ΣΑΝ ΣΗΜΕΡΑ | ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ

1929: Το μεγάλο «κραχ» του καπιταλισμού

Χρηματιστής της Γουόλ Στριτ πουλάει το πολυτελές αυτοκίνητό του για 100 δολάρια (μετρητά). Οπως γράφει στην πινακίδα, τα έχασε όλα στο Χρηματιστήριο

Στα τέλη Σεπτέμβρη του 1929 το κλίμα ευφορίας στην αμερικανική κοινωνία ήταν έκδηλο. Και γιατί όχι; Το Χρηματιστήριο της Νέας Υόρκης από το 1921 μέχρι και τις τελευταίες μέρες του Σεπτέμβρη είχε προσφέρει συνολική απόδοση κάτι λιγότερο από 400%! Εκατομμύρια Αμερικανοί απολάμβαναν τον πλούτο που νόμιζαν ότι είχαν.

Στις αρχές Οκτώβρη, ωστόσο, ένας πολύ μεγάλος αριθμός επενδυτών χωρίς κάποιο ιδιαίτερο λόγο κατέληξε στην απόφαση ότι ήρθε η ώρα να πουλήσει. Διάσημοι οικονομολόγοι της εποχής τροφοδοτούσαν τις θετικές προσδοκίες επενδυτών και κερδοσκόπων με αισιόδοξες εκτιμήσεις.

Το Σάββατο 19 Οκτώβρη του 1929 το Χρηματιστήριο έκανε βουτιά. Μέχρι το μεσημέρι περίπου 3,5 εκατομμύρια μετοχές είχαν αλλάξει χέρια. Ο αμερικανικός Τύπος ήταν γεμάτος από διαβεβαιώσεις ότι η πτώση ήταν κάτι παροδικό και πως η αγορά θα ανέκαμπτε πολύ σύντομα. Την Τετάρτη 23 Οκτώβρη, στο τέλος της συνεδρίασης εκδηλώθηκε νέο μαζικό κύμα πωλήσεων.

Την επόμενη μέρα, την Πέμπτη 24 Οκτώβρη σχεδόν κανείς δεν ήταν διατεθειμένος να αγοράσει. Τις πρώτες ώρες της συνεδρίασης υπήρχε σημαντικό κύμα πωλήσεων. Εξελίχθηκε όμως σε έναν ανεξέλεγκτο πανικό. Περίπου 13 εκατομμύρια μετοχές άλλαξαν χέρια και κάποιες μετοχές δεν ήταν δυνατόν να πουληθούν σε οποιαδήποτε τιμή. Η κορδέλα των συναλλαγών παρουσίασε πάλι μεγάλη καθυστέρηση, με αποτέλεσμα να βρουν πρόσφορο έδαφος οι καταστροφολογικές φήμες. Ενα πλήθος επενδυτών συγκεντρώθηκε έξω από το κτίριο του Χρηματιστηρίου στη Γουόλ Στριτ της Νέας Υόρκης πεπεισμένο ότι κάτι τρομερό συνέβαινε στην αίθουσα συναλλαγών. Η αστυνομία αναγκάστηκε να επέμβει, για να διατηρηθεί η τάξη. Μέχρι το μεσημέρι έντεκα πολύ γνωστοί κερδοσκόποι είχαν αυτοκτονήσει... Οι Αμερικανοί δεν μπορούσαν να καταλάβουν τι ακριβώς τους είχε συμβεί. Τα πρόσωπά τους δεν έδειχναν λύπη ή απογοήτευση. Εδειχναν τρόμο και απόγνωση.

Ωστόσο, ήταν μόνο η αρχή. Από τον Οκτώβρη του 1929 μέχρι και τον Ιούλη του 1932 ο βιομηχανικός δείκτης Ντάου Τζόουνς έχασε το 89% της αξίας του. Χρειάστηκαν 25 χρόνια - 1954 - για να ξαναπιάσει τα προ του «κραχ» επίπεδα.

Πολύ σύντομα οι επιπτώσεις του «κραχ» πέρασαν στην «πραγματική οικονομία». Η φτώχεια, η πείνα, η ανεργία άρχισαν να γίνονται καθημερινότητα για εκατομμύρια Αμερικανούς. Το «κραχ» του 1929 ήταν ένα από τα πιο έντονα φαινόμενα της πρώτης μεγάλης κρίσης του καπιταλισμού στον 20ό αιώνα.

