Οι κάτοικοι μιλούν για μπουλντόζες που ανεβαίνουν προς την αλπική ζώνη, εκεί όπου πέρυσι καρφώθηκαν ήδη τα δόντια των μηχανημάτων σε μονοπάτια, ράχες και βοσκοτόπια, σε υψόμετρα πάνω από τα 2.000 μέτρα. Για να ρίξουν στάχτη στα μάτια, οι «αρμόδιοι» μιλάνε για «συντήρηση» υφιστάμενου δρόμου. Ο στόχος τους όμως είναι καθαρός: Να ολοκληρωθεί το κομμάτι που πέρυσι δεν πρόλαβε να διανοιχτεί, μετά τις αντιδράσεις και τις παρεμβάσεις κατοίκων, υπηρεσιών και φορέων.

Την προηγούμενη χρονιά, η διάνοιξη του δρόμου εμφανίστηκε ως «πρωτοβουλία της Περιφέρειας Ηπείρου» για την εξυπηρέτηση κτηνοτρόφων και «ανάπτυξη ορεινών διαδρομών». Το έργο ξεκίνησε με απευθείας αναθέσεις, χωρίς ουσιαστική περιβαλλοντική αδειοδότηση, μέσα σε περιοχή Natura, με καταστροφή υφιστάμενων μονοπατιών και της ίδιας της φυσιογνωμίας του βουνού.

Οταν όμως αποκαλύφθηκε το μέγεθος της παρέμβασης, το αρμόδιο υπουργείο προσπάθησε να κρατήσει αποστάσεις, να εμφανίσει τον στρατό περίπου ως «βοηθητικό» ή και άσχετο με τον σχεδιασμό, πετώντας το μπαλάκι στην Περιφέρεια και στις τοπικές αρχές. Την ίδια στιγμή, όμως, όλοι γνώριζαν ότι τμήμα του δρόμου στην πλευρά της Καστοριάς είχε γίνει με μηχανήματα του στρατού, ενώ η Περιφέρεια Ηπείρου ανέβαινε από την άλλη πλευρά.

Με άλλα λόγια, εκεί που πέρυσι προσπαθούσαν να εμφανίσουν τον στρατό ως «κομπάρσο», φέτος τον αναγορεύουν σε κεντρικό πρωταγωνιστή, με πολιτική κάλυψη από το υπουργείο Αμυνας.

Στο μεταξύ, η διάνοιξη στην αλπική ζώνη του Γράμμου μόνο τυπική υπόθεση δεν είναι. Μετά τον έλεγχο της Εθνικής Αρχής Διαφάνειας, ο περιφερειάρχης Ηπείρου παραπέμπεται για υπέρβαση αρμοδιότητας και παράβαση καθήκοντος, ανάμεσα στα άλλα ακριβώς για τον τρόπο που στήθηκε και προωθήθηκε το έργο στον Γράμμο. Η υπόθεση έχει πάρει τον δρόμο της ποινικής και πειθαρχικής διερεύνησης.

Την ώρα λοιπόν που η Περιφέρεια Ηπείρου καλείται να λογοδοτήσει, έρχεται το υπουργείο Αμυνας να «συμπληρώσει» ό,τι δεν πρόλαβαν να κάνουν τα μηχανήματά της. Στην πράξη, οι ευθύνες αθροίζονται πάνω στο βουνό και δεν ακυρώνονται επειδή αλλάζει ο φορέας που κρατάει το τιμόνι της μπουλντόζας.

Πηγές από το υπουργείο Αμυνας επικαλούνται ότι «υπήρχε δρόμος το 1948», όπως και την εγγύτητα στη συνοριογραμμή, αφήνοντας να εννοηθεί ότι η παρουσία και τα έργα του στρατού είναι υπεράνω κάθε άλλης διαδικασίας και προτεραιότητας.

Παράλληλα, επιχειρούν να αποσυνδέσουν την τωρινή παρέμβαση από την αντίστοιχη της Περιφέρειας Ηπείρου. Ομως η επιχειρηματολογία αυτή μπάζει από παντού...

- «Υπήρχε δρόμος από το 1948»: Αν σε κάθε παλιό στρατιωτικό ή μουλαρόδρομο - σε μια χώρα που γνώρισε πόλεμο, Κατοχή και Εμφύλιο - δινόταν τίτλος νομιμοποίησης σύγχρονων οδικών έργων στην αλπική ζώνη, δεν θα είχε μείνει βουνό για βουνό. Το 1948 δεν είναι ούτε πολεοδομικό σχέδιο, ούτε περιβαλλοντική μελέτη του 21ου αιώνα.

