• Παρέμβαση του ΓΓ της ΚΕ του ΚΚΕ στο φόρουμ «Brain Retain & Regain»: Ο καπιταλισμός σε όλο τον κόσμο είναι ίδιος - Καλούμε τους νέους στην πάλη για ριζικές αλλαγές
• Μαθητικά Φεστιβάλ της ΚΝΕ: Κάλεσμα στους μαθητές να παλέψουν για τον πιο όμορφο σκοπό!
• Φοιτητικά Φεστιβάλ της ΚΝΕ: Ξεχωριστά νεανικά ραντεβού «με το ΚΚΕ για την ανατροπή»!
• Παρεμβάσεις ενάντια στη συνεργασία πανεπιστημίων με το κράτος - δολοφόνο Ισραήλ και το ΝΑΤΟ
• Εκπαιδευτική επικαιρότητα

Eurokinissi

-Θα έχουμε ωραία παρέα, δύο φοιτητές, πάνω σε δύο τομείς, κ. Γραμματέα, που κατεξοχήν αιμορραγούν προς το εξωτερικό, Ιατρική ο κ. Μαρίνος και ΕΜΠ η κα Θεοδώρου. Σας ευχαριστούμε που είστε στην παρέα μας και θα ξεκινήσετε εσείς, να ξέρετε, προς τον Γραμματέα, γιατί δεν έχεις πάντα την ευκαιρία να έχεις τον Γραμματέα του ΚΚΕ στην παρέα σου και να μπορείς να του κάνεις και ερώτηση.

- Εκπαίδευση, γιατί τα πτυχία τώρα, έτσι όπως πάνε, εκτός από το brain drain και όλα τα υπόλοιπα, δημιουργούν κι άλλες παραμέτρους. Μπορεί να καταλήξουν - την κατάληξη τη λέω με τη θετική έννοια - στη θέση τη δική σας.

- Και στη δική σας, που έχετε περάσει από τέτοια θέση.

- Μπορεί να είναι Πολυτεχνείο, μπορεί να είναι η Ιατρική, αλλά έτσι όπως πάει η κατάσταση με τις πολιτικές εξελίξεις, ποτέ δεν ξέρει κανείς τι του ξημερώνει.

- Αυτό είναι αλήθεια. Μανώλης Μαρίνος, Φοιτητής Ιατρικής. Εχεις τον Γραμματέα δίπλα σου, τι άλλο θες; Τι θα τον ρώταγες, αλήθεια; Και τι θα κάνεις εσύ;

- Εννοείτε σχετικά με το αν σκέφτομαι να φύγω στο εξωτερικό; Η αλήθεια είναι ότι στον ιατρικό κλάδο η συζήτηση για την ανεύρεση εργασίας στο εξωτερικό ξεκινάει από πολύ νωρίς. Ηδη από το πρώτο έτος πολλοί συμφοιτητές μου, αλλά και εγώ ο ίδιος, αναρωτιόμαστε, προβληματιζόμαστε, μήπως υπάρχει κάποια χώρα στην οποία μας προσφέρουν καλύτερες συνθήκες εργασίας. Γι' αυτό θέλω να σας θέσω ένα ερώτημα: Για έναν νέο γιατρό είναι η φυγή στο εξωτερικό μια λύση; Και αν όχι, γιατί να μείνω στην Ελλάδα και να αγωνιστώ;

