Αυτό συμβαίνει, γιατί το Θέατρο Σκιών και η ελληνική του εκδοχή, ο Καραγκιόζης, αποτελεί την πιο αγνή έκφραση του λαϊκού πολιτισμού, ο οποίος παράγεται από την ίδια κοινωνική βάση που παράγει και τον πλούτο. Οι λαογράφοι έχουν αναλύσει διεξοδικά το ελληνικό Θέατρο Σκιών και θα εξακολουθούν να το κάνουν, ειδικά όσο αυτό θα απειλείται συνεχώς από τον πολιτισμό της κυρίαρχης τάξης.

Ολο και πιο δύσκολα ο περισσότερος κόσμος μπορεί να διακρίνει ένα πραγματικό, παραδοσιακό δρώμενο, από μια «άοσμη», φολκλορική εκδοχή του. Η ανάγκη του συστήματος να εμφανίζει μια «εύπεπτη» εικόνα του λαϊκού πολιτισμού αντί μια παιδευτική για τις νέες γενιές, προκύπτει από το «ένστικτο» της αστικής, ταξικής αυτοσυντήρησης. Ο λαϊκός πολιτισμός, σε κάθε του έκφανση και σε κάθε εποχή, τροφοδοτεί την αμφισβήτηση της εξουσίας, τη γελοιοποίησή της και την ελπίδα της ανατροπής της.

Αν δεν υπήρχε αυτή η διάσταση, κανένα ταλέντο, κανένα μεράκι ή σχολή, όσο και αγνές προθέσεις και να είχαν, προοπτικά, δε θα μπορούσαν να «επιβάλλουν» τον Καραγκιόζη στη σημερινή κοινωνία. Στην «καλύτερη» περίπτωση θα είχαμε ένα κακέκτυπο ή μια μονοδιάστατη, μουσειακή «επιβίωσή» του.

Τα πράγματα, ευτυχώς, δεν είναι έτσι. Το 1ο Διεθνές Φεστιβάλ Θεάτρου Σκιών που γίνεται στην Πάτρα μέχρι τα μέσα Ιουνίου και που στο πλαίσιό του, εκτός από παραστάσεις από όλο τον κόσμο, θα γίνει και διημερίδα για την πορεία του Καραγκιόζη από τον 20ό στον 21ο αιώνα, είναι μια απόδειξη πως ο δημοφιλής ήρωας δεν έχει πει την τελευταία του λέξη.

Ενας από τους συμμετέχοντες στο συνέδριο θα είναι και ο Μιχάλης Ιερωνυμίδης, γραφίστας και μελετητής του Καραγκιόζη εδώ και χρόνια. Στο πλούσιο βιογραφικό του ξεχωρίζουν και οι σχετικές, με το θέμα, εκδόσεις, όπως ο δίσκος «Τα τραγούδια του Καραγκιόζη» το 1991 και το βιβλίο «Πίσω από τον μπερντέ» του 1998, που αναλύει τα ηχητικά και οπτικά βοηθήματα του Θεάτρου Σκιών.

Το 2001, από τις εκδόσεις «Καλέντη», ο Μ. Ιερωνυμίδης κυκλοφόρησε τα αποτελέσματα μιας ενδιαφέρουσας μελέτης με τον τίτλο «Αγαπητέ Καραγκιόζη». Πρόκειται για μια επιλογή γραμμάτων και σχεδίων παιδιών του δημοτικού, τα οποία «συνομιλούν» με τους ήρωες του Θεάτρου Σκιών, ενώ συγχρόνως αποτυπώνουν την πρόσληψη του Καραγκιόζη από τη νεολαία της τελευταίας δεκαετίας. Διότι, όπως αναφέρει ο συγγραφέας στον πρόλογο του βιβλίου, «ενώ στις δεκαετίες του '30, του '40, ακόμα και του '50 ο Καραγκιόζης θεάτριζε κυρίως ενήλικα άτομα, σήμερα απευθύνεται στα παιδιά. Το γιατί και το πώς έγινε αυτή η μεταβολή αξίζει να ερευνηθεί σε ειδική μελέτη. Ωστόσο, οι κανόνες του παιχνιδιού παραμένουν ίδιοι».

