Σε Ημερίδα του Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδας (ΤΕΕ) με θέμα «Blackout στην Ισπανία - Εχουμε σχέδιο στην Ελλάδα;» παρενέβη χτες εκ μέρους του ΚΚΕ ο Μάκης Παπαδόπουλος, μέλος του ΠΓ της ΚΕ. Εκτός από τον πρόεδρο του ΤΕΕ Γ. Στασινό, στην Ημερίδα πήραν τον λόγο ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας Στ. Παπασταύρου, εκπρόσωποι άλλων κομμάτων και στελέχη επιχειρηματικών ομίλων. Ακολουθούν εκτενή αποσπάσματα από την ομιλία του Μ. Παπαδόπουλου.

Ακούμε ήδη τις κυβερνητικές διακηρύξεις για τα ευεργετικά αποτελέσματα που θα φέρει η ανάπτυξη των δικτύων, της διασυνδεσιμότητας, της αποθήκευσης και του υδρογόνου. Πριν λίγες μέρες προστέθηκαν και οι μικροί πυρηνικοί αντιδραστήρες.

Ομως πριν συζητήσει κανείς για τις κατάλληλες νέες λύσεις, πρέπει να προσδιορίσει ποιο είναι το πραγματικό πρόβλημα και ποιες είναι οι αιτίες του. Να εξετάσουμε πώς φτάσαμε ως εδώ και πού οδήγησε η στρατηγική της «απελευθέρωσης», της «πράσινης μετάβασης» και της συμμετοχής μας στον ενεργειακό πόλεμο της ΕΕ με τη Ρωσία.

Να θυμηθούμε τις προηγούμενες υποσχέσεις των κυβερνήσεων και να τις συγκρίνουμε με τα πραγματικά αποτελέσματα για τον λαό. Γιατί οι λύσεις για την ανθεκτικότητα του συστήματος δεν μπορούν να εξετάζονται ανεξάρτητα απ' την «ανθεκτικότητα των λαϊκών νοικοκυριών». Γιατί δεν είναι ρεαλιστικό ό,τι δεν υπηρετεί τις κοινωνικές ανάγκες. Σε κάθε λύση το πραγματικό ερώτημα είναι ποιος θα πληρώσει και ποιος θα ωφεληθεί.

Η αλήθεια είναι ότι η υλοποίηση της στρατηγικής της «πράσινης μετάβασης» οδήγησε στην αύξηση της ενεργειακής ακρίβειας και της ενεργειακής φτώχειας σε όλη την ΕΕ και απ' την άλλη στην εκτίναξη των κερδών των ενεργειακών ομίλων. Τα χρέη, οι ανεξόφλητες οφειλές απ' τη χαμηλή τάση στην Ελλάδα ξεπερνούν ήδη το 1 δισ. ευρώ, οι συνολικές φτάνουν τα 3,4 δισ. ευρώ και την ίδια στιγμή τα καθαρά κέρδη των ομίλων υπερδιπλασιάστηκαν το 2024.

Η αλήθεια είναι ότι το δόγμα «ό,τι θέλει ο επενδυτής» οδήγησε στην προκλητική έγκριση πράσινων επενδύσεων 9 δισ. ευρώ μέσα σε μια πενταετία, χωρίς να υπάρχει επαρκής ηλεκτρικός χώρος, ουσιαστικός περιορισμός χωροθέτησης και διασποράς, επαρκής χωρητικότητα των μετασχηματιστών.

Ετσι φτάσαμε στις αναγκαστικές περικοπές του 3,3% της συνολικής «πράσινης» παραγωγής, στον αναγκαστικό υπερδιπλασιασμό των διακοπών έγχυσης ισχύος των ΑΠΕ το 2024.