- Δυστυχώς, το θέμα που βάζει ο φίλος ο Μανώλης, ο φοιτητής της Ιατρικής, το αντιμετωπίζουν ή προβληματίζει πάρα πολλούς νέους συμφοιτητές του, ιδιαίτερα στον κλάδο της Ιατρικής, αλλά και ευρύτερα. Για παράδειγμα, σήμερα είναι τεράστιο το κόστος των σπουδών που αντιμετωπίζει ο Ελληνας φοιτητής, η ελληνική οικογένεια που σπουδάζει ένα παιδί, με αποτέλεσμα να δυσκολεύεται να τελειώσει τις σπουδές του, πολύ περισσότερο να τις εμβαθύνει, να κάνει τα μεταπτυχιακά του ή οτιδήποτε άλλο, μετά να βγει στην αγορά εργασίας. Απ' αυτήν τη σκοπιά θα ήθελα να σου πω το εξής: Οτι αντίστοιχα προβλήματα πλέον παρουσιάζονται και στο εξωτερικό. Μια περίοδο πριν, σε συνθήκες άλλης καπιταλιστικής ανάπτυξης, για παράδειγμα στη Βρετανία ή σε άλλες χώρες, υπήρχαν θετικές προοπτικές - εντός εισαγωγικών πάλι - έστω για κάποιο διάστημα, για κάποιον φοιτητή που θα πήγαινε να σπουδάσει εκεί και να έχει δυνατότητες και εξέλιξη. Ομως αυτά περιορίζονται, και μάλιστα δυσκολεύει η κατάσταση και με το ζήτημα των εμποδίων που μπαίνουν στην ελευθερία του φοιτητή στο πανεπιστήμιο. Βλέπετε τι γίνεται στις ΗΠΑ, όπου διώχνονται τώρα φοιτητές για τις πολιτικές τους απόψεις, γιατί εκφράζουν συμπαράσταση, αλληλεγγύη στον Παλαιστινιακό λαό ή άλλα τέτοια ζητήματα. Αρα η κατάσταση δυσκολεύει πάρα πολύ.

Φυσικά, το ζήτημα είναι ότι ένας γιατρός εδώ στην Ελλάδα, για να μπορεί να ζήσει ο ίδιος, να ασκήσει το λειτούργημά του, αξιοπρεπώς να ζήσει την οικογένειά του και να έχει αυτήν την αξιοπρέπεια ως επιστήμονας θα πρέπει να έχει ικανοποιητικούς μισθούς. Αν δείτε τα στοιχεία, αυτά που δίνουν οι ίδιοι οι γιατροί, έχουν μειωθεί έξι φορές οι μισθοί των γιατρών κατά την περίοδο των μνημονίων, με την οικονομική κρίση. Και παρότι σήμερα το Συμβούλιο της Επικρατείας και ο Αρειος Πάγος έχουν τελεσίδικα αποφανθεί ότι πρέπει να αποδοθούν αυτά τα χρήματα και οι μισθοί να πάνε τουλάχιστον στο επίπεδο όπου ήταν το 2012, αυτό δεν γίνεται. Διότι είναι επιλογές της ελληνικής κυβέρνησης.

'Η το ζήτημα των εφημεριών, το να μπορεί ο άλλος να έχει τα ρεπό του, να μην εξοντώνεται ως άνθρωπος και ως επιστήμονας για να μπορεί να ασκήσει το λειτούργημά του. Τα ζητήματα της ομηρίας πάρα πολλών γιατρών, υπάρχουν πάρα πολλοί επικουρικοί, οι συμβασιούχοι που λέμε, που είναι όμηροι κάθε χρόνο, για το αν θα συνεχίσουν την εργασία τους εκεί. Και αυτός ο άνθρωπος είναι που θα σώσει τη ζωή του πατέρα μας, της μητέρας μας, του φίλου μας, του συγγενή μας, εμάς των ίδιων όταν βρεθούμε σε μια κατάσταση. Πώς να είναι αποσπασμένος απ' όλα αυτά τα προβλήματα; Γιατί πρέπει να δημιουργήσεις και κάποιες προϋποθέσεις, ειδικά για τον γιατρό που έχει να κάνει με την ίδια τη ζωή του ανθρώπου. Λέω τώρα, ορισμένες σκέψεις. Είναι τεράστιο το ζήτημα αυτό...

- Και επειδή σε αυτό το συνέδριο το βήμα το έχουν οι νέοι μας και επειδή είστε εσείς εδώ, να πάμε και στην Ευαγγελία. Πάμε σε έναν άλλο κλάδο τώρα από την Ιατρική. Μηχανολόγος - Ηλεκτρολόγος, σωστά; Επίσης, να ρωτήσεις στον Γραμματέα τη δική σου ερώτηση, για να απαντήσει εδώ. Οι εκπρόσωποι της πολιτικής απαντούν στους νέους.

