Eurokinissi

Σε μια προσπάθεια καταρχάς να αμβλύνει τις εντυπώσεις, έσπευσε να θυμίσει ότι η εταιρεία ανήκει κατά 51% στο Ελληνικό Δημόσιο «και αυτό δεν πρόκειται να αλλάξει» όπως είπε, αποσιωπώντας ότι στο πλαίσιο του αστικού κράτους κάθε τέτοια εταιρεία λειτουργεί με γνώμονα το κέρδος και τα συμφέροντα των επιχειρηματικών ομίλων, της οικονομίας του κεφαλαίου, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για τον λαό.

Εβαλε άλλωστε πρόταγμα η συζήτηση για την ΕΥΔΑΠ να γίνει «κυρίως με όρους μέλλοντος», όπου με πρόσχημα το θέμα της λειψυδρίας - αποτέλεσμα κι αυτό εν πολλοίς της αναρχίας του καπιταλιστικού τρόπου παραγωγής και της έλλειψης κεντρικού σχεδιασμού - αναφέρθηκε στα σχέδια τόνωσης της ροής υδάτων στον ταμιευτήρα του Εύηνου, αλλά και στην «πολύ σημαντική γεωγραφική διεύρυνση της ΕΥΔΑΠ, πέραν των ορίων της Αττικής. Να καλυφθεί πια όλη η Αττική, και η Ανατολική Αττική, η Εύβοια, η Βοιωτία και η Φωκίδα, με αποτέλεσμα για πρώτη φορά - και αυτό το θεωρώ εξαιρετικά σημαντικό - η ΕΥΔΑΠ να εισέρχεται και στον τομέα της διαχείρισης του αρδευτικού νερού». Βέβαια η διεύρυνση του αντικειμένου ειδικά στον τομέα της άρδευσης, ο οποίος συνδέεται άμεσα με τον πρωτογενή τομέα και την παραγωγή, λειτουργεί ως δέλεαρ για την προσέλκυση «αρπακτικών» που βλέπουν ευκαιρίες για κέρδη σε όλη αυτήν την μπίζνα που στήνεται στις πλάτες των αγροτών, συνολικά του λαού.

Εξάλλου ο πρωθυπουργός έβαλε στόχο για τη διοίκηση της ΕΥΔΑΠ «να προσθέσει προστιθέμενη αξία και στη διαχείριση του αρδευτικού νερού, κάτι το οποίο αποτελεί μια άλλης τάξης πρόκληση», ενώ τόνισε ότι «οι επενδύσεις τις οποίες σχεδιάζουμε θα προχωρήσουν, εξετάζοντας και όλες τις δυνατές πηγές χρηματοδότησης». Το «όλες» περιλαμβάνει φυσικά και αυξήσεις στα τιμολόγια, νέα τέλη και χαράτσια που φορτώνονται στις πλάτες του λαού για το κάθε έργο, πολλές φορές μάλιστα προσανατολισμένο όχι στην καθημερινότητα και στις ανάγκες του λαού, αλλά των βιομηχανιών και λοιπών επιχειρήσεων.

Χαρακτηριστικά είναι και όσα παρουσιάστηκαν στη συνέχεια από τον υπουργό Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Στ. Παπασταύρου, ως σχέδιο «7 αξόνων» δήθεν για την αντιμετώπιση της λειψυδρίας. Με θράσος μέχρι τέλους, ο υπουργός διαφήμισε ως συμβολή στην αντιμετώπιση της λειψυδρίας τις «άμεσες θεσμικές ενέργειες» στις οποίες έχει προχωρήσει από το 2023 και οι οποίες έχουν «τρέξει» πολλά βήματα παρακάτω το νερό - εμπόρευμα:

• Την ίδρυση της Ρυθμιστικής Αρχής Αποβλήτων, Ενέργειας και Υδάτων (ΡΑΑΕΥ), η οποία ανέλαβε και τον έλεγχο των παρόχων υπηρεσιών ύδατος. Την αρχή δηλαδή που ανέλαβε να «τρέξει» την παραπέρα εμπορευματοποίηση του νερού, όπως και την «ορθολογική τιμολόγηση» - τα νέα χαράτσια στον λαό.
• Τη θέσπιση της υποχρέωσης των παρόχων ύδρευσης να καταθέτουν ποσοτικά στοιχεία και «masterplan» διαχείρισης ύδρευσης - εμπορευματοποίησης, καθώς και την έγκριση, σε αυτό το πλαίσιο, των επικαιροποιημένων Σχεδίων Διαχείρισης Λεκανών Απορροής Ποταμών (ΣΔΛΑΠ) και των Σχεδίων Διαχείρισης Κινδύνων Πλημμύρας (ΣΔΚΠ), με μπούσουλα την πολιτική της ΕΕ.
• Τη συγχώνευση των Δημοτικών Επιχειρήσεων Υδρευσης και Αποχέτευσης (ΔΕΥΑ), με το «μαστίγιο» της επιδότησης των χρεών προς τη ΔΕΗ.
• Την Κοινή Υπουργική Απόφαση (ΚΥΑ) Κοστολόγησης και Τιμολόγησης Υπηρεσιών Υδατος, με τα γνωστά κριτήρια που εκτοξεύουν την τιμή του νερού.

