ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
Κυριακή 8 Ιούλη 2001
Σελ. /32
ΡΕΠΟΡΤΑΖ
Τα γουναράδικα δεν έχουν πια ζωή

Ο «Ρ» ξεκινά σήμερα ένα μικρό αφιέρωμα στη Δυτική Μακεδονία και στα οξυμένα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι κάτοικοι της περιοχής. Προβλήματα-απόρροια της εφαρμοζόμενης αντεργατικής πολιτικής, η οποία στηρίζει το μεγάλο κεφάλαιο και συνθλίβει τους μικρομεσαίους

Η ανεργία και η ανέχεια πλήττουν πολλούς κατοίκους και της όμορφης Καστοριάς
Η ανεργία και η ανέχεια πλήττουν πολλούς κατοίκους και της όμορφης Καστοριάς
Την εποχή του εθνικιστικού παραλογισμού, με πρόσχημα το όνομα της γειτονικής Πρώην Γιουγκοσλαβικής Δημοκρατίας της Μακεδονίας, όταν ΠΑΣΟΚ, ΝΔ και ΣΥΝ διοργάνωναν και συμμετείχαν στα διαβόητα συλλαλητήρια, όταν διάφοροι έκαναν δηλώσεις περί «Λακεδαιμονίων» και ότι «η Μακεδονία είναι η ψυχή μας», ένα γκρουπ τουριστών από την Αθήνα επισκέφτηκε την Καστοριά.

Παραξενεύτηκαν από όλες αυτές τις πινακίδες που στα σλαβικά διαφήμιζαν την ποιότητα της γούνας του κάθε βιοτέχνη και εμπόρου. Ρώτησαν τον πρώτο περαστικό: «Αυτά τα γράφουν οι Σκοπιανοί; Εχουν διεισδύσει τόσο πολύ;». Ο Καστοριανός ήταν «Λακεδαιμόνιος»: «Τα γράφουν οι εθνικόφρονες». Οι ανυποψίαστοι Αθηναίοι γέλασαν.

Και τότε ακόμα, εν μέσω εθνικιστικού παροξυσμού και αντιπαράθεσης με το γειτονικό κράτος, αυτοί που τα υποδαύλιζαν έκαναν ό,τι μπορούσαν για να συνεχιστεί το εμπόριο με τους «εχθρούς». Σήμερα βεβαίως τα προβλήματα της περιοχής και των κατοίκων είναι πλέον τόσο οξυμένα, που δεν υπάρχουν περιθώρια για «πολεμοχαρείς» διαθέσεις. Πόσο μάλλον, που τώρα τέλειωσαν τα αστεία και στα βόρεια σύνορα η κατάσταση είναι ήδη έκρυθμη, ελέω «ειρηνευτικών» επεμβάσεων του ΝΑΤΟ και των πρωτοπαλίκαρών του, του UCK. Βεβαίως, η ελληνική κυβέρνηση επιμένει στην αποστολή ελληνικού στρατού στη γειτονική χώρα.

Αχρηστα αντικείμενα, παλιά ασθενοφόρα σωρεύονται στην πίσω αυλή του Γενικού Νομαρχιακού Νοσοκομείου Καστοριάς
Αχρηστα αντικείμενα, παλιά ασθενοφόρα σωρεύονται στην πίσω αυλή του Γενικού Νομαρχιακού Νοσοκομείου Καστοριάς
O «Ρ» επισκέφτηκε τη Δυτική Μακεδονία και σταχυολόγησε ορισμένες από τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν οι κάτοικοι της περιοχής. Κατέγραψε την ανησυχία και τον καθημερινό τους αγώνα για επιβίωση, ενάντια στην πολιτική που εφαρμόζουν οι κυβερνήσεις του δικομματισμού. Πολιτική μακρόχρονης, μονόπλευρης λιτότητας για τα λαϊκά στρώματα. Μερικά από αυτά τα προβλήματα θα παρουσιάσουμε σήμερα και τις επόμενες μέρες, σε ένα μικρό αφιέρωμά μας στη Δυτική Μακεδονία.

