Ενας νεαρός μάς λέει πως για εκείνον το έργο του Μίκη φέρνει στον νου τις εξορίες των παππούδων του, τους αγώνες του λαού, την Παλαιστίνη, το Φεστιβάλ ΚΝΕ - «Οδηγητή».

Η κοπέλα δίπλα του θυμάται σαν παιδί την μητέρα της να την νανουρίζει με το «Ενα το χελιδόνι», ενώ ένας ηλικιωμένος κύριος, με βλέμμα που ακόμα σπινθηρίζει, μας λέει: «Περάσαμε πολλά στη ζωή μας. Ολα όσα ζήσαμε, τα ζήσαμε με τον Μίκη, με τα τραγούδια του. Παίρναμε δύναμη και κουράγιο να μη λυγίσουμε. Και δεν λυγίσαμε!».

«Το έργο του ήταν, είναι και θα είναι τόσο επίκαιρο, γιατί εμπνέει τον λαό για μπορέσει να αντισταθεί, να οργανώσει την πάλη του. Σήμερα χρειάζεται το μήνυμα αυτό να διαπεράσει τη νεολαία και τους εργαζόμενους, μπροστά σε όλα αυτά που γίνονται και με φόντο τον ιμπεριαλιστικό πόλεμο στη Μέση Ανατολή», μας είπε μια νεαρή.

Και ένας εργαζόμενος μας απαντά με στίχους που μελοποίησε ο Μίκης: «Μπροστά σε όλα αυτά που γίνονται, αντλούμε αισιοδοξία από το έργο του Μίκη, γιατί θα έρθει η μέρα που θα σημάνουν οι καμπάνες. Αυτός ο κόσμος είναι δικός τους και δικός μας».

«Είμαστε τυχεροί που θα ζήσουμε μια τέτοια βραδιά. Να είναι πάντα γερό το Κόμμα να κάνει τέτοιες εκδηλώσεις», μας λέει ένας από τους χιλιάδες θεατές, ενώ η 18χρονη Φωτεινή, που περιμένει στον χώρο με την παρέα της, δηλώνει με ανυπομονησία ότι περιμένει να ζήσει «μια ιστορική στιγμή».

«Τον Μίκη τον έχω συνδέσει με την πρώτη φορά που πήγα στην πορεία του Πολυτεχνείου, που αντηχούσε από τα μεγάφωνα. Αλλα και με την πρώτη απεργιακή κινητοποίηση όπου κατέβηκα ως μαθήτρια. Τον έβλεπα πάντα με έναν σεβασμό, με μια ιστορικότητα, αλλά συγχρόνως και τόσο δικό μας», εξηγεί. Και έχει τόσο δίκιο! Ο Μίκης κατάφερε και χώρεσε στο πλούσιο έργο του όπως κανένας άλλος τις αγωνίες και τους αγώνες ενός ολόκληρου λαού.

Στην είσοδο περιμένει η μικρή Ζωή με την μητέρα της. Το 5χρονο κορίτσι μάς τραγουδάει «Η Μαργαρίτα, η Μαργαρώ, περιστεράκι στον ουρανό», και η μητέρα της μας λέει πως είναι ένα από τα αγαπημένα της τραγούδια, και της το έχει μάθει η γιαγιά της.

Από το ποτάμι του κόσμου, μια γυναίκα με την έφηβη εγγονή της αποτραβιούνται για να βρουν λίγο ίσκιο. Περιμένοντας την υπόλοιπη οικογένεια, πιάνουμε τη συζήτηση για τη συναυλία.

Η γυναίκα με καμάρι έγνεψε στην εγγονή της «πες αυτό που μου είπες πριν στο σπίτι». Η κοπέλα ντρεπόταν λίγο, αλλά η γιαγιά της επέμεινε. Χαμογελώντας, η εγγονή το μοιράστηκε τελικά μαζί μας: «Μπορεί ποτέ μέχρι σήμερα να μην έβαλα από μόνη μου να ακούσω κάποιον δίσκο του Θεοδωράκη. Αλλα σήμερα κοιτούσα το πρόγραμμα. Από αρκετά κομμάτια δεν αναγνώρισα τον τίτλο. Οταν τα έβαλα όμως να τα ακούσω, τα αναγνώρισα. Σκέφτηκα ότι αυτή η μουσική με συντροφεύει. Στο σπίτι, στις σχολικές γιορτές, σε συναυλίες, στις πορείες...».

