Η παντελής ή μερική έλλειψη έργων και μέτρων για την προληπτική πυροπροστασία είναι σχετικά «αθέατο», αλλά πολύ κρίσιμο θέμα που πρέπει να απασχολήσει το μαζικό κίνημα, καθώς αφορά την ασφάλεια χιλιάδων παιδιών όλων των ηλικιών, από βρέφη έως και εφήβους, εκπαιδευτικούς, αλλά και την ασφάλεια των ίδιων των πυροσβεστών που θα κληθούν σε ενδεχόμενο συμβάν. Εντάσσεται, δε, στη γενική κτιριολογική υποβάθμιση των δημόσιων σχολικών μονάδων, την οποία ενδεικτικά μαρτυρά η διαρκής πτώση σοβάδων, και γίνεται ακόμα πιο κρίσιμο με δοσμένη την παλαιότητα του σχολικού δικτύου, τη γειτνίασή του με βιομηχανικές μονάδες ή δασικά συστήματα. Στο παρόν άρθρο δεν θα επεκταθούμε στην πυροπροστασία στα δημόσια ανώτατα ιδρύματα και τις φοιτητικές εστίες, θέμα που θα αποδειχτεί τραγικό αν και όποτε ανοίξει και για το οποίο δεν βρέθηκε ούτε μια λέξη να ειπωθεί στην πρόσφατη σύσκεψη του πρωθυπουργού με τους πρυτάνεις.

Να ξεκαθαρίσουμε από την αρχή ότι το πρόβλημα των ελλείψεων στην προληπτική πυροπροστασία σε τόσο κρίσιμες δομές είναι διαχρονικό και γνωστό στο σύνολο της κρατικής μηχανής (υπουργεία Παιδείας, Εσωτερικών και Πολιτικής Προστασίας, Διευθύνσεις Εκπαίδευσης, ΟΤΑ, Πυροσβεστική Υπηρεσία). Είναι κοινή ομολογία ότι η έκταση του προβλήματος είναι μεγάλη. Το ακριβές πλήθος των δομών που δεν έχουν μέσα προληπτικής πυροπροστασίας είναι άγνωστο, καθώς το κατά τα λοιπά «επιτελικό» κράτος δεν έχει αντίστοιχη ολοκληρωμένη καταγραφή.

Πού οφείλεται η διαιώνιση αυτής της άκρως επικίνδυνης πραγματικότητας με τις ελλείψεις σε κρίσιμες δομές;

Με βάση τη νομοθεσία, αρμόδιος φορέας για τη λήψη μέτρων προληπτικής πυροπροστασίας είναι ο εκάστοτε διαχειριστικός φορέας και τον έλεγχο των μέτρων που πρέπει να λαμβάνονται αναλαμβάνει η Πυροσβεστική Υπηρεσία που καλείται να εκδώσει ένα πιστοποιητικό πυροπροστασίας, για 5 έτη. Ο έλεγχος περιλαμβάνει την εγκατάσταση και συντήρηση μέτρων και μέσων «ενεργητικής» πυροπροστασίας (πυροσβεστήρες, συστήματα πυρανίχνευσης και συναγερμού, πυροσβεστικές φωλιές, συστήματα καταιονισμού - σπρίνκλερ) και «παθητικής» πυροπροστασίας (επαρκής αριθμός και πλάτος εξόδων κινδύνου, φωτιστικά ασφαλείας, κατάλληλη τοποθέτηση και προστασία των επικίνδυνων χώρων - κατά βάση λεβητοστάσια σε επαρκή απόσταση από κοινόχρηστους χώρους).

Παρόλο που το πιστοποιητικό αυτό αποτελεί μια σημαντική δικλίδα ασφαλείας για την προληπτική πυρόσβεση, η χορήγησή του δεν είναι απαραίτητη για τη λειτουργία των δημόσιων εκπαιδευτικών μονάδων (όλων των βαθμίδων).

Η απαλλαγή, κατ' εντολή του ίδιου του κράτους, των δημόσιων σχολικών μονάδων από την απαίτηση πιστοποιητικού πυροπροστασίας λειτουργεί ως το απαραίτητο νομικό άλλοθι των διαχειριστών των μονάδων για την ελλιπή εγκατάσταση ενεργητικής και παθητικής πυρόσβεσης ή και της συντήρησής τους. Βεβαίως, στον ίδιο νόμο υπάρχει πρόβλεψη «οι ίδιοι οι ιδιοκτήτες - φορείς εκμετάλλευσης των δομών να αιτηθούν την έκδοση πιστοποιητικού» κατά βούληση. Το γεγονός ότι ποτέ το υπουργείο Παιδείας δεν προχώρησε σε αντίστοιχη διαδικασία αποτελεί άμεση παραδοχή της έκτασης του προβλήματος, αφού πιθανή συνέπεια θα ήταν το κλείσιμο αρκετών σχολικών μονάδων.