Ξεκινώντας από την Καστοριά: Ολοι ταυτίζουν την περιοχή με τη γούνα, τη γούνα με τα υψηλά εισοδήματα και άρα με τα κέρδη για τους γουνεμπόρους. Κάποτε ήταν έτσι. Η μεταπολεμική οικονομία της περιοχής βασίστηκε στη γουνοποιία. Παιδιά δούλευαν τζάμπα, με ψωμοτύρι που έφερναν από το σπίτι τους, για να μάθουν την τέχνη του γουνεργάτη. Μπλόκα του στρατού γύρω από την πόλη εξέταζαν τα χαρτιά των επισκεπτών της. Την αστυνομική ταυτότητα, αλλά και μια άλλη, λευκού χρώματος, που επίσης εξέδιδε η Αστυνομία και βεβαίωνε ότι ήταν από χωριό της περιοχής και εργάζονταν στην πόλη ως γουνεργάτες. Η περιοχή ήταν «επιτηρούμενη ζώνη» και δεν ήθελαν να εισέρχονται εκεί άγνωστα, «ταραχοποιά» στοιχεία.

Τα μεροκάματα ήταν καλά. Υπολογίζεται από τους παλιούς Καστοριανούς ότι τρία τότε κατώτερα ημερομίσθια αντιστοιχούσαν σε μια χρυσή λίρα. Ετσι από το 1960 μέχρι το 1980, ελάχιστα παιδιά στρέφονταν στα γράμματα. Τα περισσότερα πήγαιναν στη γούνα, για να πλουτίσουν. Από ολόκληρη την Ελλάδα, έρχονταν στην Καστοριά προσπαθώντας να «σπάσουν» το «κλειστό» κάποτε επάγγελμα του γουναρά και να μάθουν την τέχνη. Επίσης, λίγοι στρέφονταν σε άλλους τομείς της οικονομίας.

Το νερό της λίμνης κάποτε ήταν πεντακάθαρο. Σήμερα...
Το νερό της λίμνης κάποτε ήταν πεντακάθαρο. Σήμερα...
Οι γούνες γίνονταν εξαγωγή στην Ευρώπη, στις ΗΠΑ, γι' αυτό και πολλοί Καστοριανοί βιοτέχνες και έμποροι άνοιξαν αντιπροσωπείες τους στην Αμερική, στο Παρίσι, στη Λιψία προπολεμικά, στη Φραγκφούρτη μεταπολεμικά. Οι αγοραπωλησίες συνήθως γίνονταν - και ακόμα γίνονται - με δημοπρασίες σε ξένο, «σκληρό» νόμισμα. Ετσι, άκουγες τους Καστοριανούς να μιλούν όχι για δραχμές, αλλά για δολάρια και μάρκα. Σήμερα;

Υποφέρουν οι μικρομεσαίοι

Σύμφωνα με τον Γιώργο Νικόπουλο, γραμματέα της Νομαρχιακής Επιτροπής Καστοριάς του ΚΚΕ, από το 1980 ξεκίνησε διεθνώς η κρίση της γούνας. Η παγκόσμια παραγωγή αυξήθηκε, ενώ είναι σε εξέλιξη μια παγκόσμια καταναλωτική κρίση, με όλο και λιγότερους να μπορούν να ξοδέψουν χρήματα για ένα γούνινο παλτό.

Οπως σε όλους τους κλάδους της βιοτεχνίας, το μεγάλο κεφάλαιο πιέζει τους μικρομεσαίους. Καθώς έχει ρευστό, πιέζει «χτυπώντας» πρώτη ύλη σε υψηλότερες τιμές και πουλώντας σε σχετικά φτηνότερες. Οι «μεγάλοι», στο σημερινό σύστημα, ποτέ δεν αντιμετωπίζουν πρόβλημα.

Επιπλέον, πρόκειται για αγοραπωλησίες που δε γίνονται με λίγα χρήματα. Χρειάζονται μεγάλα κεφάλαια, γι' αυτό και πολλοί δανείστηκαν για να αγοράσουν πρώτη ύλη. Οι τράπεζες έδωσαν σε πολλούς τη χαριστική βολή, καθώς δάνειζαν με επιτόκια 37% και πάνω, συν μετά τα πανωτόκια.

