agapi kalogianni

Το βιβλίο της Δ. Σωτηρίου βασίζεται σε αυτοβιογραφικό υλικό και έχει ως κεντρικό θέμα τη σύλληψη, τις δύο δίκες και την εκτέλεση του Νίκου Μπελογιάννη με την κατηγορία της κατασκοπείας. Εξι αυτόπτες μάρτυρες της ιστορίας μάς μεταφέρουν από τις ανέμελες κουβέντες και τις πολιτικές διαφωνίες έως τις υπόγειες φυλακές, τους δρόμους της Αθήνας, τις αίθουσες δικαστηρίων και τις εκτελέσεις...

Με μεγάλη μας χαρά συνομιλήσαμε με την Νάντια Δαλκυριάδου, για την παράσταση, τι σηματοδοτεί για την ίδια, πώς δούλεψαν, αν μπορεί να συμβάλει το θέατρο στη διατήρηση της ιστορικής μνήμης και άλλα πολλά.

-- Από τις «Γειτονιές του κόσμου» του Γιάννη Ρίτσου, μια παράσταση που αγαπήθηκε πολύ, στην «Εντολή»; Είναι κατά κάποιον τρόπο η «συνέχεια»;

Νοηματικά και ιστορικά ναι, είναι η συνέχεια. Ωστόσο, δεν ήταν η πρόθεση αυτή. Δεν αποφάσισα δηλαδή να ασχοληθώ με την «Εντολή» για να πω τη συνέχεια. Προέκυψε με κάποιον τρόπο. Οπωσδήποτε έχει να κάνει με τα διαβάσματα για τις «Γειτονιές».

Αυτό που με κεντρίζει περισσότερο, πέρα από τον ηρωισμό, τα κατορθώματα, τους σπουδαίους ανθρώπους, είναι ότι όλα αυτά είναι τόσο καλά και επιμελώς «κρυμμένα» από το κυρίαρχο αφήγημα. Γεγονότα, λόγια, σκέψεις, που θα μπορούσαν να μας προχωράνε μπροστά περήφανους, σκόπιμα αποκρύπτονται. Βλέπεις να στήνουν ανδριάντες σε ανδρείκελα, να κάνουν φιέστες για δοσίλογους, να επικρατούν οι προδότες. Με συγκινεί και θέλω να μοιραστώ την ιστορία αυτών που θεωρούνται ηττημένοι. Αλλά όπως λέει και η Σωτηρίου είναι «μια γενιά που νίκησε την ήττα της».

-- Ποιες είναι οι δυσκολίες του εγχειρήματος να μετατραπεί ένα τέτοιο κείμενο σε έργο που μπορεί να ανέβει στη σκηνή; Πώς δουλέψατε;

Οι δυσκολίες διασκευής ενός τέτοιου λογοτεχνικού κειμένου σε θεατρικό έργο που είναι φορτισμένο σε πολλά επίπεδα, είναι πολλές. Είναι η σπουδαιότητα της Σωτηρίου, η συνταρακτική ιστορία του Μπελογιάννη, η ιστορική και πολιτική σημασία των γεγονότων που εξιστορούνται. Είναι ακόμη και ότι μιλάμε για ένα πολύ διαβασμένο βιβλίο. Επίσης, έχουμε να κάνουμε με πρακτικά δίκης, με ντοκουμέντα που απαιτούν μελέτη και χειρουργικές μεθόδους για να παρουσιαστούν σωστά, αλλά και για να έχουν θεατρικό ενδιαφέρον. Περίπου ένα εξάμηνο κράτησε η δουλειά της διασκευής πριν τις πρόβες και ομολογώ ότι με απασχολούσε ακόμη και στον ύπνο μου.

Οταν φτάσαμε στη διαδικασία των προβών το υλικό ξαναδουλεύτηκε σε πολλά σημεία με τους ηθοποιούς, αφήσαμε πίσω μας κομμάτια, ξαναπιάσαμε άλλα. Ομολογώ πως ήταν το δυσκολότερο κείμενο που καταπιάστηκα κι αυτό γιατί έχει σημαντικό υλικό για τρεις παραστάσεις.

-- Και ο Νίκος Μπελογιάννης τι αντιπροσωπεύει για εσένα; Τι είναι αυτό που τον κρατάει «ζωντανό»;

Θα απαντήσω αρχικά στο τελευταίο ερώτημα. Αυτό που τον κρατάει «ζωντανό» είναι η μοναδικότητά του. Οτι ψάχνουμε μονίμως προσωπικότητες ανάλογες και δεν συναντάμε. Η μόνιμη αναζήτηση ενός τέτοιου ανθρώπου, που υπερβαίνει τα «ανθρώπινα».

Ο Μπελογιάννης αντιπροσωπεύει για μένα τον άνθρωπο στην πιο συμπαγή, ελπιδοφόρα και αγωνιστική εκδοχή του.

