Associated Press

Ο Σλ. Μιλόσεβιτς, ενώ απαντά στον δικαστή Μέι

Στην πληθώρα των άρθρων που κατέκλυσαν το διεθνή Τύπο, όλες αυτές τις τελευταίες μέρες, με θέμα, φυσικά, την «ορθότητα της προσαγωγής Μιλόσεβιτς στο ΔΠΔ και την, από αυτήν την πράξη, απορρέουσα δικαίωση του αισθήματος διεθνούς δικαίου και σεβασμού των ανθρωπίνων δικαιωμάτων», άρχισαν να παρεισφρέουν ορισμένες «αποκλίνουσες» φωνές, που δεν μπορούν παρά να ερμηνευτούν ως «κώδωνας κινδύνου» και έκφραση αγωνίας για την κατάληξη που θα έχει, τελικά, η υπόθεση και για το κατά πόσο αυτή θα ανταποκρίνεται στις προσδοκίες όσων δρομολόγησαν τη συγκεκριμένη διαδικασία. Το τελικό λάκτισμα για να ανοίξει το «κουτί της Πανδώρας» φαίνεται ότι έδωσε η πρώτη εμφάνιση του Σλόμπονταν Μιλόσεβιτς ενώπιον του ΔΠΔ για την Πρώην Γιουγκοσλαβία στη Χάγη.

Χωρίς ταλαντεύσεις και χωρίς ομάδα συνηγόρων, ο πρώην Πρόεδρος της Γιουγκοσλαβίας στάθηκε ενώπιον του ΔΠΔ για 12 λεπτά, κατά τη διάρκεια των οποίων επέμεινε στην αρχική του θέση ότι πρόκειται για μια δίκη με πολιτικά κίνητρα, στην οποία ο ίδιος δεν προτίθεται συνεργαστεί, ούτε να αναγνωρίσει τη δικαιοδοσία του δικαστηρίου. Οι λακωνικές, σταθερές απαντήσεις του Σλόμπονταν Μιλόσεβιτς στις ερωτήσεις του Βρετανού δικαστή της έδρας Ρίτσαρντ Μέι είναι χαρακτηριστικές:

«Θεωρώ αυτό το Δικαστήριο ως ψευδές και τις κατηγορίες ως ψευδείς κατηγορίες. Είναι παράνομο, καθώς δεν έχει οριστεί από τη Γενική Συνέλευση του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών, συνεπώς δε νιώθω την ανάγκη να εκπροσωπηθώ σε ένα παράνομο όργανο» ήταν η πρώτη δήλωση του Σλ. Μιλόσεβιτς, ο οποίος απαντώντας στο ερώτημα αν θέλει να του αναγνωστεί το κατηγορητήριο αρκέστηκε να δηλώσει ότι «αυτό είναι δικό σας πρόβλημα».

Στις αλλεπάλληλες απόπειρες του δικαστή Μέι να λάβει κάποια απάντηση από τον πρώην Πρόεδρο της Γιουγκοσλαβίας, η οποία θα εμπεριέχει έστω και σε πρώτο επίπεδο κάποιο δείγμα αναγνώρισης της δικαιοδοσίας του Δικαστηρίου, αλλά και του έργου που έχει κληθεί να φέρει σε πέρας, ο Σλόμπονταν Μιλόσεβιτς παρέμεινε αμετακίνητος από τις αρχικές του δηλώσεις, επιμένοντας ότι «στόχος της δίκης είναι να παράσχει άλλοθι και δικαίωση για τα εγκλήματα πολέμου που έπραξε το ΝΑΤΟ κατά της Γιουγκοσλαβίας». Τα μικρόφωνα έκλεισαν και στην προσπάθειά του να πιέσει τον Μιλόσεβιτς για κάποια, πιο «θετικού» περιεχομένου, απάντηση ο δικαστής Μέι συνέστησε στον πρώην Πρόεδρο της Γιουγκοσλαβίας να μη «βγάζει ομιλία» γιατί θα έχει την ευκαιρία να το πράξει κατά τη διάρκεια της διαδικασίας.

Υπό αυτές τις συνθήκες η «παρθενική» εμφάνιση του Σλόμπονταν Μιλόσεβιτς στη Χάγη δεν πρέπει να ανταποκρίθηκε στις προσδοκίες των εκπροσώπων των ΜΜΕ και ιδιαίτερα των τηλεοπτικών που συνέρρευσαν στην ολλανδική πόλη, καθώς ήταν ολιγόλεπτη και λακωνική, το αντίστροφο, δηλαδή, από το χρόνο που αναμένεται να διαρκέσει η ίδια η δίκη, αλλά και η προετοιμασία της. Και αυτό είναι το σημείο του όψιμου προβληματισμού έγκριτων αναλυτών και αρθρογράφων.