- «Κάνουμε ό,τι θέλουμε στη συνοριακή γραμμή»: Η επίκληση αυτή εμφανίζεται σαν λευκή επιταγή. Ομως η περιβαλλοντική νομοθεσία, οι προστατευόμενες περιοχές και το καθεστώς Natura 2000 δεν εξαφανίζονται επειδή κάποιος φορά στολή. Ακόμα και όταν επικαλείται κανείς «λόγους εθνικής ασφάλειας», αυτό δεν σημαίνει ότι καταργούνται οι διαδικασίες. Σημαίνει ότι αν υπάρξει εξαίρεση, αυτή πρέπει να είναι συγκεκριμένη, αιτιολογημένη και ελεγχόμενη.

Ο Γράμμος δεν είναι ένα «τυχαίο» βουνό. Είναι τόπος μαχών, εκτελέσεων, εκτοπισμών, αλλά και συλλογικής μνήμης του λαού για τον αγώνα που δόθηκε στον Εμφύλιο. Είναι ένας ιστορικός τόπος όπου τα μονοπάτια δεν είναι απλώς γραμμές στον χάρτη, αλλά ίχνη ανθρώπων, αγωνιστών, ολόκληρων γενεών.

Οταν πριν έναν χρόνο μπουλντόζες, με την κάλυψη της Περιφέρειας και τη συνδρομή στρατιωτικών μέσων, ανέβηκαν στην αλπική ζώνη και μετέτρεψαν μονοπάτια και ράχες σε «οδοποιία», τέθηκε καθαρά το ερώτημα: Τι ετοιμάζεται στο βουνό; Ποιοι σχεδιασμοί εξυπηρετούνται - τουριστικοί, επιχειρηματικοί, παραστρατιωτικοί, ιδεολογικοί;

Σήμερα, με τον στρατό να αναλαμβάνει τη «ρεβάνς» της διάνοιξης, η επιδίωξή τους είναι πέρα για πέρα φανερή: Θέλουν έναν Γράμμο - διάδρομο, όπου θα ανεβαίνουν οχήματα, θα ανοίγουν δρόμοι και θα στήνονται «φιέστες» πάνω στα ίχνη της Ιστορίας. Δεν αντέχουν έναν Γράμμο - τόπο μνήμης, όπου ο λαός θα βλέπει καθαρά τι έγινε, ποιοι πολέμησαν, ποιοι τους κυνηγούν ακόμη και σήμερα στο επίπεδο της Ιστορίας και του τοπίου.

Πέρυσι η επίκληση των «αναγκών των κτηνοτρόφων» χρησιμοποιήθηκε ως δικαιολογία για να στηριχτούν επιλογές που εξυπηρετούσαν κάθε λογής συμφέροντα, εκτός από τις πραγματικές ανάγκες των μικρών κτηνοτρόφων. Ο,τι όμως ντύθηκε τότε με τον μανδύα της «στήριξης της τοπικής κτηνοτροφίας», κάηκε μέσα στις στάχτες των αποκαλύψεων του σκανδάλου με τα βοσκοτόπια και τις επιδοτήσεις του ΟΠΕΚΕΠΕ.

Σήμερα στον Γράμμο βλέπουμε την ίδια λογική να αλλάζει κουστούμι: Είναι η «εθνική ασφάλεια» που επιβάλλει να ανοίξει ένας δρόμος στην αλπική ζώνη. Οταν τελειώνουν τα επιχειρήματα, το κράτος καταφεύγει πάντα στο τελευταίο του καταφύγιο: Κουνάει τη σημαία της «εθνικής ασφάλειας» για να περάσει έργα και επιλογές που δεν μπορεί να δικαιολογήσει με κανέναν άλλο τρόπο, παραβαίνοντας ακόμα και τους δικούς του νόμους (περιβαλλοντικούς και άλλους). Είναι το πιο καθαρό σημάδι ότι η επιχειρηματολογία του έχει χρεοκοπήσει - το μόνο που μένει είναι η επίκληση του «επειγόντως» και του «μη ρωτάτε πολλά».

Ο λαός της περιοχής, οι εργαζόμενοι, οι κτηνοτρόφοι που πραγματικά ζουν από το βουνό, έχουν κάθε λόγο να υπερασπιστούν κάθε σπιθαμή του Γράμμου ως τόπο δουλειάς, ζωής, μνήμης και αγώνα. Οχι ως διάδρομο για μπουλντόζες και «έργα» που στρώνουν άσφαλτο πάνω στην Ιστορία.

Για τη δυσώδη υπόθεση, η Κοινοβουλευτική Ομάδα του ΚΚΕ κατέθεσε την Παρασκευή Ερώτηση προς τα συναρμόδια υπουργεία. Την Ερώτηση υπογράφουν μεταξύ άλλων οι βουλευτές του Κόμματος Ν. Εξαρχος, Ν. Καραθανασόπουλος, Χρ. Κατσώτης, Δ. Μανωλάκου, Ν. Παπαναστάσης και Λ. Στολτίδης.

