Οι τελευταίες κυρώσεις των ΗΠΑ έρχονται να επιβεβαιώσουν πως ο ενεργειακός πόλεμος βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη και είναι σφοδρότατος. Οσο ξεθωριάζουν και τα τελευταία προσχήματα της ιμπεριαλιστικής σύγκρουσης ΗΠΑ - ΝΑΤΟ - ΕΕ και Ρωσίας στην Ουκρανία, διαφαίνεται όλο και πιο ξεκάθαρα το «ζουμί» της αντιπαράθεσης για γεωπολιτική επιρροή, στο επίκεντρο της οποίας βρισκόταν εξαρχής και βρίσκεται η Ενέργεια.

Σε ένα τέτοιο φόντο οξυμένης αντιπαράθεσης για την αλλαγή του «ενεργειακού χάρτη», ήρθε και το συντονισμένο χτύπημα από ΕΕ και ΗΠΑ τον Οκτώβρη με νέες κυρώσεις στον ενεργειακό τομέα της Ρωσίας, αλλά και σε «εταίρους» της, όπως η Κίνα και η Ινδία.

Οσον αφορά στο πετρέλαιο, με τις κυρώσεις της Ουάσιγκτον στις ρωσικές πετρελαϊκές «Rosneft» και «Lukoil» - και σε δεκάδες θυγατρικές - δεσμεύονται όλα τα περιουσιακά τους στοιχεία στις ΗΠΑ και απαγορεύεται σε αμερικανικές εταιρείες και ιδιώτες να κάνουν συναλλαγές μαζί τους.

Ταυτόχρονα οι ΗΠΑ θα επιβάλλουν δευτερογενείς κυρώσεις σε ξένα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα που συνεργάζονται με τη «Rosneft» και τη «Lukoil», στα οποία θα μπορούσαν να περιλαμβάνονται τράπεζες που διευκολύνουν τις πωλήσεις ρωσικού πετρελαίου σε εταιρείες διύλισης σε Κίνα, Ινδία, Τουρκία κ.α. Αυτό θεωρείται και ένα από τα πιο κρίσιμα μέτρα, καθώς δυσκολεύει τις εταιρείες που εισάγουν ρωσικό αργό πετρέλαιο.

Σύμφωνα με στοιχεία παρακολούθησης πλοίων που συγκέντρωσε το Bloomberg, οι θαλάσσιες μεταφορές αργού πετρελαίου από τη Ρωσία σημείωσαν απότομη μείωση, καταγράφοντας τη μεγαλύτερη πτώση από τον Γενάρη του 2024, καθώς οι τελευταίες κυρώσεις των ΗΠΑ οδήγησαν τους βασικούς αγοραστές να απομακρυνθούν από το ρωσικό πετρέλαιο ή να τηρήσουν στάση αναμονής.

Ο μέσος όρος τεσσάρων εβδομάδων των όγκων φόρτωσης πετρελαίου από τα ρωσικά λιμάνια ήταν 3,58 εκατ. βαρέλια την ημέρα έως τις 2 Νοέμβρη, σύμφωνα με τα στοιχεία, μειωμένος κατά περίπου 190.000 βαρέλια.

Σε ημερήσια βάση, οι αποστολές την εβδομάδα έως τις 2 Νοεμβρίου μειώθηκαν σε 3,02 εκατ. βαρέλια την ημέρα, το χαμηλότερο επίπεδο των τελευταίων 10 εβδομάδων.

Οι Ρώσοι εξαγωγείς συνεχίζουν να φορτώνουν αργό πετρέλαιο σε δεξαμενόπλοια, αλλά οι εταιρείες διύλισης διστάζουν να παραλάβουν τα φορτία στις δεξαμενές αποθήκευσής τους. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα η ποσότητα του ρωσικού αργού πετρελαίου στη θάλασσα να εκτοξευθεί σε περισσότερα από 380 εκατ. βαρέλια, αυξημένη κατά 27 εκατ. βαρέλια, ή 8% από τις αρχές Σεπτέμβρη, σύμφωνα με τα στοιχεία παρακολούθησης δεξαμενόπλοιων που συγκέντρωσε η Bloomberg.

Ενώ η ποσότητα ρωσικού αργού που κατευθύνεται προς την Κίνα και την Ινδία φαίνεται να μειώνεται απότομα, υπάρχουν μεγάλες ποσότητες σε πλοία που δεν έχουν ακόμη δείξει τελικό προορισμό, γεγονός που επιτρέπει την αντιστροφή αυτής της τάσης. Τα δεξαμενόπλοια εμφανίζουν όλο και περισσότερο ότι δεν έχουν τελικό προορισμό μέχρι να διασχίσουν την Αραβική Θάλασσα, ενώ ορισμένα δεν εμφανίζουν ποτέ τελικό προορισμό, ακόμη και μετά την πρόσδεση για εκφόρτωση.

Υπάρχουν περισσότερα από 1,3 εκατ. βαρέλια την ημέρα σε πλοία που δεν έχουν ακόμη δείξει τον τελικό προορισμό τους.

