Οπως προκύπτει από στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδας που καταγράφονται στην Εκθεση Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας η οποία δημοσιοποιήθηκε πριν λίγες μέρες, το πλέγμα της νομοθεσίας που έχει δημιουργηθεί εδώ και χρόνια, πέρα από το ότι δημιουργεί ευνοϊκές συνθήκες για τα πάσης φύσεως «κοράκια» να αρπάξουν τα σπίτια του λαού, έχει οδηγήσει και σε κάτι ακόμα:

Στη δημιουργία συγκέντρωσης της δραστηριότητας των λεγόμενων servicers, με αποτέλεσμα από τις 18 τέτοιες εταιρείες απαιτήσεων να έχουν μείνει ουσιαστικά 3 που διαχειρίζονται το 85,9% της αγοράς, ενώ άλλες 3 εταιρείες έχουν το 12,3%. Στόχος; Αφενός να λυθούν ζητήματα νομιμότητας κάποιων εξ αυτών, αφετέρου να σιγουρευτεί η διαδικασία των πλειστηριασμών ή των εισπράξεων των δόσεων των δανείων, για να μην μπορεί να ξεφύγει κανείς. Πρόκειται για «funds» αγνώστου ταυτότητας, με πραγματικούς ιδιοκτήτες που κρύβονται πίσω από έναν λαβύρινθο ξένων εταιρειών - σφραγίδων και σε μεγάλο βαθμό συνδέονται και μετοχικά με τραπεζικά ιδρύματα.

Σύμφωνα λοιπόν με τα στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδας:

- Οι Εταιρείες Διαχείρισης Απαιτήσεων από Δάνεια και Πιστώσεις (servicers που διαχειρίζονται τα «κόκκινα» δάνεια) έβγαλαν σε πλειστηριασμό ακίνητα αξίας 2 δισ. ευρώ που ήταν προσημειωμένα για «κόκκινα» δάνεια. Η συντριπτική πλειοψηφία των πλειστηριασμών ήταν για σπίτια λαϊκών οικογενειών, οικογενειών με πολλά προβλήματα, ακόμα και υγείας, όπως το αίσχος στη Χαλκιδική, όπου ξεσπίτωσαν βίαια 83χρονο ανάπηρο που γυρίζοντας από την αιμοκάθαρση αντίκρισε όλα τα υπάρχοντά του πεταμένα στον δρόμο.

- Οι servicers το 2024 αποκόμισαν καθαρά εταιρικά κέρδη ύψους 135 εκατ. ευρώ από αυτούς τους πλειστηριασμούς. Από ρευστοποιήσεις εξασφαλίσεων για «κόκκινα» δάνεια (ακίνητα και άλλα περιουσιακά στοιχεία) εισέπραξαν 900 εκατ. ευρώ, ενώ οι αποπληρωμές των δανειοληπτών έφτασαν τα 3,4 δισ. ευρώ (1,9 δισ. ευρώ για τα δάνεια που κατέχουν τα funds και 1,6 εκατ. ευρώ για εκείνα που είναι στις τράπεζες). Τα ποσά που εισπράττουν οι εισπρακτικές διοχετεύονται στα funds, αφού πρώτα αφαιρεθούν έξοδα και κέρδη.

- Παρά το γεγονός ότι η επίθεση στα χρεωμένα νοικοκυριά είναι συνεχής, οι servicers το 2024 είχαν σε ρύθμιση το 1/4 του συνόλου των «κόκκινων» δανείων, δηλαδή ρύθμισαν δάνεια ονομαστικής αξίας 17,9 δισ. ευρώ. Από αυτά έβαλαν σε «οριστική διευθέτηση» δάνεια 10 δισ. ευρώ, 7,5% περισσότερα από το 2023. «Οριστική διευθέτηση» σημαίνει ότι η συμβατική σχέση άλλαξε, δηλαδή ο φάκελος έκλεισε, είτε επειδή έγινε πλειστηριασμός, είτε επειδή το δάνειο μπήκε σε καθεστώς νομικής προστασίας, είτε επειδή έγινε διακανονισμός. Αυτός είναι και ο λόγος που και η Εαρινή Εκθεση της Κομισιόν και οι οίκοι αξιολόγησης βάζουν θέμα νέων μέτρων και ρυθμίσεων, ώστε να προχωρήσουν ακόμα πιο γρήγορα οι διαδικασίες που πετούν στον δρόμο τον κοσμάκη, καθώς επίσης μέτρων «ξεζουμίσματος» μέσω νέων προβλέψεων για τη ρύθμιση των χρεών.

