Οι εξαγωγές όπλων των ΗΠΑ αυξήθηκαν κατά 21% μεταξύ 2015 - 2019 και 2020 - 2024, το δε μερίδιό τους στις παγκόσμιες εξαγωγές όπλων ανέβηκε από 35% σε 43%. Οι εξαγωγές όπλων της Γαλλίας προς τα ευρωπαϊκά κράτη σχεδόν τριπλασιάστηκαν μεταξύ 2015 - 2019 και 2020 - 2024 (+187%), κυρίως λόγω των παραδόσεων μαχητικών αεροσκαφών στην Ελλάδα και την Κροατία, πυροβολικού, πυραύλων και πλοίων στην Ουκρανία. Η συγκέντρωση - όπου 9 κράτη (ΗΠΑ, Γαλλία, Ρωσία, Κίνα, Γερμανία, Ιταλία, Ηνωμένο Βασίλειο, Ισραήλ, Ισπανία) ελέγχουν περισσότερο του 86% των παγκόσμιων εξαγωγών της πολεμικής βιομηχανίας (2020 - 2024) - αποκαλύπτει τον χαρακτήρα του ιμπεριαλισμού, όπου το συνυφασμένο χρηματοπιστωτικό και βιομηχανικό κεφάλαιο, αφού εξαντλεί τις «ειρηνικές» μεθόδους επέκτασης, μετατρέπει τον πόλεμο σε κύριο εργαλείο συσσώρευσης, ενώ ενσαρκώνει ότι ο ιμπεριαλισμός «ταΐζεται από αίμα και σίδερο».
Το ένα ιμπεριαλιστικό χέρι νίβει τ' άλλο ιμπεριαλιστικό στο αιματοκύλισμα των λαών. Κατά τ' άλλα, περισσεύουν τα κροκοδείλια δάκρυα και η υποκρισία, με ευχολόγια για ειρήνη από τη μία, προμηθεύοντας με βόμβες και όπλα για να δολοφονούνται παιδιά και γυναίκες, και στηρίζοντας οικονομικά το κράτος του Ισραήλ στη γενοκτονία του παλαιστινιακού λαού από την άλλη, κουρελιάζοντας ταυτόχρονα όποιες αποφάσεις «θεσμικών διεθνών οργανισμών», όπως π.χ. οι 104 καταδικαστικές αποφάσεις του Συμβουλίου για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα του ΟΗΕ μόνο για το διάστημα 2004 - 2023 και τα εντάλματα σύλληψης του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου, για εγκλήματα πολέμου, του Ισραηλινού πρωθυπουργού Νετανιάχου και του τέως υπουργού Πολέμου του Ισραήλ.
Οι μπίζνες είναι μπίζνες στον ιμπεριαλισμό, και για την επίτευξη του μέγιστου κέρδους δεν υπάρχουν ούτε θεσμικά πλαίσια ούτε νόμοι που δεν θα τσαλαπατήσει η αστική τάξη, ούτε εγκλήματα ούτε γενοκτονίες που δεν θα κάνει. «Ολα είναι στο τραπέζι», όπως είπε και η πρόεδρος της ΕΕ,8 για την εξυπηρέτηση των συμφερόντων της αστικής τάξης.
Στην έκθεση για την «Αμυνα και ΤΝ» του Ευρωκοινοβουλίου11τονίζεται ότι «η ΤΝ μεταμορφώνει ραγδαία τον σύγχρονο πόλεμο». Ο παγκόσμιος εξοπλιστικός ανταγωνισμός για την πρωτοπορία στην ΤΝ επιταχύνεται, με τις ΗΠΑ και την Κίνα να διεκδικούν την ηγεσία και τη Ρωσία να ακολουθεί. Το 2017 ο Ρώσος Πρόεδρος Βλ. Πούτιν δήλωσε ότι «όποιος γίνει ηγέτης στον τομέα της ΤΝ θα γίνει ο κυρίαρχος του κόσμου». Ο παγκόσμιος εξοπλιστικός ανταγωνισμός κλιμακώνεται, ως αποτέλεσμα της πάλης για ηγεμονία μεταξύ των ιμπεριαλιστικών δυνάμεων, που βλέπουν στην ΤΝ τόσο ως μέσο ενίσχυσης της εκμετάλλευσης της εργατικής δύναμης όσο και ως μέσο για το μοίρασμα και ξαναμοίρασμα εδαφών, πλουτοπαραγωγικών πηγών και οδών.
