Στην εκδήλωση, με θέμα «Επίκαιρα διδάγματα από τη δράση και τις επεξεργασίες του ΚΚΕ την περίοδο 1967 - 1974», μίλησε η Ελένη Μπέλλου, μέλος του ΠΓ της ΚΕ του ΚΚΕ.

Παρευρέθηκαν τα μέλη του ΠΓ της ΚΕ Γιώργος Μαρίνος, Λουίζα Ράζου, Μάκης Παπαδόπουλος και Θοδωρής Χιώνης.

Το άνοιγμα έκανε ο Αρης Πλωμαρίτης, μέλος της Επιτροπής Περιοχής της ΚΟ Αττικής, ο οποίος ανέφερε ανάμεσα σε άλλα: «Μέσα από αυτές τις εκδηλώσεις όπως και η σημερινή, τιμάμε την ηρωική Ιστορία του Κόμματός μας. Τιμάμε τους συντρόφους μας, τα μέλη και στελέχη του ΚΚΕ και της ΚΝΕ, τους φίλους και συναγωνιστές που στάθηκαν όρθιοι, δεν υπολόγισαν κόπους και θυσίες και έτσι έβαλαν το δικό τους λιθαράκι για να γυρίσει ο τροχός της Ιστορίας προς τα μπρος.

Ταυτόχρονα, εμπνεόμαστε και διδασκόμαστε από τα πολύτιμα συμπεράσματα της ταξικής πάλης, καθώς αποτελούν για εμάς σπουδαίο εφόδιο για τις σκληρές μάχες που δίνουμε καθημερινά απέναντι στην αστική τάξη, στο κράτος και τις κυβερνήσεις, στο πολιτικό της προσωπικό, στους διεθνείς συμμάχους της.

Αγώνες και μάχες που δίνουμε για να αλλάξει ο αρνητικός συσχετισμός, με στόχο την ανατροπή αυτού του σάπιου συστήματος της εκμετάλλευσης και του εχθρικού για τον λαό και τα παιδιά του αστικού κράτους».

Νωρίτερα προβλήθηκε βίντεο για τα γεγονότα της περιόδου. Το βίντεο ξεκίνησε με την απολογία φυλακισμένης στις φυλακές Αλικαρνασσού σε δικαστικές επιτροπές της χούντας, με αναφορές στη σύλληψη μαζί με τον άντρα της από την Ασφάλεια και τη μεταφορά τους στον Ιππόδρομο μετά το πραξικόπημα. Από τα μαθήματα αντικομμουνισμού της χούντας και τις πιέσεις για την υπογραφή δηλώσεων μετανοίας το βίντεο πέρασε στην ανασυγκρότηση του Κόμματος, με την Αύρα Παρτσαλίδου να χαιρετίζει από τις ίδιες φυλακές το 1969 «τις επιτυχίες στη δουλειά για το χτίσιμο παράνομων Κομματικών Οργανώσεων και ιδιαίτερα την πρωτοποριακή δουλειά της ΚΟ Αθήνας που παλεύει υποδειγματικά για την πραγματοποίηση του κεντρικού πολιτικού και οργανωτικού καθήκοντος του Κόμματος».

Ακολούθησαν σύντομα πλάνα από τον ξεσηκωμό του Πολυτεχνείου, έπειτα την επιστροφή των εξόριστων και την ντε φάκτο κατάκτηση της νόμιμης δράσης του ΚΚΕ. Το βίντεο τελείωσε εν μέσω χειροκροτημάτων και με το σύνθημα «Ενας αιώνας αγώνας και θυσία, το ΚΚΕ στην πρωτοπορία» να αντηχεί δυνατά.

Στον χώρο λειτουργούσε βιβλιοπωλείο της «Σύγχρονης Εποχής» με πολλούς συντρόφους και φίλους του Κόμματος να προμηθεύονται τον συγκεκριμένο τόμο μαζί και με άλλες εκδόσεις.