Η αλήθεια επίσης είναι ότι οι προειδοποιήσεις του ΑΔΜΗΕ για τους κινδύνους ευστάθειας του συστήματος απ' τις συγκεκριμένες επιλογές έγιναν ήδη απ' τον Απρίλη του '23 και ότι φτάσαμε στα πρόθυρα του blackout τον Αύγουστο του '23 και τον Φλεβάρη του '24.

Και η πιο σκληρή αλήθεια είναι ότι δαιμονοποιήθηκε και εγκαταλείφθηκε η αξιοποίηση του εγχώριου λιγνίτη και των κοιτασμάτων υδρογονανθράκων, σε μια χώρα που η συνολική ενεργειακή της εξάρτηση απ' το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο ξεπερνά το 75%. Και ασφαλώς οι κάλπικοι φίλοι του περιβάλλοντος δεν βγάζουν τσιμουδιά για τις εισαγωγές του πανάκριβου αμερικανικού LNG, που διευκόλυνε ο ενεργειακός πόλεμος της ΕΕ. Μόνο οι εγχώριες εξορύξεις τούς ανησυχούν.

Ποιος ευθύνεται όμως γι' αυτή την απαράδεκτη κατάσταση; Εχει σημασία να απαντήσουμε σ' αυτό το κρίσιμο ερώτημα, γιατί τόσο η κάλπικη αυτοκριτική της κυβέρνησης όσο και η κάλπικη κριτική της συστημικής αντιπολίτευσης του ΠΑΣΟΚ και του ΣΥΡΙΖΑ συσκοτίζουν την πραγματική αιτία και μας καλούν να συνεχίσουμε στην ουσία στον ίδιο δρόμο, όπου θα συνεχίσουν να κερδίζουν οι όμιλοι και να χάνουμε εμείς οι εργαζόμενοι.

Ακούμε, λοιπόν, ότι ευθύνονται κάποιες ιδεοληψίες και η έλλειψη ρεαλισμού για τον ρυθμό της «πράσινης μετάβασης». Οτι ευθύνονται κάποιες στρεβλώσεις της αγοράς και το συγκεκριμένο μοντέλο του Χρηματιστηρίου Ενέργειας που επιτρέπει τη δημιουργία καρτέλ, τις ολιγοπωλιακές πρακτικές. Οτι αυτά συμβαίνουν μόνο στην Ελλάδα, γιατί η κυβέρνηση δεν έχει σχέδιο. Οτι θα μας σώσει η «ενεργειακή δημοκρατία» των ενεργειακών κοινοτήτων και της αυτοπαραγωγής.

Τι συμβαίνει στην πραγματικότητα; Η κυβέρνηση υλοποιεί με σχέδιο τη στρατηγική του κεφαλαίου για να δώσει διέξοδο σε υπερσυσσωρευμένα κεφάλαια που δεν μπορούν να επενδυθούν με ικανοποιητικό ποσοστό κέρδους. Αυτό συμβαίνει σε όλη την ΕΕ και όχι μόνο στην Ελλάδα.

Η συγκέντρωση των κερδών και του κεφαλαίου, η κυριαρχία λίγων ομίλων στην Ελλάδα και στην Ευρώπη, δεν οφείλεται σε στρέβλωση, αλλά στη φυσιολογική λειτουργία της αγοράς. Η φυσιολογική λειτουργία της αγοράς, ο ανταγωνισμός για το μέγιστο κέρδος γεννά και την κρίση υπερπαραγωγής, υπερσυσσώρευσης του κεφαλαίου στον τομέα της Ενέργειας και στο σύνολο της οικονομίας.

Κανένα εναλλακτικό μοντέλο δεν μπορεί επίσης να μετατρέψει το χρηματιστήριο σε φιλανθρωπικό ίδρυμα για τις κοινωνικές ανάγκες.