Η «Εθνική Στρατηγική Αμυνας» των ΗΠΑ του 2022 θεωρεί την ΤΝ κρίσιμη για τη διατήρηση της στρατιωτικής υπεροχής του αμερικανικού ιμπεριαλισμού, τονίζοντας τον διττό ρόλο της στην επιστήμη, στις πολεμικές επιχειρήσεις και στην καταστολή (για παράδειγμα, ένα σύστημα ΤΝ μπορεί να αναπτυχθεί για την ανίχνευση καρκινικών κυττάρων ή για τον εντοπισμό και την επιλογή στόχων σε μια στρατιωτική επιχείρηση, ή προσώπων σε διαδηλώσεις κ.λπ.). Η χρηματοδότηση για «καινοτομία στην άμυνα», σημαντικό μέρος της οποίας κατευθύνεται στην ΤΝ, ανήλθε στα 34 δισ. δολάρια το 2022, περίπου το 4% του συνολικού προϋπολογισμού11. Οι μη διαβαθμισμένες επενδύσεις του υπουργείου Αμυνας των ΗΠΑ σε ΤΝ αυξήθηκαν από λίγο πάνω από 600 εκατ. δολάρια το 2016 σε περίπου 1,8 δισ. το 2024, με περισσότερα από 685 ενεργά έργα ΤΝ να βρίσκονται αυτήν τη στιγμή σε εξέλιξη. Στην ορκωμοσία του Προέδρου των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ πρωταγωνίστησαν οι διευθύνοντες σύμβουλοι των μεγαλύτερων τεχνολογικών μονοπωλίων, υπογραμμίζοντας τον στενό δεσμό (αίματος) μεταξύ του αστικού κράτους και του μεγάλου κεφαλαίου. Μία από τις πρώτες κινήσεις του Τραμπ ήταν η εκκίνηση του «StargateProject», ύψους 500 δισ. δολαρίων, για τη δημιουργία υποδομών ΤΝ. Λίγο αργότερα, μια σχετικά άγνωστη κινεζική start-up AI, η «DeepSeek», προκάλεσε ζημιές ύψους 1 τρισ. δολαρίων στα χρηματιστήρια, παρουσιάζοντας ένα μοντέλο ΤΝ το οποίο ανταγωνίζεται τα κορυφαία αμερικανικά μοντέλα σε κλάσμα του κόστους - αποδεικνύοντας πόσο εύθραυστη είναι η «τεχνολογική υπεροχή» όταν στηρίζεται σε μια αδυσώπητη κούρσα κερδοφορίας. Τα μονοπώλια όπως οι «Alphabet» («Google»), «Amazon», «Apple», «Meta», «Microsoft», «Palantir» και οι κινεζικές «Alibaba», «ByteDance» και «Tencent» διαθέτουν πόρους και δυνατότητες τέτοιες που διαμορφώνουν καθοριστικά τις εξελίξεις σε παγκόσμιο επίπεδο - λειτουργώντας όχι απλώς ως «εταιρείες», αλλά ως βασικοί παράγοντες της ιμπεριαλιστικής πολιτικής και της ταξικής κυριαρχίας σε παγκόσμιο επίπεδο11.
Η Κίνα είναι ο κύριος ανταγωνιστής των ΗΠΑ στη διεθνή βιομηχανία ΤΝ, σε έναν αγώνα που αντανακλά την πάλη για ηγεμονία μεταξύ των μεγάλων ιμπεριαλιστικών μπλοκ, προετοιμαζόμενη για μια μελλοντική βέβαιη γενικευμένη σύρραξη με τις ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ. Το «Σχέδιο Ανάπτυξης Τεχνητής Νοημοσύνης Επόμενης Γενιάς» του 2017 κατατάσσει την ΤΝ ως στρατηγική προτεραιότητα και επίκεντρο του παγκόσμιου ανταγωνισμού. Αναλύσεις δείχνουν ότι η Κίνα επενδύει σημαντικά στην ΤΝ, πιθανώς φτάνοντας ή ακόμη και ξεπερνώντας τις δαπάνες του υπουργείου Αμυνας των ΗΠΑ. Οι μελέτες για τις πολεμικές δαπάνες στον προϋπολογισμό της Κίνας δείχνουν ότι οι πραγματικές στρατιωτικές δαπάνες είναι κατά 40% έως 90% υψηλότερες από τα επίσημα ανακοινωθέντα στοιχεία και για το 2024 φτάνουν στα 330 έως 450 δισ. δολάρια, σημαντικό μέρος των οποίων κατευθύνεται σε έρευνα και τεχνολογία11.
