Η εξαγορά της γαλακτοβιομηχανίας «Δωδώνη» από τον όμιλο «Ελληνικά Γαλακτοκομεία» («Σαράντη - Ολυμπος», «Τυράς», «Ροδόπη», «Αγνό») παρουσιάστηκε από δημοσιεύματα ως «mega deal». Το τίμημα εκτιμάται σε πάνω από 200 εκατ. ευρώ, με τα 95 εκατ. να καλύπτουν τα δάνεια της ηπειρώτικης γαλακτοβιομηχανίας. Η συμφωνία διαμορφώνει έναν κλαδικό κολοσσό, με κύκλο εργασιών που ίσως ξεπερνά τα 900 εκατ. ευρώ. Ποιος πληρώνει όμως το τίμημα αυτής της εξαγοράς και πώς;

Για τον αστικό Τύπο η «δυναμική» της φέτας - με 785 εκατ. ευρώ εξαγωγές το 2024 και ρυθμό ανάπτυξης 6,8% - εγγυάται την επιτυχία της επένδυσης. Η φέτα παρουσιάζεται ως ο «λευκός χρυσός» της ελληνικής γαλακτοβιομηχανίας, που προσφέρει υψηλές «υπεραξίες» στους επιχειρηματικούς ομίλους.

Πρόκειται για άλλο ένα «success story» του κεφαλαίου και του κράτους του: Ο παραγωγός αρμέγεται, ο εργάτης ιδρώνει, ο βιομήχανος κερδίζει και το κράτος μοιράζει βραβεία.

Τα ίδια δημοσιεύματα παρουσιάζουν τον νέο ιδιοκτήτη της «Δωδώνης» να έχει το «άγγιγμα του Μίδα» - το οποίο έχουν μόνο τα αφεντικά και ποτέ οι εργαζόμενοι. Από μια «οικογενειακή» τυροκομική μονάδα ο όμιλος έχει φτάσει σήμερα να απασχολεί πάνω από 1.900 εργαζόμενους, με επενδύσεις άνω των 180 εκατ. ευρώ την τελευταία πενταετία, ενώ πάνω από το 55% του κύκλου εργασιών αφορά διεθνείς αγορές.

Η εξαγορά της «Δωδώνης» συνοδεύτηκε από υποσχέσεις για «αναγέννηση» της ηπειρώτικης βιομηχανίας, με την κατασκευή νέου εργοστασίου στο Καλπάκι, τη δημιουργία θέσεων εργασίας και τη «στήριξη της υπαίθρου». «Στη "Δωδώνη" θα κάνουμε ωραίες και μεγάλες δουλειές», δήλωσε χαρακτηριστικά στον τοπικό Τύπο ο νέος ιδιοκτήτης. Το ερώτημα είναι, καλές δουλειές για ποιον;

Η εξαγορά της «Δωδώνης» είναι ένας ακόμα κρίκος στην αλυσίδα της συγκέντρωσης και συγκεντροποίησης του κεφαλαίου στον κλάδο των τροφίμων. Ανακατατάξεις, συγχωνεύσεις και εξαγορές αλλάζουν τα μερίδια της αγοράς και εντείνουν τον ανταγωνισμό. Πίσω από τα πανηγύρια για τους επενδυτές που εμφανίζονται «καβάλα στ' άλογο» βρίσκεται το μόνιμο ζητούμενο: Περισσότερα κέρδη, μεγαλύτερη υπεραξία.

Αυτή είναι η μία όψη του νομίσματος - η πιο προβεβλημένη. Υπάρχει όμως και η άλλη: Τσακισμένα εργατικά δικαιώματα, ξεκλήρισμα των φτωχών κτηνοτρόφων και ένας λαός σε απόγνωση, με τις τιμές στα ύψη. Εντατικοποίηση της δουλειάς, αύξηση της σχετικής και απόλυτης φτώχειας γι' αυτούς που παράγουν τον πλούτο. Αυτές είναι οι όψεις της καπιταλιστικής ανάπτυξης, που συμπληρώνουν την τεράστια καπιταλιστική κερδοφορία.

Με την εξαγορά της «Δωδώνης» τα «Ελληνικά Γαλακτοκομεία» ενισχύουν αποφασιστικά τη θέση τους στην παραγωγή φέτας, φτάνοντας τους 24.000 τόνους ετησίως - σχεδόν το 1/5 της εγχώριας παραγωγής. Το 2023 η «Δωδώνη» κατείχε μερίδιο 10% - 15% και τα «Ελληνικά Γαλακτοκομεία» έως 5%, ενώ ο «Αγροτικός Συνεταιρισμός Καλαβρύτων» προηγούνταν με 15% - 20%. Η εξαγορά δεν είναι απλώς επένδυση. Είναι όπλο στη μάχη για την κορυφή - και σε αυτήν τη μάχη «πέφτουν κορμιά». Οχι όμως των επενδυτών...