Επιπλέον, σύμφωνα με τα στοιχεία της Εκθεσης Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας:

- Τον Δεκέμβρη του 2024 η συνολική αξία των «κόκκινων» δανείων ήταν 87,4 δισ. ευρώ, από τα οποία τα 71,6 δισ. ευρώ ήταν στα χέρια funds («Αγοραστές Πιστώσεων» όπως τους ονομάζει η ΤτΕ) και τα 15 δισ. ευρώ ήταν στην κατοχή των τραπεζών.

- Τα δάνεια που τέθηκαν σε «οριστική διευθέτηση» το 2024 έφτασαν τα 10 δισ. ευρώ, 7,3% περισσότερα από ό,τι το 2023, ενώ αντίθετα ο αριθμός των δανείων που τέθηκαν σε ρύθμιση μειώθηκε.

- Οι πλειστηριασμοί αντιστοιχούν σε δάνεια 2 δισ. ευρώ, ενώ για 1,5 δισ. ευρώ έγιναν διακανονισμοί και δάνεια 6,3 δισ. ευρώ βρίσκονταν σε καθεστώς νομικής προστασίας.

- Το σύνολο των μη εξυπηρετούμενων δανείων (ΜΕΔ) το 2024 έφτασε τα 5.988, από 9.954 το 2023, μείωση που δείχνει ότι οι πλειστηριασμοί και οι εξώσεις αυξάνονται με γρήγορους ρυθμούς, αφού το 2023 ήταν 4.173 οι καταγγελθείσες απαιτήσεις, δηλαδή τα ΜΕΔ που οδήγησαν είτε σε πλειστηριασμό είτε σε εξωδικαστικές ρυθμίσεις, που συνοδεύονται από μια σειρά εκβιασμούς και ξεζούμισμα μέχρι και του τελευταίου ευρώ.

Την ίδια στιγμή που τα λαϊκά νοικοκυριά προσπαθούν να σώσουν ό,τι σώζεται από τις τράπεζες, τα funds και τους servicers, η κερδοφορία των τραπεζών εκτοξεύτηκε και το 2024.

Οι τρεις συστημικές τράπεζες (Alpha Bank, Εθνική, Πειραιώς) παρουσίασαν καθαρά κέρδη - μετά από φόρους και δικαιώματα μειοψηφίας - άνω του 1 δισ. ευρώ η καθεμιά! Πρόκειται για τους ομίλους που δεν πληρώνουν ούτε ένα ευρώ φόρο από το 2012, εξαιτίας του λεγόμενου αναβαλλόμενου φόρου που θεσπίστηκε τότε και ισχύει μέχρι σήμερα.

Για το σύνολο των επτά εισηγμένων στο Χρηματιστήριο τραπεζών (Alpha Bank, Attica Bank, Eurobank, Εθνική, Τράπεζα Κύπρου, Optima Bank, Τράπεζα Πειραιώς) τα αθροιστικά τους κέρδη έφτασαν τα 4,6 δισ. ευρώ. Το ποσό αυτό αντιστοιχεί στο 41% του συνόλου των κερδών όλων των εισηγμένων.

Είναι χαρακτηριστικό ότι μόνο για το 1ο τρίμηνο του 2025 οι τράπεζες εμφανίζουν κέρδη ύψους 1,242 δισ. ευρώ.

Σύμφωνα λοιπόν με τις ανακοινώσεις των τραπεζών:

- Η Τράπεζα Πειραιώς παρουσίασε καθαρά κέρδη 284 εκατ. ευρώ, με έσοδα από τόκους 481 εκατ. ευρώ.

- Η Eurobank - η οποία με ισολογισμό 100 δισ. ευρώ είναι πλέον η μεγαλύτερη τράπεζα με έδρα τη Νοτιοανατολική Ευρώπη - παρουσίασε προσαρμοσμένα καθαρά κέρδη 348 εκατ. ευρώ, με τις δραστηριότητές της στο εξωτερικό να καταγράφουν αύξηση κερδοφορίας κατά 27,2% σε ετήσια βάση, στα 184 εκατ. ευρώ, και να συνεισφέρουν κατά 52,7% στη συνολική κερδοφορία του Ομίλου. Τα καθαρά έσοδα από τόκους ανήλθαν σε 638 εκατ. ευρώ και τα καθαρά έσοδα από αμοιβές και προμήθειες σε 169 εκατ.