Από αυτά, περίπου 1,2 εκατ. βαρέλια την ημέρα βρίσκονται σε πλοία από τα δυτικά λιμάνια της Ρωσίας με προορισμό το Πορτ Σάιντ ή τη Διώρυγα του Σουέζ, ή σε πλοία από λιμάνια του Ειρηνικού χωρίς σαφή προορισμό, ενώ άλλα 140.000 βαρέλια την ημέρα βρίσκονται σε δεξαμενόπλοια που δεν έχουν ακόμη δηλώσει προορισμό.

Στο παρελθόν, σχεδόν όλα αυτά τα φορτία κατέληγαν στην Ινδία ή την Κίνα, αλλά οι αυστηρότερες κυρώσεις των ΗΠΑ ενδέχεται να κρατήσουν αυτό το πετρέλαιο στη θάλασσα, εκτός αν βρεθούν λύσεις από τους Ρώσους πωλητές.

Κίνα, Ινδία και Τουρκία φαίνεται να έχουν σταματήσει τις αγορές φορτίων που υπόκεινται σε κυρώσεις και αναζητούν εναλλακτικές πηγές εφοδιασμού, τουλάχιστον προς το παρόν. Ενδεικτικά, οι ροές σε δεξαμενόπλοια με προορισμό κινεζικούς λιμένες μειώθηκαν σε 970.000 βαρέλια την ημέρα στις τέσσερις εβδομάδες έως τις 2 Νοέμβρη, ενώ η ποσότητα με προορισμό την Ινδία μειώθηκε σε 940.000 βαρέλια την ημέρα από 1,16 εκατ. βαρέλια την ημέρα στην περίοδο έως τις 26 Οκτώβρη.

Η Ινδία, η Κίνα και η Τουρκία απορροφούν συνολικά περισσότερο από το 95% των θαλάσσιων εξαγωγών αργού πετρελαίου της Ρωσίας, οπότε θα είναι σχεδόν αδύνατο να αντισταθμιστεί οποιαδήποτε σημαντική μείωση στις αγορές τους. Η Μόσχα πιθανότατα θα θέλει να συνεχίσει να φορτώνει φορτία για όσο διάστημα μπορεί, ακόμη και αν αυτά παραμείνουν σε πλωτές αποθήκες.

Αρκετά μεγάλα ινδικά διυλιστήρια πετρελαίου, τα οποία αγόραζαν σχεδόν 1 εκατ. βαρέλια ρωσικού αργού πετρελαίου την ημέρα, έχουν αναστείλει τις αγορές τους, τουλάχιστον μέχρι να βρεθούν λύσεις.

Αυτό αναμένεται να επηρεάσει τις παραδόσεις για τον Δεκέμβρη και τον Γενάρη, καθώς το αργό πετρέλαιο θα πρέπει να αρχίσει να φορτώνεται στα ρωσικά λιμάνια αυτόν τον μήνα. Οι κρατικές εταιρείες διύλισης της Ινδίας εξετάζουν αν μπορούν να συνεχίσουν να παραλαμβάνουν ορισμένα φορτία από μικρούς προμηθευτές αντί από τους ρωσικούς ενεργειακούς κολοσσούς «Rosneft» και «Lukoil» που έχουν υποστεί κυρώσεις.

Ινδία και ΗΠΑ βρίσκονται σε διαπραγματεύσεις για μια εμπορική συμφωνία, όπου στόχος της Ουάσιγκτον είναι να μειώσει δραστικά το εμπορικό πλεόνασμα 42,7 δισ. δολαρίων της Ινδίας. Το Νέο Δελχί εξετάζει τη μείωση του εμπορικού πλεονάσματος μέσω αγοράς περισσότερων αμερικανικών προϊόντων, τη βελτίωση της πρόσβασης στις ινδικές αγορές και τη χαλάρωση εμπορικών φραγμών. Εξετάζονται περίπου 40 δισ. δολαρίων μεγάλες αγορές, όπως στον τομέα της Αμυνας - όπου επίσης κυριαρχεί η Ρωσία - και του πετρελαίου, για να μειωθεί το πλεόνασμα.

Ετσι, Ινδοί αξιωματούχοι έχουν δηλώσει πως το Νέο Δελχί έχει τη δυνατότητα να αγοράσει επιπλέον 15 δισ. δολάρια πετρέλαιο από τις ΗΠΑ, αποβλέποντας σε μια εμπορική συμφωνία και άρση των δασμών 50% που επέβαλε η Ουάσιγκτον σε ινδικές εισαγωγές.

Στοιχεία των τελευταίων ετών δείχνουν ότι οι αγορές Ενέργειας από τις ΗΠΑ έχουν αυξηθεί, όπως δήλωσε στα μέσα Οκτώβρη ο Γραμματέας Εμπορίου της Ινδίας, Rajesh Agrawal.

«Αυτή τη στιγμή βρισκόμαστε σε μέσο όρο 12-13 δισ. δολαρίων το οικονομικό έτος 2025 και υπάρχει περιθώριο για 14-15 δισ. δολάρια ακόμα» με την τρέχουσα διαμόρφωση των διυλιστηρίων, είπε.

