Στο διάστημα των τελευταίων 3,5 μηνών το καλάθι της εργαζόμενης νοικοκυράς έχει γίνει επικίνδυνα ελαφρύ. Μαζί με τους γιορτασμούς των κυβερνώντων για την ισχυρή ελληνική οικονομία και την ένταξη της Ελλάδας στη ζώνη του ευρώ, φόρεσε τα γιορτινά της και η ακρίβεια στην αγορά, που κάνει όλο και πιο αισθητή την παρουσία της, τουλάχιστον για τα πλατιά λαϊκά στρώματα. Ετσι, στις γνωστές «κανονικές» ή «ευκαιριακές» ανατιμήσεις, το τελευταίο τρίμηνο οι εργαζόμενοι βιώνουν και τις συνέπειες των «ευρω-ανατιμήσεων» ή των «χιονο-ανατιμήσεων». Και ενώ οι αρμόδιοι σε θέματα αγοράς υπουργοί κυκλοφορούσαν μέχρι πρόσφατα με το μανδύα του «προστάτη των καταναλωτών», δηλώνοντας πως θα τιμωρήσουν αμείλικτα και παραδειγματικά τους κάθε είδους κερδοσκόπους και μαυραγορίτες, τώρα το γύρισαν στο... καλαματιανό, με πρώτο τον υπουργό Οικονομίας, που θεωρεί τις αλυσιδωτές ανατιμήσεις «μεμονωμένα φαινόμενα»...

Αν ανατρέξουμε στο διάστημα του τελευταίου τριμήνου, θα βρούμε μια σειρά από ανατιμήσεις ειδών και υπηρεσιών πλατιάς κατανάλωσης, που επιβλήθηκαν είτε από το κράτος και κρατικές ή ημικρατικές υπηρεσίες είτε από πολυεθνικές και άλλες μεγάλες ιδιωτικές επιχειρήσεις. Στα πλαίσια μιας «μίνι έρευνας» καταγράψαμε: Πρώτον, τις «κανονικές» φθινοπωρινές ανατιμήσεις. Δεύτερον, τις «προ ευρώ» ανατιμήσεις, που επέβαλαν ορισμένοι άλλοι επιχειρηματίες για να... γιορτάσουν την έλευση του ευρώ. Τρίτον, τις «μετά ευρώ» ανατιμήσεις, που εκδηλώθηκαν αμέσως με την κυκλοφορία του ευρώ σε φυσική μορφή. Τέταρτον, ο κύκλος των ανατιμήσεων έκλεισε - αν μπορεί να πει κανείς ότι κλείνει ποτέ ένας τέτοιος κύκλος - με τις αυξήσεις τιμών στα οπωροκηπευτικά, και όχι μόνο, λόγω κακοκαιρίας.

Στις «κανονικές ανατιμήσεις» συμπεριλαμβάνονται μεταξύ άλλων: α) Οι αυξήσεις κατά 50% στα νοσήλια των καρδιοχειρουργικών επεμβάσεων στο Ωνάσειο και σε ιδιωτικές κλινικές, που επιβλήθηκαν με κοινή υπουργική απόφαση, και οι αυξήσεις από 8,7% έως 25% στα νοσήλια που καταβάλλουν τα ασφαλιστικά ταμεία στις ιδιωτικές κλινικές. β) Οι αυξήσεις στα ασφάλιστρα οχημάτων (αυτοκινήτων, μοτοσικλετών και άλλων οχημάτων), που επιβλήθηκαν από τις ασφαλιστικές εταιρίες από τον περασμένο Οκτώβρη και οι οποίες κυμαίνονται μεταξύ 8% και 10%, ενώ σε ορισμένες περιπτώσεις είναι και μεγαλύτερες. γ) Οι αυξήσεις τιμών σε μια σειρά από είδη και υπηρεσίες, που πέρασαν «στη ζούλα» καθώς ποτέ δεν ανακοινώθηκαν, με τους επιχειρηματίες να δηλώνουν ότι «ελεύθερη αγορά έχουμε, αυξάνουμε όσο θέλουμε και όποτε θέλουμε τις τιμές».

