Πριν λίγες μέρες, μάθαμε ότι η χώρα μας βραβεύτηκε από τον ΟΗΕ και τον ΠΟΥ για την εξαιρετική επίδοσή μας στην πρόληψη των χρόνιων νοσημάτων και της παιδικής παχυσαρκίας. Συγκεκριμένα η αναπληρώτρια υπουργός Υγείας κα Αγαπηδάκη αναφερόμενη και στο Εθνικό Πρόγραμμα Δράσης κατά της Παιδικής Παχυσαρκίας επεσήμανε ότι «η πρόληψη, η διάγνωση και η θεραπεία δεν είναι απομονωμένες δράσεις. Αποτελούν μια ολοκληρωμένη διαδικασία φροντίδας που σέβεται τον άνθρωπο και διασφαλίζει ίση πρόσβαση για όλους. Κάθε στατιστικό στοιχείο αντιπροσωπεύει μια ζωή που σώθηκε, μια οικογένεια που ωφελήθηκε από την έγκαιρη παρέμβαση, μια κοινότητα που ενδυναμώθηκε».

Μόλις διαβάσαμε τη διάκριση αυτή, αναρωτηθήκαμε αν εμείς ως εργαζόμενοι παιδίατροι και γονείς βρισκόμαστε σε κάποιο παράλληλο σύμπαν όσον αφορά την παιδική παχυσαρκία και την πρόληψή της.

Ας δούμε λοιπόν τι συμβαίνει...

Η Εθνική Δράση κατά της Παιδικής Παχυσαρκίας είναι πρόγραμμα του υπουργείου Υγείας σε συνεργασία με τη UNICEF, για την πρόληψη και αντιμετώπιση της παιδικής παχυσαρκίας μέσω υγιεινής διατροφής και άσκησης.

Υλοποιείται πανελλαδικά και απευθύνεται σε παιδιά 0-17 ετών και τις οικογένειές τους, προσφέροντας δωρεάν διατροφική διαδικτυακή παρακολούθηση σε οικογένειες, συμβουλές από παιδιάτρους, εκπαιδευτικά προγράμματα ενημέρωσης σε σχολεία για την υγιεινή διατροφή και δωρεάν πρόσβαση σε περιορισμένες θέσεις μπάσκετ αθλητικών ομάδων.

Το πρόγραμμα αυτό αποτελεί συνέχεια όλων των παρόμοιων προληπτικών προγραμμάτων της κυβέρνησης «ΠΡΟΛΑΜΒΑΝΩ», από το Ταμείο Ανάκαμψης, που στον πυρήνα τους έχουν την αποσπασματικότητα και την καλύτερη «εκπαίδευση» των οικογενειών στο υγιεινό lifestyle.

Στη χώρα μας παιδική παχυσαρκία εμφανίζει το 37,5% παιδιών και εφήβων 2-14 ετών, ξεπερνώντας χώρες όπως οι ΗΠΑ και η Βρετανία, «κατακτώντας» την 6η θέση παγκοσμίως.

Η παχυσαρκία είναι η αυξημένη εναπόθεση λίπους, που προσδιορίζεται με τον δείκτη μάζας σώματος ΔΜΣ (συγκεκριμένα στα παιδιά υπέρβαρος: 85η - 95η εκατοστιαία θέση στις καμπύλες μέτρησης ΔΜΣ, παχύσαρκος: >95η εκατοστιαία θέση ή σε ενήλικες υπέρβαρος ΔΜΣ: 25-29.9 kg/m2, παχύσαρκος ΔΜΣ: >30 kg/m2). Η παιδική παχυσαρκία τις περισσότερες φορές οφείλεται σε πρωτοπαθή αίτια όπως διαιτητικές συνήθειες (π.χ. τροφές πλούσιες σε λιπαρά και σάκχαρα), απουσία φυσικής δραστηριότητας, αυξημένες ώρες καθιστικής ζωής, χαμηλό κοινωνικοοικονομικό επίπεδο οικογένειας, οικογενειακό ιστορικό παχυσαρκίας στους γονείς.

Η παιδική παχυσαρκία δεν εμφανίζεται σε όλα τα παιδιά με την ίδια συχνότητα. Υπάρχει αυξημένη εμφάνιση της παιδικής παχυσαρκίας στα παιδιά των οικογενειών χαμηλότερου οικονομικού εισοδήματος. Συγκεκριμένα, τα ποσοστά παχυσαρκίας είναι περίπου διπλάσια σε σύγκριση με τα παιδιά οικογενειών υψηλότερου εισοδήματος.

Είναι ενδεικτικό ότι έφηβοι από οικογένειες χαμηλότερου εισοδήματος ή παιδιά μεταναστών αναφέρουν χαμηλότερα ποσοστά καθημερινής πρόσληψης πρωινού και φρούτων, μειωμένη φυσική δραστηριότητα και πρόσβαση σε χώρους άθλησης.

