Με την καλοκαιρινή σεζόν να έχει μπει για τα καλά, πολλοί είναι οι εργαζόμενοι και οι λαϊκές οικογένειες που βλέπουν το πλάνο των διακοπών ...να τους κουνάει μαντήλι και φέτος. Κι αυτό γιατί οι μισθοί πείνας, σε συνδυασμό με τις αυξήσεις - φωτιά στο κόστος σε μια σειρά προϊόντα και υπηρεσίες, καθιστούν απαγορευτικές για την εργατική τάξη έστω και μερικές μέρες ανάπαυλας μακριά από τον τόπο κατοικίας.

Την ώρα που το λαϊκό δικαίωμα στον τουρισμό στενάζει κάτω από τα βάρη της καθημερινότητας, οι επιχειρηματικοί όμιλοι του κλάδου είναι οι μόνοι κερδισμένοι, αποδεικνύοντας περίτρανα ότι τουρισμός - εμπόρευμα και λαϊκές ανάγκες δεν «κολλάνε» με τίποτα...

Σύμφωνα με στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, 1 στις 4 λαϊκές οικογένειες δεν θα κάνει καθόλου διακοπές φέτος, αφού το 26% των οικογενειών δεν μπορεί να αντεπεξέλθει στο κόστος έστω και για λίγες μέρες. Οι μονογονεϊκές οικογένειες και εκείνες με 3-4 παιδιά ή παραπάνω είναι οι πλέον ευάλωτες, με τα ποσοστά αδυναμίας να αγγίζουν το 50% - 60%. Οι τετραμελείς οικογένειες με 2 παιδιά δυσκολεύονται να κάνουν διακοπές σε ποσοστό 40%.

Την ίδια στιγμή 1 στους 2 (52%) δεν σχεδιάζει να κάνει διακοπές φέτος το καλοκαίρι (έρευνα του ΙΕΛΚΑ), ενώ από το 48% που σκοπεύει να κάνει διακοπές το 33% δηλώνει ότι θα λείψει περιορισμένες μέρες, το 14% ότι θα ταξιδέψει όπως κάθε χρόνο και μόλις το 1% ότι θα κάνει διακοπές για περισσότερες μέρες. Από το παραπάνω σύνολο, το 38% υπολογίζει να κάνει διακοπές για 8 έως 14 μέρες και το 24% για 4 έως 7 μέρες, με τον μέσο χρόνο διακοπών για όσους τελικά ταξιδέψουν να διαμορφώνεται στις 11,3 μέρες.

Ως προς τη διαμονή, ενδιαφέρον παρουσιάζει το γεγονός ότι από αυτούς που σχεδιάζουν κάνουν διακοπές το 31% δηλώνει πως θα πάει στο δικό του εξοχικό σπίτι, το 23% πως θα φιλοξενηθεί στο σπίτι τρίτου προσώπου και το 21% πως θα μείνει σε ενοικιαζόμενα δωμάτια. Μόνο ένα 7% επιλέγει διαμονή σε ξενοδοχείο και 1% την κρουαζιέρα. Ενα 5% των ερωτηθέντων θα πάει για camping και ένα αντίστοιχο ποσοστό θα ταξιδέψει στο εξωτερικό.

Οσον αφορά τον προορισμό, το 60% προσανατολίζεται σε κάποιο μέρος στην ηπειρωτική Ελλάδα κοντά σε θάλασσα, δείγμα των πανάκριβων ακτοπλοϊκών εισιτηρίων, που κάνουν απαγορευτική τη μετακίνηση σε κάποιο νησί. Ακολουθούν τα νησιά με 28%, ένα 12% δηλώνει ότι θα παραθερίσει στην ορεινή ηπειρωτική Ελλάδα και διακοπές στο εξωτερικό εξετάζει το 9%.

Στο μεταξύ, το συντριπτικό 61% δηλώνει ότι θα μειώσει τη δαπάνη για αγορές στις φετινές διακοπές. Οι παράγοντες που οδηγούν σε αυτό είναι το μειωμένο διαθέσιμο εισόδημα (για το 68%), το αυξημένο κόστος εισιτηρίων (32%), διαμονής (30%), εστίασης (22%) και καυσίμων (16%).