- Η Εθνική Τράπεζα παρουσίασε καθαρά κέρδη μετά τους φόρους 371 εκατ. ευρώ, με καθαρά έσοδα από τόκους 524 εκατ. ευρώ και έσοδα από προμήθειες 102 εκατ. ευρώ.

- Η Alpha Bank παρουσίασε προσαρμοσμένα κέρδη μετά από φόρους 239,3 εκατ. ευρώ, αυξημένα κατά 22% σε τριμηνιαία βάση και 8% σε ετήσια, επιτυγχάνοντας το 26% του ετήσιου στόχου της. Τα έσοδα από αμοιβές και προμήθειες ανήλθαν σε 107,5 εκατ. ευρώ.

Δείκτης τιμών διαμερισμάτων και ετήσιος ρυθμός μεταβολής 2007 - δ' τρίμηνο 2024

Την ώρα που μια οικογένεια χρειάζεται έναν μισθό για νοίκι, η κυβέρνηση της ΝΔ σε αγαστή συνεργασία με τις τράπεζες πουλάει φύκια για μεταξωτές κορδέλες, διαφημίζοντας τα στεγαστικά προγράμματα - κοροϊδία που προωθούν τον τραπεζικό δανεισμό, διαμορφώνοντας την επόμενη λίστα ομήρων του πλειστηριασμού. Και διαφημίζουν τη νέα ψηφιακή πύλη stegasi.gov.gr, όπως έκανε χτες ο πρωθυπουργός Κυρ. Μητσοτάκης, λες και το πρόβλημα είναι το πόσα «κλικ» θα πρέπει να γίνουν για να φτάσεις στις πλατφόρμες των προγραμμάτων που δημιουργούν νέες γενιές «ομήρων» στους τραπεζικούς δανεισμούς.

Τα στοιχεία αλλά και οι παραδοχές ακόμα και των ίδιων των τραπεζών είναι αποκαλυπτικά και δείχνουν πως όσο η κατοικία θα αποτελεί εμπόρευμα, τόσο θα δυσκολεύει για τον λαό το σαφάρι εξασφάλισης στέγης.

Πιο συγκεκριμένα, σύμφωνα με στοιχεία από την έκθεση χρηματοπιστωτικής σταθερότητας της ΤτΕ:

• Οι τιμές των διαμερισμάτων αυξήθηκαν κατά 6,6% σε ετήσια βάση το δ' τρίμηνο του 2024, πλησιάζοντας το ιστορικό υψηλό του γ' τριμήνου του 2008.
• Για τα νεόδμητα διαμερίσματα, η αύξηση είναι ακόμη πιο έντονη, αγγίζοντας το 9,1% και πλέον έχουν ξεπεράσει κατά 5,8% το προηγούμενο ιστορικό υψηλό του δ' τριμήνου του 2008.
• Οι τιμές των παλαιότερων ακινήτων κινήθηκαν ανοδικά κατά 4,9%.
• Στη Θεσσαλονίκη καταγράφηκαν ισχυροί ετήσιοι ρυθμοί αύξησης στις τιμές των διαμερισμάτων (8,2%).
• Στην Αθήνα, ο ετήσιος ρυθμός αύξησης των τιμών των διαμερισμάτων ανήλθε σε 6,2%, με το επίπεδο τιμών το δ' τρίμηνο του 2024 να διαμορφώνεται σε 107,7, έχοντας ξεπεράσει κατά 6,3 μονάδες το προηγούμενο ιστορικό υψηλό (β' τρίμηνο 2008: 101,4).
• Για το σύνολο του 2024, οι τιμές των διαμερισμάτων αυξήθηκαν κατά 8,7% έναντι αύξησης 13,9% το 2023.

Οσον αφορά τις τιμές των ενοικίων, η εικόνα που καταγράφεται είναι ακόμα χειρότερη, καθώς συνεχίζουν να τραβούν την ανηφόρα, αφού το 2025 κατέγραψαν σημαντική άνοδο.

