Τις τελευταίες βδομάδες οξύνεται η αντιπαράθεση ΗΠΑ - ΝΑΤΟ - ΕΕ και Ρωσίας για την Ουκρανία και τη Μαύρη Θάλασσα, ως αποτέλεσμα της όξυνσης των αντικρουόμενων συμφερόντων σε άλλη μια περιοχή του πλανήτη, των μεγαλύτερων δυσκολιών οι αστικές τάξεις να καταλήξουν σε κάποιο συμβιβασμό. Αυτό εκφράστηκε και στη δίωρη τηλεδιάσκεψη που είχαν την Τρίτη οι Πρόεδροι των ΗΠΑ και της Ρωσίας, Τζο Μπάιντεν και Βλαντιμίρ Πούτιν, δεύτερη φορά μετά τον Ιούνη που είχαν συναντηθεί στη Γενεύη.

Ενας σημαντικός λόγος που οι δύο ιμπεριαλιστικές δυνάμεις αναζητούν αυτό που ονομάζουν μια «σταθερή και προβλέψιμη» σχέση είναι και η άνοδος της Κίνας, ο ανταγωνισμός με άλλα ιμπεριαλιστικά κέντρα, η μετακίνηση του κέντρου βάρους του παγκόσμιου ανταγωνισμού στην περιοχή Ασίας - Ειρηνικού.

Διεθνή δημοσιεύματα σημείωναν πως η πολιτική της σύγκρουσης των ΗΠΑ με τη Ρωσία «αποξενώνει τη Ρωσία από τη Δύση» και ενισχύει τους δεσμούς της με την Ινδία, την Κίνα και το Ιράν. Επίσης, υπήρχαν αναφορές ότι στη συνομιλία Πούτιν - Μπάιντεν οι ΗΠΑ ζήτησαν μεγαλύτερη στήριξη από τη Ρωσία στην άσκηση πιέσεων προς το Ιράν, ενώ διεξάγονται διαπραγματεύσεις στη Βιέννη για το πυρηνικό του πρόγραμμα.

Στην τηλεδιάσκεψη συμφωνήθηκε Ρώσοι και Αμερικανοί αξιωματούχοι να συνεχίσουν άμεσα τις σχετικές επαφές «γι' αυτήν την περίπλοκη συγκρουσιακή κατάσταση, μια συζήτηση για στρατηγικά θέματα ασφάλειας στην Ευρώπη». Ταυτόχρονα, οι δύο πλευρές παραμένουν με το «δάχτυλο στη σκανδάλη», συνεχίζονται οι εκατέρωθεν απειλές και «προειδοποιήσεις», η συγκέντρωση στρατιωτικών δυνάμεων με ό,τι κινδύνους συνεπάγεται για τους λαούς.

Ο Μπάιντεν προειδοποίησε τον Πούτιν για «ισχυρά οικονομικά και άλλα μέτρα» από τη Δύση σε βάρος της Ρωσίας σε περίπτωση εισβολής ή κλιμάκωσης στην Ουκρανία, αλλά και για επιπλέον αμερικανική στήριξη της Ουκρανίας και των ΝΑΤΟικών συμμάχων στην Ανατολική Ευρώπη. Είχαν προηγηθεί συντονισμένες δηλώσεις και προειδοποιήσεις μελών του ΝΑΤΟ και της ΕΕ για συγκέντρωση άνω των 100.000 Ρώσων στρατιωτών κοντά στα σύνορα με την Ουκρανία.

Από την πλευρά του, ο Πούτιν ξεκαθάρισε πως η ένταξη της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ αποτελεί «κόκκινη γραμμή» για τη Ρωσία και ζήτησε εγγυήσεις ότι το ΝΑΤΟ δεν θα επεκταθεί προς τα ανατολικά σύνορα της Ευρώπης. Η Ρωσία επιμένει «στη σύναψη συγκεκριμένων συμφωνιών», που θα απέκλειαν την περαιτέρω επέκταση του ΝΑΤΟ προς τα ανατολικά ή την ανάπτυξη κοντά στο ρωσικό έδαφος οπλικών συστημάτων που απειλούν την ασφάλειά της.

Παράλληλα, η Ρωσία αρνείται ότι σκοπεύει να εισβάλει στην Ουκρανία και ισχυρίζεται πως απαντά στις απειλητικές ενέργειες της Ουκρανίας και του ΝΑΤΟ, που «κάνει επικίνδυνες απόπειρες να χρησιμοποιήσει το ουκρανικό έδαφος και να αναπτύξει το στρατιωτικό δυναμικό του στα σύνορά μας». Ο Πούτιν εξέφρασε «σοβαρές ανησυχίες» για τις «προκλητικές ενέργειες» του Κιέβου στο Ντονμπάς.