Οπως αναφέρεται μεταξύ άλλων, «το γεγονός αυτό δεν έρχεται στη δημοσιότητα για πρώτη φορά, αφού πέρυσι τον Οκτώβρη 2024 ξεκίνησε το έργο διάνοιξης του δρόμου στον αυχένα Γκέσου - Περήφανου - Σκίρτση - Κιάφα. Οι εργασίες αυτές έγιναν στην αλπική ζώνη του Γράμμου, σε υψόμετρο πάνω από τα 2.200 μ. και θυμίζουν ανάλογες εργασίες διάνοιξης δρόμων για διάβαση και εγκατάσταση πάρκων ανεμογεννητριών σε διάφορες περιοχές της Ελλάδας.

Το Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδας μπροστά στην απαράδεκτη επέμβαση στην αλπική ζώνη του Γράμμου κατέθεσε την Ερώτηση 206/14 Οκτώβρη 2024. Οι ευθύνες της κυβέρνησης είναι μεγάλες και αυτό φαίνεται από τις απαντήσεις των αρμόδιων υπουργείων.

(...) Η συγκεκριμένη υπόθεση προκάλεσε την παρέμβαση της Εθνικής Αρχής Διαφάνειας που πραγματοποίησε έλεγχο νομιμότητας ενεργειών της Περιφέρειας Ηπείρου (...) Με βάση τις επισημάνσεις της ελέγχεται πειθαρχικά και ποινικά ο περιφερειάρχης και μέχρι σήμερα δεν έχει δημοσιευθεί κανένα τελικό πόρισμα.

Την ίδια ώρα, οργιάζουν οι φήμες για πιθανό κατά παραγγελία έργο που θα εξυπηρετήσει τη μακρόχρονη και επίμονη απαίτηση ορισμένων παραστρατιωτικών και εκκλησιαστικών κύκλων, που επιδιώκουν φανερά την διάνοιξη δρόμου από το χωριό Γράμμος έως το μνημείο στο ύψωμα Γκέσος και την πρόσφατα νεοανεγερθείσα εκκλησία με απώτερο στόχο την αναβίωση των γιορτών μίσους. Δεν είναι καθόλου τυχαίο πως δύο μήνες πριν την πρώτη επιχείρηση διάνοιξης του δρόμου, οχήματα και προσωπικό του στρατού στάλθηκαν για να συντηρήσουν το συγκεκριμένο μνημείο.

Παράλληλα την προσπάθεια στηρίζουν διάφορα επιχειρηματικά συμφέροντα της περιοχής που κινούνται στον χώρο του τουρισμού και χιονοδρομίας, πιο συγκεκριμένα στη φιλοξενία επισκεπτών που δραστηριοποιούνται στην εκτός δρόμου οδήγηση και το κυνήγι. Επίσης η σχετική με τη διάνοιξη δικογραφία παραμένει ανοιχτή στην Εισαγγελία Ιωαννίνων. Ταυτόχρονα δεν έχει δημοσιευθεί το τελικό πόρισμα της Επιθεώρησης Περιβάλλοντος, που πραγματοποίησε αυτοψία στην περιοχή τον Οκτώβρη του 2024».

Με βάση τα παραπάνω, οι βουλευτές του ΚΚΕ ρωτούν:

- Ποιος είναι ο φορέας υλοποίησης του έργου, ποιος ο λόγος, η σκοπιμότητά του, αφού απ' ό,τι φαίνεται εμπλέκονται τουλάχιστον δυο υπουργεία και μια Περιφέρεια;

- Εχουν δοθεί και ποιες άδειες από τις αρμόδιες κρατικές υπηρεσίες πριν από την έναρξη των έργων;

- Εχουν κατατεθεί και εγκριθεί οι αναγκαίες και απαραίτητες μελέτες στα αρμόδια Δασαρχεία Κόνιτσας και Καστοριάς;

- Εάν φορέας του έργου είναι το υπουργείο Εθνικής Αμυνας α) έχει υποβάλει αίτηση εξαίρεσης από την περιβαλλοντική αδειοδότηση στην αρμόδια περιβαλλοντική αρχή ή το υπουργείο Περιβάλλοντος, β) έχουν υποβληθεί εκθέσεις τεκμηρίωσης, γ) η αρμόδια περιβαλλοντική αρχή ή το υπουργείο Περιβάλλοντος έχουν αποφανθεί σχετικά;

Με τα ίδια ερωτήματα, ο βουλευτής Ιωαννίνων του ΚΚΕ, Ν. Εξαρχος, πραγματοποίησε επίσης την Παρασκευή παράσταση στην Εισαγγελέα Πρωτοδικών Ιωαννίνων, ζητώντας να παρέμβει άμεσα ώστε να αποτραπεί η ολοκλήρωση της καταστροφής πάνω στο βουνό.