Πάνω σε αυτά έρχονται να «χτίσουν» και οι «7 άξονες» που παρουσίασε χτες η κυβέρνηση και μεταξύ άλλων προβλέπουν:

• Πανάκριβα έργα χωρίς ολοκληρωμένο σχεδιασμό και με κριτήριο την κερδοφορία των ομίλων, π.χ. την πανάκριβη λύση της αφαλάτωσης και για την Αττική προκειμένου να αξιοποιείται η πλεονάζουσα ηλεκτρική ενέργεια των πανάκριβων ΑΠΕ, τα οποία θα φορτωθούν στις πλάτες του λαού χωρίς να αντιμετωπίζουν ουσιαστικά το πρόβλημα.
• Υποχρεωτικές συγχωνεύσεις 34 οργανισμών στην Αττική και 13 παρόχων σε Θεσσαλονίκη - Χαλκιδική, με την ΕΥΔΑΠ και την ΕΥΑΘ αντίστοιχα, οι οποίες αναλαμβάνουν για πρώτη φορά και τη «συνολική ευθύνη και για την ύδρευση και για την άρδευση στη γεωγραφική περιοχή της αρμοδιότητάς τους», οδηγώντας με μαθηματική ακρίβεια σε εκτόξευση του κόστους και για τους αγρότες. Οι συγχωνεύσεις αυτές όπως ειπώθηκε «αποτελούν ένα πρώτο βήμα στο νοικοκύρεμα 750 παρόχων σε ένα κατακερματισμένο τοπίο», δημιουργώντας έτσι «πεδίο δόξης» καπιταλιστικής κερδοφορίας για τους επιχειρηματικούς ομίλους. Για τον ίδιο λόγο άλλωστε προβλέπεται και η «αναδιάρθρωση των ΔΕΥΑ», με «κωδικοποίηση και βελτίωση της νομοθεσίας με στόχο την εξυγίανση των 110 ΔΕΥΑ της χώρας που δεν απορροφώνται από ΕΥΔΑΠ - ΕΥΑΘ», από το υπουργείο Εσωτερικών, «εξυγίανση» με τα γνωστά κριτήρια «κόστους - οφέλους», η οποία θα εκτοξεύσει το κόστος για τα λαϊκά στρώματα.
• Για τον ίδιο λόγο, εξάλλου, προβλέπεται «θεσμική ενίσχυση» των ΕΥΔΑΠ και ΕΥΑΘ, μεταξύ άλλων και με «εργασιακές και μισθολογικές ευελιξίες», δηλαδή με ένταση της εκμετάλλευσης για τους εργαζόμενους στον κλάδο.

INTIME NEWS

Το βολικό άλλοθι της «κλιματικής κρίσης» επικαλούνται και σε αυτήν την περίπτωση για να κρυφτεί η πηγή του προβλήματος, που δεν αφορά γενικά την έλλειψη νερού. Στο ίδιο πλαίσιο διογκώνονται προπαγανδιστικά υπαρκτοί κίνδυνοι, όχι για να προληφθούν ή να αντιμετωπιστούν αλλά για να προωθηθεί εκ νέου η υπαίτια αντιλαϊκή πολιτική, χωρίς εμπόδια.

Φυσικά, περίοδοι ανομβρίας έχουν υπάρξει κατά καιρούς - αφού πρόκειται για φυσικό φαινόμενο που επαναλαμβάνεται - αλλά το «ένα το κρατούμενο», ότι η Ελλάδα διαθέτει αρκετούς υδάτινους πόρους, δεν έχει αλλάξει.

Παρότι οι διαθέσιμες ποσότητες νερού της Ελλάδας αρκούν για την πλήρη κάλυψη των αναγκών της, το διαθέσιμο υδάτινο δυναμικό δεν αξιοποιείται ορθολογικά, με βάση τις ανάγκες ανά περιοχή. Δεν υπάρχουν ή καθυστερούν τα αναγκαία έργα υποδομής για τη συγκέντρωση, τη διοχέτευση και τη σωστή κατανομή του.