Σε αυτό το φόντο ο Αμερικανός Πρόεδρος είχε διαβουλεύσεις με τους ηγέτες της «Ομάδας των Εννέα του Βουκουρεστίου», που αποτελείται από κράτη της ανατολικής πτέρυγας του NATO (Βουλγαρία, Τσεχία, Εσθονία, Ουγγαρία, Λετονία, Λιθουανία, Πολωνία, Ρουμανία, Σλοβακία). Σε αυτές κατέστησε σαφές ότι «οι ΗΠΑ δεν θα δεχτούν ένα έθνος να αναγκάσει ένα άλλο έθνος να αλλάξει τα σύνορά του ή να περιορίσει την ικανότητά του να συνεργάζεται με άλλες χώρες» και ότι δεν έκανε παραχωρήσεις στον Ρώσο Πρόεδρο.

Αυτές οι συζητήσεις με τη ρωσική κυβέρνηση καλύπτουν «το μέλλον των ανησυχιών της Ρωσίας σε σχέση με το ΝΑΤΟ σε μεγάλο βαθμό» και θα διερευνήσουν «αν μπορούμε ή όχι να βρούμε λύσεις», είπε ο Μπάιντεν.

Επίσης, σε επικοινωνία που είχε με τον Ουκρανό ομόλογό του, Βολ. Ζελένσκι, ο Μπάιντεν φέρεται να τον διαβεβαίωσε ότι η Ουκρανία θα συμμετέχει σε όποιες συνομιλίες αφορούν το μέλλον της.

Σχετικές διαβουλεύσεις θα έχουν οι ΗΠΑ και με τουλάχιστον άλλους «τέσσερις βασικούς συμμάχους στο ΝΑΤΟ» (Μεγάλη Βρετανία, Γερμανία, Γαλλία, Ιταλία).

Οι ΗΠΑ συζητούν με τους εταίρους τους στη Δυτική και Ανατολική Ευρώπη το ενδεχόμενο περαιτέρω επαφών Ρώσων και αξιωματούχων του ΝΑΤΟ σχετικά με την ευρωπαϊκή ασφάλεια και την πρόταση της Μόσχας για εγγυήσεις ασφαλείας, δήλωσε αξιωματούχος της αμερικανικής κυβέρνησης, προσθέτοντας ότι γι' αυτόν τον σκοπό υπάρχουν «σχήματα» όπως το Συμβούλιο ΝΑΤΟ - Ρωσίας και ο Οργανισμός για την Ασφάλεια και τη Συνεργασία στην Ευρώπη (ΟΑΣΕ). «Επομένως, είμαστε έτοιμοι να μιλήσουμε με τους Ρώσους για όλα τα θέματα», πρόσθεσε.

Το ρωσικό ΥΠΕΞ είχε καλέσει τις ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ να συμμετάσχουν σε ουσιαστικό διάλογο για τις εγγυήσεις ασφαλείας και να συζητήσουν «τρόπους μείωσης των στρατιωτικών και πολιτικών εντάσεων». «Διαφορετικά, όλα τα μέσα που διαθέτουμε, θα χρησιμοποιηθούν για την πρόληψη και την εξάλειψη των αναδυόμενων απειλών», προειδοποίησε.

Ο Ρώσος αναπληρωτής ΥΠΕΞ, Σεργκέι Ριάμπκοφ, εκτίμησε ότι «η κατάσταση επί του παρόντος είναι μια σοβαρή κρίση στον ευρωατλαντικό χώρο και μια πιθανή σύγκρουση. Αρκετοί συνειδητοποιούν ότι δεν μπορεί να συνεχιστεί έτσι. Προτείνουμε μια επιλογή κοινής λογικής», επισημαίνοντας ότι η Ρωσία θα δεχτεί «μόνο γραπτές, νομικές εγγυήσεις με τη μορφή συμβάσεων».

Ο ίδιος προειδοποίησε ότι Ρωσία και ΗΠΑ μπορεί να φθάσουν σε μια κατάσταση «παρόμοια με την κρίση των πυραύλων στην Κούβα» το 1962, αλλά «υπάρχει χρόνος να συμφωνήσουμε σε μια λογική βάση για μη διεύρυνση του ΝΑΤΟ».

Δύο μέρες μετά την τηλεδιάσκεψη Πούτιν - Μπάιντεν το ρωσικό ΥΠΕΞ επέδωσε στην αμερικανική πρεσβεία στη Μόσχα διαμαρτυρία για την αυξημένη στρατιωτική δραστηριότητα των ΗΠΑ και του ΝΑΤΟ στη Μαύρη Θάλασσα, όπου απαριθμούνται παραδείγματα πρόσφατων επικίνδυνων ελιγμών από την Πολεμική Αεροπορία των ΗΠΑ.

Την κλιμάκωση της ΝΑΤΟικής στρατιωτικής δραστηριότητας υπογράμμισε και ο επικεφαλής του ρωσικού Γενικού Επιτελείου Στρατού, Β. Γκερασίμοφ, υπενθυμίζοντας ότι το ΝΑΤΟ πραγματοποιεί περίπου 40 μεγάλες στρατιωτικές ασκήσεις κοντά στα σύνορα της Ρωσίας κάθε χρόνο, με μεγάλο μέρος στρατιωτικού υλικού να παραμένει τελικά στον τόπο των ασκήσεων.

