Ενα διαρκές «διπλωματικό πινγκ πονγκ», με εκατέρωθεν τακτικισμούς και τελεσίγραφα, εξελίσσεται την τελευταία βδομάδα ανάμεσα στο ευρωατλαντικό μπλοκ και τη Ρωσία, γύρω από τις διαπραγματεύσεις Μόσχας - Κιέβου στην Κωνσταντινούπολη (στις οποίες τελικά υπήρχε πολύμορφη «εμπλοκή» από ΗΠΑ, Βρετανία, Γαλλία, Γερμανία και Τουρκία), αντανακλώντας τη σκληρή γεωπολιτική αντιπαράθεση για την ιμπεριαλιστική σύγκρουση μεταξύ ΗΠΑ - ΝΑΤΟ - ΕΕ και Ρωσίας στην Ουκρανία, για τη μοιρασιά της λείας αλλά και συνολικότερα για τον συσχετισμό δυνάμεων στην Ανατολική Ευρώπη, στη Βαλτική και τη Μαύρη Θάλασσα, σε κρίσιμα μέτωπα δηλαδή που ο όποιος πρόσκαιρος συμβιβασμός γίνεται όλο και πιο δύσκολος, αν όχι αδύνατος.

Σε ένα τέτοιο πλαίσιο, οι δυο πλευρές διατύπωναν τέτοιες θέσεις για «εκεχειρία» και «συνομιλίες», ώστε η άλλη πλευρά είτε να αρνηθεί, είτε να «στριμωχτεί». Ετσι, στο τελεσίγραφο των Ευρωπαίων, Ουκρανίας και ΗΠΑ για άνευ όρων 30ήμερη εκεχειρία διαφορετικά θα επιβληθούν «μαζικές κυρώσεις», η Μόσχα απάντησε με πρόσκληση για απευθείας διαπραγματεύσεις με το Κίεβο, από τις οποίες «ίσως προκύψει» κατάπαυση του πυρός.

Στη συνέχεια ο Ουκρανός Πρόεδρος, Β. Ζελένσκι, «προκάλεσε» τον Ρώσο ομόλογό του, Βλ. Πούτιν, στην Τουρκία - ταξίδεψε μάλιστα στην Αγκυρα, λέγοντας πως θα τον περιμένει εκεί - γνωρίζοντας πως η Μόσχα θα απορρίψει διαπραγματεύσεις στο υψηλότερο επίπεδο χωρίς αυτές να επισφραγίσουν κάποια σημαντική συμφωνία με τους όρους της Ρωσίας.

Η Ρωσία, από την πλευρά της, μόλις το βράδυ της Τετάρτης ξεκαθάρισε ότι θα στείλει μια σχετικά χαμηλού επιπέδου αντιπροσωπεία στην Κωνσταντινούπολη - κι ενώ μέχρι τότε υπήρχε αβεβαιότητα για το αν θα πήγαινε ο Πούτιν, αλλά και για το αν θα παραβρεθεί στις συνομιλίες ο Αμερικανός Πρόεδρος.

Ο δε Ζελένσκι, που είχε πολύωρες συνομιλίες με τον Τούρκο Πρόεδρο, Ρ. Τ. Ερντογάν, στην Αγκυρα, αποφάσισε να στείλει αντιπροσωπεία στην Κωνσταντινούπολη, με επικεφαλής τον υπουργό Αμυνας.

Τελικά στην Κωνσταντινούπολη, την Πέμπτη έγινε μόνο μια συνάντηση της ρωσικής αντιπροσωπείας με τον Τούρκο ΥΠΕΞ, Χ. Φιντάν.

Οι βασικές συνομιλίες μετατέθηκαν για την Παρασκευή και διεξήχθησαν σε δυο τριμερή σχήματα: Οι πρώτες μεταξύ Ουκρανίας - Τουρκίας - ΗΠΑ και οι δεύτερες μεταξύ Ουκρανίας - Τουρκίας - Ρωσίας.

Νωρίτερα, οι Ουκρανοί υπουργοί Αμυνας και Εξωτερικών συναντήθηκαν με συμβούλους «ασφαλείας» από τη Γαλλία, τη Γερμανία και τη Βρετανία, τις χώρες που ηγούνται της λεγόμενης «Συμμαχίας των Προθύμων».

Σε παρέμβασή του ο Ντ. Τραμπ τόνισε ότι «τίποτα δεν πρόκειται να συμβεί μέχρι να συναντηθούμε με τον Πούτιν», προσθέτοντας ότι θα συναντηθούμε «μόλις μπορέσουμε να το κανονίσουμε».