Σε λιγότερο από 15 χρόνια η «Δωδώνη» άλλαξε ιδιοκτησία τρεις φορές, με τίμημα της αγοραπωλησίας 27 εκατ. ευρώ από την «SI Foods», 160 εκατ. ευρώ από τη CVC και 200 εκατ. ευρώ από τον όμιλο «Σαράντη». Από τα περίπου 60 εκατ. ευρώ κύκλο εργασιών το 2012 η «Δωδώνη» εκτινάχθηκε στα 170 εκατ. το 2023. Η πορεία αυτή βασίστηκε σε επενδύσεις, αύξηση παραγωγικότητας και επέκταση στο εξωτερικό, με θυγατρικές σε Κύπρο, Ολλανδία, Βρετανία και Γερμανία. Κάθε σταθμός, ένα ακόμα σκαλοπάτι στην κεφαλαιακή «προίκα» της επιχείρησης.

Πίσω από την επέκταση και τις εξαγορές με αυξημένο τίμημα κρύβεται μια άγρια πραγματικότητα για τους εργαζόμενους, καθώς βαθαίνει η εκμετάλλευση. Ούτε η «SI Foods» ούτε η CVC έφεραν μονιμοποιήσεις ή αυξήσεις στους μισθούς. Το αντίθετο: Παγιώθηκαν οι προσωρινές συμβάσεις, οι ατομικές συμφωνίες, οι χαμηλές αμοιβές και τα ελαστικά ωράρια. Αντίστοιχα και στον όμιλο «Σαράντη»: Μαζικές μειώσεις μισθών την προηγούμενη δεκαετία, κατάργηση σταθερού χρόνου εργασίας, εργοδοτικός έλεγχος στα σωματεία.

Τα αποτελέσματα καταγράφονται με ακρίβεια στους ισολογισμούς: Την πενταετία 2019 - 2023 ο κύκλος εργασιών της «Δωδώνης» αυξήθηκε κατά 58,2%, ενώ ο αριθμός των εργαζομένων στο εργοστάσιο μειώθηκε από 458 σε 441, φανερώνοντας την εντατικοποίηση της δουλειάς. Η μισθολογική δαπάνη αυξήθηκε την ίδια περίοδο μόλις κατά 5,7%, κάτω και από τον πληθωρισμό. Στην πενταετία η εταιρεία εμφάνισε συσσωρευμένα λειτουργικά κέρδη (EBITDA) 44 εκατ. ευρώ. Ετσι γιγαντώνονται οι επιχειρήσεις στον καπιταλισμό - όχι με τον ιδρώτα των επενδυτών, αλλά με την απλήρωτη δουλειά των εργαζομένων.

Για τα αποτελέσματα αυτά αξιοποιήθηκε κάθε αντεργατικός νόμος που ψηφίστηκε τα τελευταία χρόνια. Ομως η στήριξη από το κράτος στο κεφάλαιο δεν εξαντλείται μόνο στο «τέντωμα» της εκμετάλλευσης. Εχει θεσπίσει και τη φοροασυλία. Ετσι, μόνο την πενταετία 2019 - 2023 η «Δωδώνη» κατέβαλε συνολικούς φόρους 5,27 εκατ. ευρώ, ενώ εισέπραξε επιδοτήσεις ύψους 2,63 εκατ. ευρώ. Για κάθε ευρώ που πλήρωνε σε φόρο, έπαιρνε πίσω σχεδόν το μισό, μόνο από επιδοτήσεις! Χώρια οι άλλες διευκολύνσεις και τα προνόμια από το κράτος.

Τα τελευταία δύο χρόνια, μάλιστα, βρισκόταν σε καθεστώς «αναβαλλόμενου φόρου» - το λογιστικό εργαλείο που επιτρέπει στις μεγάλες επιχειρήσεις να μεταθέτουν τις φορολογικές τους υποχρεώσεις στο μέλλον.

Ο νέος επενδυτής, λοιπόν, όπως και όλοι οι προηγούμενοι, δεν έρχεται για να «σώσει» την επιχείρηση, τους εργαζόμενους και τους αγροτοκτηνοτρόφους της περιοχής. Ερχεται για να αυξήσει κι άλλο την παραγωγικότητα, να αυξήσει την απόδοση και να εξασφαλίσει μεγαλύτερα περιθώρια κέρδους, με συμπίεση μισθών, φτηνότερες πρώτες ύλες, χαμηλότερες τιμές παραγωγού.

Οι κτηνοτρόφοι το ξέρουν καλά. Ο σκληρός ανταγωνισμός μεταξύ των μονοπωλίων του κλάδου για το μοίρασμα των αγορών, τόσο στο εσωτερικό όσο και διεθνώς, τους οδηγεί σε συμφωνίες με φάρμες εκτός περιοχής, ή και εκτός χώρας. Την ίδια ώρα η φέτα φτάνει στο ράφι στα 13 ευρώ το κιλό, αποκλείοντας όλο και περισσότερα λαϊκά νοικοκυριά από ένα βασικό προϊόν.