Στην ομιλία της η Ελ. Μπέλλου ανάμεσα σε άλλα σημείωσε:

«Ο τόμος που κυκλοφόρησε πριν από 2 μήνες συνέπεσε με τα 50 χρόνια από τον φοιτητικό και λαϊκό ξεσηκωμό του Πολυτεχνείου ενάντια στη δικτατορία και στην τρέχουσα χρονιά, τον Ιούλη, συμπίπτει με τα 50 χρόνια από το πραξικόπημα της χούντας στην Κύπρο, την τουρκική εισβολή και τη διχοτόμησή της, αλλά και 50 χρόνια από την επαναφορά από τη στρατιωτική δικτατορία στην Κοινοβουλευτική Δημοκρατία στην Ελλάδα.

Ο τόμος έχει ορισμένη επικαιρότητα και μια αυτοτέλεια για μια ιστορική περίοδο που είναι ακόμα κομμάτι της ζωής αρκετών ανθρώπων, κάποιοι απ' αυτούς βρίσκονται και στην αίθουσα. Είναι αναπόσπαστο μέρος της σειράς των 6 τόμων της Ιστορίας του ΚΚΕ.

Μελετάμε την Ιστορία του ΚΚΕ, μελετάμε την εξέλιξη της ιδεολογίας του, της στρατηγικής του, όλων των πλευρών της πολιτικής του δράσης, της παρέμβασής του σ' όλα τα πεδία της ταξικής πάλης, προσπαθώντας να εξετάζουμε παράλληλα τους πιο σημαντικούς εσωτερικούς και διεθνείς παράγοντες. Κρίνουμε μελετητικά-ερευνητικά πώς - σωστά ή μ' ελλείψεις ή και λάθος - έκρινε τις τότε συνθήκες το Κόμμα μας κι επιχειρούμε να βγάλουμε συμπεράσματα που θα μας κάνουν πιο ικανούς.

Ενα πρώτο συμπέρασμα είναι ότι η Ιστορία, και της περιόδου της δικτατορίας, μας βοηθά να καταλάβουμε πιο βαθιά πώς λειτουργεί το εκμεταλλευτικό κοινωνικό σύστημα στο οποίο ζούμε, αλλά και το πώς μπορούμε να το πολεμήσουμε, πώς καλύτερα να υπηρετήσουμε τον στόχο για την επαναστατική ανατροπή του, τον στόχο δηλαδή να αλλάξει η τάξη στην εξουσία, ν' ανοίξει ο δρόμος της σοσιαλιστικής οικοδόμησης. Η Ιστορία διδάσκει πώς μπορούμε έγκαιρα να βλέπουμε τις χαραμάδες, τις ρωγμές στο σύστημα, να αξιοποιούμε τις ευκαιρίες (...)

Εχει και η περίοδος της δικτατορίας τη δική της σημασία από γεγονότα που δείχνουν ρωγμές, δυνατότητες μιας σχετικά πιο μαζικής πολιτικής δράσης, όπως ήδη έχουμε αναδείξει για τον φοιτητικό και λαϊκό ξεσηκωμό του Πολυτεχνείου, με την ειδική έκδοση και το σχετικό ντοκιμαντέρ.

Κεντρική εκτίμηση του Δοκιμίου είναι ότι το Κόμμα δεν ήταν έτοιμο ιδεολογικά - πολιτικά - οργανωτικά ν' αντιμετωπίσει τη δικτατορία, πολύ περισσότερο στο ξεκίνημά της αλλά και στην πορεία, παρόλο που με ηρωισμό ηγήθηκε του αντιδικτατορικού αγώνα και στην κορύφωσή του τον Νοέμβρη του 1973 (...)