Από τις αρχές του Οκτώβρη, πολλοί μεγαλοεπιχειρηματίες προχώρησαν σε αυξήσεις τιμών, για να εμφανιστούν στη συνέχεια ότι στηρίζουν την προσπάθεια της κυβέρνησης να αποτρέψει την κερδοσκοπία και την αισχροκέρδεια στην κρίσιμη μεταβατική περίοδο αντικατάστασης της δραχμής από το ευρώ. Ετσι, πριν υπογράψουν τις «συμφωνίες κυρίων» για «πάγωμα» των τιμών μέχρι το Μάρτη του 2002, πολλές επιχειρήσεις προχώρησαν σε αρκετά μεγάλες ανατιμήσεις. Με την κίνηση αυτή επιφύλασσαν στον εαυτό τους το «ιερό δικαίωμα» να αυξήσουν τις τιμές 100% ή 200% ή περισσότερο, και άρα τα κέρδη τους, και στη συνέχεια να εμφανιστούν - μειώνοντας μέχρι 3,5 δραχμές με το νόμο για τη στρογγυλοποίηση προς τα κάτω - ότι δεν αισχροκερδούν σε βάρος των καταναλωτών. Στην ουσία, με το νόμο για τις «στρογγυλοποιήσεις» η κυβέρνηση τιμωρεί όσους στρογγυλοποιούν την τιμή ενός προϊόντος 500 δραχμών σε 1,48 ευρώ αντί 1,47 που είναι το «σωστό» και όχι όποιον αυξήσει την τιμή στις 700 δραχμές, ήτοι 2,05 ευρώ, ή στις 1.022,25 δραχμές (3 ευρώ).

Ιδού μερικά χαρακτηριστικά παραδείγματα:

