Η Κεντρική Επιτροπή του ΚΚΕ διοργανώνει την Κυριακή 26 Οκτώβρη στο Λαζαρέτο της Κέρκυρας μεγάλη εκδήλωση τιμής και μνήμης με τίτλο «Εδώ καταλαβαίνεις πώς μετριέται το μπόι μας στην Ιστορία...», όπου θα γίνουν τα αποκαλυπτήρια του Μνημείου προς τιμήν των εκτελεσμένων αγωνιστών που μαρτύρησαν στο νησάκι την περίοδο 1946 - 1954. Στην εκδήλωση θα μιλήσει ο ΓΓ της ΚΕ του ΚΚΕ, Δημήτρης Κουτσούμπας.

Το Μνημείο αποτελεί το τελευταίο έργο του γλύπτη Βασίλη Δωρόπουλου, ο οποίος έφυγε πρόσφατα από τη ζωή, πριν προλάβει να το δει ολοκληρωμένο στον φυσικό του χώρο.

Το Σάββατο 25 Οκτώβρη, μία μέρα πριν την κεντρική εκδήλωση στο Λαζαρέτο, οι Οργανώσεις της ΚΝΕ και του Κόμματος στην Κέρκυρα διοργανώνουν τον 1ο Αγώνα Δρόμου 5 χλμ. «Ακτίνα Θ' - Λαζαρέτο: Η διαδρομή των Αθανάτων». Η εκκίνηση θα δοθεί στις 16.00 από τις Φυλακές Κέρκυρας και ο τερματισμός θα γίνει στην πλατεία Μαντουκίου (έναντι νέου λιμένα).

Για το Μνημείο, τη σημερινή εικόνα του νησιού ως ιστορικού τόπου, τις διεκδικήσεις του Κόμματος για την πλήρη ανάδειξή του, καθώς και για το εκτεταμένο δίκτυο μνημείων και μουσείων που έχει δημιουργήσει το ΚΚΕ σε όλη τη χώρα, ο «Ριζοσπάστης» συζήτησε με την Κέλλυ Παπαϊωάννου, αρχιτέκτονα μηχανικό, υποψήφια διδάκτορα του ΑΠΘ, μέλος του Τμήματος Πολιτισμού και της Επιτροπής Μνημείων και Μουσείων της ΚΕ του ΚΚΕ.

Για το Μνημείο, τους συμβολισμούς και τον τρόπο επιλογής του μας είπε: «Το ΚΚΕ, όπως έχει πράξει και σε άλλες περιπτώσεις ανέγερσης μνημείων σε ιστορικούς τόπους εξορίας, εκτελέσεων, μαρτυρίων και φυλακών, διενήργησε πανελλήνιο καλλιτεχνικό διαγωνισμό για το μνημείο στον ιστορικό χώρο του Λαζαρέτου Κέρκυρας.

Ολες οι συμμετοχές των εικαστικών και καλλιτεχνών ήταν συγκινητικές. Εκτιμούμε ότι ανταποκρίθηκαν άρτια στο περιεχόμενο της προκήρυξης, που αντλούσε την έμπνευσή της από την ίδια την ιστορία του τόπου και τη θυσία εκατοντάδων κομμουνιστών και αγωνιστών.

Το πρώτο βραβείο απονεμήθηκε στον γλύπτη Δωρόπουλο, ο οποίος, δυστυχώς, δεν πρόλαβε να δει το έργο του τοποθετημένο και να παραβρεθεί στα εγκαίνια, όπως σχεδίαζε μέχρι τέλους.

Η γλυπτική σύνθεση είναι ένα ορειχάλκινο σύμπλεγμα ανθρώπινων μορφών που ανελίσσονται, σφιχτά δεμένες μεταξύ τους, συμβολίζοντας την ανάταση της θυσίας των εκτελεσμένων.

Αρχική πρόθεση της διακήρυξης - την οποία σεβάστηκαν απόλυτα όλοι οι καλλιτέχνες - ήταν οι γλυπτικές συνθέσεις να μην υπερβαίνουν και να μην ανταγωνίζονται τον υπάρχοντα τοίχο των εκτελέσεων, δίπλα στον οποίο θα τοποθετηθεί το έργο που απέσπασε το πρώτο βραβείο.

Ο γλύπτης Δωρόπουλος φιλοτέχνησε ένα μνημείο που στέκεται σεμνά δίπλα στον τόπο της θυσίας και ταυτόχρονα συγκινεί, αποδίδοντας το νόημα της θυσίας με έναν άρτιο καλλιτεχνικά τρόπο. Θα αποτελέσει, πιστεύουμε, αναπόσπαστο μέρος του συνόλου των μνημείων του Λαζαρέτου, μαζί με τους 115 σταυρούς των νεκρών αγωνιστών της περιόδου 1943-1954».

«Ποια είναι σήμερα η εικόνα του Λαζαρέτου ως ιστορικού τόπου; Σε ποιον βαθμό έχει αξιοποιηθεί ως χώρος μνήμης και τι διεκδικεί το Κόμμα για την πλήρη ανάδειξή του;» ρωτάμε την Κέλλυ Παπαϊωάννου και μας απαντάει:

«Η πρόσβαση στο Λαζαρέτο γίνεται σήμερα μόνο με μισθωμένο πλοιάριο, καθώς δεν υπάρχει διαμορφωμένη προβλήτα και η προσάραξη είναι δύσκολη.