Αν και το Κόμμα είναι το μόνο που επιδιώκει την ανατροπή της δικτατορίας με παρέμβαση του εργατικού - λαϊκού παράγοντα, δεν συνδέει το ζήτημα με πάλη γι' ανατροπή της αστικής εξουσίας, αλλά εξακολουθεί να έχει τη στρατηγική των σταδίων. Απ' αυτή παράγονται και χαρακτηριστικοί αντιφατικοί στόχοι, όπως παράλληλα με την κομματική συγκρότηση και η ανασυγκρότηση της ΕΔΑ.

- Το Δοκίμιο αναφέρεται και σε πιο εξειδικευμένα κομματικά ζητήματα, πολύ χρήσιμα στην κομματική πείρα:

Σημειώνουμε ότι αμέσως μετά τη 12η Ολομέλεια, στ' όνομα της "ενότητας", δεν έγινε πλήρης οργανωτικός διαχωρισμός απ' όλα τα στελέχη της οπορτουνιστικής ομάδας κι αυτό εμπόδισε την ιδεολογική και οργανωτική του ανασυγκρότηση.

- Αναδεικνύουμε τα προβλήματα συλλογικότητας πρώτ' απ' όλα στο ίδιο το ΠΓ.

- Εντοπίζουμε αδυναμίες στο πώς διορθώθηκαν τέτοια προβλήματα, πιο συγκεκριμένα πώς έγινε η παρέμβαση, η κριτική εκ μέρους μελών της ΚΕ και του ΠΓ προς τον Κ. Κολιγιάννη (δεν μπήκαν από την αρχή ανοιχτά στα όργανα, αλλά προσέφυγαν μ' επιστολή προς την ηγεσία του ΚΚΣΕ).

- Εντοπίζουμε αδυναμίες στην παράνομη δουλειά που συνδέονται με την εμβέλεια των χτυπημάτων του χουντικού καθεστώτος, την ακύρωση στελεχών από την παράνομη δράση (...)

Το γεγονός ότι αντιμετωπίζουμε κατάματα και σε βάθος τις ιδεολογικές/στρατηγικές και οργανωτικές αδυναμίες του Κόμματος, ούτε αναιρεί ούτε υποβαθμίζει ότι το Κόμμα πάλεψε με συνέπεια τη δικτατορία, με ηρωική αυτοθυσία στελεχών, μελών, ΚΝιτών και οπαδών του, με πρωτοβουλία και ευθύνη και στις συνθήκες της κατάληψης του Πολυτεχνείου της Αθήνας, όπως και σε άλλες πόλεις.

Αυτός ο ηρωισμός πρέπει να γίνεται γνωστός με αναφορές, εκδόσεις, ντοκιμαντέρ, ν' αποτελέσει πηγή κομμουνιστικής διαπαιδαγώγησης, αντοχής, έμπνευσης αλλά και ιδεολογικοπολιτικής δύναμης να υπερασπιζόμαστε το Κόμμα και την ΚΝΕ, την Ιστορία του, από κάθε προέλευσης αντι-ΚΚΕ στρεβλώσεις και επιθέσεις.

Η μελέτη και αυτής της περιόδου αποτελεί πηγή κατάκτησης και εμβάθυνσης των κομμουνιστικών, των επαναστατικών χαρακτηριστικών από γενιά σε γενιά και για τις πρωτόγνωρες σημερινές συνθήκες. Είναι πηγή ισχυροποίησης του Κόμματος και της ΚΝΕ για τις σημερινές και αυριανές προκλήσεις της ταξικής πάλης στην Ελλάδα, στην ευρύτερη περιοχή που βρισκόμαστε, σ' όλο τον κόσμο».

• Εκτενή αποσπάσματα από την ομιλία της Ελένης Μπέλλου θα δημοσιευτούν στον «Ριζοσπάστη του Σαββατοκύριακου»

Μεγάλο ενδιαφέρον συγκέντρωσε η έκθεση στο πλαίσιο της εκδήλωσης, με πολύ κόσμο να την περιηγείται κατά μόνας ή μέσω των ξεναγήσεων που γίνονταν. Σε αυτήν εκτέθηκαν μια σειρά από πρωτότυπα υλικά από το Ιστορικό Αρχείο του ΚΚΕ.

