Πληροφορίες αναφέρουν ότι η νέα πρέσβειρα των ΗΠΑ στην Αθήνα, Κίμπερλι Γκιλφόιλ, αναμένεται με «βαλίτσες» γεμάτες σχέδια που αφορούν ιδιαίτερα τις λιμενικές υποδομές της Ελλάδας. Σύμφωνα με δημοσιεύματα, στο «μάτι» της αμερικανικής διπλωματίας βρίσκονται τόσο η κινεζική παρουσία στο λιμάνι του Πειραιά όσο και το λιμάνι της Θεσσαλονίκης, το οποίο σχεδιάζεται να παίξει αναβαθμισμένο ρόλο στον εμπορικό διάδρομο Ινδίας - Μέσης Ανατολής - Ευρώπης, γνωστό ως ΙMEC.

Το λιμάνι του Πειραιά διαχειρίζεται η κινεζική COSCO, στον δε ΟΛΘ πλειοψηφεί στο μετοχικό κεφάλαιο η «Belterra», συμφερόντων Ιβάν Σαββίδη, η οποία πριν λίγους μήνες αύξησε σε 72,68% το ποσοστό της, στο πλαίσιο παζαριών με γαλλικά κεφάλαια για τον έλεγχο του λιμανιού, ενώ ενδιαφέρον έχει εκφράσει και επιχειρηματικός όμιλος των ΗΠΑ. Ο αμερικανικός παράγοντας έχει εκδηλώσει σε διάφορες φάσεις τις «ανησυχίες» του για το γεγονός ότι κεφάλαια από ανταγωνιστικές προς τις ΗΠΑ δυνάμεις έχουν στα χέρια τους τα δύο σημαντικά αυτά λιμάνια.

Και ενώ η υπόθεση αυτή βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη, την προηγούμενη βδομάδα παρουσιάστηκε στην Επιτροπή Εθνικής Αμυνας και Εξωτερικών Υποθέσεων της Βουλής το νομοσχέδιο του υπουργείου Εξωτερικών με τίτλο «Λήψη μέτρων εφαρμογής του Κανονισμού (ΕΕ) 2019/452 για τη θέσπιση πλαισίου ελέγχου Αμεσων Ξένων Επενδύσεων στην Ενωση για λόγους ασφάλειας ή δημόσιας τάξης». Με αυτόν τον νόμο θα εφαρμοστεί ο Ευρωπαϊκός Κανονισμός που ψηφίστηκε το 2019 για να θωρακιστεί η ΕΕ απέναντι σε εξαγορές κρίσιμων υποδομών στα κράτη - μέλη από επενδυτές ανταγωνιστικών κέντρων και κρατών.

Με βάση το νομοσχέδιο θα συσταθεί διυπουργική επιτροπή ελέγχου των άμεσων ξένων επενδύσεων από εταιρείες τρίτων χωρών σε τομείς κρίσιμους «για την ασφάλεια και τη δημόσια τάξη». Οι επενδύσεις διαχωρίζονται σε δύο βασικές κατηγορίες, τις «ευαίσθητες» και τις «ιδιαίτερα ευαίσθητες». Στην πρώτη περίπτωση θα ελέγχεται κάθε επένδυση αν η εξαγορά αφορά ποσοστό μεγαλύτερο του 25%, ενώ στη δεύτερη θα ελέγχεται εφόσον ξεπερνά το 10%. Στην πρώτη κατηγορία επενδύσεων περιλαμβάνονται οι τομείς της Ενέργειας, της Πληροφορικής, των Τηλεπικοινωνιών κ.λπ., και στη δεύτερη οι επενδύσεις στους τομείς της Αμυνας, της Τεχνητής Νοημοσύνης, της κυβερνοασφάλειας, των λιμενικών υποδομών και των κρίσιμων υποθαλάσσιων υποδομών, όπως και των τουριστικών επενδύσεων σε παραμεθόριες περιοχές.