Με προσεκτικό πλην αποκαλυπτικό τρόπο, η ελβετική εφημερίδα «Le Temps» υποστηρίζει ότι δε «θα ήταν υπερβολή αν χαρακτηριζόταν η προσαγωγή Μιλόσεβιτς στο ΔΠΔ ως εμπορική συναλλαγή», ενώ καταλήγει ότι δεν αποτελεί εφαρμογή του διεθνούς δικαίου αλλά πρόκειται, μάλλον για μια «πράξη επιβολής», που έρχεται «σε σφοδρή αντίθεση με όσα συνήθως πρεσβεύει η Δύση».

Ενα βήμα περαιτέρω προχωρά το σχόλιο του αμερικανικού περιοδικού «Time», το οποίο εκτιμά ότι η προσαγωγή Μιλόσεβιτς δεν αποτελεί εφαρμογή του διεθνούς δικαίου αλλά «έκφραση της δύναμης των ΗΠΑ». Στο άρθρο, μάλιστα, αναγνωρίζεται ότι «η ισχύς του ΔΠΔ για την Πρώην Γιουγκοσλαβία περιορίζεται στις αίθουσές του» ενώ παραδέχεται ότι «το ΔΠΔ, όπως και πολλοί άλλοι διεθνείς οργανισμοί, από το ΔΝΤ μέχρι το ΝΑΤΟ, δεν είναι παρά παράρτημα της Pax Americana». Μάλιστα, στο άρθρο εμπεριέχεται η προειδοποίηση ότι την έκδοση, και μάλιστα με τον συγκεκριμένο τρόπο, του Σλόμπονταν Μιλόσεβιτς μπορεί να τη μετανιώσουν, τελικά, οι ΗΠΑ, αφού αντί, σύμφωνα με την εκτίμηση του περιοδικού, να πετύχουν «τη σταθερότητα που επιθυμούν στα Βαλκάνια, για την οποία είναι απαραίτητη η σταθερότητα στη Γιουγκοσλαβία, μπορεί η εξέλιξη να είναι η ακριβώς αντίθετη, δηλαδή αποσταθεροποίηση».

Σε πιο ρεαλιστικούς τόνους κινείται η ανάλυση της αμερικανικής εφημερίδας «New York Times», η οποία αρκείται να ασκήσει, εξ απαλών κριτική σε σύγκριση με τα επιδιωκόμενα αποτελέσματα στη διαδικασία έκδοσης και στην ταχύτητα που τη χαρακτήρισε. Οπως υπογραμμίζεται είναι σχεδόν σίγουρη η πλήρης απουσία υπογεγραμμένων εντολών για συγκεκριμένες ενέργειες στο Κόσσοβο από τον πρώην Πρόεδρο της Γιουγκοσλαβίας. Χωρίς αυτές, όμως, τις γραπτές εντολές δεν αποδεικνύεται από πουθενά ότι τα όσα συνέβησαν στο Κόσσοβο αποτελούν αποτέλεσμα ενός συστηματικού σχεδίου, που εκπονήθηκε σε ανώτατο επίπεδο, και όχι αυθόρμητες και αποσπασματικές πράξεις αντεκδίκησης.

Τελικά, λοιπόν, μάλλον ανησυχία παρά ανακούφιση προσέφερε στους εμπνευστές του ΔΠΔ για την πρώην Γιουγκοσλαβία και τους δράστες των διαρκών εγκλημάτων στα Βαλκάνια, η πολυπόθητη έκδοση του Σλόμπονταν Μιλόσεβιτς. Ισως και να ακούγονται περίεργα, λίγα εικοσιτετράωρα μετά τη, μόλις, 12 λεπτών πρώτη εμφάνιση του Μιλόσεβιτς στη Χάγη, όλες αυτές οι «φωνές» «ανησυχίας» και «αγωνίας», αλλά ίσως να είναι και προειδοποιητικές σχετικά με το γεγονός ότι η πολύκροτη διαδικασία μπορεί να προκαλέσει αλυσιδωτές αντιδράσεις και αποκαλύψεις, πιθανότατα όχι τόσο ικανοποιητικές για τους παγκόσμιους τιμητές των «ανθρωπίνων δικαιωμάτων». Μήπως αυτό ακριβώς επιδιώκουν να προλάβουν; Μήπως η τυπική νομιμότητα της Χάγης είναι τόσο εξόφθαλμα αστήριχτη που χρειάζεται ενισχύσεις; Αυτή η πράξη του έργου στο «θέατρο του ιμπεριαλιστικού παραλόγου» μόλις άρχισε.