Εξάλλου, η οικονομική επιβράδυνση ήταν παρούσα και πριν το τρομοκρατικό χτύπημα της 11ης Σεπτεμβρίου και όπως ο κορυφαίος οικονομολόγος του Λευκού Οίκου Λ. Χάμπαρντ διέγνωσε μόλις την εβδομάδα που μας πέρασε, «τεχνικώς βρισκόμαστε σε ύφεση όταν η οικονομία για δύο τουλάχιστον τρίμηνα παρουσιάζει κάμψη». Και ο χρόνος αυτός είχε παρέλθει πολύ πριν από την 11η Σεπτεμβρίου.

Απλά, στο ήδη πολύ δύσκολο οικονομικό περιβάλλον το τρομοκρατικό χτύπημα αποτελεί σημείο καμπής... Σε πρόσφατη ανάλυσή του, ο κορυφαίος οικονομολόγος της «Μόργκαν Στάνλεϊ»Στίβεν Ρόουτς υποστηρίζει ότι «η οικονομία των Ηνωμένων Πολιτειών βρίσκεται εγκλωβισμένη σε μία εξαιρετικά κρίσιμη συγκυρία και για την επόμενη πενταετία η ανάπτυξη θα βρίσκεται σε πολύ χαμηλότερα επίπεδα από την τελευταία πενταετία». Σύμφωνα με τον Ρόουτς, η πορεία αυτή είναι αποτέλεσμα της οικονομικής φούσκας, η οποία σκάζοντας άφησε την αμερικανική οικονομία «με μία σειρά πολύ σοβαρών δομικών ανισοτήτων», περιλαμβανομένων του «μεγάλου λογιστικού ελλείμματος, του χαμηλότερου ρεκόρ προσωπικών τραπεζιτικών αποταμιεύσεων και ενός πολύ ανησυχητικού συσσωρευομένου οφειλών των αμερικανικών νοικοκυριών». Εξαιτίας των «επιτυχιών» της αμερικανικής οικονομίας στα τέλη της δεκαετίας του '90, οι ΗΠΑ θα αντιμετωπίσουν «πολύ ισχυρές θύελλες τα χρόνια που έρχονται» συμπληρώνει ο Ρόουτς.

Associated Press

Πρόεδρος, αντιπρόεδρος και οικονομικό επιτελείο τάζοντας «λαγούς με πετραχήλια...»

Και ο Κρούγκμαν αποκαλύπτει το χειρότερό του εφιάλτη: Οτι «η ανάκαμψη της αμερικανικής οικονομίας από την παρούσα κρίση, όποτε και αν έρθει, θα είναι δοκιμαστική και σύντομη» και καταλήγει ότι ενώ έχει γίνει κλισέ από τους αναλυτές και τους οικονομολόγους η έκφραση «όλα είναι διαφορετικά σήμερα», ο Κρούγκμαν υποστηρίζει ότι «μερικά μπορεί να είναι εντελώς ίδια. Οπως ακριβώς ήταν και η υφιστάμενη κατάσταση κατά τη δεκαετία του '30. Τα ίδια όπως και στην ιαπωνική οικονομία την τελευταία δεκαετία μετά την οικονομική έκρηξη της δεκαετίας του '80».

Αν ο Κρούγκμαν λανθάνει θα αποδειχτεί και μάλιστα λίαν συντόμως. Ομως μία ακόμη σύμπτωση είναι και τα μέτρα που εδώ και ένα χρόνο λαμβάνει ο πρόεδρος της Ομοσπονδιακής Τράπεζας, της Fed, Αλαν Γκρίνσπαν. Συνεχής μείωση των επιτοκίων και προσπάθειες χαλιναγώγησης του χρηματιστηρίου. Μόλις την Τετάρτη ο Γκρίνσπαν ανακοίνωσε μία ακόμη μείωση κατά μισή εκατοστιαία μονάδα, φθάνοντας τα ομοσπονδιακά επιτόκια στο 2,5%, στο χαμηλότερο επίπεδο από το 1962!

