«Ολα τα χρόνια που δούλευα, πλήρωνα πάντα στην ώρα μου τις εισφορές μου. Και ξαφνικά φέτος η σύνταξή μου κόπηκε 13%. Και αυτό που με εξοργίζει είναι ότι έχωσαν τα χέρια τους στην τσέπη μου χωρίς καν να με ρωτήσουν. Δε σκέφτομαι το μέλλον. Πρέπει να ζω μέρα τη μέρα. Φοβάμαι». Ιουλία Μαρίνι, 73 ετών, συνταξιούχος.

Η ιστορία, λοιπόν, επαναλήφθηκε στην Αργεντινή: ο Φερνάνδο δε λα Ρούα είχε την ίδια μοίρα με τον Ραούλ Αλφονσίν. Τότε, το 1989, ο Αλφονσίν είχε παραιτηθεί από το χάος που προκλήθηκε λόγω του υπερπληθωρισμού και των εξεγέρσεων του πληθυσμού, με τον κόσμο να λεηλατεί καταστήματα. Αυτή τη φορά η εξέγερση ήταν πολύ μεγαλύτερη, και προσέλαβε ακόμη περισσότερο πολιτικό χαρακτήρα. Και ο δε λα Ρούα, που ως την τελευταία στιγμή πάσχιζε να σχηματίσει μαζί με τους περονιστές κυβέρνηση «εθνικής ενότητας», αποχώρησε από την Κάσα Ροσάδα αργά το βράδυ της Πέμπτης. Είχε προηγηθεί μια βδομάδα διαδηλώσεων, συγκρούσεων, λεηλασιών και πολιορκίας του προεδρικού μεγάρου από χιλιάδες Αργεντίνων που ζητούσαν ακριβώς αυτό: «φύγε!» φώναζαν.

Πώς ξέσπασε αυτή η κρίση στην κατά τεκμήριο δεύτερη μεγαλύτερη οικονομία της Λατινικής Αμερικής, μια χώρα με φυσικούς πόρους ανυπολόγιστης αξίας, αξιοσημείωτη βιομηχανική ανάπτυξη και με ένα από τα πιο εκπαιδευμένα εργατικά δυναμικά στον κόσμο; Η απάντηση δεν είναι όσο απλή φαίνεται. Το νομισματικό «φάρμακο» που είχαν συνταγογραφήσει ο Κάρλος Μένεμ και το ΔΝΤ το 1991, ήταν το «κλείδωμα» του εθνικού νομίσματος σε μια σταθερή συναλλαγματική ισοτιμία, ένα προς ένα, με το δολάριο. Τότε η πολιτική αυτή είχε στόχο τη μείωση του πληθωρισμού και είχε φέρει αποτελέσματα. Συνοδευόταν με δάνεια και «πακέτα» μέτρων σχεδιασμένων από το ΔΝΤ για την «τόνωση της ανάπτυξης» -υποτίθεται. Ιδιωτικοποιήσεις, απελευθέρωση των χρηματιστηριακών αγορών, διευκόλυνση των ξένων επενδυτών να εισδύσουν. Η ανάπτυξη έφθανε από το 1991 ως το 1994 στο 7,7% και οι ενθουσιώδεις πρωτοσέλιδοι τίτλοι έκαναν λόγο για ένα «λατινοαμερικάνικο θαύμα». Οι περισσότεροι δεν το διέκριναν, αλλά η καταστροφή είχε προδιαγραφεί ήδη από τότε...

