Υπό την πίεση που άσκησαν οι μαζικές διαδηλώσεις του λαού και των εργαζομένων στις ΗΠΑ, οι οποίοι εκφράζουν εδώ και βδομάδες την οργή τους ενάντια στη βαρβαρότητα και την κρατική καταστολή, και καθώς η συζήτηση για την αξιοποίηση νέων τεχνολογιών παρακολούθησης έχει πάρει νέες διαστάσεις από τις αρχές της πανδημίας, κολοσσοί των νέων τεχνολογιών ανακοίνωσαν πρόσφατα την αναστολή πωλήσεων τεχνολογιών αναγνώρισης προσώπων στις αστυνομικές και σε άλλες κρατικές υπηρεσίες των ΗΠΑ.

Η «Microsoft» και η «Amazon» ανακοίνωσαν την αναστολή των πωλήσεων τέτοιων τεχνολογιών στις αστυνομικές υπηρεσίες των ΗΠΑ, μέχρι τη θέσπιση από την κυβέρνηση πιο αυστηρής νομοθεσίας σχετικά με την αξιοποίησή τους, ενώ άλλο μονοπώλιο του κλάδου, η IBM, δεσμεύτηκε πως θα σταματήσει εντελώς την ανάπτυξη αντίστοιχων τεχνολογιών, λόγω «ανησυχιών» σχετικά με την ορθή χρήση τους από τις αρχές.

Οι αποφάσεις αυτές, πέρα από την απύθμενη υποκρισία αλλά και τις όποιες «ουρές» έχουν σε ό,τι αφορά την ενδοαστική αντιπαράθεση στο εσωτερικό των ΗΠΑ, έφεραν ξανά στην επιφάνεια την εκτεταμένη χρήση τέτοιων τεχνολογιών από τις κρατικές υπηρεσίες και τους μηχανισμούς καταστολής σε όλο τον κόσμο.

Αλλωστε οι τεχνολογίες αναγνώρισης προσώπων που εταιρείες όπως η «Facebook», η «Apple» και η «Google» έχουν ενσωματώσει στις πιο δημοφιλείς συσκευές τους, για το ξεκλείδωμα «έξυπνων» κινητών τηλεφώνων ή για την αυτόματη αναγνώριση (tag) των φίλων στις φωτογραφίες στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, κάθε άλλο παρά περιορίζονται στο πλαίσιο αυτό.

Στις ΗΠΑ, διάφορες τεχνολογίες παρακολούθησης, που - σημειωτέον - αναπτύχθηκαν στους πολέμους σε Αφγανιστάν και Ιράκ με τα γνωστά προσχήματα περί «αντιμετώπισης της τρομοκρατίας», χρησιμοποιήθηκαν πολύ σύντομα εκτενώς ως εργαλεία καταστολής απέναντι στο λαό.

Ενδεικτικό είναι το παράδειγμα της αστυνομίας της Βαλτιμόρης. Εκθεση της Αμερικανικής Ενωσης για τις Πολιτικές Ελευθερίες κατήγγειλε ότι κατά τη διάρκεια των διαμαρτυριών μετά τη δολοφονία του 25χρονου Αφροαμερικανού Φρέντι Γκρέι τον Απρίλη του 2015, ο οποίος πέθανε έπειτα από βαρύ τραυματισμό στη σπονδυλική του στήλη κατά τη σύλληψή του στη Βαλτιμόρη από αστυνομικούς, η αστυνομία χρησιμοποίησε εργαλεία παρακολούθησης των μέσων κοινωνικής δικτύωσης και αναγνώρισης προσώπων σε διαδηλωτές.