Στο αεροδρόμιο της Καστοριάς εκτελούνται ταχύτατα εργασίες επιμήκυνσης και διαπλάτυνσης του αεροδιαδρόμου. Εκφράζονται φόβοι ότι θα χρησιμοποιηθεί από το ΝΑΤΟ για πολεμικούς σκοπούς
Στο αεροδρόμιο της Καστοριάς εκτελούνται ταχύτατα εργασίες επιμήκυνσης και διαπλάτυνσης του αεροδιαδρόμου. Εκφράζονται φόβοι ότι θα χρησιμοποιηθεί από το ΝΑΤΟ για πολεμικούς σκοπούς
Ο Γ. Νικόπουλος επισημαίνει: «Ρήμαξαν την Καστοριά. Τα χρέη μετρώνται σε δισεκατομμύρια. Κατέστρεψαν μεγάλο μέρος των γουνοποιητικών επιχειρήσεων. Σημειώστε ότι και πολλοί πουλούσαν στο εξωτερικό με πίστωση. Εχασαν λεφτά, καθώς έστειλαν εμπόρευμα, αλλά δεν τους επιστράφηκαν χρήματα. Λόγω και της παγκόσμιας κρίσης, όσοι είχαν αποκλείσει την ελληνική αγορά και δούλευαν μόνο με εξαγωγές, τώρα υποφέρουν. Είναι περίπου 150 οι οικογένειες της πόλης, που ζουν πλέον με τη βοήθεια του δήμου και άλλων φορέων. Και είναι ενδεικτικό το γεγονός ότι στις σημερινές συνθήκες ανεργίας, που πλήττει κύρια τη νεολαία, οι νέοι σταμάτησαν να στρέφονται προς τη γούνα».

Ποσοστώσεις, μόλυνση, χρηματιστήριο

Η εδαφολογική σύνθεση της Καστοριάς είναι πολύ καλή και ευνοεί τις καλλιέργειες, ειδικά των μήλων. Ομως, δεν ισχύουν πια οι επιδοτήσεις που δίνονταν στο παρελθόν. Δε σταμάτησαν, απλά τώρα δίνονται, π.χ., 1.500 δρχ. ανά δέντρο που ξεριζώνεται για να φυτευτούν ακακίες (!), σε προγράμματα «προστασίας του περιβάλλοντος».

Ετσι κι αλλιώς, οι ποσοστώσεις στην παραγωγή - που επιβάλλονται από τις Βρυξέλλες και τους εγχώριους υποτακτικούς τους - δεν επιτρέπουν την ανάπτυξη της αγροτιάς, ούτε και της κτηνοτροφίας. Και τα καπνά αντιμετωπίζουν κρίση, καθώς οι δυο τελευταίες σοδειές προσβλήθηκαν από ασθένεια και ουσιαστικά καταστράφηκαν.

Το τζαμί της Καστοριάς. Αν και ερειπωμένο, μισογκρεμισμένο, παραμένει επιβλητικό
Το τζαμί της Καστοριάς. Αν και ερειπωμένο, μισογκρεμισμένο, παραμένει επιβλητικό
Η λίμνη θρέφει ακόμα κάποιους ψαράδες. Υπάρχουν γριβάδια, κεφαλόπουλα, γουλιανοί, «πεταλούδες» (μοιάζει με τον κυπρίνο, αλλά έχει μικρότερο και πλακουτσωτό κεφάλι). Ομως η λίμνη μολύνεται. Στις αρχές του αιώνα το νερό ήταν τόσο καθαρό, που οι κάτοικοι το έπιναν. Ο πυθμένας της ήταν βραχώδης και το νερό τόσο διάφανο, που φαινόταν. Σήμερα είναι βούρκος. Επί χρόνια τα αστικά λύματα χύνονταν μέσα, ενώ μολύνεται και από τα φυτοφάρμακα που χρησιμοποιούνται στις παραλίμνιες δεντροκαλλιέργειες. Δε λαμβάνονται κάποια μέτρα, που και την αγροτική παραγωγή να βοηθούν, και τη μόλυνση να αποτρέπουν.

Αλλη μια πληγή: Πολλοί Καστοριανοί για να ξελασπώσουν στράφηκαν στη Σοφοκλέους. Λίγοι κέρδισαν. Ομως, οι περισσότεροι είδαν τη γούνα τους να καίγεται. Και πέρα από τους γουναράδες, υπήρξαν πολλοί που πούλησαν το χωράφι τους για να πάρουν 5-6 εκατ. δρχ. και να τα ρίξουν στην καταβόθρα, που ονομάζεται «ΧΑΑ».

Τι συμβαίνει με το αεροδρόμιο;

Ο «Κρατικός Αερολιμένας Καστοριάς "Αριστοτέλης"», ήταν ένα μικρό επαρχιακό αεροδρόμιο. Κατασκευάστηκε προπολεμικά, για να χρησιμοποιηθεί ως στρατιωτικό, όπερ και εγένετο. Στον εμφύλιο, πολλά αεροπλάνα απογειώθηκαν από εκεί να σκορπίσουν το θάνατο.