Επίσης, είπε πως η Πολεμική Αεροπορία των ΗΠΑ έχει αυξήσει σημαντικά τις πτήσεις κατά μήκος των ρωσικών συνόρων: «Μόνο τον περασμένο μήνα πραγματοποιήθηκαν 30 πτήσεις, διπλάσιες από ό,τι την ίδια περίοδο πέρυσι».

Φέτος, 26 πολεμικά πλοία χωρών που δεν συνορεύουν με τη Μαύρη Θάλασσα - Βρετανία, Ελλάδα, Ισπανία, Ιταλία, ΗΠΑ - «πραγματοποίησαν 29 επισκέψεις στη Μαύρη Θάλασσα, από 23 πέρυσι».

Από την πλευρά της και η Ρωσία παρακολουθεί στενά τις ΝΑΤΟικές κινήσεις και ενισχύει τις στρατιωτικές δυνάμεις, ενώ οι ασκήσεις στη Μαύρη Θάλασσα είναι απανωτές.

Την Πέμπτη, ρωσικά μαχητικά «Sukhoi Su-27» συνόδευσαν ομάδα γαλλικών και αμερικανικών πολεμικών αεροσκαφών πάνω από τη Μαύρη Θάλασσα «εμποδίζοντάς τα να παραβιάσουν τα ρωσικά σύνορα».

Την ίδια μέρα, ουκρανικό σκάφος «έρευνας και διάσωσης» που έπλεε στην Αζοφική Θάλασσα πλησίασε στα Στενά του Κερτς στα ανοιχτά της Κριμαίας, αγνοώντας τις ρωσικές προειδοποιήσεις να αλλάξει πορεία.

Ο Μπάιντεν δήλωσε την επομένη της τηλεδιάσκεψης πως αυτήν τη στιγμή «δεν βρίσκεται στο τραπέζι» μια αμερικανική στρατιωτική επέμβαση στην περίπτωση ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία, καθώς η Ουκρανία δεν είναι μέλος του ΝΑΤΟ. Πάντως, πρόσθεσε, η αντίδραση του ΝΑΤΟ θα εξαρτηθεί και από τις προθέσεις των υπόλοιπων κρατών - μελών.

Η αναβολή ένταξης της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ δεν εμποδίζει τις ΗΠΑ και άλλα κράτη-μέλη - Βρετανία, Τουρκία κ.ά. - να ενισχύουν οικονομικά και στρατιωτικά την Ουκρανία. Αμέσως μετά τις συνομιλίες με τον Πούτιν η αμερικανική κυβέρνηση υποσχέθηκε ακόμη 60 εκατ. δολάρια στρατιωτική βοήθεια στην Ουκρανία, ενώ η Γερουσία ενέκρινε τον αμυντικό προϋπολογισμό του 2022, που προβλέπει 300 εκατ. δολάρια για την Ουκρανία, 150 εκατ. δολάρια για τις χώρες της Βαλτικής και 4 δισ. δολάρια για την Ευρωπαϊκή Πρωτοβουλία Αποτροπής.

Πρόσφατα οι ουκρανικές Ενοπλες Δυνάμεις επιδείκνυαν τους αμερικανικούς αντιαρματικούς πυραύλους «Javelin», ενώ σύμφωνα με αμερικανικά ΜΜΕ η Ουκρανία τους μετέφερε κοντά στη γραμμή αντιπαράθεσης στο Ντονμπάς. Επίσης, αναφέρουν ότι η Ρωσία έχει δημιουργήσει δίκτυο αποθηκών πυρομαχικών στα σύνορα με την Ουκρανία.

Από την άλλη, εκπρόσωπος του ρωσικού ΥΠΕΞ σημείωσε πως «η Ειδική Αποστολή Παρακολούθησης του ΟΑΣΕ καταγράφει ότι το Κίεβο αναπτύσσει βαρέα όπλα και τεθωρακισμένα οχήματα, στα ανατολικά της χώρας στη γραμμή επαφής και οι παραβιάσεις της εκεχειρίας προσεγγίζουν τις 90.000».

Ταυτόχρονα, σύμφωνα με δημοσίευμα του αμερικανικού πρακτορείου «Ασοσιέιτεντ Πρες», ανώτεροι αξιωματούχοι του ΥΠΕΞ των ΗΠΑ φέρεται να είπαν στην Ουκρανία ότι η ένταξή της στο ΝΑΤΟ «είναι απίθανο να εγκριθεί την επόμενη δεκαετία». Επιπλέον, η αμερικανική κυβέρνηση, συνεχίζει το δημοσίευμα, ενδέχεται να ζητήσει από το Κίεβο να κάνει ορισμένα βήματα στην εφαρμογή των συμφωνιών του Μινσκ και να δώσει μερική αυτονομία στην περιοχή του Ντονμπάς, όπως π.χ. να ελέγχει τη δική της υγειονομική περίθαλψη, την αστυνομία και τα σχολεία.

Την ίδια ώρα, ο γγ του ΝΑΤΟ, Γενς Στόλτενμπεργκ, δήλωσε την Παρασκευή πως η υποστήριξη στην ένταξη της Ουκρανίας δεν έχει αλλάξει.