«Πόσο επίκαιρο είναι το έργο του Μίκη;», ρωτάμε. «Χαράζει ακόμα τη ζωή μας!», απαντάει ο πρώτος μιας παρέας. «Είναι άμεσα συνυφασμένος με το κίνημα. Εγραψε για τα προβλήματα και τους πόθους του λαού μας με τέτοια άρτια αισθητική... Είναι σημαντικό να είναι στη συλλογική μας συνείδηση», συμπληρώνει μια εργαζόμενη από δίπλα.

«Μας εμπνέει. Οχι μόνο τη διάθεση να αγωνιστούμε εμείς, αλλά και την αλληλεγγύη στους αγώνες των άλλων λαών, όπως της Παλαιστίνης, που δοκιμάζεται», προσθέτει μια τρίτη. Ανοίγοντας το βήμα της για να βρεθεί πιο γρήγορα στις εξέδρες, μας αποχαιρετάει: «Οπως έχει εμπνεύσει στο παρελθόν, έτσι η μουσική εμπνέει και σήμερα, στις δύσκολες καταστάσεις που ζούμε».

Μικρά παιδιά καταφτάνουν με τους παππούδες και τους γονείς τους. Ζητήσαμε από τους μεγαλύτερους να μας πουν μια ανάμνηση από τον Μίκη και το έργο του. «Το 1974 ήμουν 18 χρόνων. Θυμάμαι όλες αυτές τις στιγμές ανάτασης τότε και τη μουσική του Μίκη. Ανάταση και ενθουσιασμός. Σου δυναμώνει αυτά τα χαρακτηριστικά η μουσική του. Είναι δεμένη με τον λαό και μας συντροφεύει πάντα».

«Ο παππούς μου ήταν στη Μακρόνησο μαζί με τον Μίκη. Τα τραγούδια του βοηθούσαν σε εκείνες τις σκοτεινές μέρες, "μας κρατούσαν όρθιους", έτσι μου διηγούνταν», μας είπε μια εργαζόμενη που ήρθε στη συναυλία με όλη την οικογένειά της. Λίγο πιο πέρα, μια παρέα μαθητών: «Οι γονείς μου στο Πολυτεχνείο ήταν μικροί και κρυβόντουσαν από την αστυνομία. Μου έχουν πει ότι τα τραγούδια του Μίκη τα άκουγαν στα κρυφά. Τώρα τα ακούμε και εμείς».

Μια παρέα αγοριών συζητάει περιμένοντας με υπομονή να μπει στο Στάδιο. Ο ένας εξιστορεί κάτι που είχε ακούσει από τον πατέρα του: Οτι την περίοδο της χούντας ο παππούς του στο χωριό έπαιρνε τον μικρο τότε γιο του και ανέβαιναν πάνω σε ένα ύψωμα. Εκεί τους μάθαινε τα τραγούδια της Αντίστασης, τα τραγούδια του Μίκη, και ήταν το μόνο μέρος όπου μπορούσαν να τραγουδήσουν δυνατά, μέσα από τα βάθη της ψυχής τους.

Μια κοπέλα από την ίδια παρέα είπε για τη δική της οικογένεια, που μετανάστες στη Γερμανία έβρισκαν παρηγοριά στους στίχους του μεγάλου μουσικοσυνθέτη.

Μία ακόμα πιάνει το νήμα της συζήτησης και λέει: «Σκέψου ότι οι δικοί σου οι γονείς, που βρέθηκαν μετανάστες, τα άκουγαν και μιλούσαν μέσα τους, γιατί αυτά τα τραγούδια φτιάχτηκαν για όλο τον κόσμο. Κι εμείς σήμερα τα τραγουδάμε ακόμα, για όλους εκείνους τους ξεριζωμένους από την Παλαιστίνη και από αλλού, που φτάνουν πρόσφυγες εξαιτίας του πολέμου!».