Σήμερα γίνονται με πολύ γρήγορους ρυθμούς έργα επέκτασής του, επιμήκυνσης και διαπλάτυνσης του αεροδιαδρόμου. Εργα που δε δικαιολογούνται από τη μικρή πλέον εμπορική και επιβατική κίνηση της Καστοριάς. Εργα πανάκριβα, τα κεφάλαια των οποίων αν κατευθύνονταν στις πραγματικές λαϊκές ανάγκες, θα μπορούσαν να στηρίξουν την παραγωγή και το λαϊκό εισόδημα.

Κατασκευάζονται δε υπόγεια υπόστεγα και καταφύγια και ήδη μπορούν να προσγειωθούν εκεί μεταγωγικά βαρέως τύπου. Σημειώστε ότι στο γειτονικό Βίτσι λειτουργούν σύγχρονα συστήματα αεράμυνας (ραντάρ κλπ), που είναι υπό την εποπτεία του ΝΑΤΟικού στρατηγείου του Τυρνάβου.

Κάτοικοι της περιοχής ανησυχούν και εκφράζουν το φόβο, ότι το αεροδρόμιο θα ξαναπάρει στρατιωτικό χαρακτήρα. «Στην Καστοριά δεν έχουν ακόμα αναπτυχθεί κοινωνικές αντιδράσεις ενάντια στους ΝΑΤΟικούς, όπως στον Τύρναβο, τη Λάρισα, τη Θεσσαλονίκη. Τους βολεύει λοιπόν, να το χρησιμοποιούν ως αεροπορική βάση για να κανοναρχούν τη Βαλκανική» αναφέρουν.

«'H Χριστός ή χάος»

Στους διαδρόμους του Νομαρχιακού Νοσοκομείου Καστοριάς, εικόνες θρησκευτικού περιεχομένου με συνθήματα τύπου «'H Χριστός ή χάος» της «Χριστιανικής Φοιτητικής Δράσεως» κοσμούν τους τοίχους.

Σύμφωνα και με τον πρόεδρο του ιδρύματος, οικονομολόγο Ευθ. Σταυρόπουλο, από τον οργανισμό λειτουργίας προβλέπονται 115 θέσεις νοσηλευτικού προσωπικού και υπηρετούν 103. Ο «μάχιμος» αριθμός είναι ακόμα μικρότερος, καθώς πρέπει να συνυπολογίζονται οι κανονικές άδειες, οι άδειες εγκυμοσύνης, ασθένειας κλπ. Το πρόβλημα δεν παρατηρείται μόνο στην Καστοριά, καθώς -σύμφωνα με τα στοιχεία του ίδιου του υπουργείου Υγείας- πανελλαδικά λείπουν 21.500 νοσηλευτές. Παράλληλα, η τόσο αναγκαία μηχανογράφηση προχωρά με προσπάθειες του ίδιου του ιδρύματος, καθώς δεν υπάρχει ενίσχυση από την κεντρική διοίκηση.

Υπάρχει ένας κλίβανος για την καύση των μολυσματικών λυμάτων, ο οποίος δεν είναι στην καλύτερη κατάσταση. Η διοίκηση του νοσοκομείου, θέλει να κατασκευάσει καινούργιο και έχει βρει τα αναγκαία κονδύλια, όμως οι αρμόδιες τοπικές αρχές δεν τους επιτρέπουν τον εκσυγχρονισμό της εγκατάστασης και τους παραπέμπουν στο ΥΠΕΧΩΔΕ. Να υποβάλουν εκεί μελέτη περιβαλλοντικών επιπτώσεων και να τους δοθεί από εκεί άδεια. Η διοίκηση του νοσοκομείου αναφέρει όμως, ότι το υπουργείο θέτει όρους ωσάν ο κλίβανος να λειτουργούσε στο κέντρο της Αθήνας και όποιο νοσοκομείο προσπάθησε στο παρελθόν να πάρει ανάλογη άδεια, λόγω αυτών των όρων απέτυχε. Ετσι, παραμένει σε λειτουργία ο παλιός.

Στην πίσω αυλή του νοσοκομείου στοιβάζεται άχρηστο υλικό. Ο Οργανισμός Διαχείρισης Δημόσιου Υλικού δε δίνει άδεια για την εκποίησή του και δίνεται η εικόνα σκουπιδότοπου.