«Οι τιμές στην ελληνική αγορά κατοικιών για το επόμενο διάστημα εκτιμάται ότι θα συνεχίσουν να αυξάνονται, αλλά με ηπιότερους ρυθμούς, όσο η ζήτηση από το εσωτερικό και το εξωτερικό διατηρείται ισχυρή και το απόθεμα κατοικιών παραμένει περιορισμένο», εκτιμούν οι τραπεζίτες, την ώρα που ο λαός ήδη ματώνει για να μπορεί να έχει ένα κεραμίδι πάνω από το κεφάλι του.

«Η χαμηλή προσφορά σε σύγκριση με τη ζήτηση είναι απόρροια της εκτεταμένης επενδυτικής εκμετάλλευσης της κατοικίας, της απόσυρσης από την αγορά ακινήτων που εξασφαλίζουν μη εξυπηρετούμενα δάνεια και προορίζονται για πλειστηριασμό και της υποτονικής δραστηριότητας στον κατασκευαστικό κλάδο για μακρά χρονική περίοδο», σημειώνεται στην έκθεση. Επιπλέον, αναφέρει σε άλλο σημείο ότι «η υψηλή φορολογική επιβάρυνση των ακινήτων και η γενικότερη αύξηση του κόστους διαβίωσης (π.χ. ενεργειακό κόστος) εντείνουν το πρόβλημα, καθώς το κόστος στέγασης απορροφά πλέον 35,2% του διαθέσιμου εισοδήματος».

Ακόμα και το τραπεζικό σύστημα, δηλαδή, παραδέχεται τόσο ξεδιάντροπα πως το στεγαστικό πρόβλημα δεν έρχεται μόνο ως απόρροια των αυξήσεων στις τιμές της κατοικίας και του ενοικίου, αλλά ως αποτέλεσμα μιας συνολικότερης πολιτικής που πιστά έχουν υπηρετήσει όλες οι μέχρι σήμερα αστικές κυβερνήσεις.

Ως αποτέλεσμα αυτής της κατάστασης, 7 στους 10 νέους 18-34 ετών μένουν στο παιδικό τους δωμάτιο, ενώ ταυτόχρονα πέφτει σταθερά και το ποσοστό της ιδιοκατοίκησης, που πλέον έφτασε στο 73%. Χιλιάδες σπίτια είναι υποθηκευμένα και λαϊκές οικογένειες κινδυνεύουν με έξωση, ενώ καμία μέριμνα δεν υπάρχει για φοιτητικές εστίες.

Η έκθεση επιχειρεί να στηρίξει το αφήγημα της κυβέρνησης της ΝΔ, πως η ανακούφιση της στεγαστικής κρίσης θα έρθει μέσα από προγράμματα και ενέργειες που στην πραγματικότητα όχι μόνο δεν θα βοηθήσουν την τσέπη του εργαζόμενου, αλλά αντίθετα θα στενέψουν ακόμη περισσότερο τη θηλιά γύρω από τον λαιμό του.

Τα προγράμματα «Σπίτι μου 2», με τον ελάχιστο όγκο ωφελούμενων που καλύπτει, και το «Αναβαθμίζω το Σπίτι μου» που προωθεί η κυβέρνηση, καμία σχέση δεν έχουν με τις λαϊκές ανάγκες.

Πρόκειται για προγράμματα - κοροϊδία που προωθούν τον τραπεζικό δανεισμό για την αγορά ή την ανακαίνιση και ενεργειακή αναβάθμιση μιας κατοικίας, στέλνοντας πελατεία στις τράπεζες, καθιστώντας τους εργαζόμενους, τα νέα ζευγάρια που αναζητούν μια στέγη, ενοικιαστές στα ίδια τους τα σπίτια και ομήρους στην επόμενη λίστα των πλειστηριασμών.

Τα χρηματοδοτούμενα προγράμματα από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, με χρήματα προερχόμενα από τη βαριά φορολογία των λαών, στην πράξη αποτελούν φόρτωμα δανείων στα εργατικά - λαϊκά νοικοκυριά, παράγοντας περαιτέρω εκτόξευση των τιμών στον κλάδο των κατασκευών, της εκμετάλλευσης και διαχείρισης ακινήτων, της βιομηχανίας δομικών υλικών, των τραπεζών και ενίσχυσης της κερδοφορίας των επιχειρηματικών ομίλων τους.