Η ακρίβεια σε συνδυασμό με το μειωμένο διαθέσιμο εισόδημα «χτυπούν» και τη διατροφή. Οι μισοί από αυτούς που θα φύγουν μαγειρεύουν οι ίδιοι, το 62% επισκέπτεται συχνά καταστήματα τροφίμων, σούπερ μάρκετ, μίνι μάρκετ και το 71% φούρνους και αρτοπωλεία. Μόνο ένα 21% δηλώνει ότι δεν μαγειρεύει την περίοδο των διακοπών.

Φαίνεται λοιπόν ότι το δικαίωμα στις διακοπές γίνεται όλο και πιο άπιαστο για τη λαϊκή οικογένεια, τους εργαζόμενους και τη νεολαία, αφού το αυξημένο κόστος σε συνδυασμό με το καθηλωμένο εισόδημα βάζουν απροσπέλαστα εμπόδια για λίγες ανάσες ξεκούρασης και αναψυχής.

Αλλά ακόμα κι αυτοί που θα κάνουν μια ολιγοήμερη απόδραση θα αναγκαστούν είτε να κόψουν από άλλες ανάγκες, είτε γυρνώντας πίσω να κάνουν οικονομία από την... οικονομία, προκειμένου να αντεπεξέλθουν στο υψηλό κόστος ζωής, που βέβαια δεν πάει ποτέ διακοπές!

Οι ανατιμήσεις στα ακτοπλοϊκά εισιτήρια είναι απανωτές, με τα μονοπώλια της ακτοπλοΐας να στήνουν πάρτι κερδοφορίας και φέτος. Για να ταξιδέψει ένα ζευγάρι από τον Πειραιά στα Χανιά, για παράδειγμα, σύμφωνα με διαθέσιμα στοιχεία από το Παρατηρητήριο Τιμών Ναύλων θα δαπανήσει για την οικονομική θέση (ούτε λόγος για καμπίνα) συνολικά 100 ευρώ, ποσό αυξημένο κατά 8,20% συγκριτικά με πέρυσι.

Το κόστος αυτό ανεβαίνει επιπλέον 93 ευρώ αν θέλουν να ταξιδέψουν μαζί με το αυτοκίνητό τους. Περίπου δηλαδή 200 ευρώ για το πήγαινε και άλλα τόσα για το έλα! Μια τετραμελής οικογένεια που θα θελήσει το φετινό καλοκαίρι να ταξιδέψει από τον Πειραιά στη Ρόδο θα ξοδέψει περίπου 330 ευρώ για μονή διαδρομή!

Συνολικά οι τιμές των ακτοπλοϊκών εισιτηρίων παρουσιάζουν φέτος αύξηση της τάξης του 10% - 15%. Φυσικά, το κόστος εκτοξεύεται κι άλλο όταν μιλάμε για μετακίνηση με τα γρήγορου τύπου πλοία ή με αεροπλάνο.

Ακόμα κι αν κάποιος επιλέξει να μετακινηθεί οδικώς θα χρειαστεί να βάλει βαθιά το χέρι στην τσέπη, για διόδια και βενζίνη. Αλλά και όσοι διαθέτουν σπίτι σε παραθεριστικό προορισμό, ή μπορούν να φιλοξενηθούν, ή επιλέγουν την εναλλακτική του κάμπινγκ, θα πληρώσουν ακριβά τη μετακίνησή τους. Η κατάσταση βέβαια δυσκολεύει κι άλλο για όσους δεν διαθέτουν κάποια από τις παραπάνω επιλογές, άρα θα αναγκαστούν να κλείσουν κατάλυμα.

Οσον αφορά το κόστος των καταλυμάτων, οι δείκτες για το φετινό καλοκαίρι δείχνουν περαιτέρω αύξηση. Σύμφωνα με στοιχεία του Ινστιτούτου Τουριστικών Ερευνών και Προβλέψεων, η μέση τιμή δίκλινου δωματίου τον Απρίλη ήταν 109 ευρώ ανά διανυκτέρευση, ποσό που όσο προχωράει η σεζόν αυξάνεται.