Η Ρωσία θέλει να μειώσει το χάσμα με ΗΠΑ και Κίνα στην κούρσα της ΤΝ και να παραμείνει στον ιμπεριαλιστικό ανταγωνισμό. Η στρατηγική αυτή θέτει πενταετείς και δεκαετείς στόχους, επικεντρωμένους στην ενίσχυση της τεχνογνωσίας στην ΤΝ. Στο πλαίσιο των διαρκών προσπαθειών στρατιωτικού εκσυγχρονισμού, επιδιώκει να αυτοματοποιήσει το 30% του στρατιωτικού εξοπλισμού της μέσα στο 2025.
Τον Μάρτη του 2022 τα κράτη - μέλη της ΕΕ δεσμεύτηκαν να αυξήσουν σημαντικά τις στρατιωτικές δαπάνες σε «κρίσιμες και αναδυόμενες» τεχνολογίες και καινοτομία «για την ασφάλεια και την άμυνα». Οι δεσμεύσεις αυτές επαναλήφθηκαν αργότερα και στη «Στρατηγική Πυξίδα»12, κατοχυρώνοντας μια «στρατηγική ενοποίηση των παραγωγικών και ερευνητικών δυνάμεων της ΕΕ» προς όφελος των ευρωπαϊκών μονοπωλίων. Οπως αποκαλύπτουν οι στόχοι που θέτει η «Λευκή Βίβλος για την Ευρωπαϊκή Αμυντική Ετοιμότητα 2030», οι ιμπεριαλιστικοί ανταγωνισμοί έχουν πυροδοτήσει έναν νέο εξοπλιστικό και τεχνολογικό αγώνα, με την ΤΝ, την κβαντική τεχνολογία, τη βιοτεχνολογία, τη ρομποτική και τα υπερηχητικά όπλα να λειτουργούν ως μοχλοί τόσο της καπιταλιστικής οικονομικής ανάπτυξης όσο και της στρατιωτικής κυριαρχίας και καταστολής. Για την ενίσχυση της πολεμικής βιομηχανίας τα κράτη - μέλη της ΕΕ καλούνται να δώσουν τη δυνατότητα στην «ευρωπαϊκή αμυντική βιομηχανία» να σχεδιάζει, να αναπτύσσει και να παραδίδει τεχνολογίες γρηγορότερα και σε μαζική κλίμακα. Αυτό προϋποθέτει μεγαλύτερες επενδύσεις σε έρευνα και ανάπτυξη στην «άμυνα», μέσω κοινών ευρωπαϊκών έργων και «καινοτόμων βιομηχανικών διαδικασιών», με τη βοήθεια της ΤΝ - δηλαδή μέσων που εντείνουν την εκμετάλλευση της εργατικής δύναμης και του πλούτου των λαών προς όφελος των μονοπωλίων. Η ΕΕ και τα κράτη - μέλη της κατευθύνουν ετησίως 14,4 δισ. ευρώ στη στρατιωτική έρευνα και ανάπτυξη, ποσό που αποτελεί το 1/10 των 130 δισ. ευρώ που δαπανούν οι ΗΠΑ στον αντίστοιχο τομέα. Μόνο η «Google» δαπανά σχεδόν δέκα φορές περισσότερα από τον συνδυασμένο προϋπολογισμό έρευνας και τεχνολογίας των 27 κρατών - μελών της ΕΕ. Το Ευρωπαϊκό Ταμείο Αμυνας (EDF) κατανέμει 4% - 8% του ετήσιου προϋπολογισμού του σε αναδυόμενες ανατρεπτικές τεχνολογίες (EDTs), συμπεριλαμβανομένης της ΤΝ. Πολλά έργα που χρηματοδοτήθηκαν από το EDF το 2021 ενσωματώνουν διττής φύσης ΤΝ, που εν τέλει αναπτύσσονται για να εξυπηρετούν κυρίως τις στρατιωτικές και κατασταλτικές ανάγκες του κεφαλαίου. Αυτές οι εφαρμογές περιλαμβάνουν επιχειρήσεις στον κυβερνοπόλεμο, «έξυπνα» και συνεργατικά επίγεια συστήματα, με ή χωρίς πλήρωμα, καθώς και αυτοματοποιημένους αλγόριθμους ανίχνευσης βίντεο. Η «Πλατφόρμα Στρατηγικών Τεχνολογιών για την Ευρώπη» (STEP) προσφέρει επιπλέον ενίσχυση ύψους 1,5 δισ. ευρώ για την περίοδο 2024 - 2027, αυξάνοντας ακόμα περισσότερο τις επενδύσεις στην ΤΝ. Το «Σχέδιο Καινοτομίας Αμυνας της ΕΕ» (EUDIS), πακέτο ύψους 2 δισ. ευρώ, «στηρίζει την καινοτομία και την επιχειρηματικότητα σε βασικές τεχνολογίες» για την ευρωπαϊκή πολεμική βιομηχανία. Η «Στρατηγική Πυξίδα» της ΕΕ και το νέο «Στρατηγικό Σχέδιο» του ΝΑΤΟ αναδεικνύουν τη σημασία της ΤΝ ως πεδίου όπου θα ενταθούν οι ενδοϊμπεριαλιστικοί ανταγωνισμοί. Το ΝΑΤΟ έχει επενδύσει σημαντικά σε αυτόν τον τομέα, δημιουργώντας τον Οργανισμό Επιτάχυνσης Καινοτομίας Αμυνας για τον Βόρειο Ατλαντικό (DIANA), που λειτουργεί ως