Σημαντικές στρατηγικές συμφωνίες σε νευραλγικούς τομείς, όπως οι στρατιωτικοί εξοπλισμοί, η Ενέργεια, τα κρίσιμα ορυκτά (π.χ. σπάνιες γαίες), οι νέες τεχνολογίες (όπως η Τεχνητή Νοημοσύνη), οι υποδομές και οι χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες, με υποσχέσεις για σαουδαραβικές επενδύσεις ύψους 1 τρισ. δολαρίων στις ΗΠΑ τα επόμενα χρόνια, επισφράγισαν τη διήμερη επίσημη επίσκεψη του Σαουδάραβα πρωθυπουργού και πρίγκιπα - διαδόχου στον θρόνο, Μοχάμεντ Μπιν Σαλμάν, στην Ουάσιγκτον στις 18 και 19 Νοέμβρη.

Την ίδια ώρα, ωστόσο, η επίσκεψη πραγματοποιήθηκε χωρίς η κυβέρνηση Τραμπ να αποσπάσει κάποια χειροπιαστή δέσμευση από τη Σαουδική Αραβία για επίσπευση των παζαριών με στόχο μια «Συμφωνία του Αβραάμ» με το Ισραήλ, πέρα από τη μη δεσμευτική αναφορά του Μπιν Σαλμάν, υπό τον όρο της διασφάλισης μιας σαφούς «πορείας προς μια λύση δύο κρατών» στο Παλαιστινιακό.

Διεργασίες σε αυτό το ευρύτερο παζάρι όμως εξακολουθούν να καταγράφονται, με κινήσεις και αξιώσεις για «ανταλλάγματα».

Σε ένα τέτοιο πλαίσιο π.χ. φαίνεται ότι ξεπεράστηκε ο «σκόπελος» που είχε ορθώσει μέχρι σήμερα το Ισραήλ για αποκλειστική πρόσβαση στα αμερικανικά μαχητικά αεροσκάφη F-35 στη Μέση Ανατολή, και η Σαουδική Αραβία θα γίνει η πρώτη αραβική χώρα που θα τα αποκτήσει. Οχι περιορισμένων δυνατοτήτων (όπως ζητούσε το Ισραήλ) αλλά προηγμένων (κατά δήλωση Τραμπ).

Η Σαουδική Αραβία θα αποκτήσει τα επόμενα χρόνια πιθανώς 48 αεροσκάφη F-35, έχοντας παράλληλα ενισχύσει τη στρατιωτική συνεργασία με τις ΗΠΑ μέσω της νέας «Συμφωνίας Στρατηγικής Αμυνας» (US - Saudi Strategic Defense Agreement, SDA).

Οι παραπάνω εξελίξεις βέβαια δεν είναι μονοδιάστατες, καθώς τα τελευταία χρόνια η ηγεσία της Σαουδικής Αραβίας, παραμένοντας βασικός «σύμμαχος» των ΗΠΑ στην ευρύτερη Μέση Ανατολή, αναπτύσσει σε σημαντικό βαθμό παράλληλες σχέσεις με ανταγωνιστές της Ουάσιγκτον, όπως Κίνα και Ρωσία (με πολύ στενή συνεργασία μεταξύ άλλων στην ομάδα πετρελαιοπαραγωγών κρατών OPEC+), προχώρησε σε «εξομάλυνση» σχέσεων με το Ιράν με κινεζική διαμεσολάβηση, ενώ τον Οκτώβρη υπέγραψε πολύ σημαντική συμφωνία αμοιβαίας ασφάλειας με το Πακιστάν (που διαθέτει και πυρηνικά όπλα, όπως το Ισραήλ).

Η πρώτη επίσκεψη του Μπιν Σαλμάν στις ΗΠΑ από το 2018 αποδείχθηκε από διάφορες πλευρές ιδιαίτερα σημαντική για τα συμφέροντα της ηγεσίας της Σαουδικής Αραβίας, η οποία εδώ και χρόνια επιζητούσε όχι μόνο την αναβάθμιση της διμερούς στρατιωτικής συνεργασίας με τις ΗΠΑ αλλά και την πρόσβαση σε προηγμένη αμερικανική τεχνολογία για την κατασκευή πυρηνικών σταθμών Ενέργειας και σε προηγμένα τσιπ για εφαρμογές Τεχνητής Νοημοσύνης, στο πλαίσιο πολιτικών για την απεξάρτηση της οικονομίας της χώρας από το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο και του φιλόδοξου στόχου να γίνει μελλοντικά διεθνής κόμβος υπηρεσιών Τεχνητής Νοημοσύνης.

Η «Συμφωνία Στρατηγικής Αμυνας» (SDA) ΗΠΑ - Σαουδικής Αραβίας που υπογράφηκε στις 19 Νοέμβρη προβλέπει ενίσχυση της διμερούς πολυεπίπεδης «αμυντικής» συνεργασίας και περιλαμβάνει:

- Αναβάθμιση της στρατιωτικής συνεργασίας των ΗΠΑ με τη Σαουδική Αραβία, καθώς το Ριάντ γίνεται «Μείζων Μη ΝΑΤΟικός Εταίρος» των ΗΠΑ, θέση που έχουν εξασφαλίσει άλλες 19 χώρες (Ισραήλ, Αίγυπτος, Κατάρ, Ιορδανία, Κουβέιτ κ.ά.).