Η «Geofeedia», η εταιρεία που παρείχε στην αστυνομία το λογισμικό παρακολούθησης των κοινωνικών μέσων ενημέρωσης, «σκάναρε» τις φωτογραφίες των διαδηλωτών στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και τροφοδότησε με τις πληροφορίες της το σύστημα αναγνώρισης προσώπων, επιτρέποντας στην αστυνομία να εντοπίσει σε ζωντανό χρόνο όσους διαδηλωτές είχαν εκκρεμή εντάλματα και να τους συλλάβει απευθείας από το πλήθος. Μάλιστα, η εταιρεία διαφήμισε την «επιτυχία» της σε ενημερωτικό φυλλάδιο με το οποίο απευθύνθηκε και σε άλλες αστυνομικές υπηρεσίες των ΗΠΑ.

Τα σκήπτρα πάντως κρατάει μακράν η «Amazon», που έχει αναδειχθεί στον μεγαλύτερο πάροχο αντίστοιχων συστημάτων και οι πελάτες της περιλαμβάνουν αστυνομικά τμήματα και κρατικές υπηρεσίες των ΗΠΑ.

«Δόξες» γνωρίζει και η «Clearview AI», μία από τις εταιρείες που αρνήθηκαν να αναστείλουν την παροχή υπηρεσιών στις κρατικές υπηρεσίες των ΗΠΑ. Το λογισμικό της εταιρείας επιτρέπει στους χρήστες να συνδέουν τις φωτογραφίες του προσώπου ενός ατόμου σε μια βάση δεδομένων με περισσότερες από 3 δισεκατομμύρια εικόνες που έχουν τραβηχτεί από κοινωνικά μέσα και άλλες πηγές. Σύμφωνα με δημοσιεύματα, περισσότερες από 600 υπηρεσίες παγκοσμίως χρησιμοποιούν τη συγκεκριμένη εφαρμογή.

Σε δήλωσή του στις 10 Ιούνη, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Προστασίας Δεδομένων δήλωσε ότι η χρήση μιας υπηρεσίας όπως η «Clearview AI» από τις αρχές επιβολής του νόμου στην ΕΕ, «ως έχει», «πιθανώς δεν θα ήταν συνεπής με το κοινοτικό καθεστώς προστασίας δεδομένων και τη νομοθεσία της ΕΕ ή των κρατών - μελών».

Κι αν νομίζει κανείς ότι η παραπάνω δήλωση είναι κάποιου είδους απόδειξη περί των ...δημοκρατικών ευαισθησιών της ΕΕ, όπως ισχυρίζονται τα αστικά επιτελεία, είναι σίγουρα βαθιά νυχτωμένος. Ισα ίσα που το παράδειγμα της ΕΕ δείχνει ότι και η όποια αυστηροποίηση της νομοθεσίας από το αστικό κράτος και τις ιμπεριαλιστικές ενώσεις, όπου και όταν γίνεται με άλλους στόχους, κάθε άλλο παρά στερεί από τους ίδιους το «δικαίωμα» στην αξιοποίηση όλο και πιο εξελιγμένων εργαλείων στην καταστολή.

Για παράδειγμα, ο «Γενικός Κανονισμός για την Προστασία των Δεδομένων (GDPR)» της ΕΕ, που θεωρείται από τους πιο αυστηρούς κανονισμούς προστασίας αναφορικά με τα όρια συλλογής ευαίσθητων δεδομένων, περιλαμβάνει πολλά τέτοια «παράθυρα» για τις αρχές ώστε να παρέχεται η δυνατότητα για να δικαιολογηθεί η συλλογή ευαίσθητων βιομετρικών και προσωπικών δεδομένων, ενώ την ίδια ώρα το γενικευμένο «φακέλωμα», με την αξιοποίηση μεταξύ άλλων και τέτοιων εξελιγμένων εργαλείων, βάσεων δεδομένων κ.λπ., κατοχυρώνεται όλο και πιο πολύ μέσα από ένα μεγάλο πλέγμα αποφάσεων της ΕΕ.

Κάπως έτσι επιτράπηκε η εφαρμογή της τεχνολογίας αναγνώρισης προσώπων σε τοποθεσίες όπως ο σιδηροδρομικός σταθμός «Sudkreuz» στο Βερολίνο, όπου δοκιμάστηκε για μήνες το 2017 από τη Γερμανική Ομοσπονδιακή Αστυνομία.