Στο νησί είναι τοποθετημένοι 115 σταυροί με τα ονόματα των εκτελεσμένων, την ηλικία τους και τη χρονολογία εκτέλεσης. Οι άλλοι τρεις, από τους 118 που αναφέρονται στα αρχεία, προέρχονταν από τις Φυλακές της Κέρκυρας, αλλά δεν εκτελέστηκαν στο Λαζαρέτο. Γι' αυτό και δεν υπάρχει αντίστοιχος σταυρός.

Ιστορικές πηγές αναφέρουν ότι οι εκτελεσμένοι στο Λαζαρέτο ξεπερνούν τους 200, στοιχείο που αναδεικνύει την ανάγκη να συνεχιστούν οι ιστορικές έρευνες.

Προχωρώντας στο νησί, συναντάμε τον τοίχο των εκτελέσεων, όπου σώζονται ορισμένα από τα τσιγκέλια στα οποία δένονταν οι χειροπέδες των αγωνιστών, με το βλέμμα στραμμένο προς τον τοίχο. Ο τοίχος αυτός αποτελεί τμήμα παλιού κτιρίου του λοιμοκαθαρτηρίου που έχει καταρρεύσει και απαιτεί άμεση αντιστήριξη, ώστε να μην καταπέσει από τα σαθρά χώματα και τη βλάστηση.

Ο περιβάλλων χώρος χρειάζεται επίσης άμεση εξυγίανση και καθαρισμό.

Απέναντι από τον τοίχο των εκτελέσεων υπάρχει ανακατασκευασμένος, διώροφος διοικητικός χώρος του λοιμοκαθαρτηρίου, διαμορφωμένος με κονδύλια ΕΣΠΑ ως μουσείο. Παρότι ο χώρος έχει διαμορφωθεί με σύγχρονες προδιαγραφές, παραμένει ημιτελής και άδειος. Υπό προϋποθέσεις, μπορεί να αποτελέσει ένα πολύ σύγχρονο μουσείο.

Δίπλα του σώζονται τα ερείπια μιας εκκλησίας της υστεροβυζαντινής περιόδου, που επίσης έχει μείνει ασυντήρητη και γκρεμίζεται σταδιακά.

Οι Οργανώσεις του ΚΚΕ έχουν απευθύνει επανειλημμένα επιστολές προς το ΥΠΠΟΑ, τον δήμο Κέρκυρας και την Περιφέρεια Ιονίων Νήσων, ζητώντας να συντηρηθούν και να επισκευαστούν όλα τα μνημεία του νησιού και να ολοκληρωθεί η κατασκευή του μουσείου, αφιερωμένου στους αγώνες του λαού μας την περίοδο εκείνη.

Το Αρχείο του Κόμματος διαθέτει πλούσιο υλικό που μπορεί να εμπλουτίσει τα εκθέματα και το περιεχόμενο του μουσείου».

Μιλώντας γενικότερα για το δίκτυο μνημείων και μουσείων που έχει δημιουργήσει το ΚΚΕ σε όλη τη χώρα, η Κέλλυ Παπαϊωάννου σημειώνει: «Η ΚΕ του ΚΚΕ, με αφετηρία κυρίως τα 100 χρόνια του Κόμματος, εγκαινίασε μια πλούσια δραστηριότητα ανάδειξης ιστορικών τόπων και μνημείων σε όλη τη χώρα, που συνδέονται με την περίοδο της Εθνικής Αντίστασης του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ και την ηρωική εποχή του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας.

Κυριολεκτικά, δεν υπάρχει βουνό και κορφή που να μην είναι περπατημένη και ποτισμένη από τους αγώνες και τις θυσίες των κομμουνιστών και άλλων πρωτοπόρων αγωνιστών του λαού μας.

Σε μια ιστορική φάση που τα αστικά κράτη και τα κόμματά τους - μέσα από τα επιτελεία των ιμπεριαλιστικών οργανισμών - επιχειρούν να επιβάλουν με διάφορους τρόπους την εξίσωση κομμουνισμού - φασισμού ή, σε άλλες περιπτώσεις, τη λήθη και τη θόλωση θύτη - θύματος, το ΚΚΕ επιτελεί το καθήκον του να τιμήσει και να αναδείξει την Ιστορία των λαϊκών και ταξικών αγώνων.

Μέσα και από αυτή τη δραστηριότητα, που συνοδεύεται από ιστορικές και επιστημονικές μελέτες και εκδόσεις, αποτίεται φόρος τιμής σε όλους εκείνους που έπεσαν για το δίκιο και τη ζωή - όπως χαρακτηριστικά αναφέρει και η πινακίδα του μνημείου που ανεγείρεται στο Λαζαρέτο.

Με αφετηρία τον ιστορικό τόπο του Λαζαρέτου, καλούμε όλους τους εργαζόμενους, τη νεολαία και τον λαό μας να επισκεφτούν τα μνημεία και τους ιστορικούς τόπους που διαμορφώνει το ΚΚΕ, με γνώμονα την προσέγγιση της ιστορικής αλήθειας και με δέσμευση η μνήμη να γίνεται έναυσμα και κριτήριο για τους νέους αγώνες που έχουμε μπροστά μας».