Οσο αυξάνεται η εκμετάλλευση των εργαζομένων, τόσο μεγαλώνουν τα κέρδη των επιχειρηματιών. Αυτά τα συσσωρευμένα κέρδη ψάχνουν συνέχεια νέους τρόπους επένδυσης για να αυγατίσουν. Γίνονται επενδύσεις, εξαγορές, συγχωνεύσεις - όπως στη «Δωδώνη».

Εργαζόμενοι και μικροί κτηνοτρόφοι βρίσκονται στην άλλη πλευρά της «τραμπάλας». Μπροστά στις εξελίξεις, και με την πείρα των προηγούμενων εξαγορών, αναδεικνύεται ακόμα πιο επιτακτικά η ανάγκη της οργάνωσης για τη διεκδίκηση μόνιμης και σταθερής δουλειάς, με Συλλογικές Συμβάσεις αορίστου χρόνου και αυξήσεις στους μισθούς, εγγυημένες τιμές για τους παραγωγούς. Στήριγμά τους σ' αυτόν τον αγώνα είναι το ταξικό εργατικό κίνημα και οι Αγροτικοί Σύλλογοι της περιοχής.

Οργανωμένοι και με κοινούς αγώνες μπορούν να στείλουν το μήνυμα: Οχι στις απολύσεις, όχι στις λήξεις Συμβάσεων, όχι στη φτώχεια για να γεμίζουν τα ταμεία των μονοπωλίων. Οι εξελίξεις στον κλάδο και στον όμιλο επιβεβαιώνουν ταυτόχρονα ότι τα δικά τους συμφέροντα και οι ανάγκες δεν συναντιούνται πουθενά με τα κέρδη και τα σχέδια των επενδυτών, σημερινών και προηγούμενων.

Η σύγκρουση με την πολιτική του καπιταλιστικού κέρδους, για να αποσπάσουν οι εργαζόμενοι κάποιες ανάσες σήμερα και από καλύτερες θέσεις να οργανώσουν την αντεπίθεση για την ανατροπή της εκμετάλλευσης, παίρνοντας αυτοί τα εργοστάσια και τα άλλα μέσα παραγωγής στα χέρια τους, προβάλλει από παντού ως ώριμη και επιτακτική ανάγκη.

Πηγές:

«Business Daily»: «Ελληνικά Γαλακτοκομεία: Πώς ανέβηκαν στην κορυφή της αγοράς φέτας», 27/4/2025

«Forbes»: «Νέο ρεκόρ εξαγωγών για τη φέτα το 2024», 2/3/2025

«Ναυτεμπορική»: «Λευκός χρυσός η φέτα για την Ελλάδα - Κερδίζονται οι μάχες έναντι των απομιμήσεων», 13/6/2024

«Epirusonline»: «Δημ. Σαράντης: "Στη «Δωδώνη» θα κάνουμε ωραίες και μεγάλες δουλειές"», 18/4/2025

«Euro2day»: «Αφοί Σαράντη: Εν αναμονή του SPA ετοιμάζουν τα σχέδια για τη "Δωδώνη"», 25/4/2025

«Economy»: «"Δωδώνη": Aλλαγή σελίδας για τον "ηγέτη" των ελληνικών τυριών», 4/3/2025

«Newmoney»: «Μιχάλης Παναγιωτάκης / "Δωδώνη": Διαρκώς ανοδική πορεία και επέκταση σε 55 χώρες», 3/10/2020

TE Ιωαννίνων του ΚΚΕ: «Συμφώνησαν στα κέρδη τους, οργανώνουμε τον αγώνα μας», 8/5/2025

Τα οικονομικά στοιχεία των ισολογισμών της «Δωδώνης» αντληθήκαν από τις:

1. Ετήσιες Οικονομικές Καταστάσεις ΔΩΔΩΝΗ Α.Ε. 2019 - «ΕΤΗΣΙΕΣ ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ - ΔΩΔΩΝΗ ΑΕ -2019.pdf»

2. Ετήσιες Οικονομικές Καταστάσεις ΔΩΔΩΝΗ Α.Ε. 2020 - «Contensed Dodoni 2020 Financial Statements (GRE).pdf»

3. Ετήσιες Οικονομικές Καταστάσεις ΔΩΔΩΝΗ Α.Ε. 2021 - «ΔΩΔΩΝΗ ΑΕ - 2021 - ΕΤΗΣΙΕΣ ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ.pdf»

4. Ετήσιες Οικονομικές Καταστάσεις ΔΩΔΩΝΗ Α.Ε. 2022 - «ΓΕΜΗ - all-compressed.pdf»

5. Ετήσιες Οικονομικές Καταστάσεις ΔΩΔΩΝΗ Α.Ε. 2023 - «ΓΕΜΗ all 20240723 Financial Statements IFRS Dodoni 2023 GR v.FINAL 2.pdf»