- Εγκριση πώλησης δεκάδων (48 σύμφωνα με πληροφορίες) μαχητικών F-35 στη Σαουδική Αραβία και 300 σύγχρονων αρμάτων μάχης «Abrams».

- Διευκόλυνση της λειτουργίας αμερικανικών πολεμικών βιομηχανιών στη Σαουδική Αραβία, για την ενίσχυση της επιτόπιας παραγωγής.

- Σαουδαραβικά κεφάλαια για την κάλυψη αμερικανικών στρατιωτικών δαπανών στην ευρύτερη περιοχή (στη λογική του «burden sharing»).

- Ενίσχυση κοινών στρατιωτικών αποστολών και ανταλλαγής πληροφοριών για την αντιμετώπιση διεθνών και περιφερειακών απειλών.

- Συνεργασία στους τομείς πυρηνικής Ενέργειας, Τεχνητής Νοημοσύνης και κρίσιμων ορυκτών (π.χ. σπάνιες γαίες), με ειδικά Μνημόνια Κατανόησης που ενεργοποιήθηκαν στο πλαίσιο της Συμφωνίας.

Σε ό,τι αφορά το τελευταίο, υπογράφηκε και διμερές «Πλαίσιο Κρίσιμων Ορυκτών» (Critical Minerals Framework), που οδηγεί στη δημιουργία κοινοπραξίας του Πενταγώνου και της αμερικανικής εταιρείας σπάνιων γαιών «MP Materials» με τη σαουδαραβική «Maaden» για τη δημιουργία σταθμού επεξεργασίας κρίσιμων ορυκτών (όπως σπάνιες γαίες) που θα παράγονται στη Σαουδική Αραβία και άλλες χώρες για πολεμικές βιομηχανίες και ομίλους τεχνολογιών αιχμής των ΗΠΑ. Στο πλαίσιο αυτό, η «MP Materials» και το Πεντάγωνο θα έχουν το 49% της κοινοπραξίας και η σαουδαραβική το 51%.

Υπογράφηκε επίσης Κοινή Δήλωση για την Ολοκλήρωση Διαπραγματεύσεων για Συνεργασία στην Πυρηνική Ενέργεια, η οποία σύμφωνα με πηγές στον Λευκό Οίκο επιβεβαιώνει ότι οι ΗΠΑ και οι αμερικανικές εταιρείες θα είναι οι επιλεγμένοι εταίροι της Σαουδικής Αραβίας σε μελλοντικό πυρηνικό πρόγραμμα για ειρηνικούς σκοπούς (π.χ. παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας).

Οι δύο χώρες συμφώνησαν επίσης να συνεχίσουν τις επόμενες βδομάδες τις διμερείς διαπραγματεύσεις για εμπορικά ζητήματα, μείωση των δασμών σε διάφορα προϊόντα και βελτίωση του «επενδυτικού περιβάλλοντος».

Το σαουδαραβικό υπουργείο Οικονομίας και το υπουργείο Οικονομικών των ΗΠΑ υπέγραψαν ακόμα συμφωνίες για ενίσχυση της συνεργασίας στην τεχνολογία των αγορών κεφαλαίων, με συναφείς ρυθμίσεις και κριτήρια, και για την εμβάθυνση της συνεργασίας τους σε διεθνείς χρηματοπιστωτικούς θεσμούς.

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον είχαν και όσα προέκυψαν ή δημοσιοποιήθηκαν από το Φόρουμ Σαουδικής Αραβίας - ΗΠΑ που έγινε στο συνεδριακό κέντρο «Κένεντι» της Ουάσιγκτον στις 19 Νοέμβρη.

Το Φόρουμ έδωσε πρόσθετες εγγυήσεις και ενδείξεις για σημαντική ενδυνάμωση της διμερούς οικονομικής και στρατηγικής σχέσης. Στη διάρκειά του ανακοινώθηκαν συμφωνίες επενδύσεων ύψους 270 δισ. δολαρίων σε τομείς όπως η Τεχνητή Νοημοσύνη, η Υγεία, οι υποδομές, η Ενέργεια, η Εκπαίδευση και οι χρηματοοικονομικές υπηρεσίες.

Ο δε μεγαλοκαπιταλιστής Ιλον Μασκ, μέχρι πρότινος κυβερνητικός εταίρος του Προέδρου Τραμπ, ανακοίνωσε σχέδια για τη συνεργασία της εταιρείας του, «xAI», που ειδικεύεται στην Τεχνητή Νοημοσύνη, με τη σαουδαραβική κρατική τεχνολογική εταιρεία «Humain», με στόχο την κατασκευή ενός τεράστιου κέντρου δεδομένων (data center) ισχύος 500 μεγαβάτ, που θα λειτουργεί με περίπου 600.000 προηγμένα τσιπ της «Nvidia».