-- Η θεατρική τέχνη μπορεί να συμβάλει στη διατήρηση της ιστορικής μνήμης;

Κάθε είδους τέχνη νομίζω μπορεί να συμβάλει είτε στη διατήρηση, είτε στη διάβρωση της ιστορικής μνήμης. Η θεατρική τέχνη έχει το πλεονέκτημα της κοινής διαδρομής, μπορεί δηλαδή το κοινό να παρακολουθήσει βιωματικά μια ιστορία, μια αφήγηση από την αρχή έως το τέλος. Μπορεί επίσης να ξαναθυμίσει ιστορικά γεγονότα, να ανοίξει συζητήσεις, να κάνει συσχετισμούς με την επικαιρότητα, να φέρει στο φως ντοκουμέντα, χωρίς απαραίτητα να κάνει δημοσιογραφική δουλειά. Για μένα το πιο σημαντικό είναι η τέχνη, εν προκειμένω η θεατρική, να ξύνει λίγο την επιφάνεια, να δείχνει τι υπάρχει από κάτω, τις συνδέσεις, τους δεσμούς, τις διαδρομές. Από κει και πέρα ο θεατής επιλέγει μέχρι πού θα φτάσει.

Με μονογραφίες για σπουδαίους λογοτέχνες της περιόδου, θεματικές για επίμαχα ζητήματα και με τη συμμετοχή πλήθους εκλεκτών εισηγητών, πανεπιστημιακών, ερευνητών, διδακτόρων, λογοτεχνών, ιστορικών, πιστεύουμε ότι το Συνέδριο θα είναι απαραίτητο βοήθημα για τους μελετητές της νεοελληνικής λογοτεχνίας, καθώς θα εξετάζει το θέμα του από την αντίθετη της «καθιερωμένης» πλευρά, αυτή του βασικού οργανωτή, καθοδηγητή και αιμοδότη του κινήματος της περιόδου, που είναι το ΚΚΕ.

Μπροστά στο Συνέδριο ξεδιπλώνεται, ήδη, ένα πλούσιο πρόγραμμα πολιτιστικών εκδηλώσεων. Μετά τη θεατρική παράσταση «Τα μαγικά βουνά» και το μουσικό - αφηγηματικό αφιέρωμα στον κομμουνιστή δημιουργό Κώστα Βάρναλη, σειρά παίρνει η συναυλία με τραγούδια του Μάνου Χατζιδάκι, με τίτλο «Ο Μάνος Χατζιδάκις και τα χρόνια της θύελλας (1940 - 1950)». Μια επιλογή με τραγούδια που είτε έγραψε τη δεκαετία του '40, είτε έγραψε αργότερα αλλά έχουν σαφείς αναφορές στην προαναφερθείσα δεκαετία. Η συναυλία θα πραγματοποιηθεί το Σάββατο 14 Δεκέμβρη, στις 8 μ.μ. στην Αίθουσα Συνεδρίων του ΚΚΕ, στον Περισσό.

Τραγουδούν ο Βασίλης Γισδάκης, ο Μανώλης Μητσιάς, η Νατάσσα Μποφίλιου και η Μαρία Φαραντούρη. Με την Sinfonietta Αθηνών υπό τη διεύθυνση του Γιώργου Αραβίδη.

Ο Μάνος Χατζιδάκις, δημιουργός που έβαλε τη σφραγίδα του στον πολιτισμό μας, υπήρξε πάνω απ' όλα κορυφαίος αναμορφωτής του ελληνικού τραγουδιού, δρομολογώντας το σε νέους μουσικούς ορίζοντες. Για εκείνον το τραγούδι είναι «μια μυστική πηγή, μια στάση πρέπουσα και ηθική απέναντι στα ψεύδη του καιρού μας, ένα παιχνίδι ευφάνταστο μ' απρόβλεπτους κανόνες, μια μελωδία απρόσμενη που γίνεται δική σας, δεμένη αδιάσπαστα με άφθαρτες λέξεις ποιητικές και ξαναγεννημένες».

Ο ίδιος έλεγε, πως «η τέχνη του τραγουδιού αποτελεί κοινωνικό λειτούργημα... Η τέχνη υπάρχει, διότι ανατέμνει τη λειτουργία του ανθρώπου. Του κινητοποιεί τις ευαισθησίες του. Τις αληθινές του ευαισθησίες. Οχι τις επικαιρικές. Η τέχνη συμπληρώνει τον άνθρωπο, τον βοηθά να αισθανθεί, έστω και για λίγο, προς τα πού πρέπει να τείνει. Η μεγάλη τέχνη εννοώ»...

Προσκλήσεις διατίθενται από τις Οργανώσεις της ΚΟ Αττικής του ΚΚΕ.