• Το υπουργείο Οικονομικών, για λόγους... «απλούστευσης», στρογγυλοποίησε προς τα πάνω, στις 1.022,25 δραχμές (3 ευρώ), τα τέλη κυκλοφορίας των 1.000 δραχμών (2,93 ευρώ) που προπληρώνουν για το έτος 2002. Μεταξύ αυτών που πλήρωσαν τα αυξημένα τέλη ήταν και οι ανάπηροι-δικαιούχοι των κόκκινων πινακίδων.
• Πολλές επιχειρήσεις εκμετάλλευσης σταθμών αυτοκινήτων (πάρκινγκ) αύξησαν στα ύψη τα τέλη. Για παράδειγμα, η διοίκηση του Δήμου Κηφισιάς αύξησε τα τέλη στάθμευσης στο δημοτικό πάρκινγκ κατά 36,2%. Από 1,47 ευρώ (500 δραχμές) σε 2 ευρώ (681,50 δραχμές).
• Ο ιδιωτικοποιημένος, εν μέρει, ΟΠΑΠ στρογγυλοποίησε προς τα πάνω τις τιμές για τις στήλες των παιχνιδιών του. Συγκεκριμένα, αύξησε κατά 25 δραχμές (1,2%) το Στοίχημα και κατά 2,20 δραχμές (2,2%) τη στήλη στο ΛΟΤΤΟ, κατά 1% τη στήλη στο Τζόκερ κλπ.
• Πολλές καφετερίες και καφενεία αύξησαν την τιμή του παραδοσιακού ελληνικού καφέ από 300 δραχμές (0,88 ευρώ) στο 1 ευρώ, ήτοι 340,75 δραχμές. Ανάλογες ανατιμήσεις, διά της... στρογγυλοποίησης, επιβλήθηκαν και σε άλλα είδη ή υπηρεσίες που είχαν 300 δραχμές.
• Σε αρκετά αρτοποιεία (της Ν. Ιωνίας Αττικής, ομάδα αρτοποιών στη Δυτική Ελλάδα και αλλού) η τιμή του ψωμιού από 300 δραχμές (0,88 ευρώ) μέχρι το τέλος του 2001 στρογγυλοποιήθηκε στο 1 ευρώ (340,75 δραχμές) το κιλό, που ισοδυναμεί με ανατίμηση 13,6%.
• Σε μέσα μαζικής μεταφοράς επιβλήθηκαν -για λόγους στρογγυλοποίησης - μικρές ή μεγαλύτερες ανατιμήσεις. Ετσι, τα εισιτήρια στα αστικά λεωφορεία Πάτρας στρογγυλοποιήθηκαν στα 0,60 ευρώ (204 δραχμές) από 190 δραχμές (0,56 ευρώ), το ΚΤΕΛ Πιερίας αύξησε το εισιτήριο Θεσσαλονίκης-Κατερίνης από 1.400 δρχ. (4,11 ευρώ) σε 4,35 ευρώ (1.482 δραχμές), ενώ αξιόλογες αυξήσεις επέβαλαν και οι διοικήσεις πολλών άλλων ΚΤΕΛ (Λάρισα κλπ.). Επίσης, ο ΟΑΣΑ στρογγυλοποίησε στα 0,6 ευρώ την τιμή του εισιτηρίου των 200 δραχμών μίας διαδρομής (μπλε λεωφορεία, τρόλεϊ, ΗΣΑΠ), ενώ θα έπρεπε να τη στρογγυλοποιήσει στα 0,59 ευρώ. Το εισιτήριο των ακτοπλοϊκών συγκοινωνιών Πειραιάς-Κως (τρίτη θέση) αυξήθηκε στα 18,6 ευρώ (6.338 δραχμές) από 6.300 δραχμές που ίσχυε μέχρι 31 του Δεκέμβρη, ενώ για τα δρομολόγια Πειραιάς-Μυτιλήνη το εισιτήριο στρογγυλοποιήθηκε στα 17,42 ευρώ (5.935,90 δραχμές) από 5.898 δραχμές που ήταν μέχρι 31 του Δεκέμβρη.
• Αξιόλογες ανατιμήσεις καταγράψαμε και στο παραδοσιακό σουβλάκι (κατά 46%, ήτοι από 350 δραχμές στο 1,5 ευρώ) στο «γύρο» κοτόπουλο/μερίδα κατά 13,3%, στο λάδι κατά 19,1%, στα κατεψυγμένα ψάρια 5,6%, στα εισιτήρια κινηματογράφου μέχρι και 10%, στο εισιτήριο σε μπαρ με ποτό 9%, στις τυρόπιτες 16,8% κλπ.

Πριν ολοκληρωθεί ο κύκλος επίθεσης στα λαϊκά εισοδήματα με τις «ευρω-ανατιμήσεις», τα εργαζόμενα νοικοκυριά-καταναλωτές βρέθηκαν αντιμέτωπα με τις τσουχτερές αυξήσεις τιμών στα εισαγόμενα και εγχώρια οπωροκηπευτικά. Με πρόσχημα - αυτή τη φορά - το κύμα κακοκαιρίας που αγκάλιασε όλη σχεδόν την Ελλάδα, καταγράφηκαν στην αγορά αυξήσεις μέχρι 400% στις τιμές των οπωροκηπευτικών, τριπλασιάστηκαν και σε ορισμένες περιπτώσεις εξαπλασιάστηκαν οι τιμές στις αντιολισθητικές αλυσίδες για τα αυτοκίνητα, και πάει λέγοντας. Για παράδειγμα, το εισαγόμενο σπανάκι πουλιέται πάνω από 1.000 δραχμές το κιλό, τα εισαγόμενα μαρούλια προς 300 δραχμές κλπ., ενώ ακούστηκε στην περίοδο της κακοκαιρίας πως οι αντιολισθητικές αλυσίδες είχαν φτάσει να πωλούνται μέχρι και 100.000 δραχμές το ζευγάρι!