Η έκθεση ξεκινούσε από τις παραμονές και την εγκαθίδρυση της στρατιωτικής δικτατορίας, παρουσιάζοντας την παρέμβαση του Κόμματος σε αυτές τις δύσκολες συνθήκες, μέσα από τις ανακοινώσεις του για παράδειγμα, όπως αυτή του Πολιτικού Γραφείου στις 25/4/1967, που καλούσε σε άμεση πάλη ενάντια στη χούντα. Υπήρχαν ακόμη τρικάκια ενάντια στα ψευτο-δημοψηφίσματα της χούντας, ο παράνομος «Ριζοσπάστης» κ.ά. Στην προθήκη αυτής της ενότητας αντιπαραβαλλόταν ο αστικός Τύπος που απροκάλυπτα αναπαρήγαγε τη χουντική προπαγάνδα.

Στη συνέχεια παρουσιάζονταν πλευρές από την κομβικής σημασίας προσπάθεια για την ανασυγκρότηση των Κομματικών Οργανώσεων μετά τη 12η Ολομέλεια της ΚΕ το 1968 και η διαπάλη με τον οπορτουνισμό. Ενδεικτικά τα σημειώματα από πολιτικούς κρατούμενους όπως των 905 στο Λακκί της Λέρου, που ενέκριναν τις Αποφάσεις της 12ης και 13ης Ολομέλειας. Τις Αποφάσεις της 12ης Ολομέλειας περιείχε και η «Αδούλωτη Αθήνα», όργανο της Κομματικής Οργάνωσης Αθήνας του ΚΚΕ, στο ένατο φύλλο της.

Τη στροφή που έγινε στη διάδοση της επαναστατικής θεωρίας μετά από τη 12η Ολομέλεια αποτύπωνε η επόμενη προθήκη, που περιείχε εκδόσεις εκείνης της περιόδου με κείμενα των Μαρξ - Ενγκελς - Λένιν, ανάμεσά τους «Το Κομμουνιστικό Μανιφέστο», «Ο Ιμπεριαλισμός, Ανώτατο Στάδιο του Καπιταλισμού», «Κράτος και Επανάσταση», αλλά και βοηθήματα κατανόησης του μαρξισμού - λενινισμού. Εκεί υπήρχε και το βιβλίο «Ο Λενινισμός και η Σύγχρονη Εποχή», που μεταφράστηκε από τον Γιώργη Τρικαλινό και ομάδα συντρόφων στη Λέρο, τυπώθηκε το 1972 στην Αθήνα και από τον τίτλο πήραν το όνομά τους οι εκδόσεις «Σύγχρονη Εποχή» έως και σήμερα.

Ξεχωριστής σημασίας ήταν η ίδρυση της ΚΝΕ, με τα υλικά που εκτέθηκαν να είναι μεταξύ άλλων το πρώτο φύλλο του «Οδηγητή», τρικ ενάντια στη δικτατορία, το πρώτο Καταστατικό της Οργάνωσης.

Ιδιαίτερη συγκίνηση προκαλούσαν υλικά ποτισμένα με την αλύγιστη στάση των αγωνιστών στις φυλακές και τις εξορίες όπως ψιλογραμμένα σημειώματα για να μην γίνουν αντιληπτά, χειροτεχνήματα, ποιήματα, εορταστικές κάρτες. Ανάμεσά τους ήταν βότσαλα ζωγραφισμένα από την Βάσω Κατράκη, ποίημα του Μπάμπη Γκολέμα για τον γιο του, που γεννήθηκε και έζησε τα πρώτα του χρόνια στη φυλακή, σκίτσα του Γιώργη Φαρσακίδη κ.ά.