Παράλληλα η αναγνώριση προσώπων χρησιμοποιείται ήδη και σε ορισμένα αεροδρόμια στην Ευρώπη, όπως στη Λισαβόνα και την Πράγα, όπου οι επιβάτες από την ΕΕ και την Ελβετία μπορούν να παρακάμψουν τις μεγάλες ουρές αναμονής, επιλέγοντας ένα αυτοματοποιημένο σύστημα συνοριακού ελέγχου που σαρώνει τα πρόσωπά τους.

Στη δε Βρετανία, μέχρι πρότινος μέλος της ΕΕ, δύο αστυνομικές υπηρεσίες εφαρμόζουν δοκιμαστικά την τεχνολογία αναγνώρισης προσώπων για να αναγνωρίσουν τους περαστικούς σε πραγματικό χρόνο, με κάμερες που είναι εγκατεστημένες στους δρόμους. Η Μητροπολιτική Αστυνομία του Λονδίνου από το Γενάρη χρησιμοποιεί κάμερες με ζωντανή αναγνώριση προσώπου (LFR) στους δρόμους της πόλης.

Αλλά και οι όποιες «ανησυχίες» της ΕΕ δεν έχουν να κάνουν με ευαισθησίες για τα προσωπικά δεδομένα των λαών.

Εδώ και χρόνια η ΕΕ στοχεύει στη στήριξη της εγχώριας βιομηχανίας ανάπτυξης συστημάτων και τεχνολογιών ασφάλειας και παρακολούθησης, με διατυπωμένο στόχο την απεξάρτηση από αντίστοιχες εταιρείες - παρόχους εκτός ΕΕ, για να αποκλείσει δηλαδή τους ανταγωνιστές της από την κερδοφόρα αυτή αγορά και να εμποδίσει την πρόσβασή τους σε κρίσιμες υποδομές και πληροφορίες.

Μέσα σ' αυτό το πλαίσιο, ένα μεγάλο κομμάτι του χρηματοδοτικού προγράμματος «Horizon 2020», που καλύπτει τα έτη 2014 - 2020 και χρηματοδότησε έρευνες συνολικού ύψους περίπου 80 δισ. ευρώ, έχει κατευθύνει τεράστια ποσά προς την ανάπτυξη διαφόρων τεχνολογιών παρακολούθησης. Εταιρείες, κυβερνητικοί οργανισμοί, σώματα ασφαλείας αλλά και πανεπιστήμια έχουν λάβει δισεκατομμύρια για την ανάπτυξη τεχνολογιών στο πλαίσιο της πολιτικής «ασφάλειας» της ΕΕ.

Ενα τέτοιο ερευνητικό πρόγραμμα, το οποίο χρηματοδοτείται για τη περίοδο 2019 - 2021 με 8εκατ. ευρώ από την ΕΕ, είναι το «PREVISION». Συντονιστής του προγράμματος, μάλιστα, είναι το Ερευνητικό Πανεπιστημιακό Ινστιτούτο Συστημάτων Επικοινωνιών και Υπολογιστών της Σχολής Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Μηχανικών Υπολογιστών του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου, το οποίο έλαβε 709.250 ευρώ. Ανάμεσα στους 27 οργανισμούς που συμμετέχουν στο πρόγραμμα είναι το Εθνικό Κέντρο Ερευνας και Τεχνολογικής Ανάπτυξης, η Ελληνική Αστυνομία, το Κέντρο Μελετών Ασφάλειας και η ελληνική εταιρεία τηλεπικοινωνιών, πληροφορικής και παροχής υπηρεσιών ασφάλειας «Space Hellas ΑΕ».