Αυτά τα έργα υπόκεινται με τη σειρά τους στις «δημοσιονομικές αντοχές» της χώρας και στην εξασφάλιση των ματωμένων πλεονασμάτων, στον γνωστό «κόφτη» του «κόστους - οφέλους», ενώ εξαρτώνται από το κατά πόσο εξυπηρετούν τα συμφέροντα των μεγάλων επιχειρηματικών ομίλων.

Τα στοιχεία μιλάνε από μόνα τους:

• Η χώρα μας έχει πάνω από 1.500 χειμάρρους, όμως χάνει κάθε χρόνο γύρω στα 86 εκατ. κυβικά μέτρα εδάφους από τις ορεινές και ημιορεινές περιοχές, που μεταφέρονται στις πεδινές, προκαλώντας σοβαρές πλημμύρες και άλλες καταστροφές.
• Για όλες τις ετήσιες ανάγκες της χώρας αξιοποιείται μόλις το 6% - 8% του ετήσιου βρόχινου νερού.
• Στις πόλεις, περίπου το 35% - 40% της παροχής νερού χάνεται λόγω διαρροών στα πεπαλαιωμένα δίκτυα.
• Η χώρα μας έχει από τα χαμηλότερα ποσοστά αξιοποίησης των ωφέλιμων εσωτερικών υδάτινων πόρων (12,5%), ενώ σύμφωνα με τους ειδικούς επιστήμονες θα μπορούσε να αξιοποιηθεί το 25% - 30%.

Την ίδια ώρα η εμπορευματοποίηση του νερού και η νέα αντιλαϊκή πολιτική τιμολόγησής του αποτελούν κεντρική κατεύθυνση της ΕΕ και των ελληνικών κυβερνήσεων.

Αυτή η κατεύθυνση αποτυπώθηκε στην Οδηγία - Πλαίσιο της ΕΕ για το Νερό, του 2000, με την οποία εναρμονίστηκε η ελληνική νομοθεσία ήδη από το 2003 και αναθεωρήθηκε το 2023. Βασική στρατηγική επιλογή είναι να περιοριστεί η ζήτηση νερού μέσω της αύξησης της τιμής του, και όχι να αυξηθεί η προσφορά, με έργα εμπλουτισμού υδροφορέων και προστασίας δασών.

Η κοινοτική κατεύθυνση τιμολόγησης εστιάζει στη λεγόμενη «ανάκτηση του περιβαλλοντικού κόστους». Αυτό οδηγεί στην ενιαία τιμολόγηση για κάθε χρήση και στην αύξηση της τιμής όταν αυξάνεται η κατανάλωση. Δηλαδή τιμολογούνται παρόμοια τα οικιακά νοικοκυριά, τα νοσοκομεία κ.λπ. με τους μεγάλους επιχειρηματικούς ομίλους, εργοστάσια, πεντάστερα ξενοδοχεία κ.ο.κ.

Η εν λόγω Κοινοτική Οδηγία βρίσκεται και πίσω από ελλείψεις που προκάλεσαν μεγάλες καταστροφές, όπως με τις πλημμύρες στη Θεσσαλία. Από κοντά και οι κατευθύνσεις για αποσύνδεση των Σχεδίων Διαχείρισης των Λεκανών Απορροής των Ποταμών από τα Σχέδια Διαχείρισης των Κινδύνων Πλημμύρας, που υλοποιήθηκαν επί κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ.

Στην αλυσίδα της εμπορευματοποίησης έρχεται να προστεθεί η «νέα εθνική στρατηγική», με βάση μελέτη της «Deloitte» που υλοποιήθηκε για λογαριασμό της κυβέρνησης. Το ΚΚΕ ήδη από τον περασμένο Απρίλη, πριν ακόμα δοθεί στη δημοσιότητα η συγκεκριμένη μελέτη, αποκάλυψε τους πραγματικούς σκοπούς που υπηρετούν οι κυβερνητικοί σχεδιασμοί. Χαρακτηριστικό είναι το παρακάτω απόσπασμα από ομιλία του Μάκη Παπαδόπουλου, μέλος του ΠΓ της ΚΕ του ΚΚΕ, στην ημερίδα της Επιτροπής Περιοχής Θεσσαλίας του Κόμματος σε συνεργασία με το Τμήμα Περιβάλλοντος της ΚΕ στις 6/4/2025 με τίτλο «Υποδομές - Νερό: Κοινωνικό αγαθό ή εμπόρευμα;».¹

