται στο διάγραμμα αναφέρεται στον αριθμό ημερών του έτους που η κάθε περιοχή είναι καλυμμένη με πάγους τουλάχιστον κατά 15%. Μερικές περιοχές της Ανταρκτικής έχουν μόνιμα πάγους, αλλά μια ευρύτερη περιοχή στο Νότιο Ωκεανό είναι παγοσκεπής μόνο μια περίοδο του έτους και σ' αυτές τις περιοχές η παγοκάλυψη μπορεί να ποικίλλει έντονα από χρόνο σε χρόνο.

Επιμέλεια:
Σταύρος ΞΕΝΙΚΟΥΔΑΚΗΣ
Πηγή: www.space.com

Μυστηριώδεις βαρυτικές διακυμάνσεις δείχνουν διόγκωση της Γης στον ισημερινό

Κάτι παράξενο συμβαίνει κάτω από τα πόδια μας τα τελευταία τέσσερα χρόνια. Το βαρυτικό πεδίο της Γης ξαφνικά ανέκρουσε πρύμνα και από κει που γινόταν όλο και πιο σφαιρικό, άρχισε και πάλι να γίνεται πιο πεπλατυσμένο στους πόλους και εξογκωμένο στον ισημερινό. Οι επιστήμονες που παρατήρησαν τη μεταβολή υποψιάζονται, χωρίς να είναι βέβαιοι, ότι η ίδια η Γη πλαταίνει στους πόλους με τους ωκεανούς να διογκώνονται στον ισημερινό.

Εκείνο που ξέρουν με βεβαιότητα είναι πως ως αποτέλεσμα της περιστροφής της η Γη ποτέ δεν ήταν ολοστρόγγυλη. Ηταν πάντα διογκωμένη στον ισημερινό, και μάλιστα σήμερα είναι εκεί κατά 0,3% πιο «παχιά». Ομως, από το τέλος της πιο πρόσφατης εποχής των Παγετώνων και έπειτα, ο πλανήτης μας είχε αρχίσει να στρογγυλεύει, απαλλαγμένος από το βάρος ενός στρώματος πάγων με πάχος χιλιομέτρων, που κάλυπτε τις αρκτικές περιοχές του. Ως αποτέλεσμα σε ορισμένα σημεία της Σκανδιναβίας και του Καναδά, το έδαφος ανεβαίνει ένα εκατοστό κάθε χρόνο.

Οι δορυφορικές μετρήσεις είχαν δείξει από τη δεκαετία του 1970 ότι αυτό το στρογγύλεμα του πλανήτη προκαλεί αντίστοιχο στρογγύλεμα (ομοιόμορφο μέγεθος) του γήινου βαρυτικού πεδίου. Ομως, το 1998 τα φαινόμενα αντιστράφηκαν. Οι επιστήμονες δε θεωρούν ότι έπαψε το στρογγύλεμα του πλανήτη. Η σκέψη ότι η μεταβολή του βαρυτικού πεδίου οφείλεται σε κινήσεις του μάγματος δεν υποστηρίζεται από τις μετρήσεις. Ούτε και ενδεχόμενη μείωση του πάγου στους πόλους με αντίστοιχη αύξηση του νερού σε υγρή μορφή στους ωκεανούς μπορεί να εξηγήσει τα δεδομένα. Ετσι, πιθανολογούν - και συλλέγουν στοιχεία - για το ενδεχόμενο η μεταβολή να οφείλεται σε ωκεάνια ρεύματα μεγαλύτερης κλίμακας ακόμα και από το Ελ Νίνιο, που μεταφέρουν τεράστιες ποσότητες νερού στην κατεύθυνση βορράς-νότος, όπως η Δεκαετής Παλινδρόμηση του Ειρηνικού. Οι νέες μετρήσεις θα δώσουν την οριστική απάντηση.

Πρώτη επιτυχής (;) πτήση με κινητήρα σκράμτζετ

Ο πύραυλος της αποστολής Χάισοτ, την ώρα που εκτοξεύεται από το πεδίο δοκιμών Γούμερα της Αυστραλίας, στις 30 του Ιούλη

Οι ερευνητές του Πανεπιστημίου του Κουίνσλαντ της Αυστραλίας ανακοίνωσαν την πρώτη πτήση στον κόσμο με κινητήρα υπερηχητικής καύσης, τεχνολογία γνωστότερη ως σκράμτζετ (scramjet). Ο κινητήρας είχε τοποθετηθεί πάνω στον πύραυλο της αποστολής Χάισοτ που εκτοξεύτηκε από το πεδίο δοκιμών Γούμερα στις 30 του Ιούλη 2002 και λειτούργησε μόνο στα τελευταία δευτερόλεπτα της πτήσης, όταν ο πύραυλος είχε αποκτήσει την κατάλληλη ταχύτητα των 7,6 Μαχ (1 Μαχ είναι ίσο με την ταχύτητα του ήχου στον αέρα). Δοκιμές με κινητήρες σκράμτζετ είχαν γίνει και στο παρελθόν αλλά μόνο πάνω στη γη, μέσα σε αεροδυναμικές σήραγγες.

Οι κινητήρες σκράμτζετ δε χρειάζεται να κουβαλούν και το οξειδωτικό όπως οι πύραυλοι γιατί χρησιμοποιούν το αραιό οξυγόνο που υπάρχει στα μεγάλα ύψη της ατμόσφαιρας, το υπερσυμπιέζουν και οξειδώνουν μ' αυτό το καύσιμο υδρογόνο που μεταφέρουν. Επειδή μπορούν να λειτουργούν σε μεγάλα ύψη, όπου η τριβή του αεροσκάφους με την αραιή ατμόσφαιρα είναι μικρή, υπολογίζεται ότι αν μπορέσουν να αξιοποιηθούν εμπορικά θα μειώσουν σημαντικά τους διηπειρωτικούς χρόνους πτήσης. Κινητήρες σκράμτζετ θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν και στο τελευταίο στάδιο πυραύλων που μεταφέρουν μικρούς δορυφόρους σε χαμηλή τροχιά γύρω από τη Γη, μειώνοντας σημαντικά το κόστος της εκτόξευσης. Οι μετρήσεις και οι υπολογισμοί των Αυστραλών ερευνητών δόθηκαν στη διεθνή επιστημονική κοινότητα για έλεγχο και επιβεβαίωση. Αν δεν υπάρξει αμφισβήτηση, η Αυστραλία θα έχει πετύχει εκεί που απέτυχαν η Ιαπωνία και οι ΗΠΑ τα δύο τελευταία χρόνια.