Οσο για την επιστροφή ενός ενοικίου τον χρόνο, αποτελεί κυριολεκτικά «σταγόνα στον ωκεανό», μιας και το μεσοσταθμικό ενοίκιο αντιστοιχεί στο 35%-40% του μέσου εισοδήματος, ενώ για τους εργαζόμενους που πληρώνονται με τον κατώτατο μισθό φτάνει το 70%, την ώρα που τα ενοίκια έχουν αυξηθεί πάνω από 40% την τελευταία 6ετία.

Στην έκθεση γίνεται λόγος και για το πρόγραμμα Κοινωνικής Αντιπαροχής που προωθεί η κυβέρνηση. Στην πραγματικότητα, αυτό που θα συμβαίνει σε αυτήν την περίπτωση είναι το εξής: Μεγάλοι επιχειρηματικοί όμιλοι του real estate και της κατασκευαστικής βιομηχανίας θα παίρνουν τζάμπα δημόσια ακίνητη περιουσία, την οποία θα διαχειρίζονται επ' άπειρον. Θα κατασκευάζουν κτιριακά συγκροτήματα και διαμερίσματα, από τα οποία θα διαθέτουν μόλις ένα 30% σε δικαιούχους μέσω κοινωνικών κριτηρίων με ελαφρώς μειωμένο ενοίκιο (σύμφωνα με κυβερνητικές εξαγγελίες), το οποίο φυσικά θα καθορίζει ο όμιλος, ενώ τα υπόλοιπα διαμερίσματα θα πωλούνται σε τιμές που αγγίζουν ταβάνι, με στόχο βέβαια πάντα την κερδοφορία του ομίλου διαχείρισης.

Βέβαια, το στεγαστικό πρόβλημα δεν λύνουν ούτε οι προτάσεις των αστικών κομμάτων της σοσιαλδημοκρατίας για τη στέγη, που περιορίζονται στην κατασκευή «κοινωνικών κατοικιών» (ΠΑΣΟΚ) ή στην «Τράπεζα Στέγης» (ΣΥΡΙΖΑ) με κριτική για μη αξιοποίηση των πόρων του Ταμείου Ανάκαμψης και του κράτους για επιδότηση στεγαστικών δανείων. Την ίδια στιγμή, τα κόμματα της σοσιαλδημοκρατίας προβάλλουν συνεχώς τα «παραδείγματα» από τις καλύτερες πρακτικές άλλων χωρών της ΕΕ, στις οποίες ωστόσο επίσης οξύνεται η στεγαστική κρίση, αποδεικνύοντας ότι η πολιτική που εφαρμόζει η ΕΕ σε καμία περίπτωση δεν εξυπηρετεί τις πραγματικές λαϊκές ανάγκες.

Eνώ η κυβέρνηση δίνει απλόχερα στα κοράκια των funds και των servicers ό,τι ζητήσουν, προσπαθούν από κοινού να παρουσιάσουν το μπαράζ πλειστηριασμών που δρομολογούν μέσα στο έτος ως ...«λύση» απέναντι στο στεγαστικό πρόβλημα. Σε αυτό ομονόησαν κυβέρνηση, τράπεζες και κτηματομεσιτικό κεφάλαιο στο κατάπτυστο συνέδριο για το real estate που διοργανώθηκε την περασμένη εβδομάδα.

Στην πραγματικότητα, με όχημα το στεγαστικό, μεθοδεύουν αλλαγή του νομικού καθεστώτος που ισχύει για τους πλειστηριασμούς, με τον κύκλο των ανακοπών που τώρα κλείνει μετά από 1.492 ημέρες, να πέσει στις 350 ημέρες και η τελεσίδικη απόφαση να έρχεται σε 600 ημέρες. Τέτοια είναι η πρεμούρα τους για κερδοφορία από την εκμετάλλευση ακινήτων, που κοιτάνε πώς θα πετάξουν μια ώρα αρχύτερα τις λαϊκές οικογένειες έξω από τα σπίτια τους, με fast track διαδικασίες.

Την ίδια στιγμή η κυβέρνηση απειλεί με νέο χαράτσι, τον λεγόμενο «φόρο αδράνειας» τους ιδιοκτήτες «κλειστών» ακινήτων, προκειμένου να τα ρίξουν στην αγορά, ενώ υπάρχουν προβλέψεις για αυξήσεις στον ΕΝΦΙΑ, σύμφωνα με τα πρότυπα της Γαλλίας, αλλά και της Ιρλανδίας, όπου ο φόρος για χρόνια κλειστά σπίτια είναι έως και πέντε φορές πάνω αναλογικά με την ενοικιαστική αξία του ακινήτου.