«Παρότι δεν έχουν δοθεί ακόμα στη δημοσιότητα η Μελέτη της "Deloitte" και το νέο Εθνικό Σχέδιο της κυβέρνησης για το Νερό, γνωρίζουμε ήδη τους σκοπούς που υπηρετούν: Την προσέλκυση νέων επενδύσεων και τη στήριξη της βιομηχανίας νερού της ΕΕ, με διασφάλιση της κερδοφορίας τους. Με αυτό το κριτήριο θα ιεραρχηθούν και θα επιλεγούν τα έργα ύδρευσης και άρδευσης του νέου σχεδίου, που αναμένεται να φτάσουν τα 11 δισ. ευρώ.

Το νέο σχέδιο θα υπηρετεί τις κατευθύνσεις της "πράσινης μετάβασης", της ενίσχυσης της ανθεκτικότητας της ΕΕ για την αντιμετώπιση της λειψυδρίας, με τη στήριξη των νέων επενδύσεων των ομίλων.

Η προώθηση της πλήρους εμπορευματοποίησης του νερού και της ακριβής τιμολόγησης γίνεται με την προβολή του αυθαίρετου δόγματος "δεν θα βρούμε εύκολα περισσότερο νερό" και της απαίτησης της Κομισιόν για μείωση της κατανάλωσης έως το 2030.

Μέσα σ' αυτό το πλαίσιο θα εκτιναχθεί στην Ελλάδα το κόστος νερού και δεν αποκλείεται να ξεπεράσει τον ευρωπαϊκό μέσο όρο. Στην αύξηση του κόστους θα επιδράσουν: Η μετακύλιση στη λαϊκή κατανάλωση του κόστους νέων έργων σε ΕΥΔΑΠ και ΕΥΑΘ και ψηφιοποίησης των δικτύων, καθώς και η υπονόμευση των σημερινών ΔΕΥΑ και ΤΟΕΒ (...). Οι αυστηροί όροι χρηματοδότησης των νέων έργων από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων, που απαιτούν μεγάλη πιστοληπτική ικανότητα, θα επιταχύνουν τη μετάβαση από τις σημερινές τοπικές ΔΕΥΑ σε μεγάλες ΑΕ για τη διαχείριση του νερού.

Γιατί στην ουσία ο πραγματικός στόχος στην Ελλάδα και στην ΕΕ είναι να μετατραπούν το νερό και η διαχείρισή του σε ακριβό εμπόρευμα, που θα αυξήσει τα κέρδη των ομίλων, και να αξιοποιηθούν τα προβλήματα σε περιοχές όπως η Θεσσαλία ως μοχλός προσέλκυσης κερδοφόρων επενδύσεων των ομίλων, που θα αλλάξουν σε βάρος των αναγκών του λαού τον παραγωγικό χαρακτήρα της περιοχής.

Η αλήθεια είναι ότι στην Ελλάδα, και ιδιαίτερα στη Θεσσαλία, αναμετρούνται δύο στρατηγικές, δύο πολιτικά σχέδια για το νερό: Το σχέδιο του μεγάλου κεφαλαίου, που υπηρετούν με παραλλαγές όλα τα κόμματα του συστήματος, και το σχέδιο ικανοποίησης του συνόλου των λαϊκών αναγκών, που προβάλλει αγωνιστικά το ΚΚΕ».

Σε αυτό το διαμορφωμένο πλαίσιο με τη βούλα ΕΕ, κυβερνήσεων και αστικού κράτους εντάσσεται η ΕΥΔΑΠ. Γι' αυτό ακόμα κι αν μείνει το 51% στο Δημόσιο, όπως λέει ο πρωθυπουργός, δεν αλλάζει το γεγονός ότι η λειτουργία της θα διαπερνάται από ιδιωτικοοικονομικά κριτήρια. Υπενθυμίζεται ότι στην κρατική ΕΥΔΑΠ ΑΕ την τελευταία εικοσαετία υπήρξαν μείωση των πραγματικών μισθών κατά 35% και επιβάρυνση της λαϊκής κατανάλωσης 100%, και εφαρμόζεται όλη η βεντάλια των ελαστικών εργασιακών σχέσεων.

Συν τοις άλλοις, η όλη της πορεία ήταν στρατηγική επιλογή του κεφαλαίου και των κυβερνήσεων, που η καθεμιά έβαλε το δικό της λιθαράκι.