Η σχετική Οδηγία αναθεωρήθηκε στις 8 Μάη, όταν το Ευρωκοινοβούλιο υπερψήφισε την πρόταση αναθεώρησης των κανόνων περί «πρόληψης των κινδύνων για την ασφάλεια που προκύπτουν από τις ξένες επενδύσεις». Ετσι, συμπεριλήφθηκαν στους τομείς ελέγχου και οι υπηρεσίες των Μέσων Ενημέρωσης, οι επενδύσεις σε κρίσιμες πρώτες ύλες κ.ά. Οι διαδικασίες που εφαρμόζονται στους εθνικούς ελεγκτικούς μηχανισμούς θα εναρμονιστούν και η Κομισιόν θα έχει την αρμοδιότητα να παρεμβαίνει με δική της πρωτοβουλία, ή όταν υπάρχουν διαφωνίες μεταξύ των κρατών - μελών για πιθανούς κινδύνους. Η νέα νομοθεσία θα αφορά επίσης συναλλαγές εντός της ΕΕ στις οποίες ο άμεσος επενδυτής ελέγχεται στην πραγματικότητα από άτομα ή οντότητες τρίτων χωρών.

Ο Γάλλος εισηγητής στο Ευρωκοινοβούλιο ήταν ξεκάθαρος στις δηλώσεις του: «Το να αφήνουμε μεγάλες βιομηχανικές εγκαταστάσεις, δίκτυα Ενέργειας και μιντιακούς κολοσσούς έρμαιο εξαγορών από τρίτες χώρες - την Κίνα, τις ΗΠΑ ή άλλες - τελικά υποσκάπτει την ασφάλεια και την οικονομική μας ανεξαρτησία».

Σύμφωνα με την 4η ετήσια έκθεση (στοιχεία 2023) της Κομισιόν για τις ΑΞΕ, 18 κράτη - μέλη της ΕΕ κοινοποίησαν 488 συναλλαγές προς έλεγχο. Το 85% των περιπτώσεων αφορούσε επενδύσεις σε Αυστρία, Δανία, Γαλλία, Γερμανία, Ιταλία, Ρουμανία και Ισπανία, σε τομείς όπως η τεχνολογία πληροφοριών και επικοινωνιών (23%), η μεταποίηση (21%), το χονδρικό και λιανικό εμπόριο (19%), οι επαγγελματικές δραστηριότητες (13%) και η Ενέργεια (5%). Οι έξι κύριες χώρες - επενδυτές ήταν οι ΗΠΑ (33%), το Ηνωμένο Βασίλειο (11%), τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα (7%), η Κίνα (6%), ο Καναδάς (5%) και η Ιαπωνία (5%), ενώ η Ρωσία και η Λευκορωσία αντιπροσώπευαν από κοινού το 1,6%.

Η προέλευση του επενδυτή εξακολουθεί να αποτελεί ένα από τα πιο σημαντικά κριτήρια για την αξιολόγηση του κινδύνου. Για παράδειγμα, η Γερμανία εξέδωσε ή απείλησε με απαγορεύσεις συναλλαγών που προέρχονται από την Κίνα και τη Ρωσία. Εξέχοντα παραδείγματα είναι η μερική απαγόρευση επένδυσης της κινεζικής «COSCO Shipping Group» σε τερματικό σταθμό εμπορευματοκιβωτίων στο λιμάνι του Αμβούργου (εγκρίθηκε η απόκτηση ποσοστού κάτω του 25%, αντί για 35%) και η παρέμβαση κατά της προτεινόμενης πώλησης του τμήματος ανεμογεννητριών της «MAN Energy Solutions» στην κινεζική «CSIC Lingjiang GH Gas Turbine Co» (θυγατρική της «China State Shipbuilding Corporation»), λόγω εμπλοκής της CSIC στην κατασκευή πολεμικών πλοίων για το κινεζικό Ναυτικό.

Η προσπάθεια ελέγχου των επενδύσεων από τρίτες χώρες αποτελεί μέρος του οικονομικού πολέμου, που δυναμώνει παράλληλα με την κλιμάκωση της στρατιωτικής προετοιμασίας σε όλες τις χώρες και στα ιμπεριαλιστικά κέντρα. Το ποιος θα ελέγχει στρατηγικής σημασίας υποδομές σε συνθήκες γενικευμένης όξυνσης των ανταγωνισμών είναι κρίσιμο ζήτημα για την αστική τάξη κάθε χώρας απέναντι στα αντίπαλα κέντρα, ακόμα και απέναντι σε «συμμάχους». Η συζήτηση που εντείνεται στη χώρα μας για τα μεγαλύτερα λιμάνια το αποδεικνύει περίτρανα...