ΠΡΟΣΩΠΑ 24 ΤΟΥ ΟΚΤΩΒΡΗ

1974 Πεθαίνει ο Δαβίδ Οϊστραχ. Σοβιετικός βιολιστής, τιμημένος με τον τίτλο του καλλιτέχνη του λαού της ΕΣΣΔ (1953). Μέλος του ΚΚΣΕ από το 1942. Γεννήθηκε το 1908. Αποφοίτησε από το Ωδείο της Οδησσού το 1926 και από το 1934 δίδασκε στο Ωδείο της Μόσχας. Πήρε το πρώτο του βραβείο στον πανενωσιακό διαγωνισμό εκτελεστών μουσικής στο Λένινγκραντ, το 1953. Ο Οϊστραχ ήταν από τους μεγαλύτερους βιολιστές του 20ού αιώνα. Το ρεπερτόριό του περιλάμβανε όλα τα σημαντικά έργα της κλασικής και σύγχρονης μουσικής για βιολί. Οι καλλιτεχνικές αρετές του Οϊστραχ, η καθαρότητα του σκοπού, η ευγένεια της εκφραστικότητας, η τελειότητα της γνώσης του οργάνου, αποκαλύπτονται στον ίδιο βαθμό και κατά την ερμηνεία μεγάλων έργων και λυρικών κομματιών και στη δεξιοτεχνία του ως βιολιστή. Ηταν ο πρώτος που παρουσίασε κονσέρτα για βιολί και σονάτες των Σοστακόβιτς, Προκόφιεφ, Χατσατουριάν, Μιασκόφσκι κ.ά. Διακρίθηκε ακόμη ως διευθυντής ορχήστρας και έγραψε αρκετά βιβλία για να βοηθήσει τους μαθητές του βιολιού. Εξάλλου, υπήρξε ένας λαμπρός δάσκαλος.

ΓΕΓΟΝΟΤΑ 24 ΟΚΤΩΒΡΗ

1925 Το ΚΚΕ σημειώνει επιτυχία στις δημαρχιακές και κοινοτικές εκλογές μετέχοντας στο Ενιαίο Μέτωπο Εργατών-Αγροτών-Προσφύγων.

1961 Επικυρώνεται στη Βόννη η ελληνογερμανική συμφωνία για τις γερμανικές αποζημιώσεις των θυμάτων των ναζί στην Ελλάδα. Το ποσό θα ανέλθει σε 28,7 εκατομμύρια δολάρια.

1963 Την παρασκευή συνθετικής ουσίας συγγενούς προς την ινσουλίνη, από ομάδα ερευνητών με επικεφαλής το δρα Κατσογιάννη, υφηγητή της Βιοχημείας στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου του Πίτσμπουργκ, ανακοινώνει εκπρόσωπος του Πανεπιστημίου.

1963 «Για το υπέροχο λυρικό ύφος του, που είναι εμπνευσμένο από ένα βαθύ αίσθημα για το ελληνικό πολιτιστικό ιδεώδες», η Σουηδική Ακαδημία τιμά τον Γιώργο Σεφέρη με το Νόμπελ Λογοτεχνίας.

1968 Τέσσερις νεκροί στις ταραχές του τελευταίου τριημέρου στο Ρίο ντε Τζανέιρο. Σφοδρές συγκρούσεις μεταξύ φοιτητών και αστυνομίας μετατρέπουν τη μεγαλούπολη σε πεδίο μάχης. Βίαιες συγκρούσεις σε μιαν άλλη πλευρά της Γης, στο Αμστερνταμ, μεταξύ αστυνομίας και φοιτητών, οι οποίοι, ενόψει των Ολυμπιακών Αγώνων, φωνάζουν: «Το Μεξικό φοιτητική πόλη».

Για σήμερα στη δυτική και βόρεια χώρα προβλέπονται λίγες νεφώσεις που βαθμιαία θα αυξηθούν και τις απογευματινές ώρες είναι πιθανό να σημειωθούν τοπικές βροχές. Στην υπόλοιπη χώρα θα υπάρχουν λίγες νεφώσεις που αργότερα στα ηπειρωτικά θα αυξηθούν. Οι άνεμοι θα πνέουν βόρειοι ασθενείς μέχρι μέτριοι και στο Αιγαίο τοπικά ισχυροί. Η θερμοκρασία θα κυμανθεί στα βόρεια από 9 έως 21 βαθμούς, στο Ιόνιο και στα υπόλοιπα ηπειρωτικά από 13 έως 24 βαθμούς και στα νησιά του Αιγαίου από 17 έως 25 βαθμούς Κελσίου.

Στην Αττική θα υπάρχουν λίγες νεφώσεις. Οι άνεμοι θα είναι βόρειοι ασθενείς μέχρι μέτριοι. Η θερμοκρασία θα κυμανθεί από 16 έως 24 βαθμούς Κελσίου.