Εκεί που αξίζει κανείς να σταθεί λίγο παραπάνω, είναι στα ψιλά γράμματα της έκθεσης της ΤτΕ, όπου καταγράφεται πως οι εκταμιεύσεις στεγαστικών δανείων το 2024 ανήλθαν σε 1,3 δισ. ευρώ. Χρήματα τα οποία τα λαϊκά νοικοκυριά θα πρέπει να επιστρέψουν πίσω στις τράπεζες διπλά και τρίδιπλα, και αυτό αν τα καταφέρουν, αλλιώς οι λαϊκές κατοικίες θα βγουν στο σφυρί, σε ένα μπαράζ πλειστηριασμών που λαμβάνει χώρα καθημερινά. Εξάλλου, οι πλειστηριασμοί είναι από τα αντιλαϊκά προαπαιτούμενα του πακέτου του Ταμείου Ανάκαμψης προς τους μεγάλους επιχειρηματικούς ομίλους, με πρόβλεψη από την κυβέρνηση για 70.000 πλειστηριασμούς το επόμενο διάστημα.

Παρακάτω, επίσης στα ψιλά γράμματα, αναφέρουν πως για το 2024 οι ροές άμεσων ξένων επενδύσεων σε ακίνητα διαμορφώθηκαν σε 2,75 δισ. ευρώ καταγράφοντας αύξηση κατά 28,9% έναντι του 2023! Με άλλα λόγια, αυτός που βγαίνει ο μοναδικός κερδισμένος από την όλη κατάσταση είναι το μεγάλο κεφάλαιο του real estate και της golden visa, που βλέπει τα κέρδη του να αυγατίζουν από το γεγονός ότι στον καπιταλισμό η στέγη αποτελεί εμπόρευμα.

Είναι επίσης γεγονός πως ο υπερτουρισμός που καταγράφεται σε πολλές περιοχές της χώρας, και η διαρκής εξαγορά κατοικιών και γης από ξένους αλλά και εγχώριους επιχειρηματικούς ομίλους, μετατρέπει τη γη και την κατοικία σε εμπόρευμα. Ολόκληρες γειτονιές (λ.χ. Κουκάκι) μετατρέπονται σε περιοχές ξενοδοχείων και άτυπων τουριστικών μονάδων, εκτινάσσοντας στα ύψη τις τιμές των ενοικίων, αφού οι κατοικίες αξιοποιούνται ως Airbnb και λοιπά καταλύματα βραχυχρόνιας μίσθωσης, ως ξενοδοχεία, ως κατοικίες «ψηφιακών νομάδων», από όπου μπορούν να κερδοφορήσουν πολύ περισσότερο οι ιδιοκτήτες τους, αντί να τα διέθεταν για ενοικίαση σε εργαζόμενους, των οποίων το πενιχρό εισόδημα σίγουρα δεν θα τους απέφερε τα ίδια κέρδη. Είναι χαρακτηριστικό πως την ώρα που χτίζονται χιλιάδες νέες κατοικίες κάθε χρόνο και κατασκευαστικές μακέτες υπερσύγχρονων συγκροτημάτων ξεπηδούν η μία πίσω από την άλλη στα μεγάλα αστικά κέντρα, οι λαϊκές οικογένειες στην καλύτερη περίπτωση μένουν σε σπίτια 50ετίας.

Την ίδια στιγμή, μια σειρά «αστικές αναπλάσεις» και projects που υλοποιούνται σε περιοχές «φιλέτα», δίνουν το προνόμιο στους μονοπωλιακούς ομίλους του real estate να τινάξουν την μπάνκα τους στον αέρα. Είναι χαρακτηριστική η περίπτωση της «ανάπλασης του Ελληνικού» και το project της Αθηναϊκής Ριβιέρας, όπου επιχειρηματικοί κολοσσοί κυρίως από Ισραήλ, Κίνα, Αμερική, Σαουδική Αραβία αλλά και από την Ελλάδα ανταγωνίζονται για την εκμετάλλευση της περιοχής.