Την περίοδο 1999 - 2001 η ΕΥΔΑΠ και η ΕΥΑΘ μετατράπηκαν σε μετοχικές ΑΕ και εισήχθησαν στο ΧΑΑ (ν. 2744/1999). Ετσι κατοχυρώθηκε και νομοθετικά η πλήρης λειτουργία τους με ιδιωτικοοικονομικά κριτήρια.

Ακολούθησε το πέρασμα της πλειοψηφίας των μετοχών τους στο ΤΑΙΠΕΔ, που άνοιγε τον δρόμο για την ιδιωτικοποίησή τους, από τις μνημονιακές κυβερνήσεις του ΠΑΣΟΚ και της ΝΔ την περίοδο 2010 - 2014.

Η απόφαση του ΣτΕ 1906/2014 ακύρωσε τη μεταβίβαση ενός σημαντικού μέρους αυτών των μετοχών στο ΤΑΙΠΕΔ. Εν συνεχεία η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ - ΑΝΕΛ με τον ν. 4389/2016 μεταβίβασε τις μετοχές της ΕΥΔΑΠ και της ΕΥΑΘ στο Υπερταμείο.

Οσα και όσοι ευθύνονται για τη σημερινή κατάσταση, για τις λαϊκές ανάγκες που συνθλίβονται ακόμα και για τα στοιχειώδη, δεν μπορούν να αποτελούν μέρος της λύσης του προβλήματος. Αντίθετα, απαιτείται ριζική αλλαγή της σημερινής απαράδεκτης κατάστασης. Η διέξοδος του σοσιαλισμού - κομμουνισμού, όπως φωτίζει το ανατρεπτικό Πρόγραμμα του ΚΚΕ.

Εκεί μπορούν να γίνουν πραγματικότητα οι σημερινές δυνατότητες. Να κατοχυρωθούν ασφαλής και προσιτή σε όλους ύδρευση, αποτελεσματική άρδευση, αντιπλημμυρική προστασία, παραγωγή φτηνής εγχώριας ηλεκτρικής ενέργειας, προστασία του περιβάλλοντος, της δημόσιας υγείας και της ασφάλειας των εργαζομένων, ισόρροπη ανάπτυξη περιοχών και κλάδων.

Γιατί στον σοσιαλισμό αλλάζει ο σκοπός της παραγωγής, καταργείται η καπιταλιστική ιδιοκτησία και οι βασικές υποδομές, τα εργοστάσια, το νερό, η γη, τα δάση, κοινωνικοποιούνται, για να υπηρετήσουν την κοινωνική ευημερία. Οι εργαζόμενοι θα έχουν ενεργό ρόλο στη λήψη και στον έλεγχο των αποφάσεων. Ο κεντρικός επιστημονικός σχεδιασμός της οικονομίας θα επιτρέπει την προγραμματισμένη αξιοποίηση των μέσων παραγωγής και της εργατικής δύναμης.

Σε αυτό το πλαίσιο ο Ενιαίος Κρατικός Φορέας Νερού, σε συνεργασία με τους κρατικούς φορείς Ενέργειας, Πολιτικής Προστασίας και Δασικής Πολιτικής για ολοκληρωμένη Διαχείριση και Προστασία των Δασών, θα εγγυάται:

- Την κατασκευή υποδομών εμπλουτισμού των επίγειων και υπόγειων υδροφορέων και την ενεργοποίηση τεχνικών εξοικονόμησης του διαθέσιμου νερού.

- Επαρκές, φτηνό και ποιοτικό νερό για όλους, ως κοινωνικό δικαίωμα.

- Την επέκταση των αρδευόμενων εκτάσεων, για τη στήριξη της εγχώριας αγροτικής και βιομηχανικής παραγωγής (στα τρόφιμα, στην κλωστοϋφαντουργία κ.λπ.) και των αναγκαίων αναδιαρθρώσεων (π.χ. αναβάθμιση της κτηνοτροφίας).

- Θα εφαρμόζει πολιτικές εξοικονόμησης.

- Θα προστατεύει τα οικοσυστήματα και θα μειώνει την ενεργειακή εξάρτηση.

- Θα αξιοποιεί την επιστημονική έρευνα και τις νέες τεχνολογίες για ολοκληρωμένη διαχείριση του νερού, ενιαίο σχεδιασμό κατά λεκάνη απορροής, με πλήρη προστασία των δασών και των υδροφορέων, υλοποιώντας αναγκαία έργα ύδρευσης, άρδευσης και υδροηλεκτρικής παραγωγής.

Παραπομπή:

1. Τα πολύ ενδιαφέροντα και χρήσιμα υλικά της ημερίδας έχουν κυκλοφορήσει σε σχετική έκδοση της «Σύγχρονης Εποχής».