Οι συνέπειες της παιδικής παχυσαρκίας είναι πολλαπλές, αφορούν ενδοκρινολογικές διαταραχές (υπεργλυκαιμία, αντίσταση στην ινσουλίνη, πρώιμη ήβη, σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών, υπογοναδισμό στα αγόρια κ.ά.), καρδιαγγειακές (αρτηριακή υπέρταση, υπερχοληστερολαιμία) και άλλες παθήσεις όπως σύνδρομο υποαερισμού, επιφυσιολίσθηση, λιπώδη διήθηση ήπατος. Σε κάθε περίπτωση η πιο σημαντική συνέπεια της παιδικής παχυσαρκίας είναι η μετάπτωσή της σε παχυσαρκία στην ενήλικη ζωή, με αυξημένο κίνδυνο μεταβολικού συνδρόμου, αύξηση της νοσηρότητας και της θνητότητας. Παράλληλα, η παχυσαρκία επηρεάζει την ψυχολογία και την κοινωνική ζωή των παιδιών. Είναι ενδεικτικό ότι τα παχύσαρκα παιδιά εμφανίζουν με μεγαλύτερη συχνότητα άγχος, κατάθλιψη, χαμηλή αυτοεκτίμηση, ενώ το 63% των παχύσαρκων παιδιών θα δεχτεί εκφοβισμό (bullying).

H πρόληψη της παιδικής παχυσαρκίας απαιτεί ολόπλευρη κατανόηση των αιτιών της με σκοπό την αντιμετώπισή τους, προβάλλοντας τις ανάγκες της λαϊκής οικογένειας στα ζητήματα αυτά.

Η υγιεινή και ισορροπημένη διατροφή αποτελεί τη βάση ανάπτυξης των παιδιών. Η εκπαίδευση των γονιών και των παιδιών από επιμορφωτικά προγράμματα στα σχολεία που περιλαμβάνει η Εθνική Δράση δεν δίνει λύση στο βασικό πρόβλημα των οικογενειών, που δεν είναι άλλο από την οικονομική δυσκολία και την αδυναμία πρόσβασης σε βασικές τροφές όπως φρούτα, λαχανικά, ψάρι, κόκκινο κρέας. Επίσης τα ακανόνιστα γεύματα των οικογενειών, η επιλογή των «γρήγορων» επιλογών απορρέει από τα ακανόνιστα ωράρια εργασίας των γονιών, τις άπειρες ώρες εργασίας τους. Παράλληλα, δεν παρέχονται δωρεάν καθολικά σχολικά γεύματα (πρωινό, ενδιάμεσα μικρά γεύματα, μεσημεριανό) με την αντίστοιχη ποιότητα και ισορροπία τροφών.

Η τακτική σωματική δραστηριότητα και η μείωση του χρόνου καθιστικής ζωής από την παιδική ηλικία παίζουν σημαντικό ρόλο στην ομαλή ανάπτυξη του παιδιού και στη διατήρηση ενός υγιούς σωματικού βάρους. Σύμφωνα με τις οδηγίες του CDC, προτείνονται στα παιδιά και στους εφήβους τουλάχιστον 60 λεπτά σωματικής άσκησης την ημέρα. Στη χώρα μας, σύμφωνα με μελέτες, μόνο το 1/4 των μαθητών αθλείται επαρκώς, ποσοστό που μειώνεται στην εφηβική ηλικία όπου σπανίως αναφέρουν έντονη φυσική δραστηριότητα πάνω από τρεις φορές την εβδομάδα. Παράλληλα, παιδιά και έφηβοι που περνούν πολλές ώρες της ημέρας μπροστά σε υπολογιστή και τηλεόραση έχουν αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης καρδιαγγειακών νοσημάτων ακόμα και στην παιδική ηλικία. Η έλλειψη ελεύθερων χώρων άθλησης, χωρίς πράσινους χώρους, η αδυναμία πρόσβασης σε δωρεάν αθλητικά προγράμματα για τα παιδιά αποτελούν τις βασικές αιτίες ελλιπούς σωματικής άσκησης.

Η ολόπλευρη παρακολούθηση των παιδιών με παχυσαρκία χρειάζεται ένα δίκτυο δημόσιων δομών Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας με δωρεάν καθολική πρόσβαση, επαρκώς στελεχωμένα με τους κατάλληλους επαγγελματίες υγείας (διατροφολόγοι, ψυχολόγοι, παιδίατροι) σε συνεργασία με εξειδικευμένα κέντρα νοσοκομείων (π.χ. παιδοενδοκρινολόγοι) που να μπορούν να γνωρίζουν το ιστορικό, τις σωματομετρικές μετρήσεις του παιδιού, να γίνονται δωρεάν εξετάσεις, να εξατομικεύουν και να σχεδιάζουν ως ομάδα τις οδηγίες παίρνοντας υπόψιν όλα τα χαρακτηριστικά του παιδιού - εφήβου. Κάτι στο οποίο κανένας γονιός δεν έχει πρόσβαση σήμερα, στην υποβαθμισμένη δημόσια Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας, ενώ λειτουργούν ελάχιστα κέντρα στα τριτοβάθμια νοσοκομεία. Η αποσπασματική διαδικτυακή συμβουλευτική από ειδικότητες επιστημόνων, όπως προτείνεται από το Πρόγραμμα Δράσης, δεν μπορεί να δώσει λύση στο πρόβλημα και να θέσει τις βάσεις για τη σωστή τακτική παρακολούθηση του παιδιού.