Η κίνηση αυτή πάντως δε δείχνει να βοηθά τις κεφαλαιαγορές που συνεχίζουν να διολισθαίνουν. Ισως γιατί βαρύνουσα σημασία παίζουν άλλοι παράγοντες. Οπως τα στοιχεία που ήρθαν στη δημοσιότητα στις 25 Σεπτεμβρίου και κατέδειξαν ότι η εμπιστοσύνη του καταναλωτικού κοινού έπεσε και πάλι, φθάνοντας σε επίπεδα ρεκόρ για την τελευταία πενταετία και η πτώση για το μήνα που πέρασε ήταν η μεγαλύτερη που πραγματοποιήθηκε εδώ και μία δεκαετία, για την ακρίβεια η μεγαλύτερη από την ημέρα που ο Σαντάμ Χουσεΐν εισέβαλε στο Κουβέιτ, το 1990, και ότι η βιομηχανική παραγωγή έχει επιβραδυνθεί, αν και σχετικώς καλά νέα ήρθαν την προηγούμενη εβδομάδα, με κάποιες παραγγελίες προς τις αμερικανικές βιομηχανίες.

Βαρύνουσα σημασία έχει και ο αριθμός των ανέργων, καθώς η «λαιμητόμος» των απολύσεων θερίζει χιλιάδες εργαζόμενους. Αυτή τη φορά το μεγαλύτερο κύμα απολύσεων παρατηρείται στην αεροπορική βιομηχανία, με τέτοιο ρυθμό μάλιστα που χάνουν τη δουλιά τους σε εβδομαδιαία βάση δεκάδες χιλιάδες εργαζόμενοι. Τα επίσημα στοιχεία του υπουργείου Εργασίας, για το μήνα Σεπτέμβριο είναι αποκαλυπτικά. Σύμφωνα με το υπουργείο Εργασίας, το ποσοστό της ανεργίας στις ΗΠΑ είναι στο 4,9%, παρά το γεγονός ότι τον Σεπτέμβριο χάθηκαν 199.000 θέσεις εργασίας!

Ο λόγος είναι ότι το ποσοστό της ανεργίας επ' ουδενί δεν αντανακλά την πραγματικότητα, αρκεί κανείς να αντιληφθεί ότι σε αυτό το ποσοστό δε συγκαταλέγεται ο αριθμός των απολυμένων από την αεροπορική βιομηχανία, που σύμφωνα με εκτιμήσεις ξεπερνά τις 200.000, αφού ο τρόπος που το υπουργείο Εργασίας συλλέγει τα στοιχεία είναι τέτοιος που οι πραγματικές επιπτώσεις στην οικονομία μετά την 11η Σεπτεμβρίου θα φανεί στις μετρήσεις του Οκτωβρίου, παρατηρούν αναλυτές.

Αναντίρρητα πάντως, πρόκειται για τη μεγαλύτερη πτώση του αριθμού των απασχολούμενων τα τελευταία δέκα χρόνια, από τη στιγμή που οι ΗΠΑ εξαπέλυσαν τον πόλεμο του Κόλπου. Οι 199.000 αυτές θέσεις εργασίες προστέθηκαν στις 84.000 που χάθηκαν τον Αύγουστο, αφού το κύμα των απολύσεων είχε ξεκινήσει πολύ πριν από τις τρομοκρατικές επιθέσεις στη Νέα Υόρκη και την Ουάσιγκτον.

Σύμφωνα με τα διεθνή ειδησεογραφικά πρακτορεία, οι μετρήσεις περιλαμβάνουν όποιον εργάστηκε έστω και μια ώρα την εβδομάδα που έγιναν οι επιθέσεις. Το γεγονός εκτιμάται ότι θα έχει ως αποτέλεσμα να μην αποτυπωθούν οι πραγματικές διαστάσεις του προβλήματος, ενώ είναι ενδεικτικό ότι και οι περισσότεροι αναλυτές περίμεναν ότι το ποσοστό της ανεργίας θα ανερχόταν σε 5%.