Στα έξοδα συνυπολογίζονται οι χρεώσεις στις παραλίες με τις οποίες θα έρθουν αντιμέτωποι οι ταξιδιώτες. Οι μπίζνες απλώνονται μέχρι και στην εκμετάλλευση της αμμουδιάς, του ήλιου και του νερού, εκεί όπου οι τιμές για τις ξαπλώστρες από ...χρυσάφι ζαλίζουν, με τις περισσότερες παραλίες να είναι ιδιωτικοποιημένες ή βορά στην επιχειρηματική δραστηριότητα. Στην εξίσωση προστίθεται το κόστος διατροφής, ακόμα κι αν επιλέξει κάποιος να μαγειρέψει μόνος του, λόγω του κόστους βασικών αγαθών, πολλώ δε μάλλον αν φάει έξω.

Ενδεικτικά, το κόστος του «πακέτου διακοπών» εσωτερικού (μεταφορά, καταλύματα, εστίαση) το 2024 είχε αυξηθεί πάνω από 36% σε σύγκριση με το 2020. Οσο για το πακέτο διακοπών εξωτερικού, επίσης είχε ακριβύνει πάνω από 29% για το ίδιο διάστημα (ΕΛΣΤΑΤ). Η μέση τιμή για τα πακέτα διακοπών στην Ελλάδα τον Ιούλη του 2024 σε σχέση με έναν χρόνο πριν αυξήθηκε κατά 7,7% (Eurostat). Πέρυσι στην ΕΕ οι τιμές των πακέτων διακοπών εσωτερικού αυξήθηκαν κατά 11,1%, ενώ του εξωτερικού κατά 5,7%.

Την ίδια στιγμή, το πρόγραμμα - κοροϊδία του Κοινωνικού Τουρισμού, που επιδοτεί μόνο ένα μέρος τους κόστους για διαμονή και μετακίνηση, είναι «σταγόνα στον ωκεανό» για εκείνους που θα «ανακηρυχθούν» φτωχότεροι ανάμεσα στους φτωχούς, και άρα θα λάβουν voucher για τις διακοπές τους.

Την ώρα που δυο μισθοί δεν φτάνουν έστω και για λίγες μέρες παραθερισμού, οι επιχειρηματικοί κολοσσοί του Τουρισμού (ξενοδοχειακοί όμιλοι, tour operators, ναυτιλιακές εταιρείες και λοιποί) βλέπουν τα κέρδη τους να εκτινάσσονται, με τον τουρισμό να οδεύει προς νέο ρεκόρ αφίξεων όσον αφορά τους ξένους επισκέπτες, με την Κρήτη να κόβει την κορδέλα και να ακολουθούν τα νησιά του Αιγαίου.

Σύμφωνα με εκτιμήσεις, στο σύνολο της θερινής σεζόν φέτος οι προσφερόμενες θέσεις είναι 28,5 εκατ., παρουσιάζοντας αύξηση +5,2% από πέρυσι, που ήταν 27,1 εκατ.

Τρεις μήνες πριν μπει το καλοκαίρι, οι αφίξεις στα τουριστικά καταλύματα σημείωσαν αύξηση της τάξης του 3,5% συγκριτικά με το αντίστοιχο διάστημα του 2024. Την ίδια στιγμή, τον φετινό Απρίλη καταγράφηκαν 228 χιλιάδες καταλύματα βραχυχρόνιας μίσθωσης (έτοιμα να δεχτούν το καλοκαίρι τους επισκέπτες), αυξημένα κατά 16.000 σε σχέση με τον Απρίλη του 2024, δείχνοντας τις επενδύσεις κεφαλαίων που έγιναν και σε καινούργια καταλύματα, πέρα από ανακαινίσεις, επεκτάσεις, αναβαθμίσεις ή εξαγορές.