Η «σταθεροποίηση» και η «ανάπτυξη» αποδείχτηκαν φυσικά μόνο προσωρινές, και στα τέλη της δεκαετίας του '90, η χώρα εισήλθε σε μια μακρά περίοδο ύφεσης. Η κρίση είχε πολλαπλές διαστάσεις: ο μακρόχρονος δανεισμός σώρευε τόκους, οι εξαγωγές λιγόστευαν λόγω ακριβώς του «ισχυρού νομίσματος», η ανάπτυξη απέκτησε αρνητικό πρόσημο, οι «διεθνείς επενδυτές» προκάλεσαν, όπως το συνηθίζουν, το «στέγνωμα» των αγορών από τη ρευστότητά τους και η κρίση παγιώθηκε - κρατάει ως σήμερα, σχεδόν τέσσερα χρόνια. Το κύμα των απολύσεων και η πτώση της ανάπτυξης οδήγησαν την ανεργία στο 18% επισήμως - ανεπισήμως υπολογίζεται σε σχεδόν 25-30% μαζί με τους υποαπασχολούμενους. Το ποσοστό της φτώχειας έφθασε σε επίπεδα που η χώρα είχε να δει από τη δεκαετία του 1930, με το 30% του πληθυσμού να ζει με 4 δολάρια τη μέρα και άλλους 2.000 να προστίθενται στις μάζες των εξαθλιωμένων κάθε μέρα. Τα δάνεια πληρώνονται με νέα δάνεια, από το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, την Παγκόσμια Τράπεζα, την Ομάδα των Δέκα Μεγαλύτερων Βιομηχανικών Χωρών, και το δολάριο έχει υποκαταστήσει το πέσο στις περισσότερες υποθήκες και στα περισσότερα συμβόλαια. Εναντι όλων αυτών το ΔΝΤ, που είχε συμβάλει στη δημιουργία των συνθηκών και στην πραγματικότητα είχε δώσει την ευχέρεια στους κερδοσκόπους να μπουν και να παίξουν στην πλάτη της Αργεντινής, επέμεινε σε όλο και πιο απίστευτα μέτρα. Ζητώντας από την κυβέρνηση του (εκλεγέντος το 1999 με τοτινό ποσοστό δημοτικότητας 70%) Φερνάνδο δε λα Ρούα να προχωρήσει σε «εξισορρόπηση» του προϋπολογισμού του 2002, το ΔΝΤ έστηνε την κρίση που ξέσπασε αυτές τις μέρες.

Η απόφαση της κυβέρνησης του δε λα Ρούα, το Σεπτέμβρη, να προχωρήσει σε μείωση 13% των μισθών και των συντάξεων και να χρησιμοποιήσει τα αποθεματικά των συνταξιοδοτικών ταμείων για να αποπληρώσει δόσεις δανείων, ήταν ενδείξεις της επερχόμενης καταστροφής.

Ακόμη και καθώς πρέπει αναφορείς της πραγματικότητας, όπως οι «Φαϊνάνσιαλ Τάιμς» για παράδειγμα, δε διστάζουν να μιλούν για «οικονομική και πολιτική παράνοια».

Ο λαός της Αργεντινής είπε «αρκετά!» στον δε λα Ρούα και στους καθοδηγητές του στην Ουάσιγκτον αυτήν τη βδομάδα. Θα τον ακούσουν;..

Προς το παρόν τα πρώτα δείγματα γραφής, δείχνουν μία προσπάθεια γρήγορης κάλυψης του πολιτικού κενού που άφησε η παραίτηση δε λα Ρούα που ως και την τελευταία στιγμή παζάρευε - όπως σημειώνει το περιοδικό «Εκόνομιστ» - με τον Κάρλος Μένεμ για να διατηρήσει την κυβέρνησή του ζωντανή και κατά αυτόν τον τρόπο εκτόνωσης της λαϊκης αντίδρασης.

Οπως αναμενόταν το τιμόνι της εξουσίας, έστω προσωρινά, ανέλαβε ο περονιστής κυβερνήτης της επαρχίας Σαν Λούις, Αδόλφο Ροδρίκες Σάα. Από χτες βράδυ, που αναμενόταν να εκλεγεί και για 60 μέρες, έως τη διεξαγωγή προεδρικών εκλογών στις 3 Μάρτη του 2002, όπως ανακοίνωσε ο προσωρινός Πρόεδρος Ραμόν Πουέρτα. Μία εκλογική αναμέτρηση που χαρακτηρίστηκε «άχρηστη» από τη «Ριζοσπαστική Ενωση των Πολιτών» (UCR), τη νέα αντιπολίτευση της Αργεντινής

Εννοείται ότι οι αποφάσεις που θα κληθεί να λάβει θα κινούνται στο ίδιο ακριβώς πλαίσιο των γνωστών συνταγών του ΔΝΤ, όπως πολύ αυστηρή λιτότητα, εκμηδένιση μισθών - συντάξεων, φυγή όσου ξένου κεφαλαίου είχε απομείνει, καταστροφή των συναλλαγματικών αποθεμάτων και κήρυξη αδυναμίας αποπληρωμής του χρέους των 132 δισ. δολαρίων... Εξάλλου, τα μηνύματα από ΔΝΤ και ΗΠΑ, ήταν σαφή: δεν πρόκειται να υπάρξει καμία «βοήθεια». Επιπροσθέτως, ο Αμερικανός Πρόεδρος Μπους ξεκαθάρισε απολύτως τις διαθέσεις των ΗΠΑ, αφού στις δηλώσεις του κάλεσε τον επόμενο Πρόεδρο της Αργεντινής να εφαρμόσει τα μέτρα λιτότητας που πρότεινε το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, υπεραμυνόμενος της πολιτικής του ΔΝΤ στην Αργεντινή και της απόφασής του να κατακρατήσει κάποια κονδύλια.