Μετά την ομιλία του ΓΓ της ΚΕ του ΚΚΕ, στην οθόνη εμφανίζεται το οικείο πρόσωπο του Μίκη. Του Μίκη της τέχνης, της αντίστασης, των λαϊκών αγώνων. Φωτογραφίες από τη ζωή του, εικόνες από τα παιδικά χρόνια και την πρώτη νιότη του, εικόνες με οικογένεια και φίλους. Κι ακολουθούν πλάνα από τον Δεκέμβρη του '44, τότε που την πρώτη νιότη διαδέχεται η ευθύνη και το χρέος, η ορμή και η δίψα. Τότε που το έργο του μεγάλου μας Μίκη δένεται για πάντα με τον λαό που αγωνίζεται, που μάχεται ηρωικά, που σηκώνει το κεφάλι.

Ο ίδιος δηλώνει πολλά χρόνια μετά: Στον τάφο μου θέλω να γράφει «Πολέμησε τον Δεκέμβρη». Στο βίντεο ακούγεται, «η αυγή χαράζει πάνω στα βουνά, ο εχθρός λουφάζει, φτάνει η λευτεριά. Χτυπάτε τους, αδέλφια χτυπάτε δυνατά, σαν χτυπάει ο λαός μας σειέται γη στεριά», και το ψιλόλιγνο αγόρι με τις παρτιτούρες στο πιάνο διαδέχεται ο νέος με το πύρινο βλέμμα μαζί με συγκρατούμενούς του στους τόπους εξορίας, εκεί όπου έγραψε ορισμένα από τα αγαπημένα τραγούδια που ο λαός μας έχει μυριοτραγουδήσει.

Ο μαέστρος Μίκης ανοίγει τα χέρια του και τα καρέ που διαδέχονται το ένα το άλλο μπλέκονται μεταξύ τους, υφαίνοντας τον διαχρονικό χαρακτήρα του έργου του, που διαμορφώθηκε μέσα από την πολυκύμαντη διαδρομή του δημιουργού, υψώνοντας το ανάστημα απέναντι σε κάθε είδους καταπίεση, πάντα με το δίκιο του λαού, με τη σωστή πλευρά της Ιστορίας.

Συνεργασίες από τη δημιουργική του διαδρομή, μεγάλες συναυλίες του παλλαϊκού μουσικοσυνθέτη σε Ελλάδα κι εξωτερικό, η παρουσία του σε όλες τις στιγμές της ταξικής πάλης, πάντα εκεί σε συγκεντρώσεις και εκδηλώσεις του τιμημένου ΚΚΕ. Ο Μίκης πλάι στον Φλωράκη, στον Φιντέλ, στον Ρίτσο, στον Λοΐζο, στον Κατράκη και τόσους άλλους... Κορυφαία στιγμή ο Οκτώβρης του 1983, τότε που του απονέμεται στη Μόσχα το βραβείο Λένιν, με τον ίδιο να λέει πως στέκεται εκεί σαν μουσικός και σαν αγωνιστής, απλός στρατιώτης μέσα στην απέραντη και ακατάβλητη στρατιά των απλών ανθρώπων, που είναι αποφασισμένοι να υπερασπίσουν με κάθε θυσία τα δημιουργήματα και τον πολιτισμό του ανθρώπου. Να εμποδίσουν τους νεοβάρβαρους ιμπεριαλιστές να μεταβάλλουν τον όμορφο πλανήτη μας σε άμορφη μάζα ερειπίων. Το πιο επίκαιρο μήνυμα σήμερα που οι λαοί φλέγονται στη Μέση Ανατολή.

Από την οθόνη περνούν και πολλοί από τους μεγάλους ερμηνευτές που έχουν συνεργαστεί μαζί του. Ποιον να πρωτοαναφέρουμε... Τον Γρηγόρη Μπιθικώτση, τον Αντώνη Καλογιάννη, την Μαρία Δημητριάδη, τον Πέτρο Πανδή...

«Τα πιο δυνατά κι όμορφα χρόνια μου τα έζησα μέσα στις γραμμές του ΚΚΕ», μας εκμυστηρεύεται στο τέλος, καθισμένος ανάμεσα στους συντρόφους του και συνεχίζει να μας συντροφεύει με τα τραγούδια του μέχρι να «κοκκινίσουν τα όνειρα» γιατί «πατάμε γερά σε αυτό το χώμα το ποτισμένο με αίμα. Σε αυτό το χώμα που είναι δικό τους και δικό μας. Και τραγουδάμε τα τραγούδια μας που είναι κι αυτά δικά τους και δικά μας».

• Στο βίντεο αξιοποιούνται αποσπάσματα που έχουν παραχωρηθεί από το Αρχείο Σγουράκη.