Το έργο αποτελεί μια από τις μεγαλύτερες επενδύσεις της Σαουδικής Αραβίας σε υποδομές ΑΙ. Το data center των 500 MW (πολύ μεγαλύτερο από τα συνήθη κέντρα AI) θα βασίζεται σε μικροεπεξεργαστές και άλλα προϊόντα της «Nvidia», που αποτελούν πρότυπο για την εκπαίδευση και ανάπτυξη μοντέλων AI. Η συνεργασία προσφέρει στον Μασκ μια ισχυρή νέα βάση υποδομών για την «xAI», ενώ προσφέρει στη Σαουδική Αραβία δυνατότητες τεχνολογικής αναβάθμισης στις νέες «έξυπνες» πόλεις που χτίζονται (με πρώτη τη Νeom) και πετρελαϊκής απεξάρτησης της οικονομίας, στο πλαίσιο του «Οράματος 2030».

Σημαντικές συμφωνίες εξασφάλισε η σαουδαραβική κρατική εταιρεία τεχνολογίας αιχμής «Humain» και με άλλα αμερικανικά τεχνολογικά μονοπώλια, όπως οι εταιρείες «Advanced Micro Devices» και «Cisco Systems», για την οικοδόμηση κέντρων δεδομένων στη Σαουδική Αραβία.

Αυτά ενώ τον περασμένο Μάη, κατά την επίσημη επίσκεψη του Ντ. Τραμπ στο Ριάντ, είχαν εξασφαλίσει σημαντικές συμφωνίες και επενδύσεις άλλα αμερικανικά τεχνολογικά μονοπώλια, όπως οι εταιρείες «Nvidia» και «Qualcomm».

Υπογράφηκαν επίσης συμφωνίες για κοινοπραξίες σε ανάπτυξη υποδομών υπολογιστικού νέφους (cloud), ψηφιακής ασφάλειας και άλλες για επενδύσεις στην Ενέργεια (συμπεριλαμβανομένων της «πράσινης» και των Ανανεώσιμων Πηγών) ανάμεσα στις εταιρείες «Chevron», «Aramco» και «ACWA Power».

Ανακοινώθηκαν ακόμα συμβάσεις για νοσοκομειακά συστήματα και φαρμακευτική έρευνα, καθώς και συνεργασίες με τις εταιρείες «Pfizer», «Cleveland Clinic» και «ImmunityBio».

Σημαντικές ήταν και οι μπίζνες στον τομέα των χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών και επενδυτικών κεφαλαίων, με συμφωνίες με τις εταιρείες «State Street», «Blackstone» και SNB.

Ενδιαφέρον προκαλεί και η επίτευξη συμφωνιών στους τομείς των Κατασκευών και της αναβάθμισης υποδομών εφοδιαστικής αλυσίδας στη Σαουδική Αραβία, με εταιρείες όπως «Halliburton», «General Dynamics», BD και «Cisco».

Ανακοινώθηκαν επιπλέον συμφωνίες για την ανάδειξη της πολιτιστικής κληρονομιάς, τουριστικές επενδύσεις και ανάπτυξη πολυτελών τουριστικών προορισμών («luxury destinations») μέσω των εταιρειών «Diriyah» και «New Murabba».

Ωστόσο, οι στενότερες σχέσεις ΗΠΑ - Σαουδικής Αραβίας δεν αποκλείουν τα παράλληλα παζάρια και «ανοίγματα» του Ριάντ με Ιράν, Κίνα και Ρωσία, δεδομένων του «Στρατηγικού Διαλόγου» που πραγματοποιεί ιδιαίτερα με τις δύο τελευταίες, της σημαντικής σαουδαραβο-ρωσικής συνεργασίας στον οργανισμό OPEC+ για τον έλεγχο των διεθνών τιμών πετρελαίου (παρά τις έντονες πιέσεις που ασκήθηκαν - χωρίς αποτέλεσμα - από τις ΗΠΑ, κυρίως επί προεδρίας Μπάιντεν, για αύξηση της παραγωγής και «στρίμωγμα» της Ρωσίας) και της αναβάθμισης του ρόλου της Σαουδικής Αραβίας ως βασικού προμηθευτή πετρελαίου της Κίνας.

Δεν αποκλείεται βεβαίως κάποια από τα σχέδια που υπογράφηκαν αυτήν τη βδομάδα στην Ουάσιγκτον να «στραβοπατήσουν», μεταξύ άλλων λόγω της διεθνούς γεωπολιτικής ρευστότητας, των σφοδρών γεωπολιτικών και εμπορικών ανταγωνισμών (όπως για τους κινεζικούς και τους ινδικούς - «δυτικούς» διεθνείς εμπορικούς διαδρόμους), στο πλαίσιο του συνολικότερου ανταγωνισμού ΗΠΑ - Κίνας για την πρωτοκαθεδρία στο διεθνές ιμπεριαλιστικό σύστημα.