Μπορούμε να αντιληφθούμε ότι η πρόληψη της παιδικής παχυσαρκίας δεν βρίσκεται σε καμπάνιες ή δράσεις. Η πρόληψη και η αντιμετώπισή της πολύ περισσότερο δεν μπορεί να αποτελεί ατομική ευθύνη των γονιών. Οι παράγοντες κινδύνου εμφάνισής της πηγάζουν από τους υλικούς όρους ζωής της λαϊκής οικογένειας, που χειροτερεύουν, στο έδαφος οργάνωσης της κοινωνίας με βάση τον καπιταλιστικό τρόπο παραγωγής. Η φτώχεια, η έλλειψη χώρων άθλησης και πρασίνου, η χαμηλή ποιότητα των εμπορευματοποιημένων τροφίμων, οι εντατικοί ρυθμοί και οι ελαστικές σχέσεις εργασίας των γονιών, η υποβαθμισμένη δημόσια Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας, όλα είναι σύμφυτα με τον ίδιο τον καπιταλισμό, με την κοινωνία που έχει ως επίκεντρό της το κέρδος των μονοπωλίων και όχι την κάλυψη των αναγκών της εργατικής τάξης και των παιδιών της.

Το ΚΚΕ παλεύει για την ουσιαστική πρόληψη, σε ένα κρατικό σύστημα Υγείας που έχει ως κριτήριο ανάπτυξης την ικανοποίηση των λαϊκών αναγκών, προσεγγίζοντας όλους τους παράγοντες, κοινωνικούς - βιολογικούς, που αλληλεπιδρούν και επηρεάζουν την κατάσταση της υγείας. Αποτελεί θεμέλιο λίθο του συστήματος Υγείας και της δημόσιας υγείας και αφορά την έγκαιρη ανίχνευση και αποτροπή ασθενειών, αλλά κυρίως τη διαμόρφωση των όρων ζωής και εργασίας που αντιμετωπίζουν έγκαιρα την επίδραση των παραγόντων κινδύνου για την εμφάνιση νοσηρών καταστάσεων.

«Ελάτε να κάνουμε "περίπατο" σε ένα βιβλίο μέσα από διαδραστική ανάγνωση» καλεί τους φίλους του το «κόκκινο Αερόστατο» στην Αττική.

Πιο συγκεκριμένα, το Σάββατο 19 Οκτώβρη στις 10.30, 12.00, 17.00 και 18.30 και την Κυριακή 20 Οκτώβρη στις 10.30 και τις 12.00, στο Στέκι Πολιτισμού και Νεανικής Δημιουργίας της ΚΝΕ «Μάνος Λοΐζος» (Τροίας 36, Βικτώρια) τα παιδιά θα «περιηγηθούν» στην Αθήνα της Κατοχής και της Αντίστασης μέσα από το αγαπημένο βιβλίο της Αλκης Ζέη, «Ο μεγάλος περίπατος του Πέτρου».

Οταν οι Ιταλοί έφτασαν στο κατώφλι της Ελλάδας, ο Πέτρος ήταν εννιά χρόνων, είχε μια χελώνα για κατοικίδιο και γνώριζε τον πόλεμο μέσα από τα βιβλία. Τώρα όμως τον βιώνει κάθε μέρα, μαζί με τους γονείς του, τον παππού του, τη μεγάλη του αδερφή, αρχίζοντας έναν μεγάλο περίπατο. Μια βόλτα στην Αθήνα της Κατοχής, στα δύσκολα εκείνα χρόνια της πείνας, των συσσιτίων, του φόβου, των διωγμών, αλλά και στην Αθήνα της Αντίστασης, του αγώνα, της ελπίδας.

Αντίστοιχα, οι φίλοι του «κόκκινου Αερόστατου» στη Θεσσαλονίκη θα πραγματοποιήσουν ιστορικό περίπατο στο κέντρο της πόλης, την Κυριακή 19 Οκτώβρη, στις 11 το πρωί, στην πλατεία Αγίας Σοφίας, για να γνωρίσουν την Ιστορία του τόπου τους.

Τέλος, αξίζει να αναφέρουμε ότι και το συγκεκριμένο τεύχος του «κόκκινου Αερόστατου» περιέχει αφιέρωμα στις σελίδες του για τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, ενώ πρόσφατα έχει κυκλοφορήσει «Ο Β' Παγκόσμιος Πόλεμος και η Αντιφασιστική Νίκη των λαών. Ποιος; Πού; Πότε; Γιατί;» σε επιμέλεια της Διατμηματικής Επιτροπής της ΚΕ του ΚΚΕ για τις μικρότερες ηλικίες της νεολαίας.