- Και η δική μου ερώτηση είναι αντίστοιχη με του Μανώλη, βέβαια από τη σκοπιά ενός νέου μηχανικού. Για παράδειγμα, ακούμε το ότι το εξωτερικό, ειδικά σε κλάδους όπως ο δικός μου, είναι μια καλή επιλογή και για σπουδές και για δουλειά. Η ερώτησή μου είναι: Είναι αυτή η πραγματικότητα; Είναι αυτή η πραγματικότητα για όλους; Για παράδειγμα, εγώ δεν θα μπορούσα να έχω τη δυνατότητα να φύγω στο εξωτερικό.

- Κοιτάξτε να δείτε. Υπάρχει, θα έλεγα, ένα ψεύτικο αφήγημα γύρω από αυτό. Τα πράγματα δεν είναι ρόδινα στις χώρες του εξωτερικού για το επιστημονικό μας δυναμικό και για το εξειδικευμένο επιστημονικό δυναμικό, ιδιαίτερα όσο προχωρούν τα χρόνια. Και εκεί υπάρχουν προβλήματα διαβίωσης, υπάρχουν προβλήματα μισθολογικά, δεν υπάρχουν Συλλογικές Συμβάσεις Εργασίας, είναι τεράστιο το κόστος ζωής, υπάρχουν προβλήματα στέγης, πού θα μείνει κάποιος, είναι τεράστια τα ενοίκια, πάρα πολύ υψηλά. Οπως επίσης, πάρτε υπόψη σας ότι η πλειοψηφία των Ελλήνων επιστημόνων που είναι στις χώρες του εξωτερικού είναι με συμβάσεις εργασίας ορισμένου χρόνου, δεν είναι αορίστου χρόνου, δεν είναι μόνιμοι δηλαδή, και μάλιστα αυτές οι συμβάσεις ξεκινούν από 12 μήνες έως 24 μήνες. Αρα έχουν μεγάλη ανασφάλεια για το τι θα κάνουν το επόμενο διάστημα. 'Η, για παράδειγμα, το μεγαλύτερο μέρος των επιστημόνων δουλεύει πάνω από 40 ώρες την εβδομάδα και αυτά τα ζητήματα, καταλαβαίνετε, επιδεινώνουν την κατάσταση που ήδη υπάρχει εκεί.

Το φαινόμενο του brain drain δεν είναι, φυσικά, ελληνικό. Είναι η σύγχρονη, ας το πούμε έτσι, μορφή μετανάστευσης, ιδιαίτερα του επιστημονικού δυναμικού, και μάλιστα του εξειδικευμένου. Αλλά υπάρχουν πάρα πολλά προβλήματα. Υπάρχει αυτή η τάση και η κινητικότητα να ψάχνουν οι νέοι καλύτερες ευκαιρίες, όπως τις λένε, σε πιο ανεπτυγμένες χώρες. Αυτό πλέον αρχίζει και ξεφτίζει από την ίδια την πραγματικότητα που βιώνουν οι ίδιοι εκεί, είτε ως φοιτητές μεταπτυχιακοί, είτε ως επιστήμονες και μάλιστα εξειδικευμένο επιστημονικό δυναμικό. Ενώ αυτές τις δυνατότητες με άλλη πολιτική, με άλλο σύστημα, με άλλο κράτος, με άλλες κυβερνήσεις και πολιτικές επιλογές, θα μπορούσαν εδώ να τις προσφέρουν ουσιαστικά στην πατρίδα τους, στην Ελλάδα, να είναι με τις οικογένειές τους και να μπορούν να ζουν και αξιοπρεπώς και να συνεισφέρουν στην έρευνα και στην επιστήμη τους.