Σύμφωνα με τον Ρόμπερτ Ντέντερικ, αναλυτή που υποστηρίζει ότι η χώρα βρίσκεται ήδη σε ύφεση η οποία θα διαρκέσει έξι μήνες ακόμη, η ανεργία ανέρχεται αυτή τη στιγμή τουλάχιστον στο 5,5% και προβλέπει ότι θα φτάσει σύντομα στο 6,5%. «Είχαμε μία αδύναμη οικονομία την τραγική στιγμή της 11ης Σεπτεμβρίου και τώρα έχουμε μία έκρηξη» θα δηλώσει ο Ντέντερικ. Με το συμπέρασμα αυτό φαίνεται να συναινεί και ο Ντέλος Σμιθ, κορυφαίος οικονομολόγος του Κόνφερενς Μπορντ της Νέας Υόρκης, που και αυτός φέρεται να υπολογίζει ότι ο πραγματικός αριθμός των ανέργων είναι πολύ μεγαλύτερος και το ποσοστό 5,6%.

Το επόμενο ερώτημα που τίθεται είναι κατά πόσο μπορεί να συμβάλλει το πρόγραμμα επιδοτήσεων των επιχειρήσεων - που οι μισθωτοί τους αντιμετωπίζουν μετά τις επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου δυσχέρειες - ύψους 75 δισ. δολαρίων, που εξήγγειλε ο Αμερικανός Πρόεδρος Τζορτζ Μπους. Ενα πακέτο ενίσχυσης της οικονομίας, πολύ μεγαλύτερο των 75 δισ. αφού θα πρέπει να συνυπολογιστούν, τα 15 δισ. που προορίζονται αποκλειστικά για την αεροπορική βιομηχανία, τα 40 δισ. που ανακοινώθηκαν την επαύριο της επίθεσης και προορίζονται για τη στρατιωτική βιομηχανία, την αστυνομία, αλλά και την ανακούφιση των πληγέντων και τέλος τα 38 δισ. που είχαν ανακοινωθεί στις αρχές του καλοκαιριού και ήταν επιδόματα εν είδει επιστροφών φόρων προς αμερικανικές οικογένειες.

Μία παρέμβαση εκ μέρους της αμερικανικής κυβέρνησης που δε συνάδει με το πνεύμα της «ελεύθερης αγοράς», αφού μας ανατρέχει και πάλι στο παρελθόν σε μαθήματα που είχε παραδώσει ο Κέυνς. Και αυτό γιατί, αν και δεν έχουν γίνει γνωστά ακόμη όλα τα στοιχεία του πακέτου ενίσχυσης, σύμφωνα με τα μέχρι στιγμής στοιχεία, στο πρόγραμμα αυτό των επιδοτήσεων προβλέφτηκε η επιμήκυνση του νόμιμου χρόνου - κατά 13 εβδομάδες, σύνολο δηλαδή 39 - των επιδομάτων της ανεργίας. Πάλι φοροαπαλλαγές που θα αγγίξουν, όμως, αυτή τη φορά τα 30 εκατομμύρια χαμηλόμισθους Αμερικανούς, που πληρώνουν τους φόρους για την «Κοινωνική Πρόνοια». Πρόγραμμα ανακούφισης εκπονείται και μέσω της διεύρυνσης του προγράμματος του υπουργείου Εργασίας, με επιδόματα για ιατρική περίθαλψη και επανεκπαίδευση σε άλλες ειδικότητες ή μετεκπαίδευση. Ακόμη και τα ομοσπονδιακά κονδύλια που θα διοχετευτούν τάχιστα στις Πολιτείες που αντιμετωπίζουν τώρα τα μεγαλύτερα προβλήματα - με άξονες τους τομείς της υγείας, της εκπαίδευσης, αλλά και της κατώτατης προβλεπόμενης μισθολογικής αμοιβής.