Στην ίδια ενότητα υπήρχαν και άλλα εκθέματα που αναδείκνυαν τις απάνθρωπες συνθήκες κράτησης, όπως η καταγγελία των πολιτικών κρατουμένων για το μεσαιωνικό κάτεργο του Γεντί Κουλέ, κατάλογοι με τις ασθένειες των εξόριστων που ούτε αυτές τελικά κατάφεραν να τους λυγίσουν.

Ολη την έκθεση διαπερνούσε η δράση του Κόμματος σε παράνομες συνθήκες, ενώ σε μία από τις προθήκες φιλοξενήθηκαν αντικείμενα από τον παράνομο μηχανισμό. Σφραγίδες, έγγραφα, καμουφλαρισμένα έντυπα ήταν μερικά από αυτά.

Μεγάλη έκταση έλαβε η στήριξη του αντιδικτατορικού αγώνα από το εξωτερικό. Ενα μικρό μέρος της παρατέθηκε όπως ξενόγλωσσες ανακοινώσεις και κείμενα υπογραφών από διάφορες χώρες, ανάμεσά τους την ΕΣΣΔ, τη Γαλλία, το Σουδάν, την Ιταλία και συγκεκριμένα τη Βενετία. Ακόμη έντυπα της ΠΟΔΝ για την απελευθέρωση φυλακισμένων κ.ά. Από δίπλα ήταν και η δράση των Ελλήνων που ζούσαν στο εξωτερικό μέσα από τα υλικά των Ελληνικών Αντιδικτατορικών Επιτροπών Εξωτερικού που ιδρύθηκαν με πρωτοβουλία του ΚΚΕ, διάφορες καμπάνιες, κάρτες αλληλεγγύης, συναυλίες ενίσχυσης.

Σειρά μετά στην έκθεση έπαιρνε η μαζική αντιδικτατορική δράση, όπως στους φοιτητές με την ίδρυση της Αντι-ΕΦΕΕ, την οποία μάλιστα χαιρέτισαν και φυλακισμένοι φοιτητές, την ευρύτερη δράση της, διάφορες εκδόσεις και τρικάκια, το πρώτο δελτίο της «Πανσπουδαστικής».

Αντίστοιχα για το εργατικό κίνημα, όπως με τα χαιρετιστήρια μηνύματα κρατουμένων ναυτεργατών, την εφημερίδα «Ελεύθερος Ναυτεργάτης», υλικά της ΕΣΑΚ, τρικ κάλεσμα στους οικοδόμους κ.ά.

Φτάνοντας στον ξεσηκωμό του Πολυτεχνείου φιλοξενούνταν φωτογραφίες από εκείνες τις μέρες αλλά και οι ανταποκρίσεις του ραδιοσταθμού «Φωνή της Αλήθειας», που μετέφεραν ζωντανά τα γεγονότα με πολλές πληροφορίες. Μετέδιδε για παράδειγμα πως «ομάδα μαθητών ηλικίας 12 χρονών και πάνω κατάφεραν να ξεπεράσουν τα εμπόδια που παρεμβάλλει η αστυνομία, να σπάσουν τον αστυνομικό κλοιό και να μπουν στο Πολυτεχνείο εκδηλώνοντας έτσι τη συμπαράστασή τους προς τους φοιτητές».

Η έκθεση ολοκληρωνόταν με την περίοδο της ντε φάκτο νομιμοποίησης του Κόμματος, παρουσιάζοντας στιγμιότυπα από τη συνέντευξη των αποφυλακισμένων μελών του Πολιτικού Γραφείου, την επιστροφή του Χαρίλαου Φλωράκη στην Ελλάδα, τα γραφεία του Κόμματος στην Αθήνα, το πρώτο φύλλο του νόμιμου «Ριζοσπάστη».

Τέλος, αξίζει να σημειωθεί πως σε όλη την έκθεση υπήρχαν σχετικά με την κάθε ενότητα φύλλα της εφημερίδας «Ελεύθερη Πατρίδα», που εξέδιδε το ΚΚΕ στο εξωτερικό.