ανεξάρτητη οντότητα, με δικό της νομικό και οικονομικό πλαίσιο, εποπτευόμενο από μια επιτροπή με εκπροσώπους από τον ακαδημαϊκό χώρο, τον ιδιωτικό τομέα και τις κυβερνήσεις των κρατών - μελών του ΝΑΤΟ. Η επιτροπή αυτή καθορίζει ετησίως προτεραιότητες όπως τα πιλοτικά προγράμματα του 2023, που στόχευσαν στην ενεργειακή ανθεκτικότητα, στην ασφαλή ανταλλαγή πληροφοριών και την παρακολούθηση. Επιπλέον, συνδέεται με το «Ταμείο Καινοτομίας του ΝΑΤΟ», που επιτρέπει στις κυβερνήσεις να επενδύουν «ευέλικτα», μέσω των υπουργείων Εξωτερικών ή Αμυνας, για τη συγκέντρωση 1 δισ. ευρώ μέσα σε 15 χρόνια «για την τόνωση της καινοτομίας». Το 2024 το Ευρωπαϊκό Ταμείο Επενδύσεων (EIF) σύναψε «μνημόνιο συνεργασίας» με το NATO Innovation Fund, με σκοπό την ενίσχυση της χρηματοδότησης νεοφυών επιχειρήσεων, ΜΜΕ και μεσαίων επιχειρήσεων στους τομείς «της άμυνας, της ασφάλειας και της ανθεκτικότητας».
Φυσικά, όλες τις παραπάνω «δαπάνες» - όπως άλλωστε ειπώθηκε κυνικά από τον γγ του ΝΑΤΟ Μαρκ Ρούτε, αλλά και από την πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν - τις επωμίζεται η εργατική τάξη. Η εργατική τάξη επωμίζεται όχι μόνο το βάρος των στρατιωτικών δαπανών, που αντιστοιχούν σε περαιτέρω περικοπές σε Υγεία, Παιδεία και κλιμάκωση των αντιλαϊκών μέτρων, αλλά αναγκάζεται, μέσω του σιδερένιου βραχίωνα των νόμων του αστικού κράτους, να χρηματοδοτεί τον μηχανισμό της ίδιας της καταπίεσής της και του αιματοκυλίσματός της.
Το πραγματικό περιεχόμενο των ιμπεριαλιστικών πολέμων, αυτή η σαπίλα, η φρίκη των πολέμων, τα εκατοντάδες παιδιά που δολοφονούνται καθημερινά, που πεθαίνουν από την πείνα και τις αρρώστιες τη στιγμή που μια παρασιτική μειονότητα καπιταλιστών ζουν μέσα σε ασύλληπτα πλούτη και χλιδή, είναι το μοίρασμα και το ξαναμοίρασμα του κόσμου, «η υποδούλωση άλλων εθνών, η καταστροφή των ανταγωνιστριών χωρών και η λεηλασία του πλούτου τους, η απόσπαση της προσοχής των εργαζόμενων μαζών από εσωτερικές πολιτικές κρίσεις, η διάσπαση και η εθνικιστική και σοσιαλσοβινιστική αποβλάκωση των εργατών, καθώς και η εξόντωση της πρωτοπορίας τους, ώστε να αποδυναμωθεί το επαναστατικό κίνημα του προλεταριάτου».13
Αν στους οπορτουνιστές τα σχέδια της αστικής τάξης με τη χρήση της ΤΝ και στον στρατιωτικό αλλά και στον εργασιακό τομέα αποτελούν δυστοπικά σενάρια, ή προκαλούν φρίκη και φόβο, εμείς ως κομμουνιστές δεν ζαλιζόμαστε από τις λέξεις, δεν τρομάζουμε από τις στοχεύσεις της αστικής τάξης. Η αστική τάξη δεν είναι παντοδύναμη. Δεν είναι άλλωστε η πρώτη φορά που χρησιμοποιεί τη νέα ανά εποχή τεχνολογία ως καταστροφική δύναμη για να «κλείσει το στόμα» του προλεταριάτου και να δολοφονεί λαούς για να αποκομίσει το μέγιστο δυνατό κέρδος από συσσωρευμένα κεφάλαια. Αυτό είναι μια στοιχειώδης αλήθεια. Αυτή που φοβάται πραγματικά είναι η ίδια η αστική τάξη. Η αστική τάξη δεν ξεχνά την Οκτωβριανή Επανάσταση, την αυγή του περάσματος από τον ιμπεριαλισμό στον σοσιαλισμό. Η αστική τάξη φοβάται γιατί ξέρει ότι σε συνθήκες όξυνσης των αντιθέσεων των καπιταλιστικών σχέσεων παραγωγής, το αστικό κράτος δεν μπορεί να επιβληθεί με την ευκολία και τις μεθόδους που γινόταν πριν. Φοβάται ότι όσο περισσότερη είναι η καταπίεση, η επιβολή, τόσο μεγαλώνουν και οι δυνατότητες να γίνει πιο ξεκάθαρη στην εργατική τάξη η ανάγκη της ανατροπής, της ενδυνάμωσης της ταξικής πάλης.