Η έρευνα ξεκίνησε το 1989, σε μια προσπάθεια να καταγραφούν οι αντιδράσεις των παιδιών που βλέπουν Θέατρο Σκιών, σε συνεργασία με την Ιόνιο Σχολή της Φιλοθέης, το 1ο Δημοτικό Σχολείο Αγίας Βαρβάρας, του Παιδικού Τμήματος Ζωγραφικής του Δήμου Κερατσινίου και του εργαστηρίου ζωγραφικής «Εργοδιδασκαλείον» Χαλανδρίου. Ζητήθηκε από τα παιδιά να γράψουν ένα γράμμα προς έναν από τους ήρωες του μπερντέ και μια σκηνή για παράσταση Καραγκιόζη. Η ίδια διαδικασία επαναλήφθηκε και το 1999 με σκοπό να αντληθούν ασφαλέστερα συμπεράσματα για την αποδοχή από τα παιδιά του Θεάτρου Σκιών. Η ταξική «γεωγραφία» της μελέτης είναι ακόμη ένα ενδιαφέρον στοιχείο της. Επίσης, λήφθηκε υπόψη και το γεγονός πως τα παιδιά του '89 είδαν περισσότερο Θέατρο Σκιών στην τηλεόραση από τα παιδιά του '99.

Οι περισσότερες επιστολές απευθύνονται στον πρωταγωνιστή, τον Καραγκιόζη. Τα παιδιά του τμήματος ζωγραφικής «που είναι πιο ευαισθητοποιημένα ως προς το σχέδιο της φιγούρας» απευθύνονται και στον Μεγαλέξανδρο και στον άγγελο. Ενδιαφέρον παρουσιάζει και η θεματολογία στις σκηνές που έγραψαν τα παιδιά και η οποία είναι παρμένη από τη σημερινή πραγματικότητα, από την επίσκεψη του Κλίντον, μέχρι το χρηματιστήριο.

Ξεχωρίσαμε ένα χαρακτηριστικό δείγμα. Συγγραφέας η Δανάη, μαθήτρια, το 1999, της ΣΤ' Δημοτικού της Ιονίου Σχολής. Τίτλος: «Ο Καραγκιόζης στην υποδοχή του Κλίντον».

«ΚΑΡΑΓΚΙΟΖΗΣ: Ε, ξυπόλυτη οικογένεια, μάθατε τα νέα; Μας έρχεται, εμμμ..., ωχ πως τον λεέν' τούτο;

ΚΟΛΛΗΤΗΡΙ: Κλίντον, μπαμπάκα, Κλίντον.

ΚΑΡΑΓΚΙΟΖΗΣ: Μπράβο, παιδί μου, έχεις άριστο IQ! Ε, να λοιπόν, κάτι πρέπει να του κάνουμε.

ΚΟΠΡΙΤΗΣ: Εγώ θα του κάνω μια κατσάδα (καντάδα)!

ΚΑΡΑΓΚΙΟΖΑΙΝΑ: Καραγκιόζη, ο πατσάς σε ζητά! Τρέχα.

ΚΑΡΑΓΚΙΟΖΗΣ: Good morning, πατσά μου.

ΠΑΣΑΣ: Τι είναι τούτα, Καραγκιόζη;

ΚΑΡΑΓΚΙΟΖΗΣ: Ευρωπαϊκά.

ΠΑΣΑΣ: Καλά. Εγώ για άλλα σε ζητώ. Σκέφτομαι να σε στείλω για ρεπόρτερ του Κλίντον.

ΚΑΡΑΓΚΙΟΖΗΣ: ΟΚ. Με τη συμφωνία να πάρω μαζί μου και τον Μπαρμπαγιώργο.

ΜΠΑΡΜΠΑΓΙΩΡΓΟΣ: Ωρέ μανούλα μ'. Τι οργάνωση και ασφάλεια είν' τούτη!

ΚΑΡΑΓΚΙΟΖΗΣ: Βλέπεις είμαστε πολύ προχωρημένη χώρα!... Εμπρός γιατί αργήσαμε.

(μετά τη συνέντευξη)

ΚΑΡΑΓΚΙΟΖΗΣ: Αγαπητό μου ημερολόγιο (ή ωρολόγιο). Ολη μέρα σαν ρεπόρτερ/ τριγυρνώ σ' όλη την πολιτεία/ με μια πόρσε./ Γράφω για την κοινωνία./ Κλίντον, Δείρ' τον, πλύν' τον./ Ερχονται στη χώρα/ και μαζί τους φέρνουν μπόρα».