- Δεν είναι μόνο η επιδείνωση των συνθηκών εργασίας στην περίοδο των μνημονίων. Είναι και το παραγωγικό μοντέλο της χώρας που διώχνει τους νέους;

- Οπωσδήποτε παίζουν μεγάλο ρόλο, ο καθοριστικός, ο πρώτος λόγος που φεύγουν οι νέοι μας είναι οι συνθήκες εργασίας. Δηλαδή όταν δεν υπάρχουν Συλλογικές Συμβάσεις Εργασίας, όταν δεν υπάρχουν αξιοπρεπείς μισθοί, όταν δεν υπάρχουν θέσεις εργασίας στην ειδικότητα ή στην ειδίκευση που έχει ο νέος επιστήμονας, αναγκάζεται να αναζητά άλλους τρόπους. Και, φυσικά, αυτά γίνονται ακριβώς γιατί σε αυτό το σύστημα που ζούμε - το οποίο έχει όνομα, είναι ο καπιταλισμός, είναι πασίγνωστο αυτό, καπιταλιστικό είναι το σύστημα και εδώ αλλά και στην υπόλοιπη Ευρώπη, στον υπόλοιπο κόσμο - υπάρχει ανισομετρία. Η καπιταλιστική ανισομετρία είναι τεράστια. Υπάρχουν πιο ανεπτυγμένες χώρες, πιο υποανάπτυκτες χώρες και πάει λέγοντας. Οπότε κάποιος νέος ψάχνει να βρει το καλύτερο, αυτό που του λένε τουλάχιστον, ή αυτό που νομίζει ότι είναι το καλύτερο.

Εμείς αυτό που θα θέλαμε να πούμε στη νεολαία είναι ότι ο καπιταλισμός και εδώ και εκεί, στην Ευρώπη, στην Αμερική, σε όλο τον κόσμο, είναι ίδιος. Είναι σύστημα εκμεταλλευτικό. Αρα το παραγωγικό μοντέλο που λέμε έχει να κάνει με το πώς αλλάζει συνολικά αυτό το σύστημα. Για φανταστείτε, αν λογαριάσουμε ότι θα μπορούσαν να μειωθούν για παράδειγμα οι δαπάνες που δίνονται για στρατιωτικούς - πολεμικούς εξοπλισμούς για τις ανάγκες άλλων, δηλαδή του ΝΑΤΟ ή άλλων συμμάχων της Ελλάδας, για τις πολεμικές εμπλοκές τους κ.λπ., πόσα χρήματα θα μπορούσαν να εξοικονομηθούν για να δοθούν για την Ερευνα, για να φτιαχτούν θέσεις εργασίας ερευνητών, προσωπικού στα πανεπιστήμιά μας και, βεβαίως, να μη φεύγει αυτός ο κόσμος αλλά να απορροφάται εδώ. 'Η να αναπτυχθούν διάφοροι κλάδοι νέας τεχνολογίας, με κεντρικό όμως σχεδιασμό, γιατί έτσι, με την καπιταλιστική αναρχία που υπάρχει στην οικονομία και στην παραγωγή, δεν γίνεται, θέλει να σχεδιάσεις αυτό το μοντέλο όπως το είπατε. Και άρα λοιπόν είναι μια ολόκληρη μεγάλη συζήτηση που νομίζω πρέπει να μας απασχολήσει, να δούμε δηλαδή το πραγματικό «δάσος» και όχι επιμέρους ζητήματα, γιατί σήμερα χρειάζονται πραγματικά ριζικές αλλαγές σε αυτό που υπάρχει, με κάποιες επιμέρους μεταρρυθμίσεις δεν μπορείς να επιλύσεις το ζήτημα.