Επιχειρώντας να κατευνάσει την οργή των καταναλωτών, η κυβέρνηση βγήκε προχτές και έδωσε στη δημοσιότητα μια λίστα με επιχειρήσεις, μεταξύ αυτών και πολυεθνικών, όπως η ΝΕΣΤΛΕ, η «Κόκα Κόλα», «PepsiCo- HBH», στις οποίες απειλεί να επιβάλει πρόστιμο μέχρι 500 ευρώ (170.000 δραχμές!). Η κατηγορία που βαρύνει τις παραπάνω και άλλες επιχειρήσεις δεν είναι ότι επιδόθηκαν σε αισχροκέρδεια, αλλά «επειδή προχώρησαν σε αυξήσεις τιμών χωρίς να ενημερώσουν το υπουργείο Ανάπτυξης 20 μέρες νωρίτερα για το ύψος των ανατιμήσεων»! Το γεγονός, ότι η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ δουλεύει και πασχίζει με τον καλύτερο τρόπο να υπηρετήσει τα συμφέροντα των μονοπωλίων και γενικότερα του μεγάλου κεφαλαίου, τεκμηριώνεται και από τα εξής δύο περιστατικά: Πρώτον, από την ομολογία του υπουργού Ανάπτυξης, Ακη Τσοχατζόπουλου, ότι η κυβέρνηση δεν μπορεί να κάνει τίποτε για την αντιμετώπιση της αισχροκέρδειας, με το... αφοπλιστικό επιχείρημα ότι «η αγορά είναι ελεύθερη». Δεύτερον, από τη γραπτή ανακοίνωση της πολυεθνικής ΝΕΣΤΛΕ, που - απαντώντας στις κυβερνητικές κατηγορίες, ότι δεν ενημέρωσε το υπουργείο Ανάπτυξης 20 μέρες πριν προχωρήσει στις ανατιμήσεις - διευκρινίζει πως είναι «άλλο θέμα οι εξελίξεις των τιμών (σ.σ. διάβαζε το δικαίωμα των μεγαλοεπιχειρηματιών να ανεβάζουν όποτε και όσο θέλουν τις τιμές) και άλλο οι στρογγυλοποιήσεις».

Συνοψίζοντας θα λέγαμε, ότι όλα τα παραπάνω είναι η αρχή στην εντός ΟΝΕ εποχή. Είναι βέβαιο, πως στο επόμενο διάστημα θα κλιμακωθούν οι κερδοσκοπικές ανατιμήσεις διά της «στρογγυλοποίησης». Ετσι, εκτός από τις προαποφασισμένες αυξήσεις στα τιμολόγια του ΟΤΕ (το πάγιο τέλος αυξάνεται 21,45%, καταργείται το φτηνό νυχτερινό τιμολόγιο για αστικές κλήσεις κλπ.) και στην παροχή τηλεφωνικών υπηρεσιών του ΕΛΤΑ (χορηγήσεις πιστοποιητικών μέσω του τηλεφωνικού αριθμού 1502) από 500 σε 682 δραχμές, είναι βέβαιο ότι οι επιχειρήσεις θα προχωρήσουν σε νέες ανατιμήσεις στρογγυλοποιώντας προς τα πάνω τις τιμές για να απαλλάξουν τους πελάτες από τα «ψιλά». Συνέπεια όλων αυτών είναι να στρογγυλοποιούνται προς τα κάτω οι μισθοί, οι συντάξεις και γενικότερα τα λαϊκά εισοδήματα. Η κυβερνητική πολιτική τούς δίνει το δικαίωμα, σε όποιον τους ζητήσει το λόγο, να απαντήσουν: Ελεύθερη αγορά έχουμε και αισχροκερδούμε γιατί έτσι μας αρέσει!