Οι νέες τεχνολογίες δεν μπορούν σε καμία περίπτωση να αδυνατίσουν την αντικειμενική ιστορικά αναγκαιότητα του περάσματος από τον μονοπωλιακό καπιταλισμό στον σοσιαλισμό, της σοσιαλιστικής επανάστασης. Αντίθετα, οι νέες τεχνολογίες με την επιτάχυνση του βαθμού κοινωνικοποίησης της παραγωγής, άρα και της όξυνσης της βασικής αντίθεσης κεφαλαίου - εργασίας, θα τη φέρουν πιο κοντά στο προσκήνιο, επιβεβαιώνοντας το καθοριστικό καθήκον της εποχής, την επαναστατική ανατροπή της αστικής εξουσίας και την οικοδόμηση της προλεταριακής εξουσίας.
Το προλεταριάτο έχει το ιστορικό καθήκον να κάνει - και θα κάνει - τους φόβους της αστικής τάξης πραγματικότητα, «για τη Λευτεριά, τον Ερωτα, την Ομορφιά, τη Δικαιοσύνη».
Παραπομπές:
1. TRENDS IN INTERNATIONALARMS TRANSFERS, 2024, SIPRI Fact SheetMarch 2025, https://www.sipri.org/publications/2025/sipri-fact-sheets/trends-international-arms-transfers-2024
2. EU defence in numbers, https://www.consilium.europa.eu/en/policies/defence-numbers/
3. EU Member State defence expenditure, European Parliamentary Research Service, https://epthinktank.eu/2025/05/07/eu-member-states-defence-budgets/eu-member-state-defence-expenditure/
4. Press statement by President von der Leyen on the defence package, 4 March 2025, https://ec.europa.eu/commission/presscorner/detail/et/statement_25_673
5. Commission unveils the White Paper for European Defence and the ReArm Europe Plan/Readiness 203, 19 March 2025, https://ec.europa.eu/commission/presscorner/detail/en/ip_25_793
6. «Nothing is off the table» on EU defence funding, says Ursula von der Leyen, Guardian March 9, 2025, https://www.theguardian.com/world/2025/mar/09/eu-defence-funding-ursula-von-der-leyen-trump
7. UN Special Committee finds Israel's warfare methods in Gaza consistent with genocide, including use of starvation as weapon of war, Press Release, United Nations Human Rights, 13 Nov. 2024, https://www.ohchr.org/en/press-releases/2024/11/un-special-committee-finds-israels-warfare-methods-gaza-consistent-genocide
8. European Union Exports of arms and ammunition, parts and accessories to Israel, Trading Economics, https://tradingeconomics.com/european-union/exports/israel/arms-ammunition-parts-accessories
9. Gaza war: Where does Israel get its weapons? 3 Sept. 2024, BBC News, https://www.bbc.com/news/world-middle-east-68737412
10. Israel announces defense export record: $15 billion in 2024, June 5, 2025, Defense News, https://www.defensenews.com/global/mideast-africa/2025/06/05/israel-announces-defense-export-record-15-billion-in-2024/
11. Defence and Artificial Intelligence, European Parliament, April 2025, https://www.europarl.europa.eu/thinktank/en/document/EPRS_BRI(2025)769580
12. A STRATEGIC COMPASS FOR SECURITY AND DEFENCE | EEAS
13. The War and Russian Social-Democracy, Lenin Collected Works, Progress Publishers, 1974, Moscow, Volume 21, pages 25-34