- Σύμφωνα και με τα όσα είπατε στην ερώτηση που σας έκανα αρχικά, έχω μια επιπλέον ερώτηση. Ποιες πιστεύετε ότι είναι οι προοπτικές που έχει ένας νέος γιατρός στα ελληνικά δημόσια νοσοκομεία και ποιες στα ιδιωτικά;

- Νομίζω ότι θα αντιμετωπίσει στο ελληνικό Δημόσιο σήμερα μια δύσκολη κατάσταση, σας είπα μερικά χαρακτηριστικά στοιχεία για τις συνθήκες εργασίας, για τους μισθούς κ.λπ. Αντίστοιχα και στον ιδιωτικό τομέα, μη νομίζετε ότι εκεί είναι ρόδινα τα πράγματα, υπάρχει μεγάλη εκμετάλλευση. Γιατί, κακά τα ψέματα, ο ιδιώτης καπιταλιστής, ο μεγαλοκλινικάρχης που ασχολείται με τον τομέα θέλει κέρδος. Την επιχείρησή του ο ιδιώτης καπιταλιστής δεν την κρατάει για την ψυχή της μάνας του, την κρατάει γιατί έχει μεγάλο ποσοστό κέρδους. Και αν δεν βγάζει αυτό το ποσοστό κέρδους που θα βγάλει εκμεταλλευόμενος τον εργαζόμενο που έχει μέσα, δηλαδή τον γιατρό, τον νοσηλευτή, τον άλλο υπάλληλο, γιατί από εκεί θα απομυζήσει και την εργατική του δύναμη, θα εκμεταλλευτεί τον χρόνο, θα του δώσει λιγότερο μισθό από όσο θα έπρεπε να του δίνει κανονικά με βάση τον όγκο της δουλειάς που βγάζει, και από κει και πέρα, βέβαια, από τους ασθενείς τους ίδιους, που κι αυτοί είναι εργαζόμενοι. Ετσι γίνεται και στον ιδιωτικό τομέα. Αρα οι προοπτικές είναι μπρος γκρεμός και πίσω ρέμα, θα έλεγα εγώ, και για τον ιδιωτικό και για τον δημόσιο τομέα. Το ζήτημα όμως δεν είναι να το αφήσει στην τύχη του αυτό, είναι θέμα πάλης. Εμείς λέμε και στους νέους που μένουν εδώ να παλέψουν μαζί με τους εργαζόμενους. Οι γιατροί, όλες οι ειδικότητες, οι νοσηλευτές, να φτιάξουν το μέτωπό τους, τη συμμαχία τους, να παλέψουν να διεκδικήσουν και άμεσες ανάσες ανακούφισης, για καλυτέρευση των όρων, των συνθηκών της δουλειάς τους, της ζωής τους, αλλά και να κάνουν ριζικές αλλαγές, αυτό που λέμε «άλλο μοντέλο» που ρώταγε η κα Φωτάκη και οι δημοσιογράφοι πριν, ένα άλλο κοινωνικό σύστημα.

Πλέον έχει τόσο παλιώσει, τόσο σαπίσει, τόσο διαφθαρεί αυτό το σύστημα, που το έχουμε γνωρίσει και από την καλή και από την ανάποδη. Μαζί του έχουν διαφθαρεί και όλα αυτά τα κόμματα που το υπηρέτησαν και το υπηρετούν, και κυβέρνησαν αυτήν τη χώρα. Είναι σε τόσο λάθος κατεύθυνση για τους λαούς η ίδια η Ευρωπαϊκή Ενωση, με τις Συνθήκες του Μάαστριχ, της Λισαβόνας κ.λπ, που - παρεμπιπτόντως, να πούμε εδώ - ευνοούν και την κινητικότητα του ανθρώπινου δυναμικού, είναι από τις βασικές τους κατευθύνσεις. Την ίδια ώρα που μας λένε «πω πω, ανησυχούμε γιατί πολλοί νέοι μας, ενώ τους σπουδάσαμε, ενώ πληρώσαμε, δεν το ανταποδίδουν αυτό μέσα στην ελληνική οικονομία αλλά σηκώνονται και φεύγουν έξω», και με το δίκιο τους φυσικά, την ίδια ώρα είναι οι ίδιοι που τους κατευθύνουν εκεί, γιατί η ΕΕ την κινητικότητα την έχει, είναι στις περίφημες τέσσερις ελευθερίες του Μάαστριχ. Η κινητικότητα ανθρώπινου δυναμικού, που στην αρχή βοήθησε για κάποια μικρή ανάκαμψη του καπιταλισμού, για να ξεπεράσει και κρισιακά φαινόμενα που είχε την περίοδο εκείνη, από ένα σημείο και μετά γυρίζει μπούμερανγκ για τις ίδιες τις οικονομίες των χωρών, τις ξεχωριστές οικονομίες των κρατών - μελών, αλλά κυρίως για τους ίδιους τους εργαζόμενους, που βλέπουν τις ζωές τους συνεχώς να επιδεινώνονται με αυτήν την κατάσταση.