Ο ΙΝΣΕΤΕ υπογραμμίζει σε σχετική έκθεσή του πως είναι αξιοσημείωτο το γεγονός ότι για πρώτη φορά το 2025 ο αριθμός των διαθέσιμων κλινών ξεπέρασε το 1 εκατομμύριο ήδη από τον Απρίλη, ενώ την προηγούμενη χρονιά το αντίστοιχο όριο είχε καταγραφεί μόλις τον Ιούλη, που αποτελεί και μήνα αιχμής. Είναι χαρακτηριστικό ότι το α' τρίμηνο του τρέχοντος έτους ο τζίρος των καταλυμάτων αυξήθηκε κατά 7,5% και ανήλθε σε 488,4 εκατ. ευρώ.

Οπως δείχνουν έρευνες, μάλιστα, η χώρα μας συγκαταλέγεται στην πρώτη πεντάδα των πιο ακριβών τουριστικών προορισμών στην Ευρώπη ως προς τη διαμονή σε καταλύματα βραχυχρόνιας μίσθωσης. Λαμβάνοντας υπόψη όλα τα παραπάνω μπορεί εύκολα να αντιληφθεί κανείς για τι τζίρους θα μιλάμε μετά το κλείσιμο της τουριστικής σεζόν, με έμφαση στον λεγόμενο «τουρισμό υψηλών εισοδημάτων».

Στο έδαφος του καπιταλισμού οι διακοπές είναι προνόμιο όλο και λιγότερων, οι εργαζόμενοι και οι οικογένειές τους αποκλείονται διαρκώς από την ξεκούραση και τη χαλάρωση προκειμένου να αναπληρώσουν την εργατική τους δύναμη, ενώ συγχρόνως ξεζουμίζονται, χύνοντας νυχθημερόν τον ιδρώτα τους για να κερδοφορεί το κεφάλαιο στη «βαριά βιομηχανία».

Οι διεκδικήσεις σωματείων και φορέων για φτηνές και ποιοτικές διακοπές για όλους, με αυξήσεις στους μισθούς, διεύρυνση των προγραμμάτων κοινωνικού τουρισμού, μείωση των τιμών εισιτηρίων και ναύλων, κατάργηση των διοδίων και των ειδικών φόρων κατανάλωσης στα καύσιμα, κρατική μέριμνα για τη διαμονή, δωρεάν μετακίνηση για φοιτητές, ΑμεΑ, ανέργους κ.λπ., φωτίζουν τον αγώνα που πρέπει να δυναμώσει για να πάρουν τα λαϊκά στρώματα ανάσα και να αποσπάσουν κάποιες κατακτήσεις, σε σύγκρουση με την εμπορευματοποίηση της αναψυχής και την πολιτική που θωρακίζει τα κέρδη των εφοπλιστών, των ξενοδόχων, των tour operators κ.λπ.

Αναγκαία προϋπόθεση για να γίνουν οι διακοπές κοινωνικό αγαθό γι' αυτούς που πραγματικά παράγουν τον πλούτο είναι η ανατροπή του καπιταλισμού που έχει σαπίσει, η κατάργηση του κέρδους ως κριτήριο στην οργάνωση της οικονομίας και της κοινωνίας. Ο σοσιαλισμός είναι η απάντηση στην αγωνία των λαϊκών οικογενειών να καλύψουν σήμερα ακόμα και στοιχειώδεις ανάγκες τους, την ίδια ώρα που οι δυνατότητες της εποχής αυξάνονται κατακόρυφα, λόγω της ανόδου της παραγωγικότητας, της προόδου της επιστήμης και της τεχνολογίας.

Υπάρχει άλλωστε και το ιστορικό προηγούμενο: Στις χώρες όπου οικοδομούνταν ο σοσιαλισμός τον 20ό αιώνα οι διακοπές ήταν εξασφαλισμένο και κατοχυρωμένο κοινωνικό δικαίωμα για τους εργαζόμενους και τις οικογένειές τους, καθώς με ευθύνη του κράτους παρέχονταν σε όλους τα μέσα για ξεκούραση, ποιοτικό χρόνο και αναψυχή.