Οι κινεζικές εταιρείες διύλισης λαμβάνουν παρόμοια μέτρα. Οι κρατικές εταιρείες διύλισης Sinopec και PetroChina Co. έχουν ακυρώσει ορισμένα φορτία από τη Ρωσία μετά τις αμερικανικές κυρώσεις. Αυτή η επιφυλακτικότητα εκτιμάται πως επηρεάζει πιθανώς έως και το 45% των συνολικών θαλάσσιων εισαγωγών αργού πετρελαίου της Κίνας από τη Ρωσία, ή περίπου 400.000 βαρέλια την ημέρα, σύμφωνα με την Rystad Energy AS.

Η κίνηση αυτή θα μπορούσε να πλήξει ρωσικά φορτία, που αποστέλλονται από το λιμάνι Kozmino στον Ειρηνικό, το οποίο απέχει μόλις λίγες ημέρες πλεύσης από τα διυλιστήρια στη βόρεια Κίνα.

Τα διυλιστήρια στην Τουρκία, ο τρίτος μεγαλύτερος αγοραστής ρωσικού αργού πετρελαίου, έχουν επίσης αρχίσει να μειώνουν τις αγορές τους, αναζητώντας εναλλακτικές πηγές εφοδιασμού από άλλους προμηθευτές κοντινής απόστασης, όπως το Ιράκ, η Λιβύη, η Σαουδική Αραβία και το Καζακστάν.

Οι ροές ρωσικού πετρελαίου προς την Τουρκία στις τέσσερις εβδομάδες έως τις 2 Νοέμβρη μειώθηκαν σε περίπου 320.000 βαρέλια την ημέρα.

Σχετικά με το φυσικό αέριο, κι ενώ οι ΗΠΑ παζαρεύουν με την Τουρκία την προμήθεια μεγαλύτερων ποσοτήτων αμερικανικού LNG που θα αντικαταστήσει το ρωσικό αέριο, Μόσχα και Αγκυρα φέρονται να βρίσκονται σε διαπραγματεύσεις για τη διατήρηση των όγκων εφοδιασμού φυσικού αερίου από την Gazprom.

Σύμφωνα με πηγές που επικαλείται το Bloomberg, Ρωσία και Τουρκία επιχειρούν να ανανεώσουν δύο σημαντικές συμφωνίες. Οι συμβάσεις μεταξύ του ρωσικού γίγαντα φυσικού αερίου Gazprom και της τουρκικής κρατικής εταιρείας Botas για συνδυασμένες παραδόσεις έως και 21,75 δισ. κυβικών μέτρων ετησίως πρόκειται να λήξουν στις 31 Δεκέμβρη και διαπραγματεύονται τη διατήρηση των ετήσιων ροών σε περίπου 22 δισ. κυβικά μέτρα.

Πέρυσι, η Gazprom εξήγαγε 21,6 δισ. κυβικά μέτρα στην Τουρκία, σύμφωνα με υπολογισμούς του Bloomberg με βάση στοιχεία της εθνικής Ρυθμιστικής Αρχής Ενέργειας EMRA. Αυτοί οι όγκοι κατέστησαν την Τουρκία τον δεύτερο μεγαλύτερο αγοραστή ρωσικού αερίου μέσω αγωγών μετά την Κίνα.

Η Τουρκία είχε προηγουμένως απορρίψει τις προσπάθειες των ΗΠΑ και της ΕΕ να σταματήσει να αγοράζει ρωσικό φυσικό αέριο, το οποίο διακινείται κυρίως μέσω μακροπρόθεσμων συμβολαίων μέσω εκτεταμένων αγωγών που συνδέουν τις δύο χώρες. Τον Σεπτέμβρη όμως η Τουρκία συμφώνησε σε μια σειρά συμβολαίων για την αγορά LNG μεταξύ άλλων και από τις ΗΠΑ. Με την αύξηση της παραγωγής της Τουρκίας από τη Μαύρη Θάλασσα, ενδέχεται να καταλήξει με περισσότερο φυσικό αέριο από ό,τι χρειάζεται.

Η μεγάλη αγορά της Τουρκίας έχει αποτελέσει σωτηρία για τη Gazprom, η οποία έχει χάσει σχεδόν εξολοκλήρου την ευρωπαϊκή αγορά φυσικού αερίου μετά τον πόλεμο στην Ουκρανία και την προσπάθεια της ΕΕ για «απεξάρτηση» από το ρωσικό αέριο. Αυτό θα πρέπει να δώσει στην Τουρκία τη δυνατότητα να διαπραγματευτεί εκπτώσεις κατά την ανανέωση των συμβολαίων προμήθειας.

Το αέριο που μεταφέρεται μέσω αγωγών από τη Gazprom κυριαρχούσε ιστορικά στις προμήθειες προς την Τουρκία, την τέταρτη μεγαλύτερη αγορά φυσικού αερίου στην Ευρώπη, η οποία εξαρτάται σχεδόν εξολοκλήρου από τις εισαγωγές, συμπεριλαμβανομένων αυτών από το Ιράν και το Αζερμπαϊτζάν.