Στην περίπτωση που ο διαχειριστής μιας δημόσιας εκπαιδευτικής δομής (κατά βάση οι δήμοι μετά την περίφημη «αποκέντρωση») θελήσει αυτοβούλως να συμμορφωθεί με τη διαδικασία που προβλέπεται στην υπ' αριθ. 13/2013 Πυροσβεστικη Διαταξη και να εκδώσει πιστοποιητικό πυροπροστασίας ή στην περίπτωση που είναι υποχρεωμένος όπως γίνεται για τους παιδικούς και βρεφικούς σταθμούς (π.δ. 99/2017), τότε αρχίζουν μια σειρά απροσπέλαστα εμπόδια, αφού χιλιάδες κτηρίων πανελλαδικά που στεγάζουν εκπαιδευτικές - κοινωνικές δομές δεν μπορούν να τακτοποιηθούν κτηριο λογικά και χαρακτηρίζονται ως αυθαίρετα! Αφορά σε κτήρια που φτιάχτηκαν κατά βάση από τον ΟΣΚ (σημερινή ΚΤΥΠ α.ε.) ή το ελληνικό δημόσιο, μετράνε χρόνια λειτουργίας, το κράτος τοποθετεί εκπαιδευτικούς κλπ, αλλά την ίδια στιγμή δεν τα αναγνωρίζει, ενώ τα μεταβίβασε στους δήμους χωρίς τα σχετικά έγγραφα νομιμοποίησης (άδειες δόμησης κλπ). Με αυτό το αδιέξοδο ως δεδομένο, δημιουργεί ερωτήματα το γεγονός ότι πυκνώνουν το τελευταίο διάστημα οι απειλές και τα τελεσίγραφα από τις υπηρεσίες του υπουργείου Εσωτερικών προς τους δήμους για την τακτοποίηση των αδειών λειτουργίας προσχολικών δομών, παρότι με ευθύνη του ίδιου υπουργείου δεν έχουν εξασφαλιστεί οικοδομικές άδειες και επόμενα δεν μπορούν τα υπάρξουν τα απαραίτητα πιστοποιητικά, ανάμεσά τους και της πυροπροστασίας. Δεν θα ήταν παράλογη η εκτίμηση ότι με αυτή την τακτική προωθούνται οι ιδιωτικοί παιδικοί σταθμοί στην απορρόφηση των voucher του ΕΣΠΑ, ενώ γίνεται και μετάθεση ευθυνών αν κάτι συμβεί και όχι για να μη συμβεί.

Στο πλέγμα των εμποδίων για τη θωράκιση των δημόσιων εκπαιδευτικών δομών στην ολοκληρωμένη τήρηση μέτρων πυροπροστασίας προστίθεται το σύνηθες γεγονός ότι και αυτή η δαπάνη θεωρείται κόστος για τον κρατικό προϋπολογισμό. Στο πνεύμα της δημοσιονομικής πειθαρχίας και της πολεμικής οικονομίας δεν «περισσεύουν» δαπάνες για τον σκοπό αυτό.

Το ότι δεν περισσεύουν χρήματα από τον κρατικό προϋπολογισμό είναι βέβαια σχήμα λόγου, καθώς η εξαντλητική φορολογία όλων των λαϊκών στρωμάτων απέδωσε μόνο για το α' τετράμηνο του 2025 5,14 δισ. πλεόνασμα, αλλά η προληπτική πυροπροστασία δεν συγκαταλέγεται στις «επιλέξιμες δαπάνες», όπως άλλωστε και κανενός είδους πρόληψη στον τομέα της ασφάλειας και της υγείας του λαού. `Η για να το πούμε πιο ολοκληρωμένα, οι μόνες δαπάνες που σχετίζονται με την πρόληψη της υγείας και της ασφάλειας των λαϊκών στρωμάτων και προκρίνονται από κράτος και ΕΕ, είναι αυτές οι οποίες θα συνδυαστούν και με κέρδη για μεγάλους επιχειρηματικούς ομίλους. Οπως έγινε και με την πρόσφατη και πολυδιαφημισμένη καμπάνια του υπουργείου Υγείας, με σκοπό την πρόληψη διάφορων ασθενειών, με την προϋπόθεση ότι οι εξετάσεις θα πραγματοποιηθούν σε ιδιωτικά διαγνωστικά κέντρα και όχι στα δημόσια νοσοκομεία. Οπως αντίστοιχα έγινε και με τον κανονισμό προστασίας ακινήτων του 2023, που προέρχεται από Ευρωπαϊκή Οδηγία και αποδείχτηκε ανεφάρμοστος, με παραγόμενες μελέτες αμφιβόλου επιστημονικής τεκμηρίωσης και υψηλού κόστους, αλλά ευεργέτησε τις ασφαλιστικές εταιρείες που αύξησαν τα ασφάλιστρα για την παροχή αντίστοιχων υπηρεσιών.