Το Κρεμλίνο δήλωσε ότι «οι επαφές μεταξύ των Προέδρων Πούτιν και Τραμπ είναι εξαιρετικά σημαντικές στο πλαίσιο της διευθέτησης της ουκρανικής κρίσης» και για διμερή ζητήματα, αλλά απαιτεί σημαντική προετοιμασία και πρέπει να οδηγήσει σε αποτελέσματα.

Ρωσία και Ουκρανία συμφώνησαν στην ανταλλαγή 1.000 αιχμαλώτων και δεν απέκλεισαν νέα συνάντηση.

Ο επικεφαλής της ρωσικής αντιπροσωπείας ανέφερε ότι η Ρωσία «έλαβε υπόψη» το αίτημα της Ουκρανίας για συνάντηση μεταξύ Πούτιν και Ζελένσκι, καθώς και ότι τις επόμενες μέρες «η κάθε πλευρά θα παρουσιάσει λεπτομερώς το όραμά της για μια πιθανή μελλοντική κατάπαυση του πυρός».

Το γεγονός ότι η ουκρανική αντιπροσωπεία - όπως ξεκαθάρισε ο Ζελένσκι - είχε εντολή να συζητήσει στην Κωνσταντινούπολη μόνο μια κατάπαυση του πυρός 30 ημερών, ενώ η ρωσική αντιπροσωπεία είχε εντολή να θέσει στο τραπέζι τις «βαθύτερες αιτίες» της σύγκρουσης και όλους τους όρους της Ρωσίας, είναι επίσης έκφραση των αντικρουόμενων στρατηγικών συμφερόντων των δυο πλευρών.

Η Μόσχα πρότεινε την Κωνσταντινούπολη ως τόπο συνάντησης, με στόχο οι τωρινές διαπραγματεύσεις να φανούν ως συνέχεια των γύρων διαπραγματεύσεων Ρωσίας - Ουκρανίας που είχαν διεξαχθεί εκεί τον Μάρτη του 2022, λίγο μετά τη ρωσική εισβολή και προτού αρχίσει να εισρέει μαζικά η ΝΑΤΟική στρατιωτική υποστήριξη προς το Κίεβο.

Εκεί είχαν καταλήξει και σε ένα σχέδιο συμφωνίας, στο οποίο αναφέρθηκε ο Πούτιν το προηγούμενο Σάββατο καλώντας την Ουκρανία σε απευθείας συνομιλίες.

Το εν λόγω σχέδιο προέβλεπε προσάρτηση του Ντονμπάς και άλλων περιοχών από τη Ρωσία, αναγνώριση της Κριμαίας ως ρωσικής, «μόνιμη ουδετερότητα» (χωρίς ένταξη στο ΝΑΤΟ) και αποστρατιωτικοποίηση (με βασικές στρατιωτικές ικανότητες), με αντάλλαγμα διεθνείς «εγγυήσεις ασφαλείας» από τα 5 μόνιμα μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ (ΗΠΑ, Κίνα, Γαλλία, Ρωσία, Βρετανία).

Η Ρωσία ξεκαθαρίζει - έχοντας το «πάνω χέρι» στο μέτωπο και με τον χρόνο με το μέρος της - ότι δεν πρόκειται να συμφωνήσει σε μια εκεχειρία διαρκείας χωρίς να έχουν εξασφαλιστεί οι βασικοί στόχοι. Θα είναι πολύ δύσκολο και θα έχει μεγάλο πολιτικό κόστος αν επαναλάβει τις μάχες μετά από μια εν λευκώ εκεχειρία, σε περίπτωση που δεν κερδίσει στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων αυτά που επιδιώκει.

Η δε Ουκρανία και το ευρωατλαντικό στρατόπεδο θα είχαν όφελος από μια εκεχειρία διαρκείας, κερδίζοντας χρόνο για να ανασυγκροτηθεί ο ουκρανικός στρατός και ξεκινώντας τις διαπραγματεύσεις από το μηδέν.

Σε μία άρνηση της εκεχειρίας άνευ όρων από τη Μόσχα - την οποία θεωρούν βέβαιη - το Κίεβο και το ευρωατλαντικό στρατόπεδο προετοιμάζουν αύξηση της οικονομικής και πολιτικής πίεσης, με «μαζικές κυρώσεις», δασμούς, ακόμη και εμπορικό αποκλεισμό.

Ηδη προτού καν οριστικοποιηθούν οι συνομιλίες στην Κωνσταντινούπολη, ηγέτες και αξιωματούχοι της Βρετανίας, της Γαλλίας, της Γερμανίας, της ΕΕ, προεξοφλούσαν σε αυτό το πλαίσιο την επιβολή σαρωτικών οικονομικών περιορισμών στη Ρωσία.