- Κύριε Γραμματέα, βλέπετε σήμερα στην Ελλάδα να υπάρχουν τάσεις ανάσχεσης του brain drain ή ενίσχυσης του brain drain; Φεύγουν πιο πολλοί νέοι έξω ή υπάρχει μια τάση να επιστρέφουν; Είχαμε εδώ σήμερα σε όλο το συνέδριο κυβερνητικά στελέχη που ισχυρίζονται ότι υπάρχει μια τάση ανάσχεσης. Εσείς πώς το βλέπετε;

- Να σας πω, έχω μεγάλη επιφύλαξη για τις εκτιμήσεις αυτές της κυβέρνησης και για τα στοιχεία που παρουσιάζει. Οπως επίσης έχουν εκφράσει αντιρρήσεις, όχι μόνο εμείς ως ΚΚΕ, αλλά και επιστημονικοί φορείς. Γιατί, ξέρετε, μπερδεύουν μια μικρή τάση που εμφανίστηκε, επιστροφής από τη συνολική μετανάστευση όμως που δεν αφορά το αντικείμενο της συζήτησης, δεν αφορά δηλαδή το ειδικευμένο επιστημονικό δυναμικό. Κυρίως αφορά άλλες κατηγορίες, που κι αυτό το ποσοστό ήταν μικρό, γιατί οι εκροές εξακολούθησαν να είναι μεγάλες. Κοίταζα στοιχεία της τελευταίας δεκαετίας - δωδεκαετίας, από το 2008 μέχρι τα τέλη του 2022 που υπάρχουν στοιχεία, το πρόσημο είναι αρνητικό. Εχει μεγαλώσει, δεν έχει μειωθεί. Μπορεί κάποιοι να επέστρεψαν, και πάλι - ξαναλέω - όχι κυρίως από το επιστημονικό δυναμικό, άλλες κατηγορίες εργαζομένων από τη συνολική μετανάστευση, αλλά το πρόσημο είναι αρνητικό πάλι. Αρα έχουμε ξανά εκροές και τέτοια προβλήματα. Και αυτό εξηγείται, γιατί δεν έχει αλλάξει ριζικά η κατάσταση στον τομέα της οικονομίας, δεν έχουν φτιαχτεί κλάδοι υψηλής ειδίκευσης, νέων τεχνολογιών, ώστε να απορροφούν αυτό το δυναμικό. Χώρια που - ξαναλέω - με αυτό το σύστημα που ζούμε, που δεν υπάρχει ορθολογισμός, δεν υπάρχει κάποιο κεντρικό επιστημονικό σχέδιο που να μπορεί να καθορίζει αυτά τα πράγματα, όλα αφήνονται στην τύχη της καπιταλιστικής αγοράς και του κέρδους των ομίλων.

- Η προϋπηρεσία στο εξωτερικό παρουσιάζεται γενικά ότι δίνει προστιθέμενη αξία στον εργαζόμενο. Αν τελικά επιλέξουμε να μείνουμε στην Ελλάδα, πώς αυτό μπορεί να αντισταθμιστεί;