Οργιάζει η «μαύρη» εργασία

Στις πρόσφατες κινητοποιήσεις ενάντια στα κυβερνητικά μέτρα για το Ασφαλιστικό, η Καστοριά σείστηκε από πορείες χιλίων και πλέον εργαζομένων, παρά τις δυσκολίες στην ανάπτυξη κινητοποιήσεων. Βεβαίως, υπάρχει αγωνιστική παράδοση και πολλοί είναι αυτοί που θυμούνται ακόμα τις μεγάλες κινητοποιήσεις των γουνεργατών το 1964, όταν περισσότεροι από 2.500 άνθρωποι κατέβηκαν στο δρόμο.

Τα προβλήματα σήμερα φαίνεται να είναι πιο διογκωμένα. Στο υποκατάστημα ΙΚΑ Καστοριάς, χαρακτηρίζουν την ανεργία και τη «μαύρη» εργασία ως τα μεγαλύτερα προβλήματα. Είναι χαρακτηριστικό το γεγονός ότι ενώ το 1965, 5.500 γουνεργάτες ήταν ασφαλισμένοι στο Ιδρυμα, σήμερα είναι περίπου 600.

Παράγοντες της διοίκησης του Εργατικού Κέντρου Καστοριάς αναφέρουν: «Δεν εφαρμόζεται η εργατική νομοθεσία. Είναι παντελής η έλλειψη κρατικής προστασίας του εργαζομένου, σε ό,τι αφορά τους ελέγχους στον εργοδότη. Μάλιστα, οι επιχειρηματίες λένε ότι αφού περνούν κρίση οι δουλιές τους, δεν πρέπει να τους πιέζουμε από πάνω, για να δούμε αν εφαρμόζουν την εργατική νομοθεσία».

Οι εκπρόσωποι των εργαζομένων σημειώνουν ότι η εργοδοσία αποφεύγει να προσλαμβάνει εργαζομένους ακόμα και μέσω ΟΑΕΔ, με την επιδότηση που παρέχουν ορισμένα προγράμματα του Οργανισμού και που τελικά επιβαρύνουν τον εργοδότη μόνο με την κοινωνική ασφάλιση του εργαζομένου. «Με τρία - τέσσερα χιλιάρικα προσλαμβάνουν εργάτες από τα χωριά, με "μαύρα" λεφτά και μόνο για μερικά μεροκάματα το μήνα, όσο τους χρειάζονται. Εχουμε καταντήσει να δουλεύει όλο το σόι, για να κολλήσει όλα κι όλα 200 ένσημα χρόνο».

Η ίδια, απαράδεκτη άποψη, που επιχειρεί να ταυτίσει τα συμφέροντα του εργαζομένου με αυτά του κεφαλαιοκράτη - εργοδότη, λέγεται ανεπίσημα και από μεγαλοσχήμονες της Τοπικής Αυτοδιοίκησης.

Στη διοίκηση του ΕΚ συνεχίζουν: «Οποια επιχείρηση έλεγξε η Επιθεώρηση Εργασίας εντόπισε είτε "μαύρη" εργασία, είτε παραβίαση του ωραρίου. Η "μαύρη" εργασία γίνεται κάτι σαν κουλτούρα πια στην Καστοριά, με ευθύνη και όσων εργαζομένων την αποδέχονται και δεν αντιδρούν συλλογικά».

«Μαύρο» φαίνεται να είναι και μεγάλο μέρος της γουνοπαραγωγής, καθώς πολλά παλτά λένε ότι δεν καταγράφονται, με ό,τι αυτό συνεπάγεται στη φοροδιαφυγή.

Ποια η στάση της κυβέρνησης; «Πριν τις απεργίες για το Ασφαλιστικό, μας επισκέφτηκε ένα κυβερνητικό κλιμάκιο. Μπήκε μια κυρία στο ΕΚ και το πρώτο πράγμα που βρήκε να μας πει ήταν ότι "ρε παιδιά, πολλές mercedes έχει η πόλη". Σ' εμάς τα λέει αυτά; Εμάς ρωτά που βρήκαν αυτοί οι λίγοι τα χρήματα; Γιατί δεν πάνε να τους βρούνε;»...

ΑΠΟΣΤΟΛΗ:

Θανάσης ΜΠΑΛΟΔΗΜΑΣ

ΤΗΝ ΤΡΙΤΗ:

Η κατάσταση στη Φλώρινα



Ευρωεκλογές Ιούνη 2024
Μνημεία & Μουσεία Αγώνων του Λαού
Ο καθημερινός ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ 1 ευρώ