Διανύοντας τον 21ο αιώνα, η διαιώνιση τόσων και τέτοιων ελλείψεων σε μέσα και μέτρα πυροπροστασίας σε εκπαιδευτικές δομές δεν είναι ούτε τυχαία, ούτε άδολη. Είναι έγκλημα εκ προ μελέτης, αφού η επιστήμη, η τεχνογνωσία, αλλά και η πείρα στην πυροπροστασία παρέχει όλους τους όρους για τη σύνταξη ενός ολοκληρωμένου σχεδιασμού, με εκπόνηση μελετών από μηχανικούς του ελληνικού Δημοσίου, την ανάλογη εφαρμογή τους με κόστος του κρατικού προϋπολογισμού, τη διαρκή άσκηση και εκπαίδευση της σχολικής μονάδας κ.ο.κ.

Επιβεβαιώνεται, τελικά, αυτό που εκατομμύρια λαού πανελλαδικά διατράνωσαν στις 28 Φλεβάρη στη μεγαλειώδη απεργία καταδίκης του εγκλήματος των Τεμπών για τα καθημερινά μικρά και μεγάλα κρατικά εγκλήματα.

Αμεση επίλυση όλων των ελλείψεων σε μέτρα και μέσα πυροπροστασίας για όλα τα δημόσια εκπαιδευτικά ιδρύματα ενόψει της νέας ακαδημαϊκής χρονιάς.

Εξασφάλιση επαρκούς χρηματοδότησης για την εκπόνηση μελετών και την εφαρμογή των κατάλληλων μέσων και μέτρων σε κάθε δομή.

Νομική τακτοποίηση των σχολικών και κοινωνικών δομών που εμφανίζονται ως αυθαίρετα.

Κατάρτιση προγράμματος εκπαίδευσης της κοινότητας πάνω σε κατάλληλα σχέδια για την αντίδρασή της σε περίπτωση εκδήλωσης πυρκαγιάς.

Κατάργηση της αντιδραστικής νομοθεσίας που μετακυλίει στις πλάτες των πολιτών την ευθύνη της πρόληψης των δασικών πυρκαγιών.

Κάλυψη όλων των οργανικών κενών του Πυροσβεστικού Σώματος και της Δασικής Υπηρεσίας με μόνιμο προσωπικό.

Ενίσχυση της υλικοτεχνικής υποδομής των δυνάμεων του Πυροσβεστικού Σώματος με την ανανέωση και ενίσχυση του μηχανολογικού εξοπλισμού.

Ενίσχυση του κρατικού εναέριου στόλου πυρόσβεσης με κριτήριο τα ιδιαίτερα γεωμορφολογικά χαρακτηριστικά της Ελλάδας και της υποστηρικτικής αλλά απαραίτητης συμβολής του στη δασοπυρόσβεση.

Πλήρης αποστρατιωτικοποίηση του Πυροσβεστικού Σώματος, αποχαρακτηρισμός του από Σώμα Ασφάλειας.

Είναι αναγκαίο να συζητηθεί ιδιαίτερα από τους πυροσβέστες ότι η ολοκληρωμένη αντιμετώπιση του ζητήματος της πρόληψης απέναντι σε όλες τις καταστροφές και τα περιστατικά εκτάκτων αναγκών μπορεί να εξασφαλιστεί μόνο στο πλαίσιο μιας άλλης κοινωνίας χωρίς εκμετάλλευση του λαού, όπου η εξουσία θα ανήκει στον λαό και η οποία στο επίκεντρό της θα έχει την ικανοποίηση των λαϊκών αναγκών.