- Αντισταθμίζεται με τη συλλογική πάλη. Ξέρετε, ο ατομικός αγώνας, η ατομική επιλογή έχει και συγκεκριμένα όρια, δηλαδή το να πάω κάπου έξω, να πάρω μερικά προσόντα παραπάνω και ίσως κάποια στιγμή γυρίσω εδώ, να τα αξιοποιήσω και να επενδύσω πάνω σε αυτά. Αυτό που κατά την άποψή μας λύνει ουσιαστικά το πρόβλημα και ανοίγει δρόμους είναι ο συλλογικός αγώνας. Ετσι λοιπόν, μένοντας εδώ, διεκδικώντας μαζί με άλλους συναδέλφους σας, αλλά και συνολικά με την ελληνική κοινωνία, να υπάρξουν αλλαγές, να υπάρξουν δυνατότητες έτσι ώστε εδώ να απορροφηθεί όλο αυτό το επιστημονικό δυναμικό και να έχει, βεβαίως, και αξιοπρεπείς απολαβές και καλές συνθήκες εργασίας, χωρίς ελαστικά ωράρια, με ανθρώπινες συνθήκες εργασίας, αξιοπρέπειας στην επιστήμη του κ.λπ.

Γιατί η Ελλάδα πραγματικά έχει παραγωγικές δυνατότητες, έχει επιστημονικό δυναμικό υψηλά ειδικευμένο, έχει δυνατότητα να αναπτύξει κλάδους νέων τεχνολογιών υψηλής ειδίκευσης. Και αυτό δε γίνεται γιατί εμπόδιο είναι αυτό που ονομάζουμε καπιταλιστικό κέρδος, το κέρδος του ενός ομίλου σε αντιπαράθεση και ανταγωνισμό με τον άλλον όμιλο. Και όλα αυτά γίνονται γιατί μπαίνουν ως προτεραιότητα τα ματωμένα πλεονάσματα, πότε η δημοσιονομική σταθερότητα που λέει η κυβέρνηση, πότε μια σειρά τέτοια ζητήματα που οδηγούν όμως τις ίδιες αυτές τις κυβερνήσεις σε αντεργατικές - αντιλαϊκές πολιτικές και νόμους τέτοιους, που δημιουργούν και την οικονομική βάση για να φεύγουν οι νέοι μας στο εξωτερικό. Γιατί όταν ψηφίζονται τόσοι αντιδραστικοί νόμοι και δεν καταργούνται άλλοι, που ψηφίστηκαν όπως μας έλεγαν «λόγω αναγκών των μνημονίων, της οικονομικής κρίσης» κ.λπ., αλλά παραμένουν στο ακέραιο και προστίθενται σε αυτούς κι άλλα χειρότερα μέτρα, τότε αυτά είναι που δημιουργούν όλη αυτήν τη βάση για να αναγκάζεσαι εσύ να αναρωτιέσαι «τι θα γίνει; Πρέπει να πάω έξω, μήπως πάρω και περισσότερα προσόντα;». Αντί να ήταν το ίδιο το πτυχίο που θα εξασφάλιζε μια θέση εργασίας στον κλάδο που θα ήθελε, εκεί που θα επιθυμούσε ο καθένας και που θα είχε το ταλέντο. Θα ήταν επιλογή του δηλαδή να το κάνει αυτό. Ενώ, δυστυχώς, συμβαίνει το εντελώς αντίθετο.

- Αυτό που συμβαίνει πάντως είναι πάρα πολύ ωραίο. Εχει πολύ ενδιαφέρον να βλέπουμε αυτόν τον διάλογο στον ίδιο χώρο να συζητάνε για αυτούς.

- Ισως το πιο ζωντανό κατά τη διάρκεια της μέρας. Αυτό εδώ. Ο Γραμματέας με δύο νέα παιδιά, νέους φοιτητές, νέους επιστήμονες. Πολύ σας ευχαριστούμε.

- Και εγώ να ευχαριστήσω τον Μανώλη και την Ευαγγελία.

- Κι εμείς ευχαριστούμε.

- Κυρία Θεοδώρου, κύριος Μαρίνος Μανώλης! Ευχαριστούμε πάρα πολύ.

- Και εσάς σας ευχαριστώ, παρότι σας πήραν τη δουλειά σήμερα.

- Δεν πειράζει. Αν είναι να μας την παίρνουν έτσι, μια χαρά.