Ο Βρετανός πρωθυπουργός Κιρ Στάρμερ, ο Γάλλος Πρόεδρος Εμ. Μακρόν, ο Γερμανός καγκελάριος Φρ. Μερτς, ο Ουκρανός Πρόεδρος Β. Ζελένσκι και ο Τούρκος Πρόεδρος συναντήθηκαν την Παρασκευή στα Τίρανα στη Σύνοδο Κορυφής της Ευρωπαϊκής Πολιτικής Κοινότητας, για να συζητήσουν, μεταξύ άλλων, την σύγκρουση στην Ουκρανία και τη δραστική κλιμάκωση των αντιρωσικών κυρώσεων.

Ειδικότερα, στο τραπέζι τέθηκαν τιμωρητικοί δασμοί στις ρωσικές εισαγωγές, δήλωσαν Ευρωπαίοι αξιωματούχοι στο «Politico». Η επιβολή δασμών από την ΕΕ είχε προηγουμένως προταθεί ως επιλογή για να παρακαμφθεί η αντίθεση της Ουγγαρίας στις κυρώσεις.

Την Τετάρτη, οι πρεσβευτές της ΕΕ συμφώνησαν στο 17ο πακέτο κυρώσεων κατά της Ρωσίας, που στοχεύει σχεδόν 200 πλοία του λεγόμενου σκιώδους στόλου, που χρησιμοποιείται για την παράκαμψη των «δυτικών» κυρώσεων στις εξαγωγές πετρελαίου και φυσικού αερίου, καθώς και φυσικά και νομικά πρόσωπα που βοηθούν τη Μόσχα να παρακάμπτει τους ενεργειακούς περιορισμούς, εταιρείες - κυρίως από την Κίνα - που προμηθεύουν εξαρτήματα για ρωσικά όπλα και drones.

Ευρωπαίοι και ΗΠΑ «πρέπει να προετοιμαστούμε για την επιβολή καταστροφικών κυρώσεων που θα μπορούσαν να πνίξουν τη ρωσική οικονομία μια για πάντα», δήλωσε την Τετάρτη στο γαλλικό δίκτυο BFMTV ο Γάλλος ΥΠΕΞ, Ζαν-Νοέλ Μπαρό.

Ο ίδιος αναφέρθηκε σε προσχέδιο που έχει καταθέσει ο Ρεπουμπλικανός γερουσιαστής Λ. Γκράχαμ, με δασμούς 500% στις ρωσικές εξαγωγές, αν η Ρωσία δεν σταματήσει τις επιθέσεις στην Ουκρανία.

Την Παρασκευή ο Στάρμερ δήλωσε πως αυτός και οι ηγέτες της Γαλλίας, της Γερμανίας και της Πολωνίας θεωρούν τη ρωσική θέση στις ειρηνευτικές συνομιλίες «απαράδεκτη» και πως μίλησαν για αυτό με τον Πρόεδρο των ΗΠΑ, Ντ. Τραμπ.

Οπως είπε ο απεσταλμένος του Τραμπ, Στ. Γουίτκοφ, «τα βασικά ζητήματα αφορούν πέντε περιοχές. Η Ρωσία ελέγχει - κατέχει συντριπτικό έλεγχο σε δύο από αυτές (σ.σ. Κριμαία και Λουγκάνσκ). Οι Ουκρανοί διατηρούν κάποιο βαθμό ελέγχου στις άλλες τρεις (σ.σ. Ντονέτσκ, Χερσώνα, Ζαπορίζια). Υπάρχει διαφορά ανάμεσα στη γραμμή του μετώπου, στην τοποθέτηση των στρατευμάτων και στα διοικητικά σύνορα».

Κύρια θέματα των διαπραγματεύσεων είναι επίσης ο έλεγχος και η λειτουργία του πυρηνικού σταθμού της Ζαπορίζια, τον οποίο χαρακτήρισε «μικρό ενεργειακό διαμάντι», και η πρόσβαση της Ουκρανίας στον ποταμό Δνείπερο και στη Μαύρη Θάλασσα.

Σύμφωνα δε με τον Κιθ Κέλογκ, οι ΗΠΑ συζητούν με τους «συμμάχους» τους σχέδιο για ανάπτυξη μιας στρατιωτικής «δύναμης αποτροπής» δυτικά του Δνείπερου, η οποία θα αποτελείται πιθανώς από 4 ευρωπαϊκές χώρες (Βρετανία, Γαλλία, Γερμανία, Πολωνία) και θα είναι «εκτός βεληνεκούς επαφής». Και στα ανατολικά να αναπτυχθεί μια «ειρηνευτική δύναμη» για να παρακολουθεί μια κατάπαυση του πυρός, πρόσθεσε.

Οι ΥΠΕΞ της Βρετανίας, της Ισπανίας, της Ιταλίας, της Πολωνίας, της Γαλλίας, της Γερμανίας και της ΕΕ, μετά από διαβουλεύσεις την περασμένη Δευτέρα στο Λονδίνο, «εξετάζουν τη συγκρότηση ενός στρατιωτικού συνασπισμού σε αέρα, γη και θάλασσα» που θα συνέβαλλε «σε μια μελλοντική ειρήνη» και «στην αναβίωση των Ενόπλων Δυνάμεων της Ουκρανίας».