Οπως και καμιά αύξηση των ενεργειακών κοινοτήτων δεν μπορεί να αναιρέσει τους νόμους που λειτουργεί η καπιταλιστική οικονομία, όπου «το μεγάλο ψάρι τρώει το μικρό». Μεταξύ 2018 και 2023 συστάθηκαν 1.689 ενεργειακές κοινότητες και είδαμε τα αποτελέσματα... Τώρα οι όμιλοι ετοιμάζονται να «σκουπίσουν» απ' την αγορά αρκετούς μικρούς παραγωγούς. Οι όμιλοι και το κράτος τους καθορίζουν σε τελευταία ανάλυση το κόστος υποδομής, τα δάνεια, τους όρους κρατικής επιδότησης των μικρών παραγωγών.

Τώρα οι συνένοχοι για τη σημερινή κατάσταση, κυβέρνηση και συστημική αντιπολίτευση, μας καλούν να πληρώσουμε ξανά για να προχωρήσουν οι νέες επενδύσεις στην ανάπτυξη δικτύων, στην αποθήκευση, στην παραγωγή και μεταφορά υδρογόνου.

Να πληρώσουμε και σαν φορολογούμενοι για τις νέες κρατικές ενισχύσεις και σαν καταναλωτές με τις πανάκριβες τιμές. Να αποδεχτούμε τα ελαστικά ωράρια και τα 12ωρα σαν εργαζόμενοι. Να πληρώσουμε και για τις νέες κρατικές ενισχύσεις της ενεργοβόρας βιομηχανίας και για τις επιδοτήσεις των θερμικών μονάδων φυσικού αερίου μέσω του νέου μηχανισμού διαθεσιμότητας ισχύος και για τις επενδυτικές και λειτουργικές ενισχύσεις των συστημάτων αποθήκευσης Ενέργειας με μπαταρίες.

Να πληρώσουμε για την ανάπτυξη δικτύων που θα διασφαλίσουν τα κέρδη των ομίλων παραγωγής και εμπορίας «πράσινης» ηλεκτρικής ενέργειας και τη μετατροπή της χώρας σε χώρο διέλευσης - τράνζιτ εξαγωγών απ' τη Μέση Ανατολή και την Αφρική στην ΕΕ, με την απατηλή υπόσχεση ότι έτσι θα ενισχυθεί η ενεργειακή ασφάλεια και η ευστάθεια του συστήματος.

Λες κι αυτό που έλειπε στην Ισπανία του μπλακάουτ ήταν οι επαρκείς σύγχρονες διασυνδέσεις με τη Γαλλία. Λες και δεν γνωρίζουμε την τεχνολογική εξάρτηση απ' τους ανάδοχους υλοποίησης αυτών των σύγχρονων δικτύων, αλλά και τον κίνδυνο στρατιωτικών αντιποίνων και κυβερνοεπιθέσεων, όσο βαθύτερα μπλεκόμαστε στον ενεργειακό πόλεμο και στις ιμπεριαλιστικές αναμετρήσεις.

Αποδέχονται τον τερματισμό των εισαγωγών φθηνότερου ρωσικού αερίου το 2027, που θα αυξήσει τις τιμές. Μας καλούν να αποδεχτούμε τη συνεκμετάλλευση με την Τουρκία ή την πλήρη παράδοση των εγχώριων κοιτασμάτων στους αμερικανικούς ομίλους και τα παζάρια στα κυριαρχικά δικαιώματα της χώρας, για να μη διαταραχτεί η συνοχή της ΝΑ πτέρυγας του ΝΑΤΟ. Περιμένουμε να ακούσουμε τι θα γίνει με τις ρήτρες και πού θα αξιοποιηθεί το περιβόητο καλώδιο για τη σύνδεση με την Κύπρο, που κατασκεύασε η «Nexans» μετά τη γνωστή αναδίπλωση της κυβέρνησης.

Και την ίδια ώρα, μας πληροφορούν ότι οι νέες επενδύσεις στο βιομεθάνιο και στο υδρογόνο θα στηριχτούν από μεγαλύτερες επιβαρύνσεις στο εμπόριο ρύπων, που θα πληρώσουμε ξανά εμείς.