Το παράδειγμα Μπους φαίνεται να ακολουθούν και άλλες κυβερνήσεις πέραν του Ατλαντικού, όπως η ελβετική κυβέρνηση που εκταμίευσε 450 εκατομμύρια ελβετικά φράγκα, προκειμένου να διασώσει τη «Σουίσαιρ» που κήρυξε πτώχευση, αλλά και η βελγική κυβέρνηση που έπραξε αναλόγως και για την περίπτωση της «Σαμπένα». Εξάλλου, τα νέα και από την ευρωζώνη, σύμφωνα με το Eurozone Rurchasing Managers του «Ρόιτερς», δεν είναι ευχάριστα, καθώς μιλούμε για συνεχή επιβράδυνση της βιομηχανικής παραγωγής που αυτή την εβδομάδα κατέγραψε το χαμηλότερο ρεκόρ της τετραετίας. Επίσης, τόσο στη Γαλλία, όσο και στη Γερμανία εκτός από τη βιομηχανική επιβράδυνση παρουσιάζεται εξίσου και μείωση της εμπιστοσύνης του καταναλωτή. Σε απλά ελληνικά η αγορά δεν κινείται. Και φυσικά ουδείς λόγος γίνεται για τη Βρετανία, που είναι η «πιο πιστή ακόλουθος» των ΗΠΑ, ακόμη και στην οικονομική επιβράδυνση!

Associated Press

Τα παιχνίδια στην Γουόλ Στριτ αφήνουν αδιάφορους τους πεινασμένους

Την ώρα που τα επιβατικά αεροπλάνα έπεφταν στο Παγκόσμιο Εμπορικό Κέντρο και στο Πεντάγωνο, στέλνοντας στις σπηλιές του Αχέροντα χιλιάδες ανθρώπους και την ανθρωπότητα στο πυρ το εξώτερο, δινόταν στη Ρώμη στη δημοσιότητα η ετήσια έκθεση για την Ανθρώπινη Ανάπτυξη, απ' όπου και τα παραπάνω στοιχεία, του Παγκόσμιου Οργανισμού Επισιτισμού, του FAO. Υπό διαφορετικές συνθήκες θα αποτελούσε έστω ένα έλασσον θέμα στα δελτία και σίγουρα ένα ακόμη στοιχείο στο «οπλοστάσιο» του παγκόσμιου κινήματος κατά της παγκοσμιοποίησης, που προετοιμαζόταν να «χτυπήσει» την αμερικανική πρωτεύουσα, την Ουάσιγκτον, στα τέλη του Σεπτέμβρη με αφορμή την ετήσια κοινή Σύνοδο της Παγκόσμιας Τράπεζας και του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου.

Η φρίκη που ξεδιπλώνεται στις σελίδες της έκθεσης του FAO όμως δεν απασχόλησε κανέναν, καθώς όλοι ήταν στημένοι στις οθόνες -και δικαίως- παρακολουθώντας τις κατακλυσμιαίες εξελίξεις. Παρ' όλα τα προβλήματα των αναπτυσσόμενων χωρών είναι πάντα παρόντα, και μάλιστα ο οργανισμός του ΟΗΕ αποτολμά κάποιες εκτιμήσεις ως προς τις γενεσιουργές αιτίες αυτής της αθλιότητας, όπως οι τραγικές οικονομικές επιπτώσεις από τις διασυνοριακές καταστροφές των καλλιεργειών, ζωικές ασθένειες που έχουν επιδεινωθεί τα τελευταία χρόνια, εξαιτίας της απελευθέρωσης το εμπορίου, της εντατικής κτηνοτροφίας, της υπερ-εμπορευματοποίησης των προϊόντων της κ.ά.

Ουδείς βρέθηκε να ακούσει τίποτα. Την ίδια τραγική μέρα, την 11η Σεπτεμβρίου μία ακόμη έκθεση ερχόταν στο φως. Αυτή για τον απολογισμό και την οικονομική ανάπτυξη στην Αφρική, από τον Οργανισμό του ΟΗΕ για το Εμπόριο, της UNCTAD. Μέσα σε 20 χρόνια η πτώση τού κατά κεφαλήν εισοδήματος στην ξεχασμένη -από θεούς και ανθρώπους- ήπειρο ήταν 10% και εάν συγκριθεί μια 30ετία πριν το χάσμα είναι ακόμη μεγαλύτερο, υποστηρίζει η έκθεση της UNCTAD. «Οι πραγματικοί μισθοί στη μεταποίηση σε όλες τις χώρες εκτός από τρεις ήταν χαμηλότεροι από τα επίπεδα του 1980 και μάλιστα στις περισσότερες από αυτές, η συσσωρευμένη απώλεια των πραγματικών μισθών κυμαίνεται μεταξύ 25 και 45%», τονίζει η έκθεση και επιρρίπτει ακόμη και αυτός ο επίσημος οργανισμός του ΟΗΕ τις ευθύνες, «στο οικονομικό μοντέλο που επιβλήθηκε... μέσα από την απορύθμιση και την απελευθέρωση με τα προγράμματα διαρθρωτικής προσαρμογής των οργανισμών του Μπρέτον Γουντς... αφήνοντας κατά αυτόν τον τρόπο αχαλίνωτες τις δυνάμεις της αγοράς», για να κατασπαράξουν τους καταδικασμένους στην εξαθλίωση. Αλλά ποιος ακούει;