Η «αποστρατιωτικοποίηση» της Ουκρανίας είναι ωστόσο βασικός όρος της Ρωσίας.

Αποκαλυπτικές για το πόσο εύθραυστος θα είναι ένας ενδεχόμενος συμβιβασμός ΕΕ - ΝΑΤΟ και Ρωσίας στην Ουκρανία, και πόσο μεγάλος θα είναι ο κίνδυνος μεγαλύτερης ανάφλεξης στην Ευρώπη, είναι και οι πρόσφατες δηλώσεις του Εμ. Μακρόν.

Μιλώντας στο δίκτυο TF1 ο Γάλλος Πρόεδρος ξεκαθάρισε πως η Γαλλία έχει ήδη δώσει ό,τι μπορούσε σε εξοπλισμό στην Ουκρανία και περαιτέρω αύξηση της στρατιωτικής βοήθειας είναι προς το παρόν δύσκολη, ενώ «ακόμα και οι Ουκρανοί καταλαβαίνουν ξεκάθαρα ότι δεν θα επιστρέψουν στα εδάφη του 2014», πριν την προσάρτηση της Κριμαίας από τη Ρωσία.

Παράλληλα σκιαγράφησε τη στρατηγική της ΕΕ και της Βρετανίας απέναντι στη Ρωσία: «Αφού η ένταξη της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ είναι αδύνατη (...) μιλάμε για αποτρεπτικές δυνάμεις».

Σύμφωνα με τον Μακρόν οι στρατιωτικές μονάδες «θα αναπτυχθούν σε ουκρανικό έδαφος, αλλά μακριά από την πρώτη γραμμή, σε στρατηγικά σημαντικά σημεία. Θα μπορούσαν να συμμετέχουν σε κοινές επιχειρήσεις με τον ουκρανικό στρατό, χωρίς να εμπλέκονται απευθείας σε μάχες στη γραμμή του μετώπου».

«Αν η Ρωσία παραβιάσει την ειρήνη, θα επιτεθεί όχι μόνο στην Ουκρανία αλλά και στις συμμαχικές δυνάμεις. Και αυτό θα είναι ένας παράγοντας ικανός να τη σταματήσει», ισχυρίστηκε.

Σε ένα τέτοιο φόντο, την Παρασκευή η ουκρανική αντιπροσωπεία με επικεφαλής τον υπουργό Αμυνας Ρ. Ουμέροφ και τον υπουργό Εξωτερικών, Αντρ. Σίμπιχα, συναντήθηκε με τους ΥΠΕΞ της Τουρκίας, Χ. Φιντάν, και των ΗΠΑ, Μ. Ρούμπιο.

Στη συνέχεια συναντήθηκε με τη ρωσική αντιπροσωπεία, επικεφαλής της οποίας ήταν ο σύμβουλος του Πούτιν, Βλ. Μεντίνσκι, που είχε ηγηθεί της αντιπροσωπείας που διεξήγαγε συνομιλίες με την Ουκρανία το 2022.

Ο Μεντίνσκι είχε συνομιλίες και με Αμερικανούς αξιωματούχους, ενώ ο Ρούμπιο είχε επαφές με συμβούλους ασφαλείας ευρωπαϊκών κρατών.

Δεν υπήρξε εμφανής πρόοδος από τις συνομιλίες, ενώ διπλωματική πηγή δήλωσε στο «Reuters» ότι οι απαιτήσεις της Ρωσίας «είναι μη ρεαλιστικές και υπερβαίνουν κατά πολύ οτιδήποτε έχει συζητηθεί προηγουμένως».

Ουκρανός αξιωματούχος μιλώντας στον «Guardian» κατηγόρησε τη Μόσχα για νέες «απαράδεκτες απαιτήσεις», ζητώντας από το Κίεβο να αποσύρει τις δυνάμεις του από «τεράστιες εκτάσεις εδάφους».

Την Πέμπτη η εκπρόσωπος του ρωσικού ΥΠΕΞ, Μ. Ζαχάροβα, είχε επισημάνει ότι η θέση της Ρωσίας έχει αλλάξει από τον Ιούνη του 2024, «για να αντικατοπτρίζει τις αλλαγές στα μέτωπα».

Η Ουκρανία θα συρρικνώνεται εδαφικά κάθε φορά που θα απορρίπτει μια πρόταση της Ρωσίας για διαπραγμάτευση, είπε η Ζαχάροβα, επαναφέροντας παλιότερη δήλωση του Ρώσου ΥΠΕΞ Σ. Λαβρόφ.