Οσο για την ακριβή πυρηνική ενέργεια, με τα γνωστά μεγάλα προβλήματα διαχείρισης αποβλήτων, τεχνολογικής εξάρτησης και ασφάλειας, σε μια σεισμογενή χώρα όπως η Ελλάδα και σε μια περίοδο κλιμάκωσης των στρατιωτικών αναμετρήσεων, δεν μπορεί να γίνει αποδεκτή στις σημερινές συνθήκες.

Σήμερα, κάθε αλλαγή στο ενεργειακό μας σύστημα, για παράδειγμα το πόσο θα προχωρήσει η αποθήκευση Ενέργειας, κρίνεται στα παζάρια ενεργειακών και τραπεζικών ομίλων για τις κρατικές ενισχύσεις και το κατάλληλο ρυθμιστικό πλαίσιο, τον μηχανισμό αντιστάθμισης, που θα εξασφαλίσει τα κέρδη τους. Κρίνεται από την πολιτική της ΕΕ σχετικά με την επιδότηση των κινεζικών μπαταριών που υπερέχουν στην αγορά.

Είναι φανερό ότι όσο συνεχίζουμε σ' αυτόν τον δρόμο, θα μετράμε νέα κέρδη για τους λίγους και ενεργειακή φτώχεια για τους πολλούς. Απαιτείται ριζικά διαφορετικός ενεργειακός σχεδιασμός με γνώμονα το σύνολο των κοινωνικών αναγκών και όχι την κερδοφορία των ομίλων.

Σχεδιασμός που θα έχει στόχο να διασφαλίσει συνδυασμένα τη φθηνή λαϊκή κατανάλωση, τη μείωση της ενεργειακής εξάρτησης της χώρας, την προστασία του περιβάλλοντος, της υγείας και της ασφάλειας των εργαζομένων του κλάδου και των κατοίκων.

Σχεδιασμός που θα διασφαλίσει την αξιοποίηση όλων των εγχώριων ενεργειακών πηγών των μεγάλων υδροηλεκτρικών έργων, των λιγνιτικών αποθεμάτων, των υδρογονανθράκων, των ΑΠΕ, αλλά και της αποθήκευσης Ενέργειας, επιλογή των κατάλληλων τεχνικών λύσεων για την ευστάθεια και τη συντήρηση των δικτύων, με γνώμονα τη λαϊκή ευημερία.

Μόνο ο σοσιαλισμός, ο κεντρικός σχεδιασμός στο έδαφος της κοινωνικής ιδιοκτησίας, μπορεί να κατοχυρώσει την Ενέργεια ως κοινωνικό αγαθό και όχι ως εμπόρευμα, να συνάψει αμοιβαία επωφελείς διεθνείς ενεργειακές συμφωνίες, να διασφαλίσει τα κυριαρχικά δικαιώματα της χώρας. Αυτή η λύση εξάλειψε την ενεργειακή φτώχεια στον 20ό αιώνα, στις πιο δύσκολες καιρικές συνθήκες, και μπορεί να φέρει θεαματικά αποτελέσματα στον 21ο αιώνα.

Για να ανοίξει αυτός ο δρόμος της ανατροπής, οι δυνάμεις του ΚΚΕ δίνουμε σήμερα τη μάχη στον αντίποδα της στρατηγικής της ΕΕ, για την αξιοποίηση των εγχώριων ενεργειακών πηγών, τη διασφάλιση της ουσιαστικής εφεδρείας του λιγνίτη, για φθηνό ρεύμα για τον λαό με κατάργηση των άδικων έμμεσων φόρων, αύξηση της φορολογίας του κεφαλαίου, κατάργηση των ελαστικών εργασιακών σχέσεων, προστασία της υγείας και του περιβάλλοντος, για κάθε λαϊκό πρόβλημα.