Το πρόγραμμα περιγράφεται ως «μια προγνωστική πλατφόρμα που εκτελεί αναλύσεις μέσω δεδομένων που συλλέγονται από μέσα κοινωνικής δικτύωσης, τον ανοιχτό ιστό, το "Darknet", τα συστήματα παρακολούθησης CCTV (κλειστά συστήματα καμερών) και πολλές άλλες πηγές δεδομένων». Η αξιοποίησή του υποστηρίζεται ότι θα οδηγήσει «σε μια κοινή στρατηγική προσέγγιση για την πρόβλεψη της μη φυσιολογικής και αποκλίνουσας συμπεριφοράς, της ενδεχόμενης ριζοσπαστικοποίησης κ.ά.».

Το «ROXANNE», που χρηματοδοτείται για την περίοδο 2019 - 2022 με 7 εκατ. ευρώ και έλαβε την άδεια να δοκιμαστεί σε 9 κράτη της ΕΕ, αποσκοπεί στην ανάπτυξη τεχνολογίας εντοπισμού ατόμων, χρησιμοποιώντας αναγνώριση προσώπων και ομιλίας σε «αναχαιτισμένες επικοινωνίες».

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχει και η «νέα πλατφόρμα εξόρυξης κοινωνικών δεδομένων για τον εντοπισμό και την αντιμετώπιση της βίαιης διαδικτυακής ριζοσπαστικοποίησης», το «INSIKT», το οποίο έλαβε χρηματοδότηση 1,5 εκατ. ευρώ την περίοδο 2017 - 2020. Το «INSIKT» υποστηρίζεται πως θα παρέχει στις αρχές «μια νέα λύση για τον εντοπισμό τρομοκρατικής προπαγάνδας σε όλα τα κοινωνικά μέσα: Εντοπίζει ριζοσπαστικό περιεχόμενο, ύποπτα μηνύματα και μυστικές διαδικασίες ριζοσπαστικοποίησης, με τη βοήθεια εξελιγμένων αλγορίθμων εξόρυξης κειμένου».

Τα παραπάνω είναι μόνο ενδεικτικά. Η λίστα με τα εργαλεία που η ΕΕ χρηματοδοτεί την ανάπτυξή τους κυριολεκτικά δεν έχει τελειωμό. Τα αστικά κράτη, ως μηχανισμοί εξασφάλισης και επιβολής της εξουσίας του κεφαλαίου, δεν παύουν να λαμβάνουν τα μέτρα τους απέναντι στο λαό. Ασχετα αν οι τεχνολογίες αυτές είναι ακόμα σε αξιοποιήσιμο βαθμό αποτελεσματικές, η ουσία βρίσκεται στο ότι αστικά κράτη και ιμπεριαλιστικοί οργανισμοί επενδύουν βαριά στην ενίσχυση του οπλοστασίου καταστολής και παρακολούθησης των λαών.

Ο καθένας μπορεί να καταλάβει τι σηματοδοτούν για τις λαϊκές ελευθερίες όλα αυτά, υπό το φως π.χ. της απόφασης της κυβέρνησης, με το νομοσχέδιο - έκτρωμα που φήφισε στη Βουλή, να συγκροτήσει «διεύθυνση πρόληψης της βίας», με στόχο την αντιμετώπιση της «ριζοσπαστικοποίησης».

Οι δυνατότητες αυτές, βέβαια, κάθε άλλο παρά μπορούν να σταματήσουν την ταξική πάλη, όπως δεν σταμάτησαν τους εργαζόμενους και το λαό των ΗΠΑ από το να βγουν στους δρόμους της οργής ενάντια στη βαρβαρότητα και την εξαθλίωση που βιώνουν στη «μητρόπολη» του καπιταλισμού. Ακόμα πιο σημαντικό είναι το γεγονός ότι από την πλευρά τους ο λαός, η εργατική τάξη και πάνω απ' όλα η οργανωμένη πρωτοπορία της, το Κομμουνιστικό Κόμμα και οι κομμουνιστές, διαθέτουν τη δική τους πείρα τόσο στην αντιμετώπιση κάθε λογής μηχανισμών του αστικού κράτους όσο και στην υπερνίκηση εχθρών που φάνταζαν πανίσχυροι, αλλά η Ιστορία απέδειξε πως δεν ήταν.