Καλύτερη τύχη, ως προς το ακουστικό μέρος πάντα, είχαν οι εκτιμήσεις της Παγκόσμιας Τράπεζας, που ήρθαν στο φως της δημοσιότητας τη βδομάδα που πέρασε, όπως σαφέστατα τονίζεται ότι οι φτωχές χώρες του πλανήτη είναι αυτές που θα πληρώσουν το μεγαλύτερο και πιο επώδυνο αντίτιμο για το τρομοκρατικό χτύπημα στις ΗΠΑ... λόγω της επιβράδυνσης της παγκόσμιας οικονομίας.

Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της Παγκόσμιας Τράπεζας, 10 εκατ. άνθρωποι επιπλέον, κυρίως στην Αφρική, θα προστεθούν στα δισεκατομμύρια των φτωχών και θα πρέπει να ζήσουν με 1 δολάριο την ημέρα, ενώ δεκάδες χιλιάδες παιδιά, έως και 40.000 θα προστεθούν φέτος σε αυτά που ετησίως πεθαίνουν από την πείνα και τις ασθένειες.

«Η τρομοκρατική επίθεση θα επηρεάσει διάφορες χώρες που ανήκουν στην ομάδα των αναπτυσσόμενων, με διάφορους τρόπους, αναδεικνύοντας τις αδυναμίες της καθεμιάς», θα τονίσει και ο Τζέιμς Γούλφενσον, πρόεδρος της Παγκόσμιας Τράπεζας κατά την καθιερωμένη συνέντευξη Τύπου με αφορμή την έκθεση. Για τις φτωχότερες, η ύφεση θα έρθει λόγω της μείωσης των εξαγωγών, του τουρισμού, των τιμών των προϊόντων και των ξένων επενδύσεων, με αποτέλεσμα να αυξηθεί ο αριθμός των ανθρώπων που ζουν κάτω από το όριο της φτώχειας, με εισόδημα μικρότερο από 1 δολάριο την ημέρα.

Στις άλλες αναπτυσσόμενες χώρες, λιγότεροι άνθρωποι θα μπορέσουν να ξεφύγουν από τη φτώχεια. Η Αφρική, θα είναι, σύμφωνα με την Παγκόσμια Τράπεζα, η ήπειρος που θα υποφέρει περισσότερο. Εκτιμάται ότι ο αριθμός των φτωχών θα αυξηθεί κατά 2 έως 3 εκατ. λόγω της πτώσης των τιμών των αγαθών. Οι τιμές των προϊόντων που παράγουν οι αφρικανικές χώρες προβλεπόταν, ήδη πριν από το χτύπημα, να υποχωρήσουν κατά 7,4% φέτος.

Εννοείται πως η ΠΤ, τονίζει ότι... οι κυβερνήσεις των αναπτυγμένων χωρών θα πρέπει να αυξήσουν την ανθρωπιστική βοήθεια(!) αφού οι ξένες επενδύσεις στις αναπτυσσόμενες θα μειωθούν σημαντικά και φυσικά «συστήνει την περαιτέρω απελευθέρωση του εμπορίου, ώστε να καταστούν ανταγωνιστικότερα τα προϊόντα των φτωχότερων χωρών».

Αυτό, γιατί πολλά εκατομμύρια ακόμη στις φτωχές χώρες παραμένουν ζωντανοί και είναι ένας τρόπος για να μπορέσει να ελεγχθεί η πληθυσμιακή αύξηση τους... με την απελευθέρωση του εμπορίου!